དཔལ་རྡོར།

[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།]དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་གཙང་སྟོད་ཇོ་མོ་ནགས་རྒྱབ་ཀྱི་མདོ་ལ། ཇོ་ནང་པའི་རྟེན་གཞི་ཆེ་ཤོས་རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་ཕྱག་བཏབ་པ་དང་འབྲེལ་གནས་དེར་ཐོག་མར་ཇོ་ནང་པའི་གསུང་རབ་དཔར་ཤིང་ཇི་ལྟར་བརྐོས་ནས་དར་རྒྱས་བྱུང་ཚུལ་དང་། བར་དུ་ཉམས་གུད་ཇི་ལྟར་བྱུང་ཚུལ། མཐར་ཉམས་གསོ་བྱས་པའི་སྐོར་སོགས་ལ་འབྲེལ་ཡོད་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་དང་།  རྣམ་ཐར། དཔར་བྱང་སྨོན་ཚིག་སོགས་ཁུངས་བཙུན་གྱི་ཡིག་ཚང་གཞིར་བཟུང་ནས་ངོ་སྤྲོད་དཔྱད་གླེང་བྱས་ཡོད།
[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།]  རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་།    དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་། ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ། དཔར་ཤིང་། དར་ནུབ།
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།]G239[ཡིག་ཚང་མཚོན་བྱང་།]A[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག]1002-946X(2018)01 -076-13   
             ཇོ་ནང་རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་དུ་དཔལ་ཇོ་ནང་པ་ཆེན་པོའི་ངེས་དོན་གྱི་བསྟན་པ་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་ཁག་དང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་སོགས་དཔར་ཇི་ལྟར་བཞེངས་པ་དང་ཉམས་རྒུད་ཇི་བྱུང་གི་སྐོར་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་དང་།    རྣམ་ཐར།   དཔར་བྱང་སྨོན་ཚིག་རྣམས་དཔྱད་གཞིར་བཟུང་སྟེ་ཅུང་ཟད་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ།  
 གཅིག རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་དུ་དཔར་ཤིང་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་སྐོར།   
             རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་ནི་དགེ་ལུགས་སུ་མ་བསྒྱུར་བའི་སྔོན་ལ་སྒྲུབ་བརྒྱུད་ཤིང་རྟ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་ཇོ་ནང་པའི་གྲུབ་མཐའི་རྟེན་གཞི་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་ཞིང་།    མཚན་ཆ་ཚང་ལ་རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚལ་ཞེས་འབོད། དེ་ནི་གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་ཆོས་གཞིས་དང་།    ལྷ་འབངས་སོགས་རྒྱ་ཆེར་ཕུལ་ནས་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱར་བར་བརྟེན། ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་(སྤྱི་ལོ་༡༥༧༥ནས་༡༦༣༥བར་)རབ་བྱུང་བཅུ་པའི་ཤིང་ཡོས་(སྤྱི་ལོ་༡༦༡༥)ལོའི་ཟླ་གཉིས་པའི་ཚེས་བཅུ་གཅིག་ལ། བོད་སྐྱོང་བརྟན་མ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ནང་ཚན། སྨན་བཙུན་ཨུག་ཆོས་རྡོ་རྗེ་གཡལ་མོ་བསིལ་གནས་པའི་རི། གཙང་སྟོད་ཇོ་མོ་ནགས་རྒྱབ་ཀྱི་མདོར།  མདོ་སྔགས་སྒྲུབ་བརྒྱུད་ཀྱི་བསྟན་པ་འཛིན་པའི་གནས་གཞིར་ཐོག་མར་ཕྱག་བཏབ་པ་ཞིག་ཡིན། དེའི་ཕྱི་གཙུག་ལག་ཁང་དང་གྲྭ་ཚང་བརྒྱ་ཕྲག་ལྕགས་རི་དང་བཅས་པ་དང་།    ནང་གི་རྟེན་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་སངས་རྒྱས་རབས་བདུན་གྱི་སྐུ་སོགས་དང་། གསེར་དངུལ་གྱིས་བྲིས་པའི་བཀའ་རྟེན། བདེ་གཤེགས་མཆོད་རྟེན་ཆ་བརྒྱད་སོགས་རྟེན་གསུམ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་བཞེངས། ཐོག་མའི་དུས་སུ་ལྷ་བཟོ་བ་སོགས་ལག་རྩལ་པ་རྣམས་བལ་ཡུལ་སོགས་ནས་གདན་དྲངས་མོད། རྗེས་སུ་རྟག་བརྟན་རང་གི་ས་ནས་བྲིས་པ་དང་།   དཔར་རྐོ་བ། ཤིང་བཟོ་བ་སོགས་ལག་རྩལ་མི་སྣ་གསོ་སྐྱོང་གནང་བས། རྟག་བརྟན་གྱི་ཡིག་མཁན་དང་དཔར་རྐོ་བ་ལ་སོགས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་མང་པོ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་སྟེ། ཇོ་ནང་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ངེས་དོན་གྱི་ཆོས་སྐོར་དང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་ཉིད་ཀྱི་བཀའ་འབུམ་སོགས་གསུང་རབ་མང་པོ་དཔར་དུ་བརྐོས་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།   
             རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་ཕྱག་བཏབ་པའི་ལོ་དེར། རྟག་བརྟན་རང་དུ་དཔར་རྐོའི་ལས་གྲྭ་མེད་ཀྱང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དཔར་དུ་བརྐོ་རྒྱུའི་དབུ་བཙུགས་ཟིན་ཡོད་དེ།  ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་ཁོང་རང་གིས་མཛད་པའི་དུས་འཁོར་གྱི་ཆོས་སྐོར་རྣམས་དཔར་དུ་རྐོ་ཆེད་ཉིད་ཀྱི་དངོས་སློབ་གཉའ་ཡི་བརྙེ་དཀོན་མཆོག་ལེགས་འཛིན་མངའ་རིས་རྫོངས་དཀར་དུ་དཔར་གྱི་དོ་དམ་པ་ལ་མངགས་ཚུལ་《ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་རང་རྣམ་》ལས།“དུས་འཁོར་སྒྲུབ་དཀྱིལ་སོགས་རང་རེས་བསྒྲིགས་པའི་ཡིག་སྣ་འགའ་ཤས། མངའ་རིས་རྫོངས་དཀར་དུ་སྤར་རྐོ་བ་ཞུ་བ་དང་། གོང་མ་ལ་ཇ་ཞུས་པ་ཟབ་རྒྱས་འབུལ་བ་དང་། སྤར་གྱི་དོ་དམ་ལ་དཀོན་མཆོག་ལེགས་འཛིན་པ་བརྫངས་པ། སྐབས་འདིར་འཁོར་བྱུང་ཞིང་།    དེ་ཚོའི་ལྟ་རྟོག་སོགས་ལ་མཚམས་གྲོལ་ཏེ། དམ་ཆོས་གླིང་རང་དུ་ཡོངས་”①ཞེས་གསལ་བ་ལས་རྟོགས་ཐུབ། མངའ་རིས་རྫོངས་དཀར་དུ་བརྐོས་པའི་དཔར་ནི། 《དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་སྒྲུབ་ཐབས་རྒྱས་པ་དཔག་བསམ་ལྗོན་ཤིང་ལ་འཇུག་པ་》དང་།    《དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ཆོ་ག་ཡེ་ཤེས་རྒྱ་མཚོའི་དགོངས་དོན་》 《དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་དབང་ཆོག་ལས་རྡོ་རྗེ་སློབ་དཔོན་གྱི་དབང་གི་ཆོ་ག་ཡེ་ཤེས་རྒྱ་མཚོ་ལ་འཇུག་པ་》ཞེས་པ་རྣམས་ཡིན་པ་སྟེ། དེ་རྣམས་ཀྱི་སོ་སོའི་དཔར་བྱང་དུ་སྦྱིན་བདག་བསོད་ནམས་དབང་ཕྱུག་ལྡེ་ཞེས་འཁོད་པས།  སྦྱིན་བདག་དེ་ནི་མངའ་རིས་གུང་ཐང་གི་རྒྱལ་རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་པ་བསོད་ནམས་དབང་ཕྱུག་ལྡེ་②(སྤྱི་ལོ་༡༥༧༧ནས་༡༦༢༡བར་) ཡིན་པ་དང་།    དཔར་དེ་རྣམས་བརྐོས་གྲུབ་རྗེས་རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་དུ་སྤྱན་དྲངས་ཏེ་རྟག་བརྟན་དཔར་མའི་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་ཁྲོད་དུ་བཞུགས་སུ་གསོལ་བ་རེད་འདུག   
             དེ་རྗེས་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་དགུང་ལོ་ཞེ་གཉིས་པ་སྤྱི་ལོ་༡༦༡༦ལོར།  ཇོ་ནང་ནགས་རྒྱབ་དབེན་གནས་སུ་བརྩམས་གནང་བའི་《དབང་མདོར་བསྟན་གྱི་འགྲེལ་པ་ཟབ་མོའི་དོན་མཐའ་དག་གསལ་བར་བྱེད་པའི་ཉི་མ་》ཞེས་པ་དེ་གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་ཀྱིས་སྦྱིན་བདག་མཛད་ནས་ཕོ་བྲང་བསམ་འགྲུབ་རྩེར་ཚུལ་དེ་ཉིད་ཀྱི་དཔར་བྱང་དུ། “......དབང་འབྱོར་ཕུན་ཚོགས་ཕྱོགས་རྣམས་ཀུན་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་སྟེ། །གང་འདི་ཐུགས་དགོངས་རྣམ་པར་དག་པའི་བཀས། །ཆོས་ཚུལ་མཐའ་ཡས་ཕྱོགས་བརྒྱར་སྤེལ་བའི་སླད། །ངོ་མཚར་སྤར་གྱི་འཕྲུལ་འཁོར་སྒྱུར་བ་ནི། །བྱེད་པོས་གསར་དུ་སྐྲུན་པ་ཡིན་ནམ་སྙམ། །གང་འདིར་ཡི་གེའི་ལས་ལ་བཙོལ་བ་པོ། །ཡུལ་གྱི་མིང་ལས་བསམ་འཕེལ་བ་ཞེས་གྲགས། །བཀོས་བྱེད་འཕྲུལ་གྱི་བཟོ་བོ་ཚེ་བརྟན་སོགས། །རྣམ་དཀར་དགེ་ལ་མཆོག་ཏུ་སྤྲོ་བས་སྒྲུབས། །འདི་ལས་དགེ་བ་མཐའ་ཡས་ཐོབ་པ་དེས་ནི་ས་སྐྱོང་ཡབ་སྲས་སྐུ་ཚེ་ཆབ་སྲིད་བརྟན་པ་དང་།། ལས་བྱེད་རྣམས་ཀྱང་སྡུག་བསྔལ་ཀུན་དང་བྲལ་ཞིང་གནས་འདིར་འབད་རྩོལ་བྱེད་པ་ཐམས་ཅད་བདེ་བར་གྱུར། །”ཞེས་དང་། “རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་བསམ་འགྲུབ་རྩེ་ཞེས་བྱ་བར་དུས་ཚེས་བཟང་པོ་ལ་སྤར་དུ་སྒྲུབས་པའོ་”③ཞེས་གསལ་བ་ལྟར། ཁོང་གི་གསུང་རྣམས་རྟག་བརྟན་དུ་དཔར་གྲྭ་མ་བཙུགས་པའི་གོང་དུ་གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་ནང་དུའང་བརྐོས་པ་གསལ་པོ་ཡིན།   
             རབ་བྱུང་བཅུ་པའི་ས་རྟ་སྟེ། སྤྱི་ལོ་༡༦༡༨ལོ་ནས་བཟུང་རྟག་བརྟན་རང་དུ་དཔར་རྐོའི་ལས་གྲྭ་བྱུང་བར་མངོན་ཏེ། མདོ་སྨད་བྲག་སྣ་པ་གཞོན་ནུ་སོགས་དཔར་རྐོ་བ་བཞིས་རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་གི་དཔར་ཁང་དུ་ཐོག་མར་དཔར་རྐོའི་ལག་རྩལ་བསླབ་ཅིང་།    དེ་རྗེས་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་《དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་བསྟོད་ཆེན་》སོགས་ཆོས་ཚན་བཅུ་དྲུག་དཔར་དུ་བརྐོས་པའི་སྐོར་ལ་དཔར་བྱང་ལས། “ཨོཾ་སྭསྟི། དཔལ་རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚལ་གྱི་པར་ཁང་དུ།   དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་བསྟོད་ཆེན། དུས་འཁོར་གྱི་དབང་གོང་མའི་ཆོ་ག  སྦྱོར་བ་ཡན་ལག་དྲུག་པའི་ཁྲིད་ཡིག དེའི་གེགས་སེལ་འཁྲུལ་འཁོར།   དུས་འཁོར་ཆོས་འབྱུང་།    བདེ་མཆོག་བསྟོད་ཆེན། དགེས་པ་རྡོ་རྗེའི་སྒྲུབ་ཐབས། དེའི་དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ཆོ་ག གཤེད་དམར་ལྷ་ལྔའི་སྒྲུབ་ཐབས། ་་་་་་རྡོ་རྗེ་རྣལ་འབྱོར་མའི་བསྐྱེད་རིམ་གྱི་མན་ངག བསྔོ་བ་ཡས་གཏམ་སོགས། པར་བརྐོས་ཀྱི་འདུ་བྱེད།  མདོ་སྨད་བྲག་སྣ་པ་གཞོན་ནུ། རྡོ་རྗེ་ལྷུན་གྲུབ། ས་སྐྱ་སྐྱབ་པ།  ལྕགས་ཐང་པ་བསྟན་པ་ཡར་འཕེལ་བཞིས་བསམ་པ་རྣམ་པར་དག་པའི་སྒོ་ནས། རྟ་ལོ་ནས་བྱ་ལོ་ཧོར་ཟླ་ལྔ་པ་ཡིན་ལ།  བསླབ་ཅིང་བརྐོས་མཐར་ཕྱིན་པ་དང་།    གོང་གི་ཆོས་ཚན་སོ་སོ་བརྐོས་པའི་དགེ་བས་སྐྱེ་བ་འདི་ནས་བཟུང་བྱང་ཆུབ་མ་ཐོབ་བར། རྗེ་བཙུན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཀུན་དགའ་སྙིང་པོའི་བསྟན་པ་ལ་ཕན་ཅིང་བྱ་བ་བྱེད་ནུས་པ་གཅིག་ཏུ་སྐྱེ་བར་གྱུར་ཅིག་”④ཅེས་གསལ་བ་ལས་རྟོགས་ཐུབ། དེས་ན་དཔར་བྱང་དུ་རྟ་ལོ་ནས་བྱ་ལོ་ཞེས་བྱུང་བ་དེ་ནི་རབ་བྱུང་བཅུ་པའི་ས་རྟ་ནས་ལྕགས་བྱ་སྟེ། སྤྱི་ལོ་༡༦༡༨ནས་༡༦༢༡ལོའི་བར་ཡིན་ཏེ། གོང་གསལ་སྤྱི་ལོ་༡༦༡༥དང་༡༦༡༦ལོར་ཁོང་གི་གསུང་ཁག་གཅིག་མངའ་རིས་རྫོང་དཀར་དང་གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་བསམ་གྲུབ་རྩེ་སོ་སོར་བརྐོས་ཟིན་སྟབས། འདི་རྣམས་ཀྱང་དེ་དག་དང་དུས་སྔ་ཕྱི་མི་རིང་བར་བརྐོས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེས་ན་འདི་ནི་རྟག་བརྟན་རང་དུ་བརྐོས་པའི་དཔར་སྔ་ཤོས་དེ་ཡིན། རྟག་བརྟན་དུ་ཐོག་མར་དཔར་རྐོའི་ལག་རྩལ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་སྐོར་ལ་《ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་རང་རྣམ་》དུ། “ཡང་སྔ་སོར་མི་ཅིག་གིས་སྤར་རྐོས་བསླབས། དེ་ནས་རིམ་གྱིས་འདི་རང་ཏུ་འཕེལ་ཏེ་ད་ལྟ་གསུང་རབ་རྐོ་མཁན་གྱི་སྤར་མཁན་མང་པོ་ཡོད་པ་རྣམས་ཀྱང་། ལག་མ་སྟོངས་པར་སྤར་རྐོ་བཞིན་པ་དང་། དེ་ཚོ་ལ་དཔོན་གཡོག་གི་འདུ་ཤེས་དང་དབང་ཆེའི་སྤྱོད་པ་མ་བྱས་པར། རྒྱུན་གྱི་ཕོགས། སྐབས་སྐབས་ཀྱི་སྟོན་མོ་ལག་རྗེས་ཆེ་བ་རེ་ཙམ་གྲུབ་པ་ལ། མི་རེར་ཁལ་བདུན་ཅུ་བརྒྱད་ཅུའི་རྩིས་ཀྱི་ཡོན་སོགས་ཀྱང་མཐའ་ཁྱབ་ཏུ་བྱས། དེས་མཚོན་པ་ཆོས་སྡེའི་རྒྱུན་གྱི་ཡིག་མཁན་རྣམས་ཀྱང་དུས་འཁོར་ཡུག་ཏུ་ཡི་གེ་འབྲི་བ་དང་།    ལྷ་བྲིས་པ་མང་དུས་ལ་ངེས་པ་མེད།  ཉུང་དུས་ཀྱང་བཅོ་ལྔ་ལས་མི་ཉུང་བས། རྟག་ཏུ་རི་མོ་འབྲི་བ་ལ་ཡང་།    མཐུན་རྐྱེན་དང་ཡོན་སོགས་གང་ལ་གང་འདོད་ཀྱི་སྔ་མ་རྣམས་ལས་མི་ཞན་པ་བྱས་”⑤ཞེས་ཐོག་མར་མི་གཅིག་གིས་ཡུལ་གཞན་ནས་དཔར་རྐོའི་ལག་རྩལ་བསླབ་པ་དང་།    དེ་ནས་རིམ་གྱིས་རྟག་བརྟན་རང་དུ་དཔར་རྐོའི་ལག་རྩལ་དར་རྒྱས་བྱུང་ཚུལ་འཁོད་ཡོད། དེ་ལྟར་བྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་དཔར་རྐོ་བ་དང་ཡིག་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱུན་དུ་ལག་མ་སྟོངས་པར་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་སོ་སོའི་ལག་རྩལ་སྦྱོང་བར་འབད་པ་དང་།    ཁྱད་པར་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་ནི་སྐབས་དེར་དབུས་གཙང་གི་ཕྱོགས་ལ་ཤིན་ཏུ་སྐད་གྲགས་ཆེ་བ་དང་གཙང་པ་སྡེ་སྲིད་སོགས་སྐབས་དེའི་ཆེ་དགུ་རྣམས་ཀྱི་དབུ་བླ་ཡིན་ཡང་།    ཁོང་གིས་དཔར་རྐོ་བ་དང་ཡིག་མཁན་རྣམས་ལ་དཔོན་གཡོག་གི་འདུ་ཤེས་དང་དབང་ཆེའི་སྤྱོད་པ་མ་མཛད་པར།  མཐུན་རྐྱེན་དང་ཡོན་སོགས་གང་ལ་གང་འཚམས་ལེགས་པར་གནང་བས་ཡིན། དེ་བཞིན་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་དགུང་ལོ་ཞེ་དྲུག་ཏུ་ཕེབས་པ་རབ་བྱུང་བཅུ་པའི་ལྕགས་སྤྲེལ་ལོ་སྟེ། སྤྱི་ལོ་༡༦༢༠ལོར་ཕྱིའི་གཙུག་ལག་ཁང་དང་ནང་གི་སྐུ་འདྲ་སོགས་ཕལ་ཆེ་བ་གྲུབ་ནས།  རྟག་བརྟན་དུ་ཡིག་གྲྭ་གསར་དུ་བཙུགས་གནང་བ་ནས་བཟུང་དཔར་རྐོའི་ལག་རྩལ་སྔར་བས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད་པ་ནི་རྗེ་བཙུན་ཉིད་ཀྱི་རང་རྣམ་ལས། “ཧོར་ཟླ་གསུམ་པའི་ནང་ལ་སྙེ་མོ་བའི་ཡིག་མཁན་རྣམས་སླེབ། བཞི་པའི་སྟོད་ལ་གཡེ་བའི་ཡིག་མཁན་རྣམས་ཀྱང་འབྱོར་ཞིང་།    སྟོད་སྨད་འདི་རྣམས་ནས་ཡིག་མཁན་ཐོར་བུ་བ་རྣམས་དང་།    རྟག་བརྟན་བཞི་པའི་ཡིག་མཁན་དང་བཅས་པ་ཡོངས་སྡོམ་པ་ལ། ཡིག་མཁན་བརྒྱ་དང་བརྒྱད་ཅུ་སྐོར་འཛོམས་ནས།  བསྟན་བཅོས་འགྱུར་རོ་འཚལ་འབྲི་བའི་འགོ་བརྩམས། ཧོར་ཟླ་དགུ་པའི་ནང་དུ་རྩི་གྲས་སོགས་མཐའ་དག་རྫོགས་པར་གེགས་མེད་དུ་ལེགས་པར་ཟིན། བསྟན་འགྱུར་འདི་ལ་མ་དཔེ་ལ་པོ་ཏི་བརྒྱ་བདུན་ཅུ་སྐོར་འདུག ལྷག་པོར་བཞེངས་པའི་པོ་ཏི་ཡང་མང་དུ་ཡོད་པས། ཡོངས་དྲིལ་སྡེབ་དེ་ལ་པོ་ཏི་ཉིས་བརྒྱར་ཉེ་བ་བཞེངས། ཤོག་གྲངས་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་རེ་ལ་པོ་ཏི་རེའི་རྩིས་སུ་བཅད་པའི་པོ་ཏི་རེ་ལ་ཡོན་ཁལ་དྲུག་ཅུ་རེའི་བཅད་ཐང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་འདུག་ནའང་།    རྟེན་གསུམ་བཞེངས་པ་གལ་ཆེ་བའི་དབང་དུ་བྱས། པོ་ཏི་རེ་ལ་ཁལ་བརྒྱ་རེའི་རྩིའི་འགྲོ་ངེས་ཀྱི་ཡོན་དང་།   རྒྱུན་གྱི་ཕོགས་དང་ཇ་ཆང་ཐུག་པ་སོགས་དང་སྐབས་ཀྱི་སྟོན་མོ་ཡང་ཅི་བཟང་དུ་བས། ཡིག་མཁན་རྣམས་ཀྱང་མགུ་བར་གྱུར་”⑥ཞེས་གསལ་བ་ལྟར།  ཡིག་མཁན་བརྒྱ་དང་བརྒྱད་ཅུ་འཇོམས་ནས་བསྟན་འགྱུར་པོ་ཏི་ཉིས་བརྒྱར་ཉེ་བ་བཞེངས་པ་དང་བསྟུན་ནས་རྟག་བརྟན་གྱི་དཔར་རྐོའི་ལག་རྩལ་ཡང་དེ་ལུགས་ཀྱིས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་ནི་སྨོས་ཅི།   
