རྨི་ལམ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་བཤད་པ།
        ཐོག་མར་རྨི་ལམ་ཞེས་པ་ནི་འདུ་ཤེས་དྲུག་པོ་ནང་དུ་སྡུད་པའི་སྐབས་སུ་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་དབང་པོའི་ཡུལ་ལྔའི་ལམ་དུ་མི་འཇུག་ནས་བྱིང་པ་དང་རྨུགས་པས་ནོན་པའི་སྐབས་དབང་ལྔའི་ལམ་དུ་འཆར་བའི་སྣང་བ་དེར་བྱ་ཞིང་། ངོ་བོ་གཏི་མུག་གི་རང་བཞིན་ཅན་གཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་ཞིག་ཡིན། 《གཡུ་ཐོག་དགོངས་རྒྱན》ལས།“ཀུན་གཞི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ། ། ཡུལ་ལྔའི་ལམ་དུ་མི་འཇུག་ནས། ། བྱིང་རྨུགས་དག་གིས་ནོན་པའི་སྐབས། ། ལམ་དུ་ཤར་པའི་སྣང་ཆ་དེར། ། རྨི་ལམ་ཞེས་སུ་བཤད་པ་ཡིན། །”ཞེས་གསུངས། གཉིད་མཐུག་པོར་ལོག་པའི་སྐབས་སུ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཚོགས་དྲུག་གི་ནང་ནས་གཙོ་བོ་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་ཏེ། ཀུན་གཞི་ནི་འཁོར་འདས་གཉིད་དུས་སུ་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་གཙོ་བོར་གྱུར་དོན་ནི། 《ཟབ་མོ་ནང་དོན་གྱི་འགྲེལ་བའི་ལུས་སེམས་གསལ་བའི་མེ་ལོང》ལས། །“གཉིད་དུས་ཀུན་གཞི་གཙོ་བོ་སྟེ། ། སྙིང་ག་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་གནས། ། ཚོགས་དྲུག་མི་གསལ་གཅིག་ཏུ་བསྡུས། །” ཞེས་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། “བག་ཆགས་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་ཡིད། ། སྲོག་རླུང་འདུ་བྱེད་བཅས་ཏེ་ལངས། ། རྩ་གནས་རྒྱུད་དེ་གཟུང་དང་འཛིན། ། གཉིས་སྣང་འཁྲུལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན། །”ཞེས་གསུངས། གཉིད་དུ་ལོག་པའི་སྐབས་སུ་རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་ནང་ནས་ཀུན་གཞི་གཙོ་བོ་ཡིན་ཞིང་། གནས་ནི་གསང་སྔགས་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་སྐབས་སུ་གསུངས་པའི་རྩ་འཁོར་དྲུག་གི་ནང་སྙིང་ག་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་དང་། ངོ་བོ་རྣམ་པར་ཤེས་པར་ཚོགས་དྲུག་གསལ་བ་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་པ་སྟེ། ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་སྟེང་དུ་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བག་ཆགས་རྣམས་རླུང་གིས་བསྐྱེད་ནས། ཡིད་ཀྱི་འདུ་བྱེད་ལངས་ཏེ་རྩ་གནས་རྣམས་བརྒྱུད་དེ་གཟུང་འཛིན་གྱི་སྣང་བ་སྐྱེ་བ་ཡིན། དཔེ་ཞིག་བཀོད་ནས་བཤད་ན། ཤོག་བུ། སྣག་ཚ། སྨྱུ་གུ། གང་ཟག་གི་རྩོལ་བ་བཅས་ལྷན་ཅིག་ཚོགས་ནས་དེབ་གཟུགས་གྲུབ་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ལ། སྙིང་གི་དབུས་སུ་རྩ་ལྔ་ཡོད་པའི་རྩ་དབུས་མ་དྭངས་མའི་རླུང་གིས་གང་བའི་རྩའི་མདོག་དཀར་པོ། ཤེལ་གྱི་མྱུ་གུ་ལྟ་བུ། རྟེན་དེ་ལ་བརྟེན་པ་སྲོག་ཆེན་པོའི་རླུང་། གསོ་རིག་དགོངས་དོན་ལྟར་ན་རྟེན་སྙིང་ལ་གནས་པའི་ཁྱབ་བྱེད་རླུང་དང་། ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་གཉིས་ཉི་མ་དང་འོད་ཟེར་ལྟར་གཅིག་ཏུ་གནས་ཏེ། རྩ་ལ་རླུང་བརྟེན། རླུང་ལ་ཐིག་ལེ་བརྟེན། ཐིག་ལེ་ལ་སེམས་བརྟེན་ནས་མདུང་ཁྱིམ་ལྟར་རྟེན་འབྲེལ་ཚོགས་པས་གནས་ཤིང་། ཤེས་བྱའི་དངོས་པོ་རྣམས་གསལ་བར་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་རྟེན་སྙིང་ལ་རྩ་འདབ་བཞི་ཡོད་ལ། སྒོ་ལྔའི་རྣམ་ཤེས་རྒྱུ་བའི་རྩ་དམར་པོ་ཞིག་མདུན་ཕྱོགས་སུ་ཟུག ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་རྒྱུ་བའི་རྩ་སེར་པོ་ཞིག་གཡས་ཕྱོགས་སུ་ཟུག ཡིད་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་རྒྱུ་བའི་རྩ་སྔོན་པོ་ཞིག་གཡོན་ཕྱོགས་སུ་ཟུག ཉོན་མོངས་པའི་ཡིད་རྒྱུ་བའི་རྩ་ལྗང་ཁུ་ཞིག་རྒྱབ་ཕྱོགས་སུ་ཟུག་ནས་གནས་ཡོད་པ་དང་། སྲོག་རླུང་དང་ལྷན་གཅིག་ཏུ་ལངས་ནས་ལུས་ཀྱི་སྤྱི་བོར་སོང་ན་རྨི་ལམ་དུ་གྱེན་དུ་འཛེག་པ། སྨད་དུ་སོང་ན་ཐུར་དུ་འགྲོ་བ། མདུན་གྱི་རྩ་རྣམས་སུ་སོང་ན་ཤར། གཡས་ཀྱི་རྩ་ལ་ལྷོ། རྒྱབ་ཀྱི་རྩ་ལ་ནུབ། གཡོན་གྱི་རྩ་ལ་སོང་ན་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་སྣང་བ་བྱུང་སྟེ། རྩ་གནས་ཡངས་པ་ཅན་ལ་ཡུལ་ཡངས་པ། རྩ་གནས་དོག་པ་ཅན་ལ་ཡུལ་ཤིན་ཏུ་ནས་དོག་པའི་སྣང་བ་འཆར་བ་རྣམས་ལ་དཔྱད་ཚེ། རྨི་ལམ་བྱུང་བའི་རྒྱུ་གཙོ་བོ་རླུང་གིས་བྱེད་པ་ཡིན་ཞིང་། གསོ་རིག་ཁྲོད་དུ་རླུང་ཞེས་པ་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་དུ་མའི་སྔོན་ནས་ངོས་འཛིན་བྱས་ཤིང་། དེ་ལ་རགས་པའི་རླུང་དང་ཕྲ་བའི་རླུང་ཞེས་དབྱེ་བ་བཀར་ཡོད། རགས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན་རྩ་བའི་རླུང་ལྔ་དང་ཡན་ལག་གི་རླུང་ལྔ། གྲངས་ལ་ཉིས་ཁྲི་ཆིག་སྟོང་དྲུག་བརྒྱ་གོ་དགུའི་རླུང་གི་གནས་ས། རླུང་གི་རྒྱུ་ཚུལ་བརྟག་ཐབས་རླུང་དེ་དག་གི་གསོ་ཐབས་རྒྱུད་ཆེན་ཉིད་ནས་མཁྱེན་རྒྱུ་ལས་རྒྱ་ཆེར་སྤྲོ་བར་མི་བྱ། མདོ་དོན་རྨི་ལམ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནི་རླུང་གི་བྱེད་པ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད།

 རྨི་ལམ་རྨིས་ཚུལ་བཤད་པ།
        རླུང་ནི་ལུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཐམས་ཅད་དུ་ཁྱབ་པར་རྒྱུ་ཞིང་། ངོ་བོ་ཡང་ཞིང་གཡོ་བའི་རང་བཞིན་ཅན་དུ་གྲུབ། བྱེད་ལས་དབང་པོ་སོ་སོའི་ཡུལ་གསལ་ཞིང་དེ་དག་གི་སྒོ་འབྱེད་འཛུམ་དང་འདེགས་འཇོག་བྱེད་པ། རྣམ་ཤེས་ཀྱི་གཙོ་བོ་དང་སེམས་ཀུན་གྱི་སྲོག་ཉིད་ཡིན་ཕྱིར། རྨི་ལམ་འབྱུང་བ་ཡང་རླུང་གི་སྟོབས་ཀྱིས་དངོས་པོ་སྣ་ཚོགས་ཅི་རིགས་འཆར་བ་ནི་བསྙོན་དུ་མེད།《མེས་པོའི་ཞལ་ལུང》ལས། “སྤྱིར་རྨི་ལམ་ནི་སེམས་ཀྱི་སྣང་ཆ་རླུང་དང་བསྡོངས་པ་ལས་ནད་གདོན་གྱི་བྱེད་པ་སྣ་ཚོགས་མཐོང་བའམ་མྱོང་བར་གྱུར་པ་སྟེ།”ཞེས་དང་། “འདི་ནི་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྟེང་ནས་དྲུག་པ་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་གྱི་ཡིད་སྲོག་གི་རླུང་གིས་བསྐྱོད་ནས་ཡིད་ཀྱི་འདུ་བྱེད་ལངས་པ་ནི་རྨི་ལམ་གྱི་ངོ་བོ་ཡིན།”ཞེས་གསུངས། དོན་གྱིས་དེ་ནི་རོ་རྐྱང་གཉིས་སུ་ཤད་ཀྱིས་ཤོར་བས་རྨི་ལམ་གྱི་སྣང་བ་བན་བུན་ལང་ལོང་དུ་འཆར་བར་སྣང་ངོ་། །

 རྨི་ལམ་གྱི་རྣམ་གྲངས་བཤད་པ།
        རྨི་ལམ་ལ་དབྱེ་ན་འབྲས་བུ་འབྱིན་པའི་རྨི་ལམ་དང་འབྱིན་མི་སྲིད་པའི་རྨི་ལམ། སྒེར་གྱི་རྨི་ལམ་དང་ཐུན་མོང་གི་རྨི་ལམ། སྲུང་མར་སྒོམ་པའི་རྨི་ལམ། མངོན་སུམ་རྨི་ལམ་དང་ཅུང་ཙམ་ལྐོག་གྱུར་པའི་རྨི་ལམ། ངག་རྒྱུན་ཟེར་སྒྲོས་རྨི་ལམ་དང་སྲོལ་རྒྱུན་གསོ་རིག་སྐབས་སུ་འཆད་པའི་རྨི་ལམ་སོགས་ངོ་བོ་དང་ལས་རིགས་སྒོ་ནས་དུ་མར་དབྱེ་ཡོད། འདིར་གཙོ་བོ་སྲོལ་རྒྱུན་གསོ་བ་རིག་པའི་དགོངས་དོན་བཞིན་དབྱེ་ན་རྣམ་པ་དྲུག་ཏུ་སྣང་། 