མདོ་སྨད་གསེར་ལྡན་ཡངས་མོའི་ཁྱོན་ལ་སྟོབས་ཀྱི་འཁོར་ལོས་བསྒྱུར་བའི་ས་སྐྱོང་ཆེན་པོ་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རབས་དང་པོ་མགར་དམ་པ་ནས་དབང་ཆེན་མགོན་པོའི་བར་གདུང་ཕྲེང་ཞེ་བཞི་བྱོན་ལ། གདུང་ཕྲེང་ཞེ་བཞི་བ་དབང་ཆེན་མགོན་པོ་དང་ཡུམ་ཨོ་རྒྱན་མཚོ་ལ་སྲས་གཉིས་ཡོད་པ་ལས། སྲས་ཕྱི་མ་སྟེ་གདུང་རབས་ཞེ་ལྔ་བ་ས་ལ་སྤྱོད་པའི་སྤྲུལ་བའི་ཆོས་རྒྱལ་ཆེན་པོ་མི་དབང་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་ནི་རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ས་རྟ་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1678ལོར་མཚན་དཔེའི་དཀྱིལ་འཁོར་ཐོག་མར་ཤར།
འདི་ཡན་ཆད་སྡེ་དགེའི་ཁྲི་རབས་རྣམས་བླ་མས་འཛིན་པ་ལས་ཁྱིམ་པས་འཛིན་པའི་སྲོལ་མེད། སྐུ་ཆུང་ངུའི་དུས་ནས་གཞན་ཕན་བྱང་ཆུབ་སེམས་ཀྱི་ཐུགས་རྒྱུད་གཏམས་ཤིང་བླ་མ་སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་ཁུ་དབོན་གྱི་སྐུ་དྲུང་དུ་ཡི་གེ་འབྲི་ཀློག་ནས་རིག་གནས་སྤྱི་དང་ཁྱབ་པར་གསོ་རིག་ལ་སྦྱོང་བརྩོན་གནང་ཞིང་། མཁས་གྲུབ་སངས་རྒྱས་ཕུན་ཚོགས་དང་། བཀྲ་ཤིས་དཔལ་ལྡན། མཁན་ཆེན་བཟང་བོ་རྒྱལ་མཚན། ཀུན་དགའ་ཆོས་འཕེལ། བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས། གྲུབ་དབང་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ་སོགས་གཙུག་ཏུ་བསྟེན་ནས་དབང་ཁྲིད་མདོ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་བཤད་དཔྱིས་ཕྱིན་པར་བསླབས།
ཉིན་ཞིག་ལ་ཁོང་གི་ཐུགས་སུ་སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་བཞེངས་པའི་དགོངས་བློ་འཆར། སྒང་གཤོང་འོག་གི་སྤང་ཐོག་ཏུ་ཆབ་གསང་ལ་བྱོན། སྤང་འདིའི་དཀྱིལ་དུ་ས་འབུར་ཞིག་ཡོད་པ་ལས་ཉིན་ཞིག་ཆོས་རྒྱལ་ཆབ་གསང་གཏོང་གྲབས་སྐབས། གློ་བུར་ས་འབུར་དེའི་རྒྱབ་ནས་བྱིས་པ་ཞིག་གིས་དཔེ་ཆ་ཀློག་བཞིན་པའི་སྒྲ་ཞིག་ཐོས། ཁོང་གིས་ས་འབུར་སྐོར་བ་བརྒྱབ་ནས་ཕར་ཉུལ་ཚུར་ཉུལ་བྱས་ཀྱང་དཔེ་ཆ་ཀློག་པའི་བྱིས་པ་དེ་གཏན་ནས་མ་རྙེད། དེའི་ཕྱིའི་ཉིན་དང་། ཡང་ཉིན་སོགས་ཉིན་འགའ་མཚམས་ནས་ཁོང་ཆབ་གསང་ལ་ཕེབས་སྐབས་ཡང་སྔོན་མ་ཇི་བཞིན་བྱིས་པས་དཔེ་ཆ་ཀློག་པའི་སྒྲ་དེ་ཐོས་པས། ཅི་འདྲ་བྱས་ནས་བཙལ་ནའང་དཔེ་ཆ་ཀློག་པའི་བྱིས་པ་དེ་མ་རྙེད། དོན་འདིའི་རྐྱེན་གྱིས་དགོང་མོ་འགའ་ཞིག་ཁོང་ཕར་ཚུར་འགྲེལ་ལོག་བརྒྱབ་ནས་གཟིམ་མ་ཁུག དོན་འདི་ཡ་མཚན་ཅན་ཞིག་རེད། དཔེ་ཆ་ཀློག་པའི་སྒྲ་གསལ་བོ་ཐོས་ནའང་ཀློག་པ་པོ་མི་རྙེད་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཅི་ཡིན་སྙམ་ནས་ཐུགས་དགོངས་ཞིབ་ཞིབ་བཏང་སྟེ། དཔེ་ཆ་ཀློག་བསམ་པའི་བྱིས་པ་དེས་དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་གསོལ་འདེབས་བྱས་ནས་མཆོག་གསུམ་རིན་པོ་ཆེས་བདག་ཅག་ལ་རྫུ་འཕྲུལ་སྟོན་པ་མ་རེད་དམ། བྱ་བ་ཅི་འདྲ་ཞིག་བསྒྲུབས་ན་ལེགས་སྙམ་ནས་ཁོང་གིས་ཐུགས་དགོངས་ཡང་ཡང་བཏང་མཐར། ཐོག་མར་པར་འབར་ཞིག་བརྐོས་ནས་པར་རྒྱག་རྒྱུ་བྱས་ན་ལེགས་སྙམ་སྟེ་དེར་ཐུགས་ཐག་བཅད།
ཡང་ཉིན་ཞིག་ཁོང་གིས་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་བོའི་གདན་གནས་ཉིན་དགོན་ཕོ་བྲང་ནས་མདུན་ཞོལ་ཉེ་འདབས་ཀྱི་དཔེ་ཀློག་གི་སྒར་ཐོན་པའི་ས་འབུར་སྟེང་གཟིགས་སྐབས། ཁྱེའུ་རིག་ལྡན་འགས་རྟ་ལུད་དུ་མ་བརྩེགས་ནས་པར་ཁང་བཞེངས་ཞེས་ཡ་མཚན་གྱི་རྩེད་མོ་བགྱིས་པ་དེས་ཁོང་གི་ཐུགས་སུ་བསྟན་འགྲོའི་དོན་དུ་པར་ཁང་ཞིག་བཞེངས་དགོས་པའི་སྐུལ་རྐྱེན་བྱས། ཡིན་ནའང་ཤིང་གི་ཆ་རྐྱེན་མི་ལེགས་སྙམ་པའི་སྐབས་སུ་ཨ་ལོ་དཔལ་འབྱོར་དགོན་དུ་གནས་ལྔ་རིག་པའི་པཎྜི་ཏ་ཆེན་མོ་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་མཆོག་གིས་གཞན་སེམས་ཐུགས་སུ་མཁྱེན་ཅིང་། ཆོས་རྒྱལ་གྱི་དྲུང་དུ་ཕོ་ཉ་བ་མངགས་ནས་ཁྱེད་ཀྱི་ཐུགས་བཞེད་ལྟར་སྒྲུབས་དང་། ཤིང་ཆའི་ཆ་རྐྱེན་སོགས་ཁོང་གིས་བསྒྲིག་ཆོག་ཅེས་གསུང་འགྲིག་གང་ལ་བརྟགས་ན་པར་ཁང་ཆེན་མོ་སྲིད་ན་འགྲན་ཟླ་བྲལ་བ་ཞིག་བཞེང་དགོས་པར་གཟིགས་སོ། །