             རྟག་བརྟན་གྱི་དཔར་རྐོའི་ལག་རྩལ་ཤིན་ཏུ་མྱུར་མགྱོགས་ཀྱིས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བའི་སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་ཤིང་དཔར་གྱི་གྲངས་འབོར་ཡང་དེ་མཚུངས་ཀྱིས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་དཔེར་ན། རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ལྕགས་འབྲུག་སྤྱི་ལོ་༡༦༤༠ལོའི་ཡར་སྔོན་དུ་རྟག་བརྟན་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོར་ཤིང་དཔར་བརྐོས་པའི་གནས་ཚུལ་《རྒྱུད་བཞི་》ཡི་དཔར་བྱང་དུ་གསལ་བ་ལས། “རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚལ་གྱི་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་འདི་ཉིད་དུ།  ཆོས་ཀྱི་སྒོ་མཐའ་དག་ཕྱོགས་ཀུན་དུ་ཡུད་ཙམ་ལ་གསལ་བར་སྟོན་པའི་པར་གྱི་འཁྲུལ་(འཕྲུལ་)འཁོར་ཆེན་པོ་བསྒྲུབས་པའི་ཚུལ། དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ། བདེ་ཀྱཻ་གསང་གསུམ། སྒྲོལ་མ་འབྱུང་བའི་རྒྱུད་སོགས་རྒྱུད་སྡེ་འགངས་ཆེ་བའི་རིགས། སྙིང་པོའི་མདོ་ལྔ་དང་གསེར་འོད་དམ་པ་སོགས་ངེས་དོན་མདོ་ཉི་ཤུ།  མཚན་བརྒྱ་དང་མདོ་ཕྲན་གྱི་རིགས་ཇི་སྙེད་པ་ལ་སོགས་པ་རྒྱལ་བའི་བཀའ་དང་།    དགོངས་འགྲེལ་བྱམས་ཆོས་སྡེ་ལྔ།  སེམས་འགྲེལ་སྐོར་གསུམ། གཞན་ཡང་ཐོགས་མེད་སྐུ་མཆེད། ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས། ཙནྡ་གོ་མི། སློབ་དཔོན་དཔའ་བོ། གྲུབ་པའི་ཁྱུ་མཆོག་སྤྱོད་འཆང་དབང་པོ་སོགས་རྒྱལ་བས་ལུང་བསྟན་པའི་འཕགས་ཡུལ་གྱི་པཎ་གྲུབ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་མཛད་པའི་མདོ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་དང་བསྟོད་ཚོགས། ངེས་དོན་བསྟན་པའི་གསལ་བྱེད་ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་བ་ཆེན་པོའི་གསུང་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག རྗེ་བཙུན་རྡོ་རྗེ་འཆང་དེ་ཉིད་ཀྱིས་མཛད་པའི་བཀའ་འབུམ་པོད་ཚད་བཞི་བཅུ་སྐོར། གངས་ཅན་དུ་ཚད་མར་གྱུར་པའི་སྐྱེས་བུ་རྣམས་ཀྱི་གསུང་ཅི་རིགས་པ་འཁོད་པ་སོགས།པར་གྱི་བཞུགས་ཚུལ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་ཅིང་བགྲང་བ་ལས་འདས་པ་ཕྱོགས་ཙམ་སྤྱིར་སྨོས་ནས་”⑦ཞེས་རྒྱལ་བའི་བཀའི་ནང་གསེས་བདེ་དགྱེས་གསང་གསུམ་སོགས་རྒྱུད་སྡེའི་སྐོར་དང་།    ངེས་དོན་གྱི་མདོ་ཉི་ཤུ།  གཞན་ཡང་མདོ་ཕྲན་རིགས་མང་པོ་དང་། དགོངས་འགྲེལ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་ནང་གསེས་བྱམས་ཆོས་སྡེ་ལྔ་སོགས་མདོ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་དང་། ཇོ་ནང་རང་ལུགས་ཀྱི་དོལ་པོའི་གསུང་དང་། ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་བཀའ་འབུམ་སོགས་ཇི་སྙེད་ཅིག་བཞུགས་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན། དེ་བཞིན་ལྕགས་འབྲུག་སྤྱི་ལོ་༡༦༤༠ལོ་དེ་རང་ལ་ལྷུན་སྡིངས་བདུད་རྩི་འགྱུར་མེད་ཀྱིས་ཞུ་དག་བགྱིས་པའི་གསོ་རིག་《རྒྱུད་བཞི་》ཚན་གྲངས་རིམ་པ་ཀ་ནས་ངའི་བར་(ཀ་༡༠ ཁ་༥༨ག་༢༩༩  ང་༧༨) ཆོས་ཚན་བཞི་དཔར་དུ་བརྐོས་པས། འདི་ལ་《རྒྱུད་བཞི་》རྟག་བརྟན་དཔར་མ་ཞེས་སུ་གྲགས།  
             དེས་ན་གོང་གསལ་《རྒྱུད་བཞི་》ཡི་དཔར་བྱང་དུ། “རྗེ་བཙུན་རྡོ་རྗེ་འཆང་དེ་ཉིད་ཀྱིས་མཛད་པའི་བཀའ་འབུམ་པོད་ཚད་བཞི་བཅུ་སྐོར་”ཞེས་དང་།    ཕྱིས་འཛམ་ཐང་མཁན་པོ་ངག་དབང་བློ་གྲོས་གྲགས་པས་ ( སྤྱི་ལོ་༡༩༢༠ནས་༡༩༧༥བར་)མཛད་པའི་《ཇོ་ནང་ཆོས་འབྱུང་ཟླ་བའི་སྒྲོན་མེ་》ཞེས་པའི་ནང་དུའང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་“བཀའ་འབུམ་པོ་ཏི་བཞི་བཅུ་སོགས་སྤར་མང་ངོ་”ཞེས་བྱུང་ཡང་། རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་ས་ལུག་སྤྱི་ལོ་༡༨༥༩ལོར་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གིས་མཛད་པའི་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་རྟག་བརྟན་དཔར་མའི་《དཀར་ཆག་དྭངས་གསལ་མེ་ལོང་》ནང་དུ་པོད་བཅུ་བདུན་ལས་མི་བཞུགས་པ་མ་ཟད། སྤྱི་ལོ་༡༩༨༢ནས་༡༩༨༧ལོའི་རིང་ལ་དྭགས་གླེར་དཔར་སློག་གི་ཐོག་ནས་དཔེ་སྐྲུན་བྱས་པའི་⑧དཔར་མའི་ནང་དུའང་པོད་བཅུ་བདུན་ལས་མི་བཞུགས། འདིའི་དཔར་མ་དངོས་ལ་གོ་རིམ་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་པོད་རྟགས་མི་བཞུགས་ཀྱང་།    དེ་དུས་གསུང་འབུམ་དཔེ་སྐྲུན་བྱེད་སྐབས་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གི་དཀར་ཆག་གཞིར་བཟུང་སྟེ་བསྒྲིགས་པ་ཡིན་ཚུལ་དབྱིན་ཡིག་ལས་བྲིས་པའི་འདིའི་དཔེ་སྐྲུན་གླེང་གཞིར་གསལ། གོ་རིམ་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་པོད་རྟགས་མེད་པ་དེ་ནི་ཐོག་མར་དཔར་དུ་རྐོ་སྐབས་གསུང་འབུམ་ཆ་ཚང་བརྩམས་གྲུབ་མེད་ཅིང་། རིམ་པར་རྩོམ་གིན་དཔར་དུ་རྐོ་གིན་རྐོ་གིན་མཛད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན་པ་འདྲ།   
ད་ལྟ་བོད་ལྗོངས་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་བཞུགས་ཡོད་པའི་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་རྟག་བརྟན་དཔར་མ་ཚར་གཅིག་དེ་ནི། སྔོན་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་སྐབས་འབྲས་སྤུངས་གནས་བཅུ་ལྷ་ཁང་དུ་གདན་དྲངས་ཤིང་།    ཕྱིས་རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་སྐབས་སུ་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་མཇོད་ཁང་དུ་ཁྱེར་བ་དེ་ཡིན། དེ་ལ་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་དཀར་ཆག་《ཤེས་བྱའི་གཏེར་མཇོད་》བྱ་བར་གླེགས་བམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་རྟགས001018ནས001033ལ་པོད་རྟགས་ཀ་ནས་མའི་བར་དང་།    དེའི་འཕྲོར་པོད་རྟགས་མེད་པ་ཨང་རྟགས་རྐྱང་པ་ཅན003247པ་དང་།    003248 003249     003251     003253     003257  003258  002419བཅས་བསྡོམས་པོད་ཉེར་བཞི་ལ་ཆོས་ཚན་ཉིས་བརྒྱ་དོན་བརྒྱད་དང་། ལྡེབ་གྲངས་བདུན་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་རེ་གཉིས་བཞུགས།⑨   
             ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གི་དཀར་ཆག་དང་མི་རིགས་དཔེ་མཇོད་ཁང་གི་དཀར་ཆག་གཉིས་ཆོས་ཚན་གྱི་གྲངས་ཀ་དང་ལྡེབ་གྲངས་ཕལ་ཆེར་འདྲ་ཡང་།    ཆོས་ཚན་གྱི་གོ་རིམ་སྒྲིག་སྟངས་པོད་རྟགས་ཡོད་པ་རྣམས་ཕྱོགས་ཕྱོགས་འདྲ་བ་ཙམ་ལས་ཐམས་ཅད་གཅིག་པ་རང་མིན། དེ་ནི་མི་རིགས་དཔེ་མཇོད་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་པོད་ཉེར་བཞི་ལས་པོད་བཅུ་དྲུག་ལ་སྔོན་གདོང་དར་ཐོག་ཏུ་པོད་རྟགས་ཡོད་པ་དང་། འཕྲོས་ཀྱི་པོད་བརྒྱད་ལ་གདོང་དར་མེད་ལ་ཆོས་ཚན་མང་ཆེ་བའང་གོང་གི་པོད་བཅུ་དྲུག་ནང་དུ་བསྐྱར་ཟློས་སུ་སོང་ཡོད་སྟབས། བཟློས་པ་རྣམས་པོད་ཀྱི་གོ་རིམ་ལྟར་བསྒྲིགས་མ་ཐུབ་ནས་མཇུག་ཏུ་བཞག་པ་ཡིན་པར་མངོན་ཏེ། དཔེར་ན། ཨང་རྟགས003247ལ་《དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་སྒྲུབ་ཐབས་རྒྱས་པ་དཔག་བསམ་ལྗོན་ཤིང་ལ་འཇུག་པ་》ཞེས་པ་སོགས་ཆོས་ཚན་བཞི་ལ་པོད་གཅིག་དང་།    ཨང་རྟགས003257ལ་《དཔལ་འཁོར་ལོ་སྡོམ་པའི་བསྙེན་པ་ཇི་ལྟར་བྱ་བའི་རིམ་པ་》ཞེས་པ་སོགས་ཆོས་ཚན་ཆུང་ངུ་གསུམ་ལ་བསྡོམས་ལྡེབ་ཉི་ཤུ་ཁོ་ན་བཞུགས་པ་ལ་པོད་གཅིག་བྱས་པ་གཉིས་རིམ་པར་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གི་དཀར་ཆག་ཏུ་པོད་ཁ་པ་དང་པོད་ཆ་པའི་ནང་དུ་བཞུགས་སུ་གསོལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན།   
དེས་ན་གོང་གསལ་དཀར་ཆག་གཉིས་ཀྱི་གོ་རིམ་སྒྲིག་སྟངས་ཐད་མི་འདྲ་བ་བྱུང་བ་དེ་ནི། མི་རིགས་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་དཀར་ཆག་ཏུ་བཞུགས་པ་རྣམས་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གིས་དཀར་ཆག་མ་མཛད་པའི་སྔོན་ཏེ། རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི་སྐབས་སུ་འབྲས་སྤུངས་གནས་བཅུ་ལྷ་ཁང་དུ་གདན་དྲངས་པ་ཡིན་པའི་དཔང་རྟགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན་པར་མངོན།   
གཞན་ཡང་སྔོན་རྟག་བརྟན་རང་དུ་ཀླུ་འབུམ་དཀར་ནག་ཁྲ་གསུམ⑩དང་།    གཟུངས་བསྡུས་བཅས་ཀྱང་དཔར་དུ་བརྐོས་ཤིང་།    གཟུངས་བསྡུས་འདིའི་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་མཛད་མཁན་ནི་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་ཡིན་ཞེས་ཆོས་སྤྱོད་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་དཔར་བའི་གཟུངས་བསྡུས་ཀྱི་འགོ་བརྗོད་དུ་གསལ་མོད།  གཟུངས་བསྡུས་རང་གི་དཀར་ཆག་གི་དབུར། “དཔལ་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ངེས་དོན་ཆོས་གྲྭ་ཆེན་པོ་འདིར་གཟུངས་དང་མདོ་ཕྲན་ཉེ་བར་མཁོ་བ་བསྡུས་པའི་གླེགས་བམ་མ་ཟད་པ་འབྱུང་བ་པར་དུ་འཁོད་པ་”ཞེས་དཔར་རྐོ་ཡུལ་དང་།    མཇུག་ཏུ་“གཟུངས་མདོ་ཤིན་ཏུ་ཉེ་བར་མཁོ་བ་བྱིན་རླབས་ཆེ་བ་བརྒྱ་དང་། ལྔ་བཅུ་ང་དགུ་ཙམ་བཞུགས་ཤིང་།    དེ་དག་ལས་རྒྱ་ནག་དང་གཏེར་ནས་བྱོན་པ་སོགས་རེ་རེ་ཙམ་ཡང་བར་ཆད་བཟློག་པ་ལ་བསྔགས་ཤིང་། མཁོ་བའི་ཕྱིར་གླེགས་བམ་གྱི་མཇུག་གི་ཆ་ལ་བཞུགས་སོ་”ཞེས་ཆོས་ཚན་གྱི་གྲངས་ཀ་འཁོད་པ་ཙམ་ལས་ཕྱོགས་བསྡུས་མཛད་མཁན་དང་དཔར་དུ་བརྐོས་པའི་དུས་བཅས་མི་གསལ། གང་ལྟར།  གཟུངས་བསྡུས་འདི་ལ་དཔར་གཞི་བྱས་ཏེ། རབ་ཚེས་མེ་སྦྲུལ་༡༩༡༧ལོར་⑾ལྷ་སར་དཔར་སྤྱི་ཁང་གིས་ཤིང་དཔར་གསར་དུ་བརྐོས་འདུག   
གཉིས། རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་དུ་ཇོ་ནང་པའི་གསུང་རབ་དཔར་ཤིང་ཉམས་གུད་ཇི་བྱུང་གི་སྐོར།   
             དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་བཙུགས་ནས་ལོ་བརྒྱད་པ་སྟེ། རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ལྕགས་སྟག་སྤྱི་ལོ་༡༦༥༠ལོར།⑿ ཇོ་ནང་རྟག་བརྟན་ཆོས་གླིང་དགེ་ལུགས་པའི་གྲུབ་མཐར་བཙན་བསྒྱུར་བྱས། གྲུབ་མཐའ་མ་བསྒྱུར་བའི་སྔོན་ལ་རྟག་བརྟན་རང་དུ་གསུང་རབ་ཀྱི་དཔར་ཤིང་ཇི་བཞུགས་སྐོར་ཁ་གསལ་ཞུ་ཐག་མི་ཆོད་ཀྱང་། གོང་གསལ་རྟག་བརྟན་དཔར་མའི་《རྒྱུད་བཞི་》 ཡི་དཔར་བྱང་སོགས་ལ་བརྟགས་ན། བཀའ་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་གསུང་རབ་འབོར་ཆེན་ཞིག་དཔར་དུ་བརྐོས་ཟིན་པ་མ་ཟད། ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་ཡང་པོད་བཞི་བཅུ་ཙམ་དཔར་དུ་བརྐོས་ཟིན་པ་མཐོང་ཐུབ། དེང་དུས་རྟག་བརྟན་གྱི་དཔར་མ་པོད་བཅུ་བདུན་ཙམ་ལས་མཇལ་རྒྱུ་མེད་པ་ནི། རྟག་བརྟན་དགོན་པ་དགེ་ལུགས་སུ་སྒྱུར་སྐབས་གཏོར་བརླག་ཐེབས་པ་ཡིན་པར་མངོན་ཏེ།《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་པདྨ་རཱ་གའི་ལྡེ་མིག་》ལས། “དུས་དེར་སྡེ་སྲིད་བསོད་ནམས་རབ་བརྟན་དང་།    གུ་ཤི་ཧན་གཉིས་ཀྱིས་བཀའ་ཕབ་སྟེ། དམག་དཔོན་ཆེན་མོ་བསྟན་འཛིན་དྭ་ལན་ཧན་སོགས་བོད་སོག་གི་དམག་མི་ཁྲི་ཕྲག་འགའ་ཞིག་བཏང་ནས་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ལ་དྲག་གནོན་བྱས།  སྔོན་གཙང་པ་རྒྱལ་པོ་དང་འབྲེལ་བ་ཆེ་བའི་ཇོ་ནང་པ་དང་།    ཀརྨ་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་དགོན་ཁག་རྣམས་ལའང་དྲག་པོའི་དམག་གིས་ཚར་གཅོད་ཐེབས། ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་དགོན་པ་རྟག་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་གྲྭ་པ་ཕལ་ཆེར་བཀྲོངས། པར་ཤིང་རྣམས་མེ་ལ་བསྲེགས། དགོན་པའི་མིང་ལ་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཞེས་བཅོས་ནས་གྲུབ་མཐའ་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར་”⒀ཞེས་དང་། དེ་བཞིན་《ཐུའུ་བཀྭན་གྲུབ་མཐའ་》མུ “ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་གཤེགས་རྗེས་གོང་ས་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་དགོན་པ་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར་ནས་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཞེས་བཏགས། ཆོས་ལུང་བྱང་རྩེ་སོགས་ཇོ་ནང་གི་དགོན་པ་གཞན་རྣམས་ཀྱང་དགེ་ལུགས་པར་བསྒྱུར། གསུང་རབ་ཀྱི་པར་ཕལ་ཆེ་བ་ཡང་མི་མངོན་པའི་དབྱིངས་སུ་རྒྱས་བཏབ་པས་”⒁ཞེས་སོགས་བྱུང་བ་ལས་རྟོགས་ཐུབ།   
             གྲུབ་མཐའ་བསྒྱུར་ནས་ལོ་ངོ་བདུན་ཅུ་དོན་གསུམ་སོང་བའི་རྗེས་སུ་ཡང་རྟག་བརྟན་དུ་ད་དུང་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་ལ་བཀའ་རྒྱ་དམ་པོ་བྱས་ཡོད་པ་སྟེ། ཆུ་ཡོས་སྤྱི་ལོ་༡༧༢༣ལོར་སི་ཏུ་པཎ་ཆེན་དབུས་གཙང་དུ་ཕེབས་སྐབས་ཁོང་གིས་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་རྩད་གཅོད་གནང་ཡང་གཞུང་ནས་བཀའ་རྒྱས་བཏབ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་མཇལ་ཐུབ་མེད་ཚུལ་ཁོང་གི་རང་རྣམ་དུ། “ཇོ་ནང་བཀའ་འབུམ་གྱི་རྩད་གཅོད་བགྱིས་ཀྱང་ཕྱག་དཔེ་རྣམས་དང་།    བཀའ་འབུམ་གྱི་པར་ཐམས་ཅད་གཞུང་གི་དགོངས་ཕོག་སྐབས་བཀའ་རྒྱས་བཏབ་སྟེ་ད་ལྟ་སྒྲུབ་ཐབས་རིན་འབྱུང་སོགས་རེ་གཉིས་ལས་པར་ཚང་མ་བཏང་གི་མི་འདུག་ཅིང་།    དཔེ་རྒྱུན་སར་པ་ཡང་དེང་སང་གྲུབ་མཐའི་ཁྱད་ཀྱིས་ཅི་ལ་བཞུགས་པ་བཅས་མཐོང་རྒྱུ་ཆེར་མབྱུང་བས། སྐྱེས་ཆེན་དམ་པ་དེ་ལྟ་བུའི་ཕྲིན་ལས་ཀྱི་མཐའ་ཡང་མྱུར་པོར་བརྟུལ་བ་འདི་ལྟ་བུ་ཆེས་སྙིགས་པའི་སྐྱེ་དགུའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་ངང་ཚུལ་ཡང་དེ་འདྲ་བར་ཟད་དོ་སྙམ་པའི་ཡིད་སྐྱོ་ལྷང་ལྷང་བ་བྱུང་”⒂ཞེས་འཁོད་པ་ལས་ཤེས་ཐུབ་པ་དང་།    ཁྱད་པར་རྟག་བརྟན་ཆོས་གླིང་གི་གྲུབ་མཐའ་བསྒྱུར་རྗེས་སྔར་རྟག་བརྟན་ཞེས་གདན་སའི་མིང་འཁོད་པའི་དཔར་ཤིང་གི་ཐོག་ལའང་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཞེས་བཅོས་ཡོད་པ་དཔེར་ན། ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་ཁྲོད་དུ་བཞུགས་པའི་《རྟག་བརྟན་ཆོས་གླིང་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚལ་གྱི་གནས་བཤད་》ལ་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་གནས་བཤད་》ཅེས་བཅོས་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན། ད་ལྟ་རྟག་བརྟན་དཔར་མ་དང་།    འཛམ་ཐང་དཔར་མ་ཐམས་ཅད་དུ་སྔོན་གྱི་མཚན་བྱང་ལྟར་འཁོད་འདུག⒃ དེ་ལྟར་གྱི་མཚན་བྱང་བཅོས་པའི་གནས་ཚུལ་ཡང་གྲུབ་མཐའ་བསྒྱུར་རྗེས་སུ་བྱུང་བ་ཡིན་པ་ནི། སྔོན་གྱི་གདན་སའི་མཚན་རྟག་བརྟན་ཆོས་གླིང་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚལ་ཞེས་པ་དེ་སྤྱི་ལོ་༡༦༥༠ལོར་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཞེས་བཅོས་སྐབས་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་ཞིང་དུ་གཤེགས་ནས་ལོ་༡༦ཙམ་ཕྱིན་ཟིན་པ་དང་།    ལྷག་པར་དུ་གནས་བཤད་དེའི་དབུའི་མཚམས་སྦྱོར་གྱི་སྐབས་སུ། “དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚལ་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ན་”ཞེས་བྱུང་བ་འདིའང་རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚལ་ཞེས་པ་དེའི་མཚན་ཕྱེད་ཀ་བསྒྱུར་ནས་ཕྱེད་ཀ་ལུས་པ་མངོན་གསལ་ཡིན།  གཞན་ཡང་ཕྱིས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁག་གཅིག་ཏུ་གདན་ས་འདིའི་མཚན་ལ་ཇོ་ནང་རྟག་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཞེས་བྱུང་བ་ནི་སྔོན་གྱི་མཚན་རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚལ་ཞེས་པ་དང་གྲུབ་མཐའ་བསྒྱུར་རྗེས་ཀྱི་མཚན་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཞེས་པ་གཉིས་འདུས་པ་ལས་བྱུང་བར་མངོན་ཏེ། 《ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་རང་རྣམ་》དང་སྔོན་གྱི་《རྒྱུད་བཞི་》དཔར་མའི་དཔར་བྱང་སོགས་ཇོ་ནང་པའི་རང་ལུགས་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་རྣམས་སུ་གདན་ས་འདིའི་མཚན་ལ་རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་ངེས་དོན་དགའ་བའི་ཚལ་ཞེས་པ་ཁོ་ན་ལས་རྟག་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་ཞེས་འཁོད་མེད་པའི་ཕྱིར།   
 གསུམ། རྟག་བརྟན་དུ་ཇོ་ནང་པའི་གསུང་རབ་དཔར་ཤིང་ཉམས་གསོ་བྱས་པའི་སྐོར།   
             གྲུབ་མཐའ་བསྒྱུར་ནས་ལོ་གཅིག་གི་རྗེས་ཏེ། ལྕགས་ཡོས་སྤྱི་ལོ་༡༦༥༡ལོར་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པས་རྟག་བརྟན་དགོན་དུ་དཔར་གྲྭ་བཙུགས་ནས་ཉིད་ཀྱི་གསུང་འབུམ་དང་།    རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་འབུམ་སོགས་རིམ་པར་དཔར་དུ་བརྐོས་ཤིང་།   རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཉིད་སྐུ་གཤེགས་རྗེས་ཀྱང་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་སྔོན་གྱི་དཔར་རྐོའི་འཕྲོ་བསྐྱངས་པས།  སྤྱི་ལོ་༡༦༩༥ལོའི་བར་བཀའ་བསྟན་ལས་ཉེར་མཁོ་ཐོར་བུ་དང་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་འབུམ་སོགས་དཔར་ཤིང་བསྡོམས་ལྡེབ་ཁྲི་གཉིས་དང་དགུ་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག་རྐོ་ཚུལ་སྡེ་སྲིད་ཀྱི་གསུང་《དུ་ཀླུ་ལའི་གོས་བཟང་གླེགས་བམ་གསུམ་པའི་འཕྲོས་བཞི་པ་》ལས། “རྟག་བརྟན་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་དུ་པར་གྲྭ་འཛུགས་པ་གནང་བའི་རྒྱལ་བའི་བཀའ་དང་འཕགས་ཡུལ་གྱི་བསྟན་བཅོས་སོགས་བཀའ་བསྟན་དང་། སྔ་འགྱུར་གྱི་གྲས་དང་།    འཇམ་མགོན་བཙོང་ཁ་པའི་བཀའ་འབུམ་དང་རྗེ་བླ་མ་ཉིད་ན་རིམ་གྱི་བཀའ་འབུམ། གཞན་ཡང་གངས་ཅན་པཎ་གྲུབ་རིགས་ཀྱི་འགངས་ཆེ་བའི་རྣམ་ཐར་དང་བསྟན་བཅོས་ཁྱད་མཚར་བ་སོགས་པར་ཤིང་ཁྱོན་ཁྲི་ཚོ་གཉིས་དང་དགུ་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་ང་ལྔ་སྐོར་རྣམས་བརྐོ་བ་བཀའ་དྲིན་བསྐྱངས་” ⒄ཞེས་གསལ་བ་ལྟར་ཡིན། འོན་ཀྱང་དེ་དག་ནི་དཔར་རྐོ་ཡུལ་རྟག་བརྟན་དུ་བྱས་པ་ཙམ་ལས་དཔར་རྣམས་བརྐོས་གྲུབ་རྗེས་འབྲས་སྤུངས་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་དཔར་ཁང་དང་།    ཞོལ་དཔར་ཁང་སོགས་སུ་དྲངས་ཏེ་བཞུགས་སུ་གསོལ་བ་ཡིན།   
             རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཤིང་ཁྱི་སྤྱི་ལོ་༡༦༩༤ལོར་རྟག་བརྟན་རང་དུ་བཞུགས་པའི་དཔར་ཤིང་གི་སྐོར་ལ་ཞུ་དག་པ་བློ་གྲོས་བརྟན་པས་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཐོ་》ཞེས་པ་ཞིག་མཛད་ཅིང་།    དཔར་ཐོ་འདིའི་ནང་དུ་དཔར་ཤིང་བསྡོམས་ལྡེབ་གྲངས་བདུན་སྟོང་བདུན་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གྱི་སྐོར་འཁོད་ཡོད། དེ་དག་སྡེ་ཚན་སོ་སོར་རགས་རིམ་དབྱེ་ན། རྒྱལ་བའི་བཀའི་གྲས་ངེས་དོན་གྱི་མདོ་སྡེ་ཉི་ཤུ་སོགས་མདོའི་སྐོར་ཚན་པ་༣༨དང་།    དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་སོགས་རྒྱུད་ཀྱི་སྐོར་ཆོས་ཚན་༢༩ བསྟན་བཅོས་ཀྱི་སྐོར་རྒྱ་གཞུང་ཆོས་ཚན་༥༡ བོད་གཞུང་གི་གྲས་ལམ་རིམ་འབྲིང་པོ་སོགས་ཆོས་ཚན་༤༠ མཛད་པ་པོ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་གྲས་ཆོས་ཚན་༩༡ སྐུ་དཔར་དང་རླུང་རྟའི་གྲས་༡༧བཅས་བཞུགས། གོང་གསལ་བོད་གཞུང་གི་གྲས་ཆོས་ཚན་༤༠ནི་《ལམ་རིམ་འབྲིང་པོ་》⒅དང་། 《རྟག་ཏུ་ངུའི་རྟོགས་བརྗོད་》 《འཇམ་དབྱངས་ཀྱི་བསྟོད་པ་》སོགས་ཕལ་ཆེ་བ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་ཐོར་བུའི་ནང་དུ་བཞུགས་པ་རྣམས་རེད་འདུག མཛད་པ་པོ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་གྲས་ཆོས་ཚན་ཆེ་ཆུང་༩༡ནི་མཁས་གྲུབ་དགེ་ལེགས་དཔལ་བཟང་གིས་མཛད་པའི་《ཙོང་ཁ་པའི་རྣམ་ཐར་དད་པའི་འཇུག་ངོགས་》དང་།    འདུལ་འཛིན་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད་པའི་《དགེ་ཚུལ་གྱི་བསླབ་བྱ་》སོགས་ཏེ། ཕལ་ཆེ་བ་དགེ་ལུགས་པ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་འབའ་ཞིག་རེད་འདུག་པས། དེས་ན་བོད་གཞུང་གི་གྲས་དང་མཛད་པ་པོ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་གྲས་རྣམས་རྟག་བརྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་བསྒྱུར་རྗེས་སུ་བརྐོས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་སོགས་ཇོ་ནང་པའི་སྐྱེས་ཆེན་རྣམས་ཀྱི་གསུང་གི་ཐོ་འཁོད་མི་འདུག་པ་དེའི་ཐོག་ནས་སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་ཇོ་ནང་པའི་གསུང་རྣམས་ལ་བཀའ་རྒྱ་དམ་པོ་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ། 《གངས་ཅན་མཁས་གྲུབ་རིམ་བྱོན་གྱི་མིང་མཛོད་》ལས། ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་སྐབས་“བློ་གྲོས་བརྟན་པས་ཁོང་གི་གསུང་འབུམ་ལ་དཀར་ཆག་བསྡུས་པ་ཞིག་མཛད་”⒆ཅེས་འཁོད་ཀྱང་།    དེ་ནི་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཐོ་》ལ་ཟེར་བ་ཡིན་པར་མངོན་ཏེ། རྟག་བརྟན་ཏུ་བཞུགས་པའི་དཔར་ཐོ་ཡིན་ཡང་དེའི་སྐབས་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་ལ་བཀའ་རྒྱ་ཕོག་ནས་དཀར་ཆག་ཏུ་འགོད་ཐབས་མེད་པའི་ཕྱིར།   