《རྒྱུད་བཞི》ལས། “མཐོང་ཐོས་མྱོང་དང་གསོལ་བ་བཏབ་པ་དང་། ། གྲུབ་པ་ནད་ལས་བྱུང་དང་རྣམ་པ་དྲུག །”ཅེས་གསུངས། མཐོང་བ་ནི། རྒྱུ་བ་དང་མི་རྒྱུ་བའི་གཟུགས་སྣ་ཚོགས་མཐོང་བ་དེ་རྨི་ལམ་དུ་འཆར་བ་ལྟ་བུ། ཐོས་པ་ནི་རྣ་བར་ཐོས་པའམ་གོ་བའི་སྐད་ཆ་ལྟ་བུ། མྱོང་བ་ནི་ཚོར་བ་བདེ་སྡུག་མྱོང་བ་དང་མཐུན་པར་རྨིས་པ། གསོལ་བ་ནི། དོན་དུ་གཉེར་བའི་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་དགེ་སྐྱོན་མཚན་མ་སྟོན་པ། གྲུབ་པ་ནི། འབྱུང་འགྱུར་དུས་ཀྱི་གྲུབ་བྱ་སྔ་ལྟས་སུ་རྨིས་པ། ནད་ལས་བྱུང་བ་ནི་སྐབས་འདིའི་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོ་ཡིན་པ་དང་དེ་ནི་དབང་པོ་ཡིད་འཇུག་གི་བུ་ག་ཉེས་པའི་ནད་ཀྱིས་བཀག་པ་ལས་འབྱུང་བ་ལྟ་བུ་སོགས་ཚན་རིག་པའི་གླེང་བྱ་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད།

 རྨི་ལམ་གྱི་འབྲས་བུ་འབྱིན་དུས་བཤད་པ།
        འབྲས་བུ་འབྱིན་དུས་ནི་ཞག་གཅིག་གི་དབང་དུ་བཏང་ན། སྲོད་དང་ནམ་གུང་ཐོ་རངས་གསུམ་དུ་ངེས་ཏེ། སྲོད་ལ་སྔར་གྱི་བག་ཆགས་མཐུ་བཙན་པ་དང་། ནམ་གུང་ལྷ་བདུད་སོགས་རྒྱུ་བ་མང་བས་རྨི་ལམ་བཟང་ངན་ཅི་རིགས་འབྱུང་ཡང་འབྲས་བུ་མི་འབྱུང་། ཐོ་རངས་ཀྱི་དུས་སུ་གོང་དུ་སྨོས་པའི་རྐྱེན་དེ་དག་གིས་བར་མི་ཁེགས་པས་གསལ་པོར་འབྱུང་ཚེ་འབྲས་བུ་འབྱུང་བ་ཡིན།《རྒྱུད་བཞི》ལས། “མཚན་སྟོད་རྨི་ལམ་བརྗེད་ངད་འབྲས་བུ་མེད། ། ཐོ་རངས་མཐོང་དང་གསལ་ན་འབྲས་བུ་འབྱིན། །”ཞེས་གསུངས། ཁོ་བོའི་བསམ་ཚུལ་ལྟར་ན། སྲོད་ལ་རྨི་ལམ་འབྱུང་བ་ནི་དེ་སྔོན་བྱུང་བའི་ལས་ཀ་དང་བག་ཆགས་ཕྲ་མོ་རྣམས་རང་ངོས་ནས་འདས་ཟིན་པ་བསྐྱར་དུ་དྲན་པ་དང་། ནམ་གུང་གི་དུས་སུ་ཤེས་པ་ཉིད་ངལ་གསོ་ལྡང་དུབ་བྱེད་པར་བརྟེན་རྨི་ལམ་ཡང་མ་ངེས་པ་སྣ་ཚོགས་བྱུང་བས་འབྲས་བུ་མི་འབྱིན། ཐོ་རངས་ཀྱི་དུས་སུ་སྔར་ཉིན་མཐོང་ཐོས་ཀྱི་བག་ཆགས་རྣམས་འདག་པའི་དུས་སུ་ངེས་ལ། སྐབས་འདིར་ངལ་གསོ་ལས་གྲོལ་ཏེ་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་ལས་ཀའི་གནས་སུ་འཇུག་ཅིང་། དེ་མཐུན་གྱི་རྨི་ལམ་བཟང་ངན་ཇི་ལྟར་རྨིས་པ་རྣམས་འབྲས་བུ་འབྱིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་མེད་པར་སེམས།