གཞན་ཡང་། འབྲི་ཆུ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐང་ཐུག་ཡིད་བཟང་གྲོང་བའི་ལྷ་དབང་ཟེར་བའི་ཁལ་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ལ། ཁོང་ནི་ཆུང་དུས་ནས་དཔེ་ཆ་འབྲི་ཀློག་ལ་དགའ་བ་ཞིག་ཡིན། ཉིན་ཞིག་གི་དགོང་མོའི་རྨི་ལམ་དུ་ཁོང་གིས་ཤོག་བུའི་ཐོག་བྲིས་པའི་ཡི་གེ་རྣམས་ཤིང་ལེབ་ཞིག་ཏུ་སྦྱར་ནས་ཤོག་བུ་མར་བཀོག་ནས་ལྟ་སྐབས། ཤོག་བུའི་ཐོག་བྲིས་པའི་ཡི་གེ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གཟུགས་བརྙན་ཤིང་ལེབ་ཏུ་དོད་ཡོད། ཁོང་གིས་ཤིང་ལེབ་ཐོག་གི་ཡི་གེ་རྣམས་ཡལ་དུ་དོགས་ནས་མྱུར་དུ་གྲི་ཡིས་ཡི་གེའི་གཟུགས་བརྙན་ལྟར་ཤིང་ལེབ་ཐོག་ཏུ་བརྐོས་སོ། །དེའི་ཕྱི་ཉིན་རྨི་ལམ་ནང་བཞིན་བྲིས་ཟིན་པའི་ཡི་གེ་ཤིང་ལེབ་ཏུ་སྦྱར་ནས་བརྐོ་རྒྱུའི་མགོ་བཙུགས། དེ་ནས་ཐོག་མར་ཚེ་མདོ་ཞིག་བརྐོས་ཏེ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བས་སྤྲོ་བ་རབ་ཏུ་འཕེལ། དེའི་རྗེས་སུ་སྡེ་དགེའི་ཆོས་རྒྱལ་རིན་པོ་ཆེས་པར་བརྐོ་རྒྱུ་རེད་ཅེས་པའི་གཏམ་བཟང་ཞིག་ལྷ་དབང་གིས་ཐོས་པས་སྤྲོ་བ་བརྗོད་དུ་མེད་མ་བརྟས་ནས་ཁོས་ལོ་མང་རིང་བརྐོས་པའི་པར་རྣམས་ཁལ་མ་ཞིག་ལ་བཀལ་ནས་ཆོས་རྒྱལ་མདུན་དུ་ཕུལ་བར་ཡོང་སྐབས། སྡེ་དགེ་ཆོས་རྒྱལ་འཛོམས་ཐོག་གམ་སྐོམ（ཀམ）ཐོག་ཏུ་ཕེབས་པ་དང་འཕྲད་ཀྱང་ངོ་མ་ཤེས། ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་ཁྱོད་ག་ན་འགྲོ་ཞེས་དྲིས་པའི་ཚེ། ཁོང་གིས་ངས་བརྐོས་པའི་པར་གྱི་ཐོག་མ་ཚེ་མདོ་འདི་ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་ལ་འབུལ་སར་འགྲོ་ཞེས་ཟེར། དེ་ནས་ཆོས་རྒྱལ་གྱི་ཐུགས་དགོངས་སུ་པར་གྱི་ཐོག་མ་འཛོམས་ཐོག་ནས་འཛོམས་པ་པར་ཁང་འཛོམས་པའི་རྟེན་འབྲེལ་ལེགས་སྙམ་ནས་མྱུར་དུ་ཕྱིར་ཕོ་བྲང་དུ་བྱོན་ཏེ་བྲན་འཁོར་རྣམས་ལ་མགྲོན་པོ་ཞིག་འབྱོར་ངེས་པས། གསོལ་སྟོན་ལེགས་པོ་ཤོམས་ཤིག་ཅེས་བཀའ་གནང་། དེ་ནས་ཆོས་རྒྱལ་རིན་པོ་ཆེས་བསུ་བ་སེར་ཕྲེང་དུ་མ་བསྒྲིགས་ནས་བསྒུག མི་རྒན་ལྷ་དབང་གིས་ཁལ་མ་ཁྲིད་དེ་རྐང་འགྲོས་ཞག་གསུམ་གྱི་ཉིན་སྡེ་དགེར་སླེབས་ནས་སྔར་ཁྱེའུ་རྣམས་རྩེ་ས་དང་བྱིས་པའི་དཔེ་ཀློག་གི་སྒྲ་ཐོན་སར་སོན་སྐབས། ཁལ་མ་དེ་གློ་བུར་འདྲོག་ནས་པར་ལེབ་དེ་རྣམས་ས་འབུར་དེའི་གཡས་གཡོན་དུ་གཏོར། ལྷ་དབང་གིས་འཕྲལ་དུ་གཏོར་བའི་པར་ཤིང་རྣམས་ཡར་བསྡུ་སྐབས། ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་ཞལ་ནས། རྟེན་འབྲེལ་འགྲིག་སོང་། ཡར་བསྡུ་མི་དགོས། དེ་བཞིན་གཏོར་དུ་ཆུག པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་འདི་རུ་བཞེངས་དགོས་ཞེས་གསུངས། པར་ལེབ་དེ་རྣམས་ད་ལྟའང་སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོའི་ནང་དུ་བཞུགས།
སྡེ་དགེ་པར་ཁང་དངོས་སུ་བཞེངས་ཚུལ། དེ་ནས་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ས་བྱ་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1729ལོའི་ཧོར་ཟླ2པའི་ཚེས28ཉིན་ལ་མཁས་བཙུན་གྲུབ་པ་ནམ་མཁའ་དཔལ་བཟང་སོགས་ཀྱིས་ས་འདུལ་དང་བཅས་པའི་རྟེན་འབྲེལ་སྔོན་དུ་སོང་བས་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་གི་བཀའ་འགྱུར་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་བཅས་པ་གསར་སྐྲུན་མཛད། རྗེས་སུ་ས་འབུར་དེ་ཡར་སློག་སྐབས་གསེར་ལུག་གི་མགོ་ཙམ་ཞིག་རྙེད་པས། ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་གསེར་དེ་པར་ཁང་བཞེངས་རྒྱུའི་མ་རྟེན་འགྲོ་སོང་བྱེད་དགོས་ཞེས་གསུངས།
ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་དགུང་གྲངས་ང་གཉིས་ཐོག་ཏུ་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་ཁོང་ལ་རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེའི་པར་ཤིང་ཞིག་བཞེངས་ཐུབ་ན་བསྟན་འགྲོ་སྤྱི་ལ་ཕན་པ་རྒྱ་ཆེར་འགྱུར་ཞེས་བཀའ་གསུངས་ལྟར། ཁོང་གིས་རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་རིན་པོ་ཆེའི་པར་ཤིང་བརྐོ་རྒྱུའི་ཐུགས་སྤོབས་ཆེན་པོ་བཞེས་ནས། རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ས་བྱ་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1729ལོའི་ཧོར་ཟླ7པའི་ཚེས6ཉིན་ལ་དཔལ་ལྡན་ལྷུན་གྲུབ་སྟེང་གི་ཆོས་གྲྭ་ཆེན་མོ་རུ་རྒྱལ་བའི་བཀའ་འགྱུར་མཚལ་པར་གསར་བཞེངས་ཀྱི་ལས་གྲྭ་དངོས་སུ་དབུ་བཙུགས། དེ་ནས་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་ཞུ་དག་པའི་འགན་བཞེས། ཟླ་བ་བདུན་ཙམ་གྱི་རིང་དུ་གྲ་སྒྲིག་མཛད་ནས། ཞྭ་དམར་དྲུག་པ། མཁས་བཙུན་དམ་པ་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་སོགས་དམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་འཕྱིང་བ་སྟེག་རྩེའི་ཕོ་བྲང་དུ་བཞུགས་པའི་བཀའ་འགྱུར་ཕྱིས་སུ་ལི་ཐང་དུ་བཞུགས་པ་དེའི་པར་མ་གཞིར་བཞག་ཅིང་། དེའི་སྟེང་དུ་ཨ་གཉན་པཀྵིའི་ཐུགས་དམ་རྟེན་གྱི་བཀའ་འགྱུར་ཤིན་ཏུ་དག་པ་དང་། གཞན་ཡང་ཚལ་པ་བཀའ་འགྱུར་བ་དང་རྒྱལ་རྩེ་ཐེམ་སྤང་མ། སྣར་ཐང་བཀའ་འགྱུར། དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ། དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ་སོགས་དཔེ་རྒྱུན་རྙིང་མ་ཁུངས་བཙན་འགའ་ཞིག་གོ་བསྡུར་ནས། རིག་པ་སྨྲ་བའི་བློ་གསལ་བ་དུ་མས་འབད་པ་ཆེན་པོས་མི་བཅོས་སུ་མི་རུང་བ་འགའ་ཞིག་བཅོས་ཏེ་དག་པར་མཛད་པའི་ཐོག་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ལྕགས་ཁྱི་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1730ལོའི་ཟླ2པའི་ཚེས3ཉིན་ཞུ་དག་དངོས་སུ་མཛད་པའི་དབུ་བཙུགས།
པར་རྐོ་རྒྱུའི་གླ་ཡོན་དང་པར་རྐོ་གྲངས་ཀྱི་གོ་རིམ། དེ་ཡང་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་མི་སེར་ཁྲལ་རྒྱུག་འདེད་བསྐུལ་མ་ཡིན་པར་གླ་ཡོན་ཡུལ་སྲོལ་ལས་མཐོ་བ་གནང་། ཐོག་མར་པར་གཞི་འབྲི་བར། བྲིས་མཁན་མང་དུ་བསགས་ཏེ་ཁྱུང་བོ་གཡུ་ཁྲིའི་ཡིག་འབྲུའི་ཐིག་ཚད་དང་རོང་པོ་བས་ལྷན་ཐབས་མཛད་པ་ལྟར་ཡིག་འབྲུའི་ཁྱད་ཆོས་བཞི་བཅུའི་མཚན་ཉིད་ཚང་ངེས་སྦྱོང་བཅུག་པའི་ནང་ནས་ཤིན་ཏུ་མཁས་པའི་བྲིས་པ་མི་གྲངས་དྲུག་ཅུ་རེ་ལྔས་པར་གཞི་བྲིས། ཞུ་དག་མཁས་ཅན་མཁན་པོ་རྣམས་ནས་ལན་བཞི་བཞིར་བསྡུར་ཞིང་ཡོངས་སུ་དག་པར་མཛད། པར་རྐོ་བ་ཆིག་སྟོང་ཙམ་གྱི་ནང་ནས་མཁན་ཐག་ཆོད་པ་བཞི་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་བསལ་ཏེ། དེ་དག་གིས་སླ་ཆོས་དང་མགྱོགས་ལས་མིན་པར་མི་རེས་ཉིན་རེར་ལྡེབས་ངོས་རེའི་ནང་སོ་བཞི་རེ་ལས་རྐོ་མི་ཆོག་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་བསྡམས་ནས་གཟབ་པར་བརྐོས། གཞན་ཡང་པར་ཤིང་དང་ཤོག་བུ་སྣག་ཚ་སོགས་བཟོ་མཁན་དང་། ཞུ་དག་པ། བྲིས་མཁན། གཡོག་མཁན་སོགས་མི་གྲངས་བརྒྱ་ལ་ཉེ་བ་ཙམ་ནས་ལོ་ལྔའི་རིང་བརྩོན་པ་ཧུར་བསྐྱེད་ཀྱིས་བསྐྲུན་པས་ལེགས་པར་གྲུབ་བོ། །དེ་རྣམས་ལ་རྒྱུན་དུ་བཟའ་བཏུང་གྱ་ནོམ་པ་གནང་ཐོག བར་བར་དུ་སྟོན་དོད་གླ་ཡོན་སོགས་ནོར་ཆེན་བཏང་བས་ཡིད་ཚིམ་པར་བྱས་པས་བཀའ་འགྱུར་པར་ཡོན་འགྲོ་སོང་རགས་རྩིས་སུ་བྱས་ན། བཟང་ཇ་སྤོ་རྩེ་སྟོང་ཕྲག་བདུན་དང་དྲུག་བརྒྱ་ཉེར་གཉིས་ཙམ་སོང་བ་དང་། བཀའ་འགྱུར་པུསྟི་བརྒྱ་དང་བརྒྱད་ཀྱི་པར་གྲུབ་ཟིན་རྗེས་ཞུ་དག་ལན་གྲངས་དུ་མ་བགྱིས་ཏེ་ཡིད་རྟོན་རུང་བར་མཛད། དེ་འཕྲལ་མཁན་ཆེན་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་གྲུབ་རིན་པོ་ཆེས་དབུས་དགེ་འདུན་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མས་རབ་ཏུ་གནས་པའི་ཆོ་ག་ལན་གྲངས་དུ་མ་བགྱིས་ཏེ་བཞུགས་སོ། །
དེ་མིན་ས་སྐྱ་གོང་མ་རྣམ་ལྔའི་གསུང་འབུམ་པོ་ཏི་བཅོ་ལྔ་དང་། འདོན་ཆོག་རྣམ་བཤད། ཆོས་འབྱུང་། བླ་བརྒྱུད་རྣམ་ཐར་སོགས་པོ་ཏི་དྲུག་ཅུ་ཙམ་པར་དུ་བརྐོས་ནས་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་དང་། མཁས་བཙུན་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་སོགས་ཀྱིས་ཞུ་དག་མཛད། རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་མེ་སྦྲུལ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1727ལོའི་ཟླ2པའི་ཚེས15ཉིན་འཕགས་བོད་པཎ་གྲུབ་རྣམས་ཀྱིས་བརྩམས་ཤིང་བསྒྱུར་བའི་བསྟན་བཅོས་འགྱུར་རོ་ཅོག་མཚལ་པར་གསར་བཞེངས་ཀྱི་ལས་གྲྭ་དངོས་སུ་དབུ་ཚུགས་ཏེ་པར་དངོས་པོ་ཏི་ཉི་ཤུ་ཙམ་བཞེངས་མཚམས། མི་དབང་དགུང་གྲངས་རེ་གཅིག་སྟེ་ས་ལུག་ལོར་རེ་ཞིག་དགོངས་པ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་སུ་ཞལ་ཕྱོགས་སོ། །
པར་ཁང་གི་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱོན་གྱིས་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་བཏང་ཚུལ། བླ་ཆེན་ཀུན་དགའ་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་ནས་ཡབ་རྗེའི་མཛད་པའི་འཕྲོ་མཐུད་དེ། བསྟན་འགྱུར་གྱི་མ་ཕྱི་སྔར་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ་ནས་བཞེངས་པའི་འཕྱོང་རྒྱས་ཕྱིང་བ་སྟེག་རྩེའི་ཕོ་བྲང་དུ་ཞ་ལུ་གསེར་ཁང་གི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་དཔེ་ལས་མཆེད་པའི་སེ་ར་དང་། འབྲས་སྤུངས། ར་ས་འཕྲུལ་སྣང་། འཕྱོང་རྒྱས་ལ་སོགས་པར་བཞུགས་པའི་ཕྱི་མོ་རྣམས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཐོག དེར་མ་བཞུགས་པ་གསར་འགྱུར་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ཁུངས་བཙུན་གྲངས་བདུན་བརྒྱ་བརྒྱད་བཅུ་ཙམ་བསྣན་པས། འབོར་བསྡོམས་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་བཞི་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་དགུ་བཅུ་ཙམ་བསགས་པར་གངས་ལྗོངས་ཀྱི་མཁས་ཚོགས་བསྡུས་ཏེ་ནན་ཞུས་བགྱིས། དེས་དཔེ་བྱས་ཏེ་ཀུན་མཁྱེན་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་བཞེངས་པའི་དཔེ་དང་སྒ་ཨ་གཉན་དམ་པའི་རིགས་དབོན་གྱིས་བཞེངས་པའི་དཔེ། ཀརྨ་པའི་ཐུགས་དམ་རྟེན་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་ལ་གནང་བའི་དཔེ་དང་། ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གིས་བཞེངས་པའི་དཔེ་བཅས་དང་། གཞན་ཡང་བྱམས་ཆོས་སྡེ་ལྔ་སོགས་པར་མ་ཁུངས་དག་དང་གང་འབྱོར་རྣམས་བསྡུས་ནས་མ་དཔེ་བྱས་ཏེ། ཞུ་ཆེན་མ་ཧྰ་པཎྜི་ཏ་ཚུལ་ཁྲིམས་རིན་ཆེན་གྱིས་ཐུགས་རུས་ཆེན་པོ་བསྐྱེད་དེ་ཞུ་དག་ལན་མང་པོས་གཟབ་ནན་གྱི་ལན་གྲངས་དུ་མར་དཔྱད་བསྡུར་མཛད་རྗེས་ཡང་དུ་ཞུ་ཆེན་གྱིས་དག་ཐེར་མཛད་ནས་ཡིད་རྟོན་རུང་བའི་དཔེ་ལ། བྲིས་པ་མཁས་ཅན་རང་གི་ས་གནས་སུ་བཞུགས་པ་དང་། ས་གནས་གཞན་ན་གནས་པ་མང་པོ་གདན་འདྲེན་དང་ཞབས་ཏོག་ཞུས་ཤིང་། དེ་དག་གི་ནང་ནས་ཤིན་ཏུ་མཁས་པ་བརྒྱད་བཅུས་དབྱར་ངོ་གསུམ་དང་། ཡང་མི་གྲངས་ཉེར་ལྔས་དབྱར་ངོ་གཉིས་བཅས་ལོ་ལྔ་ཙམ་ནས་པར་གཞི་གྲུབ་པ་སྟེ་པར་རྐོས་ཤིན་ཏུ་བཟང་བོ་མི་ལྔ་བརྒྱས་ལོ་དྲུག་གི་ཁོངས་སུ་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་། པར་ཐོག་ནས་ཡང་ཞུ་དག་ལན་བཞི་བྱས་ཏེ་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཆུ་ཁྱི་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1742ལོའི་གནམ་ལོ་གསར་ཚེས་ཤར་བ་ལ་བསྟན་འགྱུར་པོད་ཉིས་བརྒྱ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ཤིང་པར་བརྐོས་ཟིན་ནས། འཛམ་གླིང་ཐོག་འགྲན་ཟླ་བྲལ་བའི་བཀའ་བསྟན་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་པར་ཡིད་རྟོན་ཆོག་པ་འདི་ཉིད་གྲུབ།
གཞན་ཡང་མ་ཎི་བཀའ་འབུམ་དང་། རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་། བདེ་བར་གཤེགས་པའི་བསྟན་པའི་གསལ་བྱེད་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱི་གསུང་རབ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད། པདྨ་བཀའ་ཐང་ཤེལ་བྲག་མ། བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ། སྙན་ངག་དནྜིའི་དགོངས་རྒྱན། བེེཌྰུའི་དགོངས་རྒྱན། བེེཌྰུར་དཀར་པོ། བེེཌྰུར་སྔོན་པོ། བེེཌྰུར་གཡའ་སེལ། སྙན་སྒྲོན། ཀླུ་འབུམ་དཀར་ནག་ཁྲ་གསུམ། རྒྱལ་སྲས་ཐོགས་མེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར། ངེས་དོན་སྙིང་བོ་སྟོན་པའི་མདོ་སྡེའི་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཉེར་གཉིས། ཀྰ་ལིའི་གྲངས་དང་མཉམ་ཆེད་ཆོས་ཚད་བརྒྱད་ཀྱི་ཁ་འགེངས་དང་བཅས་པ། མདོ་སྡེ་བསྐལ་བཟང་། རྒྱལ་ཡུམ་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱ་བ་སོགས་ཀྱི་པར་བཞེངས། པར་གཞི་འབྲི་བྱེད་ཤོག་བུ་དང་པར་བརྐོ་གཞི་ཤིང་ལེང་སོགས་མཐུན་རྐྱེན་གེགས་འགོག་མེད་པ་བྱུང་།
དེ་དག་བཞུགས་ཡུལ་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་དགོས་པར་དགོངས་ནས། ས་དཔྱད་ཞིབ་པར་མཛད་དེ། ཡབ་མེས་གོང་མས་བཞེངས་པའི་པར་ཁང་གི་འགྲམ་དུ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ཞིག་བཞེངས་རྩིས་ཀྱི་ཐུགས་བཞེད་གནང་ནས། རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཤིང་བྱི་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལ1744ལོའི་ཟླ2པའི་ཚེས27ཉིན་སྐར་འཛིན་མཛད་དེ་དབུ་བརྩམས། དགེ་སློང་ཚུལ་ཁྲིམས་རབ་བརྟན་དང་། དགེ་སློང་རིན་ཆེན་བཀྲ་ཤིས། དཔལ་འབྱོར་རྒྱལ་མཚན་གསུམ་གཙུག་ལག་ཁང་གསར་བཞེངས་ཀྱི་འགན་བསྐོས། ཡང་དགེ་སློང་ཚུལ་ཁྲིམས་རབ་བརྟན་ནམ་དོན་འགྲུབ་ཅན་དང་། ཨོ་རྒྱན་ཚེ་རིང་། ལྷུན་གྲུབ་རྒྱལ་མཚན་ཏེ་མིང་དོན་གཉིས་ཀར་དགེ་ཞིང་བཀྲ་ཤིས་པ་གསུམ་གྱིས་ཐིག་བཏབ། ཡི་དམ་གྱི་ལྷ་མང་པོའི་བསྙེན་པ་མཐར་ཕྱིན་པའི་དགེ་སློང་ནམ་མཁའ་རྡོ་རྗེ་དང་། ཏིང་འཛིན་རྡོ་རྗེ། ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེ་སྟེ་མི་འགྱུར་རྡོ་རྗེ་མཐའ་ཅན་གསུམ་གྱིས་རྩིག་རྨང་བརྐོས། ས་སྐྱོང་བླ་མ་མཆོག་གིས་རྩིག་རྨང་འདིང་བ་དང་རྩིག་འགྲམ་བཀོད། དེ་ནས་ཨར་པོ་བ་དང་ཤིང་བཟོ་བ་སོགས་ནས་ཕྱི་ཁོག་བཞེངས་པ་དང་ཚོན་བཏང་། ལྡེངས་རིས་འབྲི་མཁན་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པའི་སྐུ་བརྙན། གསེར་ཞུན་ལས་བྲི་མཁན་སོགས་མང་བའི་སྐབས་སུ་མི་གྲངས་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་ཙམ་དང་། དེ་ནས་ཀྱང་བརྒྱད་བརྒྱ་བདུན་བརྒྱ་དྲུག་བརྒྱ་སོགས་ལས་ཀའི་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་མཐར་མ་ཕྱིན་བར་དུ་བསྒྲུབས་ནས། ལོ་ངོ་གཉིས་ཀྱི་རིང་དུ་བཞེངས་གྲུབ་པ་བྱུང་།
ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་འཛིན་ཚེ་རིང་གི་རིགས་སྲས་གསུམ་པ་ཁྲི་ཆེན་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་ནི་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཆུ་ཡོས་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1723ལོར་སྐུ་འཁྲུངས། མཁན་ཆེན་དཔལ་ལྡན་ཆོས་སྐྱོང་དང་། སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས། ཞུ་ཆེན་ཚུལ་ཁྲིམས་རིན་ཆེན། རྫོགས་ཆེན་པ་འགྱུར་མེད་ཐེག་མཆོག་བསྟན་འཛིན་སོགས་དབུ་བླར་བསྟེན་ནས་གསར་རྙིང་རིས་མེད་ཀྱི་བཀའ་ཆོས་མང་དུ་གསན། ཁྱད་པར་དུ་གསོ་བ་རིག་པར་ཤིན་ཏུ་མཁས། དབུས་གཙང་དུ་ཕེབས་ཏེ་རྒྱལ་དབང་བདུན་པ་དང་ས་ངོར་གྱི་བསྟན་འཛིན་དུ་མ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་ཤར་ཆེན་ཀླུ་ལྡིང་མི་འགྱུར་རྒྱལ་མཚན་ལས་བསྙེན་རྫོགས་ཀྱི་སྡོམ་པ་དང་། གསུང་ངག་ལམ་འབྲས་སོགས་ཟབ་ཆོས་མང་དུ་གསན། གཅེན་པོ་གཤེགས་རྗེས་ཁྲི་རབས་བརྒྱད་པའི་ཁུར་བཞེས། རྗེ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་སྔོན་རྗེས་སུ་མཛོད་བདུན་དང་། ཞུ་ཆེན་པའི་གསུང་འབུམ་པོ་ཏི་བཅུ་དྲུག སྨན་ཡིག་གཡུ་ཐོག་ཆ་ལག་བཅོ་བརྒྱད། གསོ་བ་རིག་པའི་མན་ངག་གཅེས་བསྡུས། བྱེ་བ་རིང་བསྲེལ། དར་མོ་བཀའ་བརྒྱ་མ་སོགས་པོ་ཏི་ལྔ་བཅུ་ཙམ་པར་དུ་བརྐོས།
ས་དབང་བདེ་དགའ་བཟང་བོ་ཞིང་དུ་གཤེགས་པའི་སྐབས་སུ། ལྷ་སྲས་ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེ་རིག་འཛིན་སྐུ་ན་ཕྲ་བས། བཙུན་མོ་སྒ་རྗེ་ཚེ་དབང་ལྷ་མོ་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱལ་སྲིད་བསྐྱངས་ནས། རྙིང་མ་རྒྱུད་འབུམ་པོད་ཉེར་དྲུག་དང་། ཀུན་མཁྱེན་རིག་འཛིན་འཇིགས་གླིང་བཀའ་འབུམ་པོད་དགུ། ངོར་ཆེན་ཀུན་དགའ་བཟང་བོ་དང་དཀོན་མཆོག་ལྷུན་གྲུབ་གཉིས་ཀྱི་བཀའ་འབུམ་སོགས་པུསྟི་ལྔ་བཅུ་ཉེ་བ་པར་དུ་བརྐོས། རྫོགས་ཆེན་སྙིང་ཐིག་ཡ་བཞི་མཐིང་ཤོག་ལ་གསེར་གྱིས་བྲིས། གཡུ་འབྲུག་ལྷ་ཁང་དང་། དེའི་ནང་བཞུགས་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པའི་སློབ་དཔོན་པདྨ་གཙོ་འཁོར་གསུམ་གྱི་སྐུ་ལེགས་པར་བཞེངས། རྫ་སྟོད་ལུང་དགོན་སོགས་ཀྱི་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་བཅས་གསར་བཞེངས་མཛད། དེའི་སྲས་ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེ་རིག་འཛིན་གྱིས་སྙན་རྒྱུད་སྐོར་དང་། གདུབ་རབས་རིམ་བྱོན་གྱི་རྣམ་ཐར་སོགས་བསྟན་བཅོས་མང་དུ་མཛད་པ་སོགས་རྣམ་དཀར་གྱི་འཕྲིན་ལས་སྤེལ།
དཔལ་ལྡན་འཆི་མེད་རྟག་པའི་རྡོ་རྗེ་དང་རྡོ་རྗེ་སེང་གེའམ་ཨ་ཇ་ཡང་སྲས་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་རིང་ལ་གསང་བདག་བློ་གཏེར་དབང་བོས་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་གནང་བའི་རྒྱུད་སྡེ་ཀུན་བཏུས་དང་། ཀུན་མཁྱེན་གོ་རིམས་པའི་བཀའ་འབུམ། རོང་སྟོན་ཤྰཀྱ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་སྐོར། གཡག་སྟོན་སངས་རྒྱས་དཔལ་གྱི་གསུང་འབུམ། རྗེ་བློ་བཟང་གྲགས་པའི་གསུང་འབུམ། དྭགས་པོའི་བཀའ་འབུམ། ཐོགས་མེད་བཀའ་འབུམ། ལམ་འབྲས་རྣམ་འགྲེལ་དང་བཅས་པ་པར་དུ་བརྐོས། དེ་དག་ལས་རྒྱུད་སྡེ་ཀུན་བཏུས་ནི། སྨན་ཤོད་རྫོང་སར་ཆོས་གྲྭ་ཆེན་མོ་རུ་སྤྱི་ལོ1882ལོ་ནས་གསང་བའི་མཛོད་བསྡུས་ཤིང་གཏན་ལ་ཕབ། མེ་ཕག་ལོ་ནས་པར་དབུ་བཙུགས་ཏེ་སྡེ་སྣོད་རབ་འབྱམས་པ་ཐུབ་བསྟན་ལེགས་བཤད་བཟང་བོ་དང་། སྐྱོ་མདའ་གྲུ་བླ་ངག་དབང་ཆོས་འཛིན། ནང་ཆེན་གཙང་མདའི་སློབ་དཔོན་མཁས་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ་སོགས་ཀྱིས་པར་གཞི་བྲིས། གནས་ལྔ་རིག་པའི་ཞུ་ཆེན་ལྷག་བསམ་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན། རྗེ་མཁྱེན་བརྩེའི་དྲུང་ཆེན་འཇམ་དབྱངས་ལེགས་པའི་བློ་གྲོས། དཀོན་མཆོག་རྒྱལ་མཚན། ཕུན་ཚོགས་རྒྱལ་མཚན། འཇམ་མགོན་བློ་གཏེར་དབང་བོ་དང་། གདོང་ཀཾ་ཁྲི་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་ཀྱིས་ཞུ་དག་མཐར་ཕྱིན་པ་མཛད་ཅིང་། གདོང་ཀཾ་ཁྲི་རིན་པོ་ཆེ་ངག་དབང་དམ་ཆོས་རྒྱ་མཚོས་དཀར་ཆག་བསྒྲིགས་ནས་ཆུ་འབྲུག་ལོར་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བ་དེ་དག་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོར་བཞུགས་སུ་གསོལ་བ་ཡིན་ནོ། །