              གཞན་ཡང་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་དུ་གསུང་རབ་དཔར་བའི་དུས་ཚོད་ནི་“ལོ་ལྟར་ཟླ་བ་བཞི་པ་ནས་དགུ་པའི་བར་གྱི་ནམ་དུས་ལེགས་སྐབས་མ་གཏོགས་གྲང་སྐང་དང་ཤིང་རྩི་ཁ་འབུས་ཀྱི་དུས་ལ་པར་རྒྱག་པ་མི་གནང་འདུག་པས་ཐུགས་རྒྱུས་མེད་པ་རྣམས་ཀྱིས་དགོངས་པར་བཞུགས་ན་ལེགས་”ཞེས་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཐོ་》ཡི་མཇུག་ཏུ་གསལ།   
             རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་ས་ལུག་སྤྱི་ལོ་༡༨༥༩ལོར་ཞ་ལུ་མཆོག་སྤྲུལ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་ ( སྤྱི་ལོ་༡༨༠༤ནས་༡༨༦༤)གིས་རྟག་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་དཔར་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དང་།    ཇོ་ནང་པའི་སྐྱེས་ཆེན་རྣམས་ཀྱི་གསུང་དཔར་ཉམས་གསོའི་སྟེང་ལ། ངམ་རིང་ནས་ཇོ་ནང་ཀུན་དགའ་གྲོལ་མཆོག་གི་གསུང་ཇི་ཡོད་ཀྱི་དཔར་ཤིང་རྣམས་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་དཔར་ཁང་དུ་ཟླ་སྒྲིལ་གནང་བ་མ་ཟད། ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་ལ་《དཀར་ཆག་དྭངས་གསལ་མེ་ལོང་》ཞེས་པ་ཞིག་གསར་དུ་མཛད། དེའང་ཞ་ལུ་མཆོག་སྤྲུལ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གི་《རང་གི་རྣམ་ཐར་དུ་བྱས་པ་ཤེལ་དཀར་མེ་ལོང་》ནང་དུ། “དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་དུ་རྗེ་སྤོ་ར་བ་ཆེན་པོ་དེ་ཉིད་དང་བུ་ལུང་སྐུ་ཞབས་བཅས་ཀྱི་དགོངས་བཞེད་བཞིན་བླ་བྲང་ཆེན་པོར་གསེར་སྙན་གསོལ་ནས་བདེ་མཆོག་བསྟོད་ཆེན་གྱི་འགྲེལ་པའི་མཇུག་གི་པར་ཤིང་མ་ཚང་བ་རྣམས་ཚང་མ་བརྐོས། ངམ་རིངས་ནས་རྗེ་ཀུན་དགའ་གྲོལ་མཆོག་གི་གསུང་གང་ཡོད་དང་ཁྱད་པར་ཇོ་ནང་འཁྲིད་བརྒྱ་ཕུན་གླིང་པར་ཁང་དུ་སྤྱན་འདྲེན་ཞུ་ཐུབ་པ་བྱས། རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དཀར་ཆག་ཀྱང་ལེགས་པར་ཡོངས་ཐབས་བྱས་”⒇ཞེས་གསུངས་ཤིང་།    གོང་གསལ་གསེར་སྙན་སྒྲོན་སའི་བླ་བྲང་ཆེན་པོ་ནི་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བདུན་པ་བསྟན་པའི་ཉི་མའི་(སྤྱི་ལོ་༡༧༨༢ནས་༡༨༥༣) བླ་བྲང་ཡིན་དགོས་ཏེ། སྤྱི་ལོ་༡༧༢༩ལོར་རྒྱལ་བ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོས་(སྤྱི་ལོ་༡༧༠༨ནས་༡༧༥༧)པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས་(སྤྱི་ལོ་༡༦༦༣ནས་༡༧༣༧)ལ་ཆོས་གཞིས་སུ་ལྷ་ངམ་ཕུན་གསུམ་སྟེ།（21） ལྷ་རྩེ་ཆོས་སྡེ་དང་།    ངམ་རིང་ཆོས་སྡེ། དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གསུམ་ཕུལ་བ་ནས་བཟུང་དེ་དག་གི་བདག་དབང་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོར་གཏོགས་པས། དེས་ན་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་དཔར་ཉམས་གསོ་དང་།    ངམ་རིང་ཆོས་སྡེ་ལ་བཞུགས་པའི་ཇོ་ནང་པའི་གསུང་དཔར་རྣམས་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་དཔར་ཁང་དུ་ཟླ་སྒྲིལ་མཛད་རྒྱུའི་སྐོར་རྣམས་ངེས་པར་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོའི་བླ་བྲང་ནས་དགོངས་ཁྲོལ་ཐོབ་དགོས་པའི་ཕྱིར། སྐབས་དེར་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གིས་ཉམས་གསོ་མཛད་པའི་སྐོར་གྱི་དཀར་ཆག་《རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དང་གཞན་ཡང་མཁས་གྲུབ་དུ་མའི་གསུང་འབུམ་པར་ཁྱེར་ཟླ་སྒྲིལ་མཛད་པ་ཕུན་གླིང་པར་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་དཀར་ཆག་བཞུགས་སོ་》ཞེས་པའི་ནང་དུ། “རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐ་སྟེ་སྒྲོལ་བའི་མགོན་པོའམ། མཚན་གཞན་ཀུན་དགའ་སྙིང་པོར་ཡང་གྲགས་པའི་གསུང་འབུམ་ཕུན་གླིང་པར་ཁང་དུ་བཞུགས་གྲས་དང་།    གཞན་ཡང་མཁས་གྲུབ་དུ་མའི་གསུང་འབུམ་པར་ཁྱེར་སྔར་ཡོད་སྟེང་ངམ་རིང་དུ་ཡོད་གྲས་བར་སྐབས་འཛོག་ཐོབ་པ་རྣམས་བདག་ཞ་ལུ་རི་སྦུག་སྤྲུལ་མིང་པས་བསྟན་རྒྱུན་ལ་བསམ་སྟེ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ཐོག་འགྲོ་དོན་འཕེལ་ཁྱད་ཕུན་གླིང་དུ་ཟླ་བསྒྲིལ་ཞུས་ཐུས་བླ་བྲང་ཆེན་པོར་གསེར་སྙན་གསོལ་བ་སོགས་ཀྱིས་པར་ཤིང་རྣམས་དོན་གཉེར་ཅན་ལ་འཚོལ་བདེའི་དཀར་ཆག་གསར་བསྒྲིགས་བྱས་པར་”（22）ཞེས་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་པོད་བཅུ་བདུན་ལ་པོད་རྟགས་ཀ་ནས་ཙ་བར་བཀོད་པ་དང་། དེའི་འཕྲོར། “རབ་བྱུང་ཉི་མའི་ཤིང་ཁྱི་ཕན་ཆད་དུ། །པར་ཁང་འདིར་བཞུགས་ཆོས་ཚན་ཤོག་བུའི་གྲངས། །ཞེས་སོགས་ཤོག་གྲངས་གཞི་ཡོད་ཀྱི་དཀར་ཆག་ནང་གསལ་བ་གསུང་པར་རྣམས་ཟུར་དུ་ཚང་མ་ཡོད་པ་དང་”ཞེས་སྤྱི་ལོ་༡༦༩༤ལོར་བློ་གྲོས་བརྟན་པས་བཀོད་པའི་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཐོ་》ཡི་ནང་དུ་འཁོད་པའི་དཔར་རྣམས་དེའི་སྐབས་ཆ་ཚང་བ་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཁང་དུ་བཞུགས་ཡོད་པས། དེ་དག་ལ་དཀར་ཆག་གསར་དུ་མཛད་མི་འདུག དཀར་ཆག་འདི་ནི་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གིས་མཛད་པའི་《དཀར་ཆག་དྭངས་གསལ་མེ་ལོང་》གི་ཐོག་ཏུ་སྔོན་བློ་གྲོས་བརྟན་པའི་དཔར་ཐོའི་ནང་དུ་མ་འཁོད་པའི་དཔར་ཤིང་དང་། ངམ་རིང་ནས་ཟླ་སྒྲིལ་བྱས་པའི་དཔར་ཤིང་གི་ཐོ་རྣམས་བསྣན་པ་ཞིག་རེད་འདུག   
             དཀར་ཆག་འདིའི་ནང་དུ་བློ་གྲོས་བརྟན་པའི་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཐོ་》ཡི་ནང་མ་འཁོད་པའི་གྲས། ཀུན་སྤངས་ཐུགས་རྗེ་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《བསྟན་པ་སྤྱིའི་འགྲེལ་པ་》དང་།    སྲས་དྷརྨ་ཤྭ་རས་མཛད་པའི་《དུས་འཁོར་དཀའ་འགྲེལ་》  ཇོ་ནང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་མཛད་པའི་《དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་འགྲེལ་》 རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་གསུང་《དགེ་སློང་གི་བསླབ་བ་གནམ་རྩེད་ལྡིང་པ་》དང་།   རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་གསུང་《སྨན་བླའི་མདོ་ཆོག་》སོགས་ཇོ་ནང་དང་དགེ་ལུགས་པའི་གསུང་ཆོས་ཚན་༣༢བཞུགས་ཤིང་།   ངམ་རིང་ནས་གདན་ཞུས་མཛད་པའི་ཁྲོད་དུ་རྗེ་བཙུན་ཀུན་དགའ་གྲོལ་མཆོག་གི་གསུང་《བྱང་བདག་རྣམ་རྒྱལ་གྲགས་བཟང་གི་རྣམ་ཐར་》དང་། 《དངུལ་ཆུ་ཐོགས་མེད་བཟང་པོའི་བཀའ་འབུམ་ཐོར་བུ་》  དེ་བཞིན་རྗེ་གཞོན་ནུ་རྒྱལ་མཆོག་གི་《བློ་སྦྱོང་ལེགས་བཤད་ཀུན་འདུས་》 དཔང་ལོ་བློ་གྲོས་བརྟན་པས་བསྒྲིགས་གནང་བའི་གཟུངས་སྣ་ཚོགས་སོགས་དཔེ་ཐོ་ཆེ་ཆུང་༡༧ལ་དཔར་ལྡེབ་༩༧༥བཞུགས། དེ་ལས《དངུལ་ཆུ་ཐོགས་མེད་བཟང་པོའི་བཀའ་འབུམ་ཐོར་བུ་》ལ་སྤྱིའི་ལྡེབ་གྲངས་༢༣༨འཁོད་པ་ལས་ཆོས་ཚན་རེ་རེ་བཞིན་མཚན་བྱང་བཀོད་མི་འདུག གང་ལྟར་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གིས་དཔར་ཐོ་འགོད་སྐབས་ཆོས་ཚན་སོ་སོའི་དཔར་ཤིངཚང་ཡོད་མེད་ལ་གཟིགས་ཤིང་།    ཆད་པ་རྣམས་ལ་དཔར་ལྡེབ་གང་ཆད་ཀྱི་མཆན་མཛད་དེ་ཅུང་ཞིབ་ཅིང་ཚགས་པར་མཛདའདུག   