 རྨི་ལྟས་ལ་བརྟེན་ནས་ནད་ངོས་འཛིན་ཚུལ་བཤད་པ།
        རྒྱུ་ནོར་ཆགས་སྒོ་དང་ཡོང་སྒོའི་དབང་དུ་བྱས་ན། ངོ་མི་ཤེས་པའི་གྲྭ་པའམ་ཡང་ན་རང་དང་མི་མཐུན་པའི་གང་ཟག་རྨིས་ན། ཁ་མཆུ་དང་འཐབ་མོ་འབྱུང་བ། ཆུ་སྙོགས་སམ་འདམ་ཆུ་བཞུར་པ་རྨིས་ན་དོན་མི་འགྲུབ་ཅིང་སེམས་མི་སྐྱིད་པ། ཉེས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན། ནེའུ་གསིང་དང་ནམ་མཁར་འཕུར་བར་རྨིས་ན་རླུང་གི་མཚན་ཉིད་དང་ཆོས་མཚུངས་ཕྱིར་རླུང་ནད་རྙིང་ནད་འབྱུང་བའི་སྔ་ལྟས་སུ་ངེས། མེ་འབར་བ་དང་གོས་དམར་སེར་གྱོན་པའི་བཙུན་པ་ལྟ་བུ་རྨིས་ན་ཁྲག་མཁྲིས་འཁྲུགས་པས་དེ་མཐུན་གྱི་ཚ་ནད་དང་མཁྲིས་པའི་ནད་འབྱུང་བ། ཆུ་དང་ཁ་བ་དཀར་པོ་སོགས་ས་ཆུའི་རང་བཞིན་ཅན་རྨིས་ན་བད་ཀན་གྱི་ནད་ཀྱིས་བཏབ་པ། གཞན་ཡང་འཆི་ལྟས་ཀྱི་དབང་དུ་བཤད་ན། 《རྒྱུད་བཞི》ལས།“ཡིད་འཇུག་བུ་ག་ནད་ཀྱི་བཀག་ཕྱིར་མཐོང་། ། རྒྱུན་དུ་རྨིས་པའི་ནད་པ་འཆི་འགྱུར་ཏེ། །”ཞེས་གསུངས། དཔེར་ན། མ་ཧེ་དང་རྟ་བོང་ལ་གཅེར་བུར་ཞོན་ནས་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་པ་ཡིན་ན་གཅོང་ནད་ཀྱིས་འཆི་བ། ངག་རྒྱུན་དུ་ལྷོ་གཤིན་རྗེ་ཡུལ་ཞེས་གྲགས་པས་རྟེན་འབྲེལ་མི་ལེགས། ཤིང་ཚེར་མ་ཅན་སྙིང་གར་སྐྱེས་པ་སྐྲན་ནད་ཀྱིས་འཆི་བ། པད་མ་ཕྱུང་བ། མར་གྱིས་བྱུག་པ། གཅེར་བུར་སྡོད་པ་སོགས་མཛེ་ནད་ཀྱི་སྔ་ལྟས་སོ། ། གཞན་ཡང་སྲིན་པོ་དག་དང་གར་བྱེད་པ། ཆུས་ཁྱེར་བ་སོགས་སྨྱོ་བྱེད་ནད། གཤིན་པོ་དང་ལྷན་དུ་གར་བྱེད་པ་བརྗེད་བྱེད་ནད། ཉི་ཟླ་གཟའ་ཡིས་ཟིན་པ་མིག་ནད། མགོར་རྡོ་དབྱིག་གིས་བསྣུན་པའམ་དབང་པོ་ལྔ་ལ་འཇུག་པ་སོགས་དབང་རྩ་སྐྲན་ནད། གྲེ་བ་མཛེར་བ། ཉ་རུས་ཟུག་པ། མིད་དཀའ་སོགས་གྲེ་ནད། སྐད་མི་འབྱིན་པ་སོགས་སྙིང་ནད། མུན་ཁུང་དང་དབུགས་གཏོང་དཀའ་བ། ཁུར་པོ་འཁུར་ནས་རྒྱང་རིང་ཡུལ་དུ་འགྲོ་བ་སོགས་ནི་གློ་ནད། མེར་བསྲེགས་པ་དང་མེ་ལྕེ་དྲག་ཏུ་མཆེད་པ་སོགས་ཁྲག་རླུང་ནད། ཆུའི་ལས་ལ་འཇུག་པ་སོགས་མཆིན་མཁྲིས་ཀྱི་ནད། སྤྲིན་དང་སྨུག་པ་སོགས་ཕོ་ནད། མདའ་རྡོ་གྲི་སོགས་བསྣུན་པ་མཁའ་རྐེད་ནད། གསང་སྤྱོད་བཙལ་བ་དང་ཉལ་པོ་སྤྱོད་པ་སོགས་དྲི་མ་འགག་པའི་ནད་ཡིན་པར་གསུངས།

  《ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ》ལས་བདམས།