ལྷ་སྲས་ཚེ་དབང་བདུད་འདུལ་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་འཇུ་མི་ཕམ་གྱི་གསུང་འབུམ་དང་། མི་ཉག་ཀུན་བཟང་བསོད་ནམས་ཀྱི་བཀའ་འབུམ་སོགས་པར་དུ་བརྐོས། སྔ་ཕྱིར་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱོན་གྱིས་བརྐོས་པའི་པར་ལྡེབས་རིང་ཐུང་ཁྱོམ་བསྡོམས་ཁྲི་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་དང་བདུན་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་བརྒྱད་བཅུ་ཐམ་པ། དེ་ལས་ལྷག་པར་སུམ་བརྒྱ་བརྒྱད་ཅུ་བཅས་བཞུགས་སོ། །
སྔོན་ཆད་འདི་ན་དཔེ་ཆ་བླུ་མཁན་བོད་ལྗོངས་དང་མཚོ་སྔོན། ཀན་སུའུ། ཡུན་ནན། སི་ཁྲོན། པེ་ཅིན། ནན་ཅིན་སོགས་ཀྱི་ས་གནས་ཁག་གི་དགོན་པ་དང་། ལས་ཁུངས། མི་སྒེར་བཅས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་རུང་རྒྱ་གར་དང་བལ་བོ། འབྲུག་ཡུལ། འབྲས་ལྗོངས། འཇར་པན། གཞན་ཡང་ཨེ་ཤ་ཡའི་གླིང་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡོ་རོབ་གླིང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་རིག་གནས་རིག་གཞུང་བརྗེ་རེས་བྱེད་པར་ནུས་པ་གང་ལེགས་འདོན་སྤེལ་ཐུབ་ཡོད།
སྤྱི་ཚོགས་གསར་བའི་སྐབས་ཀྱི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ། ཀྲུང་གོའི་གུང་ཁྲན་ཏང་གིས་དེ་སྔོན་གྱི་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་བོའི་ལམ་ལུགས་མེད་པ་བཏང་ནས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་གསར་དུ་བཙུགས། སྤྱི་ལོ1958ལོའི་སྤྱི་ཟླ་གསུམ་པ་ནས་བཟུང་བོད་ཁུལ་དུ་བཞི་རྒོལ་འགུལ་སྐྱོད་ཅེས་པའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཅིང་། པར་ཁང་གི་སྒྲིག་གཞི་རྙིང་བ་མེད་པར་བྱས་ལ། པར་ཁང་ལས་གྲྭ་བ་ཡང་རང་ཡུལ་དུ་ལོག་ནས་ལས་འགུལ་དུ་ཞུགས། ཀྲུང་གོ་སྡེ་དགེ་རྫོང་ཨུ་ཡིས་རྫོང་དྲིལ་བསྒྲགས་པུའུ་དང་། རྫོང་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་པུའུ་སོགས་ལ་འགན་དཀྲིས་ནས་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོའི་ནང་གི་པར་ཤིང་དང་དཔེ་ཆ་ཚང་མ་རྩིས་བཤེར་ཐོ་འགོད་བྱས་རྗེས། པར་འདེབས་དང་དཔེ་འཚོང་གི་བྱ་བ་མཚམས་བཞག པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོའི་པར་ཤིང་དང་གསུང་རབས་ཐམས་ཅད་རིག་གནས་གནའ་རྫས་ཀྱི་གྲས་སུ་བརྩིས་ནས་གནས་སྐབས་སྒོ་རྒྱ་བྱས།
རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོ་ཞེས་པའི་ནང་འཛམ་གླིང་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་བོད་གངས་ཅན་གྱི་རིག་གནས་གཏེར་རྙིང་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་བང་མཛོད་སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོའི་དཔེ་ཆ་དང་། པར་ཤིང་དེ་བསམ་བློ་རྙིང་བ་དང་རིག་གནས་རྙིང་བ། ལུགས་སྲོལ་རྙིང་བ། གོམས་གཤིས་རྙིང་བ་ཞེས་པའི་རྙིང་བཞིའི་གྲས་སུ་བཞག་ནས་གཏོར་བརླག་བྱེད་གྲབས་ཡོད་པ་ཤེས་རྗེས། སྡེ་དགེ་རྫོང་གི་ཧྲུའུ་ཅི་དང་པོ་ཡངས་གླིང་གིས་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོར་མ་འཛེམས་ནས་ཐོག་མར་གྱེན་ལོག་ཕྱོགས་ཁག་དང་དམག་དོན་སྐུ་ཚབ་ལ་འདི་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་ཤུལ་བཞག་རྩ་ཆེན་ཡིན་པས་ཁྱོད་ཚོས་གཏན་ནས་གཏོར་བརླག་བྱ་མི་ཆོག་པ་མ་ཟད། ངེས་པར་དུ་སྲུང་སྐྱོབ་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས་ཞེས་བཤད་ཀྱང་མ་ཉན་པར་མ་ཟད། སྔར་ལས་ལྷག་པར་ཁོང་ལ་བཀས་བཀོད་རིང་ལུགས་དང་། མ་རྩ་རིང་ལུགས། བཟོ་བཅོས་རིང་ལུགས་གསུམ་གྱི་མགྲིན་ཚབ་པར་བརྩིས་ནས་དགག་རྒྱག་རྡུང་རྡེག་དྲག་ཏུ་བཏང་། ཡངས་གླིང་རྡོ་རྗེ་ཁོང་གིས་སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོར་གཏོར་བརླག་བྱེད་ཉེ་བའི་གནས་ཚུལ་ཡི་གེ་བྲིས་ནས་ཀྲོའུ་ཙུང་ལི་ལ་འཕྲོད། ཀྲོའུ་ཙུང་ལིས་འཕྲལ་དུ་སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་སྲུབ་སྐྱོབ་གྱིས་ཤིག་ཅེས་པའི་བཀའ་གསུང་གནང་ཞིང་། རྒྱལ་ཁབ་རིག་དངོས་སྲུང་སྐྱོབ་སྡེ་ཚན་དུ་ཐག་བཅད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་འཇིག་པའི་ཉེན་ཁ་ལས་བསྐྱབས།