བཞི། རྟག་བརྟན་དུ་དཔར་ཤིང་ཇི་བཞུགས་ཀྱི་སྐོར།   
             གོང་དུ་སྨོས་པ་ལྟར།  སྔོན་རྟག་བརྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་སྒྱུར་སྐབས་སུ་ཇོ་ནང་པའི་དཔར་ཤིང་ལ་གཏོར་བརླག་ཆེན་པོ་ཐེབས་སྟབས། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་རྟག་བརྟན་དགོན་དུ་དཔར་ཤིང་ཇི་ཙམ་བཞུགས་ཡོད་སྐོར་ཡང་དག་པར་ཞུ་མི་ཐུབ་ཀྱང་།    སྤྱི་ལོ་༡༦༩༤ལོར་ཞུ་དག་པ་བློ་གྲོས་བརྟན་པས་མཛད་པའི《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཐོ་》ཡི་ནང་དུ་དེའི་སྐབས་ཆོས་ཚན་ཆེ་ཆུང་༢༤༧དང་སྐུ་དཔར་དང་རླུང་རྟའིདཔར་ཤིང་༡༧བཅས་དཔར་ཤིང་ཆེ་ཆུང་ལྡེབ་༧༧༠༠ལྷགབཞུགས་པར་གསུངས་པ་དང་།    (དཔར་ཐོ་འདིའི་ནང་དུཆོས་ཚན་སོ་སོའི་མཚན་བྱང་ཤིན་ཏུ་བསྡུས་པ་རེ་ལས་འཁོད་མེད་) དེ་རྗེས་རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་ས་ལུག་སྤྱི་ལོ༡༨༥༩ལོར་ཞ་ལུ་མཆོག་སྤྲུལ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གིས་མཛད་པའི་《རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དང་གཞན་ཡང་མཁས་གྲུབ་དུ་མའི་གསུང་འབུམ་པར་ཁྱེར་ཟླ་སྒྲིལ་མཛད་པ་ཕུན་གླིང་པར་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་དཀར་ཆག་》ནང་དུ།  ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་པོད་བཅུ་བདུན་ལ་ཆོས་ཚན༢༧༣(འདིའི་ནང་དུ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་ཞལ་གདམས་གསུང་མགུར་གྱི་སྐོར་ལ་ནང་གསེས་ཆོས་ཚན་༤༨བཞུགས་པར་ཆོས་ཚནགཅིག་ཏུ་བརྩིས་འདུག་) ལ་དཔར་ཤིང་ལྡེབ་༧༩༧༠དང་།   དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་དཔར་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་དཔར་ཤིང་སྔོན་ཞུ་དག་པ་བློ་གྲོས་བརྟན་པའི་དཔར་ཐོའི་ནང་མ་འཁོད་པའི་གྲས་ཇོ་ནང་དང་དགེ་ལུགས་པའི་གསུང་ཆོས་ཚན་༣༢ལ་དཔར་ཤིང་ལྡེབ་༡༥༧༣ དེ་བཞིན་ངམ་རིང་ནས་གདན་ཞུས་མཛད་པའི་གྲས་ཀུན་དགའ་གྲོལ་མཆོག་གི་གསུང་《བྱང་བདག་རྣམ་རྒྱལ་གྲགས་བཟང་གི་རྣམ་ཐར་》དང་།   《དངུལ་ཆུ་ཐོགས་མེད་བཟང་པོའི་བཀའ་འབུམ་ཐོར་བུ་》སོགས་དཔེ་ཐོ་ཆེ་ཆུང་༡༧ལ་དཔར་ཤིང་ལྡེབ་༩༧༥བཅས་བྱུང་བ་སོགས། བསྡོམས་གོང་གསལ་གྱི་དཔར་ཐོ་ཁག་གཉིས་ལ་ཆོས་ཚན་ཆེ་ཆུང་༥༦༩དང་།    སྐུ་དཔར་དང་རླུང་རྟའི་དཔར་ཤིང་༡༧བཅས་ལ་དཔར་ཤིང་ལྡེབ་༡༨༢༡༨བཞུགས་ཡོད། དཔར་ཤིང་གི་གྲངས་ཀ་འདི་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༨༥༩ལོར་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གིས་ཉམས་གསོ་མཛད་པའི་སྐབས་ཀྱི་གྲངས་ཀ་ཡིན་ཞིང་། དེ་དུས་ཞུ་དག་པ་བློ་གྲོས་བརྟན་པས་སྤྱི་ལོ་༡༦༩༤ལོར་བཀོད་པའི་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཐོ་》ཡི་ནང་འཁོད་དཔར་ཤིང་རྣམས་ཀྱང་བཞུགས་ཡོད་ཚུལ་གོང་དུ་སྨོས་པ་ལྟར་ལགས།   
             རྫོང་རྩེ་དཀའ་ཆེན་བྱམས་པ་བསྟན་འཛིན་གྱིས་མཛད་པའི་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་འབྱུང་བ་》ཞེས་པའི་ནང་དུ་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གིས་ཇོ་ནང་པའི་དཔར་ཤིང་ལ་ཉམས་གསོ་གནང་བའི་ལོ་ནི་སྤྱི་ལོ་༡༩༡༩ལོ་（23）ཡིན་པར་འཁོད་ཀྱང་།     དེའི་སྐབས་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་སྐུ་གཤེགས་ནས་ལོ་ངོ་ལྔ་བཅུ་ང་དྲུག་ཙམ་ཕྱིན་ཟིན་སྟབས། དེ་ནི་རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་པའི་ས་ལུག་དེ་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ས་ལུག་དང་ནོར་བ་ཡིན་པ་མངོན་གསལ་ཡིན། གཞན་ཡང་དེའི་དཔེ་གཞན་ཞིག་༡༩༧༧ལོར་（24）འཇར་པན་དུ་དཔེ་སྐྲུན་བྱས་པའི་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་བྱུང་བ་》ཞེས་པའི་ནང་དུ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དཀར་ཆག་རྣམས་ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གི་《དཀར་ཆག་དྭངས་གསལ་མེ་ལོང་》ཇི་བཞིན་པོད་རྟགས་ཀ་ནས་ཙ་བར་འཁོད་ཀྱང་།    སྤྱི་ལོ་༢༠༡༦ལོར་བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་དཔེ་སྐྲུན་བྱས་པའི་དཔར་གཞི་གསར་པའི་ནང་དུ་བསྡུ་སྒྲིག་པས་པོད་རྟགས་ཐམས་ཅད་བསུབ་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཆོས་ཚན་རྣམས་གླེགས་བམ་གང་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་མིན་གསལ་པོ་མེད་པར་གྱུར་འདུག དེ་རྗེས་སྟག་བྲག་རིན་པོ་ཆེས་སྲིད་སྐྱོང་(སྤྱི་ལོ་༡༩༤༡ནས་༡༩༥༠བར་)མཛད་པའི་སྐབས་བཀོད་པའི་དབུས་གཙང་གི་དཔར་ཤིང་གི་ཐོ་《ཕན་བདེའི་པད་ཚལ་འབྱེད་པའི་ཉིན་བྱེད་》$ཅེས་པའི་ནང་དུ་རྟག་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་དུ་བཞུགས་པའི་དཔར་གྱི་གྲས། ཞ་ལུ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གི་《ཕུན་གླིང་པར་ཁང་གི་དཀར་ཆག་》（25）ཏུ་འཁོད་པའི་དཔར་ཤིང་རྣམས་མ་གཏོགས།  ཞུ་དག་པ་བློ་གྲོས་བརྟན་པའི་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཐོ་》ཡི་ནང་དུ་གསལ་བའི་དཔར་ཤིང་རྣམས་འཁོད་མི་འདུག་ལ། ཞོལ་དཔར་ཁང་དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་དུ་བཞུགས་པའི་དཔར་ཤིང་གི་གྲས་སུ་“དཀོན་མཆོག་སྤྲིན་སོགས་ངེས་དོན་གྱི་མདོ་ཉི་ཤུའི་སྐོར་ཀ་ནས་ཏ་བར་ལ་༢༤༡༢（27）”ཞེས་པ་ཞིག་གསལ་བས།  དེའི་སྐབས་རྟག་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་དཔར་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་ངེས་དོན་གྱི་མདོ་ཉི་ཤུའི་དཔར་ཤིང་རྣམས་ཞོལ་དཔར་ཁང་དུ་ཁྱེར་ཟིན་པ་ཡིན་ནམ་སྙམ་སྟེ། འདིའི་ལྡེབ་གྲངས་དང་བློ་གྲོས་བརྟན་པའི་《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་ཐོ་》ཡི་ནང་དུ་གསལ་བའི་ངེས་དོན་གྱི་མདོའི་ལྡེབ་གྲངས་གཉིས་ཕལ་ཆེར་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ ། །
             མཆན་འགྲེལ་དང་ལུང་འདྲེན་དཔྱད་ཡིག
             ①⑤⑥《རྒྱལ་ཁམས་པ་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐས་བདག་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་ངེས་པར་བརྗོད་པའི་དེབ་གཏེར་ཤིན་ཏུ་ཞིབ་མོ་མ་བཅོས་ལྷུག་པའི་རྟོགས་བརྗོད་》ཞེས་པ་《ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དཔེ་བསྡུར་མ་》ཡི་ནང་འཁོད། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།    ༢༠༠༨ལོ། དེབ་གཉིས་པ། ཤ་༡༤ ཤ་༡༧༤ ཤ་༡༤༦
             ②འདི་ཉིད་ལུགས་གཅིག་ལ་རྒྱལ་རབས་ཉེར་བཞི་པར་བགྲང་བ་སྟེ། 《བོད་རྗེ་ལྷ་བཙན་པོའི་གདུང་རབས་མངའ་རིས་སྨད་མང་ཡུལ་གུང་ཐང་དུ་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་ཚུལ་དེབ་ཐེར་དྭངས་ཤེལ་འཕྲུལ་གྱི་མེ་ལོང་》དུ།  “དེ་ལྟར་ཁྲི་བཀྲ་ཤིས་བརྩེགས་པ་དཔལ་ནས་ཁྲི་བསོད་ནམས་དབང་ཕྱུག་ལྡེ་འདི་ཡན་ཁུག་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན་མང་དུ་ཡོད་ཀྱང་རྐྱང་པར་བྱས་ན་དཔལ་ལྡེའི་སྲས་དམར་པོ་ལྡེ་བསྒྲང་ན་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི་དང་དེ་མ་བསྒྲང་ན་རྒྱལ་རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་མོ་”ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར། 《ཀ༔ཐོག་རིག་འཛིན་ཚེ་དབང་ནོར་བུའི་བཀའ་འབུམ་》ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།    ༢༠༠༦ལོ། པོད་གསུམ་པ། ཤ་༩༠③《ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དཔེ་བསྡུར་མ་》 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།    ༢༠༠༨ལོ། དེབ་གསུམ་པ། ཤ་༣༢༡
             ④《ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དཔེ་བསྡུར་མ་》 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།    ༢༠༠༨ལོ། དེབ་ཉེར་བཞི་པ། ཤ་༡༨༥
             ⑦ལྷུན་སྡིངས་བདུད་རྩི་འགྱུར་མེད། 《བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ལས་ཕྱི་མའི་རྒྱུད་》ལྡེབ་༧༦ན། རྟག་བརྟན་དམ་ཆོས་གླིང་གི་དཔར་མ། ༡༦༤༠ལོ།
             ⑧《ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་》 རྟག་བརྟན་ཆོས་གླིང་གི་དཔར་མ།    Leh.    Ladakh: C. Namgyal&TsewangTaru,  1982 - 1987
             ⑨《མི་རིགས་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་དཔེ་ཐོ་ལས་གསུང་འབུམ་སྐོར་གྱི་དཀར་ཆག་ཤེས་བྱའི་གཏེར་མཛོད་》བར་ཆ།  སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  ༡༩༨༩ལོ ཤ་༡༦༧ནས་༡༨༩
             ⑩《གཙང་མ་ཀླུ་འབུམ་ཆེན་མོ་》དབུ་མེད་བྲིས་མ། W2CZ7968 འདིའི་མ་ཕྱི་རྟག་བརྟན་དཔར་མ་ཡིན་ཚུལ་དེའི་དབྱིན་ཡིག་གེ་དཔེ་སྐྲུན་འརྐོ་བརྗོད་ནང་གསལ། ]pulishedby khedup Gyatso,Tibetan   Bopo   Monnstic   Center,    Dolanji,    H. P. ༡༩༧༧ལོ།
             ⑾《མདོ་རྒྱུད་གསུང་རབ་རྒྱ་མཚོའི་སྙིང་པོ་གཅེས་པར་བཏུས་པ་འདོད་འབྱུང་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ་》ཆོས་སྤྱོད་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།   Delhi ༡༩༩༤ལོ།
             ⑿ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་གིས་བརྩམས། 《བསྟན་རྩིས་ཀུན་ལས་བཏུས་པ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།    ༡༩༨༢ལོ། ཤ་༢༤༨
             ⒀ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས་བརྩམས། 《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་པདྨ་རཱ་གའི་ལྡེ་མིག་》སྨད་ཆ།  སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༦ལོ། ཤ༨༥༨
             ⒁ཐུའུ་བཀྭན་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མས་བརྩམས། 《ཐུའུ་བཀྭན་གྲུབ་མཐའ་》ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༤ལོ། ཤ་༢༤༠
             ⒂《ཏཱའི་སི་ཏུར་འབོད་པ་ཀརྨ་བསྟན་པའི་ཉིན་བྱེད་ཀྱི་རང་ཚུལ་དྲང་པོར་བརྗོད་པ་དྲི་བྲལ་ཤེལ་གྱི་མེ་ལོང་》དཔལ་སླུངས་དཔར་མ། ཤ་༡༠༣
             ⒃《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་གནས་བཤད་》ཅེས་པ་《ཇོ་ནང་རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དཔེ་བསྡུར་མ་》དེབ་སོ་བཞི་ཡི་ནང་འཁོད། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༨ལོ། ཤ་༡༦༠ རྟག་བརྟན་དཔར་མ་པོད་༡༣པ། འཛམ་ཐང་དཔར་མ་པོད་༡༧པ། 
             ⒄《དྲིན་ཅན་རྩ་བའི་བླ་མ་ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་ཐུན་མོང་ཕྱིའི་རྣམ་ཐར་དུ་ཀླུ་ལའི་གོས་བཟང་གླེགས་བམ་གསུམ་པའི་འཕྲོས་བཞི་པ་》ཞེས་པ་《རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་གསུང་འབུམ་》ནང་འཁོད། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།    ༢༠༠༩ལོ། ཤ་༢༥༧
             ⒅《སྐྱེས་བུ་གསུམ་གྱི་ལམ་ཉམས་སུ་བླང་པའི་བྱང་ཆུབ་ལམ་གྱི་རིམ་པ་》ཞོལ་དཔར་མ། གླེགས་བམ་ཕ་པ།
             ⒆ཀོ་ཤུལ་གྲགས་པ་འབྱུང་གནས། 《གངས་ཅན་མཁས་གྲུབ་རིམ་བྱོན་གྱི་མིང་མཛོད་》ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༢ལོ། ཤ་༧༠༥
             ⒇《རང་གི་རྣམ་ཐར་དུ་བྱས་པ་ཤེལ་དཀར་མེ་ལོང་》 ཞ་ལུ་མཆོག་སྤྲུལ་བློ་གསལ་བསྟན་སྐྱོང་གི་རང་རྣམ་དང་མགུར་ཕྲེང་།    བལ་ཡུལ། ༢༠༠༩ལོ།ཤ་༡༥༠
             （21）（23）རྫོང་རྩེ་དཀའ་ཆེན་བྱམས་པ་ཐུབ་བསྟན་སོགས་ཀྱིས་མཛད། 《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་འབྱུང་བ་》བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།    ༢༠༡༦ལོ། ཤ་༩ ཤ༨༡
             （22）Dr.   Lokesh     Chandra,      Materials  for a     Histow     of    Tihetan     Literature.  New     Delhi.  1963 ,v .3 ,      P   17 -32
             （24）རྫོང་རྩེ་དཀའ་ཆེན་བྱམས་པ་བསྟན་འཛིན། 《དགའ་ལྡན་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་བྱུང་བ་》indian and  buddhist  studies  of  theuniversity   of   gottingen ༡༩༧༧ལོ། ཤ་༩༡
             （25）《གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་སོགས་ཀྱི་གླེགས་བམ་སྤར་གཞི་ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་རྣམས་ནས་དཀར་ཆག་སྤར་ཐོར་ཕྱོགས་ཙམ་དུ་བཀོད་པ་ཕན་བདེའི་པད་ཚལ་འབྱེད་པའི་ཉིན་བྱེད་》 ཞོལ་དཔར་མ། ལྡེབ་༦སྲིབ་ངོས།
             （26）《རྗེ་བཙུན་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི་གསུང་འབུམ་དང་གཞན་ཡང་མཁས་གྲུབ་དུ་མའི་གསུང་འབུམ་པར་ཁྱེར་ཟླ་སྒྲིལ་མཛད་པ་ཕུན་གླིང་པར་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་དཀར་ཆག་བཞུགས་སོ་》
             （27）འདིའི་ཨང་གྲངས་༢༤༡༢ནི་དཔར་གྱི་ལྡེབ་གྲངས་ཡིན།
             [གསལ་བཤད།]རྩོམ་ཡིག་འདི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཐེབས་རྩའི་རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་“བོད་ཡིག་དཔར་ཤིང་ཡིག་ཚགས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་དང་།    རྒྱུན་འཛིན། ཞིབ་འཇུག་”ཅེས་པ་དང་།(རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཆོག་མཆན་ཨང་རྟགས་16ZDA165) ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པའི་རྣམ་གྲངས་གལ་ཆེན་“ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་བོད་རིག་པའི་སློབ་གླིང་གི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པའི་མིག་སྔའི་གནས་ཚུལ་དང་། དེར་ཁ་གཏད་གཅོག་ཐབས་”(རྣམ་གྲངས་ཀྱི་ཆོག་མཆན་ཨང་རྟགས241804)ཞེས་པ་བཅས་ཀྱི་བར་སྐབས་དཔྱད་འབྲས་ཤིག་ཡིན།