ཏང་གི་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་མཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གསུམ་པའི་ཉི་འོད་གངས་ལྗོངས་ཀྱི་མུན་པའི་གླིང་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་པ་དང་ལྷན་དུ་ཆོས་དད་རང་མོས་ཀྱི་སྣང་བ་གསར་བ་ཡང་གངས་ལྗོངས་ཀུན་ཏུ་ཐོབ། སྤྱི་ལོ1989ལོའི་ཟླ་བ5བར་སྡེ་དགེ་རྫོང་རིག་དངོས་བདག་གཉེར་ཁང་གསར་དུ་བཙུགས།
སྤྱི་ལོ1980ལོའི་ཟླ7པའི་ཚེས7ཉིན་ལ་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་སྡེ་དགེ་པར་ཁང་འདི་ཞིང་ཆེན་རིག་དངོས་སྲུང་སྐྱོབ་ལས་ཁུངས་གལ་ཆེན་དུ་བརྩིས་ནས་རིག་དངོས་དོ་དམ་གྱི་སྒོ་བྱང་སྦྱར། ངག་དབང་ཚེ་རིང་དང་བཀྲ་ཤིས་རྡོ་རྗེ་གཉིས་ཀྱིས་པར་དཔོན་རྒན་གཞོན་མཛད་ནས་ཆོས་མཛོད་ཁང་དུ་ཤྰཀྱ་ཐུབ་པ་དང་། འོད་དཔག་མེད། ཕྱག་རྡོར། ས་པཎ། སྒྲོལ་མ་སོགས་བཞེངས། མགོན་ཁང་དུ་གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག་དང་གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད། ཉེ་སྲས་བརྒྱད། དཔལ་མགོན་ཞལ། གུར་མགོན། རྒྱལ་ཆེན་སྡེ་བཞི། རི་དྭགས་ཆོས་འཁོར། གསེར་དངུལ་བཀྲ་མའི་རྒྱ་གླིང་། མཆོད་ཆས་སོགས་བཞེངས། ཤིང་པར་འབུམ་དུམ་པ་བཅུ་གཉིས་དང་གྲྭ་ཏོག་གསེར་གསུམ། ས་སྐྱའི་འདོན་ཚོགས་སྐོར་གསར་དུ་བརྐོས།
སྤྱི་ལོ1983ལོར་སྐལ་དགའ་དང་བཀྲ་ཤིས་རྡོ་རྗེ། བསྟན་དམར་བཅས་ཀྱིས་པར་དཔོན་རྒན་གཞོན་གྱི་འགན་མཛད་ནས་མི་ཕམ་བཀའ་འབུམ་གྱི་ཁ་སྣོན་ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་དང་། མཁས་འཇུག སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་སོགས་པར་ཤིང་གསར་དུ་བརྐོས། རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད་ཆེན་མོའི་ཙཀླི་དང་བཅས་བརྐོ་རྒྱུའི་དབུ་བཙུགས། ལྷ་པར་དཀོན་པའི་རིགས་གནས་བརྟན་ཞལ་ཐང་དང་གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད་ཀྱི་དགུ་ཐང་། ཆོ་འཕྲུལ་སྨོན་ལམ་གྱི་ཞལ་ཐང་བཅོ་ལྔ། སྒྲུབ་བརྒྱུད་ཤིང་རྟ་ཆེ་བརྒྱད་ཀྱི་ཞལ་ཐང་དང་། གཟུངས་རིགས་གཟུངས་ཆེན་སྡེ་ལྔ་དང་གསར་རྙིང་གཟུངས། དཀྱིལ་འཁོར་ཇོ་དར་སོགས་གསར་དུ་བརྐོས།
དེ་ནས་སྡེ་དགེ་པར་ཁང་གིས་བོད་སྨན་ཁང་གི་མཁན་པོ་ཁྲོ་རུ་ཚེ་རྣམ་སོགས་གདན་དྲངས་ནས་དངུལ་ཆུ་བཙོ་བཀྲུ་དང་གྲང་སྦྱོར་ཆེན་མོ་སོགས་རིན་ཆེན་གྱི་རིགས་ཁག་དང་སྨན་སྣ་བརྒྱ་ལྷག་བསྡུ་སྦྱོར་མཛད།
སྤྱི་ལོ1986ལོའི་ཟླ9བའི་ཚེས3ཉིན་ལ་ཨུ་ཡོན་ཀྲང་གཞོན་པ་ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་སྡེ་དགེ་པར་ཁང་དུ་གཟིགས་ཞིབ་ཕེབས་སྐབས་སུ་ཁོང་གིས། འཇིག་རྟེན་མིག་འབྱེད་གསུང་རབ་སྡེ། །ལེགས་ཉེས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་ཡིན། །རིག་བརྒྱ་འདུས་པའི་གཏེར་མཛོད་ཆེ། །སྐྱེ་རྒུར་ཕན་པའི་སྨན་གྱི་མཚོ། །སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆེན་མོ་ཞེས། །ཡངས་པའི་ཁྱོན་ལ་ལྷང་ངེར་གྲགས། །སྔོན་རྗེས་བཟང་བོའི་གཞི་ཐོག་ནས། །ཕྱི་རྗེས་ཆེན་པ་འཇོག་པར་འཚལ། །ཞེས་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་ཕྱག་བྲིས་དང་རབ་གནས་བཅས་གནང་།
ཤྰཀྱ་དང་བསྟན་དམར། སྐལ་དགའ་བཅས་པར་དཔོན་རྒན་གཞོན་བཞེས་རིང་པར་ཁང་ཉམས་གསོ་མཛད་པའི་ཞོར་དུ་པར་ཤིང་གསར་དུ་རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད་ཆེན་མོའི་ཙཀླི་དང་བཅས་ཡོངས་རྫོགས་བརྐོས་འདུག གཞན་ཡང་ལྷ་པར་རིགས་གནས་སྲས་རྐྱལ་བརྒྱད་ཞལ་ཐང་དང་། བསམ་ལྷུན། བར་ཆད་ལམ་སེལ། སྨན་གྱི་ཞང་བློན་བཀའ་སྲུང་སྡེ་དགུའི་ཞལ་ཐང་། གེ་སར་ཞལ་ཐང་། བོན་རྫོགས་ཆེན་གྱི་སྐོར་སོགས་བརྐོས། ཀརྨ་མི་བསྐྱོད་རྡོ་རྗེའི་བཀའ་འབུམ་ལས་མངོན་མཛོད་དང་། ཚད་མ་རིག་གཞུང་རྒྱ་མཚོ། ཆགས་མེད་བདེ་སྨོན་འགྲེལ་བ། ཀློང་ཆེན་པའི་གསུང་འཐོར་སྐོར། འཇིགས་གླིང་གི་གསུང་སྐོར་བཅས་བརྐོས། མ་ཚད་སྡེ་དགེ་པར་ཁང་གིས་པར་ཁང་དཀར་ཆག་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོ་ཆུང་དངོས་སུ་བཙུགས། ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་སྤྱི་ལོ1984ཟླ4བའི་ཚེས18ཉིན་པར་ཁང་ཉམས་གསོ་སྙན་ཞུ་ལ་དངོས་སུ་ཆོག་མཆན་ཐོབ། པར་ཁང་ཞིག་གསོ་འགོ་ཁྲིད་ཚོ་ཆུང་གསར་དུ་བཙུགས། རྫོང་དཔོན་གཞོན་པ་ཀྲའོ་གོ་ཡིས་ཚོ་དཔོན་དང་། རྫོང་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པ་མཆོག་སྤྲུལ་ཐུབ་བསྟན་ཚེ་རིང་ཚོ་དཔོན་གཞོན་པའི་འགན་བཞེས། དེ་ནས་སྤྱི་ལོ1987ལོའི་ཟླ་དགུ་བར། དཀར་མཛེས་ཁུལ་ཨུའི་བཀའ་གསུང་ལྟར། ཁུལ་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་མཁྱེན་རབ་ཀྱིས་ཁུལ་ལས་ཁུངས་ཆེན་མོ་བཞིའི་ཚབ་གནང་ནས་ལས་སྒྲུབ་ཚོ་ཆུང་ཁྲིད་དེ་སྡེ་དགེ་ལ་པར་ཁང་ཞིག་གསོའི་འཆར་གཞི་འགོད་རྒྱུར་རོགས་སྐྱོར་ཕེབས། དེ་ནས་པར་ཁང་ཉམས་གསོའི་འགོ་ཁྲིད་ཚོ་ཆུང་གིས་སྤྱི་ལོ1988ལོའི་ཟླ10བའི་ཚེས3ཉིན་དངོས་སུ་ལས་འགོ་བཙུགས་ནས། སྔར་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་སོར་བཞག་བྱས་ཐོག་དེའི་གྱང་རྐང་སྲ་བརྟན་གྱི་ཆེད་དུ་རྩིག་ངོས་སུ་ཞིག་རལ་སོང་བ་རྣམས་སུ་རྩིག་ལྷན་བརྒྱབ་པ་དང་། རྩིག་གདན་དུ་ཆུ་ཡི་འཇིགས་པ་སྐྱོར་ཕྱིར་ས་འོག་ཏུ་ཡུར་བ་ཟབ་མོ་དང་ནང་ལོག་ཏུ་ཀ་གདུང་འཁྱོག་རུལ་སོང་བ་དང་པར་ཁྲི་རྙིང་བ་ཆག་གྲུམ་ཁབ་སྒོ་དཀར་བཅས་ཡོངས་སུ་གསར་བར་བརྗེས་ནས་བརྐོས་རིས་ཀྱང་སྔོན་ལས་ལྷག་པ་དང་ཚོན་མདངས་བཀྲ་བར་བཏང་། སྔར་གྱི་ལྡེབས་བྲིས་རྣམས་ཀྱི་རི་མོ་དང་ཚོན་རྩི་ཡལ་བ་དག་ཀྱང་ཡུལ་དེའི་ལྷ་རིས་པ་མཁས་མང་བསྡུས་ནས་རི་མོའི་བཅད་མདངས་སོགས་གསར་དུ་བརྒྱབ་སྟེ་ཆ་ཚད་ཉམས་འགྱུར་བཅས་འབུར་དུ་ཐོན་པ་དང་། སྔར་མེད་གསར་བཟོའི་ལྡེབས་རིས་ཀྱང་མང་དུ་ཡོད། གཞན་ཡང་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཟུར་གྱི་སྒོ་ཆེན་དཀྱིལ་དུ་སྤོས་པ་དང་སྟེང་དུ་སྤེན་རྒྱན་མཐོ་རུ་འདེགས་པ། ཡང་སྟེང་དུ་ཟངས་གསེར་ལས་གྲུབ་པའི་གསེར་ཏོག་དང་ཆོས་འཁོར། གསེར་བྱ། རྒྱལ་མཚན་བཅས་བཞེངས་པ། བོད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཞིང་བཟོ་བཀོད་ཀྱང་སྔར་བས་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཡོད།
སྤྱི་ལོ1991ལོའི་ཟླ10བའི་ཚེས1ཉིན་པར་ཁང་ཞིག་གསོ་ཡོངས་སུ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བའི་རབ་གནས་ཀྱི་མཛད་སྒོ་སྤེལ།
སྤྱི་ལོ1995ལོར་ག་ལུག་དང་། བསྟན་དམར། སྐལ་དགའ་བཅས་ཀྱིས་པར་དཔོན་རྒན་གཞོན་གྱི་འགན་བཞེས་ནས་པར་ཤིང་གསར་བ་དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བའི་སྤྱོད་འཇུག་སྡོམ་གསུམ་འཇམ་དབྱངས་དགོངས་རྒྱན་སོགས་བརྐོས།
བསོད་རྒྱལ་དང་། བྱང་དགའ། བསྟན་དམར་བཅས་ཀྱིས་པར་དཔོན་རྒན་གཞོན་གྱི་འགན་བཞེས་ནས་པར་ཤིང་གསར་དུ་ཕག་གྲུ་བཀའ་འབུམ་དང་། སི་ཏུ་པདྨ་ཉིན་བྱེད་ཀྱི་བཀའ་འབུམ་བཅས་བརྐོས།
པ་སངས་དང་། བྱང་དགའ། བསྟན་དམར་བཅས་ཀྱིས་པར་དཔོན་རྒན་གཞོན་གྱི་འགན་བཞེས་ནས་པར་ཤིང་གསར་དུ་པཎ་ཆེན་ཤྰཀྱ་མཆོག་ལྡན་གྱི་བཀའ་འབུམ་བརྐོ་འགོ་བརྩམས་པ་དང་། ཞྭ་དམར་དཀོན་མཆོག་ཡན་ལག་གི་འདུལ་བིའི་སྐོར་སོགས་བརྐོས།
སྤྱི་ལོ་ཉིས་སྟོང་གསུམ་ལོར་སྤྲུལ་སྐུ་ཚེ་དབང་འཇིགས་མེད་དང་། ཚངས་བཀྲ། བསྟན་དམར་བཅས་ཀྱིས་པར་དཔོན་རྒན་གཞོན་གྱི་འགན་བཞེས་ནས་པར་ཤིང་གསར་དུ་པཎ་ཆེན་ཤྰཀྱ་མཆོག་ལྡན་གྱི་བཀའ་འབུམ་བརྐོ་མཇུག་རྫོགས། སི་ཏུ་པདྨ་ཉིན་བྱེད་ཀྱི་གསུང་འབུམ་དང་འབྲི་གུང་བཀའ་འབུམ། མར་བའི་བཀའ་འབུམ། གྲུབ་མཐའ་ཁག་ལྔའི་ཆོས་འབྱུང་སོགས་བརྐོས། ལྷ་པར་རིགས་མཁྱེན་བརྩེ་དང་ཀོང་སྤྲུལ་བླ་བརྒྱུད་ཞལ་ཐང་། གྲུབ་མཐའ་ལྔའི་གཙོ་བོའི་ཞལ་ཐང་བརྐོས། མི་དམངས་ཤོག་སྒོར་ཁྲི་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་བཏང་ནས་ཁང་བའི་སྟེང་དུ་བོད་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཨར་ག་བརྡུངས་པ་དང་། ཁོར་ཡུག་ཏུ་རྡོ་གཅལ་བསྒྲིགས། ལྷ་ཁང་གི་རྒྱན་ཆ་ཡོངས་རྫོགས་གསར་དུ་རྡུང་བཟོ་མཛད། ཆོས་མཛོཽ?
རྩོམ་པ་པོའི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས།
ལྷ་ལུང་འཆི་མེད་རྡོ་རྗེ་ནི་སྤྱི་ལོ1965ལོར་སྡེ་དགེ་རྫོང་དུ་སྐྱེས། སྤྱི་ལོ1987ལོར་ཞིང་ཆེན་བོད་ཡིག་སློང་གྲྭ་ལས་མཐར་ཕྱིན། ད་ལྟ་དཀར་མཛེས་ཁུལ་ཆབ་སྲིད་གྲོས་མོལ་ཁང་དུ་ཕྱག་ལས་གནང་བཞིན་ཡོད།
ཟླ་གཡང་ནི་སྤྱི་ལོ1966ལོར་སྡེ་དགེ་རྫོང་དུ་སྐྱེས། སྤྱི་ལོ1987ལོར་ཞིང་ཆེན་བོད་ཡིག་སློབ་གྲྭ་ལས་མཐར་ཕྱིན། སྤྱི་ལོ1999ལོ་ནས2001ལོའི་བར་ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོར་ཟབ་སྦྱོང་བྱས། ད་ལྟའང་སྔར་བཞིན་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ཡིག་སློབ་གྲྭར་དགེ་རྒན་གྱི་ཕྱག་ལས་གནང་བཞིན་བཞུགས་སོ། །
