༄༅།།ཕོ་བྲང་ཡུམ་བུ་བླ་སྒང་།

ཕོ་བྲང་ཡུམ་བུ་བླ་སྒང་ནི།ལྷོ་ཁའི་རྩེད་ཐང་གྲོང་རྡལ་ནས་ཁྲ་འབྲུག་བརྒྱུད་ན་ལྷོ་ཕྱོགས་སྣེ་གདོང་རྫོང་གི་ཇོ་མོ་བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་ཞེས་པའི་རི་ནུབ་ཏུ་ཟུར་གཉིས་བརྐྱངས་པའི་གཡོན་གྱི་རི་ཟུར་བྲག་རིའི་སྟེང་ཏོག་ལྟ་བུར་གནས་ཡོད།དེ་ནི་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་གཉིས་པའི་ནང་བོད་རྗེ་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོས་བཞེངས་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་ཕོ་བྲང་ཆེས་སྔ་ཤོས་ཡིན་ལ།ད་བར་དུ་མི་ལོ་ཉིས་སྟོང་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་མཆིས།བོད་རྗེ་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ནས་རྒྱལ་རབས་སོ་གཉིས་པ་གནམ་རི་སྲོང་བཙན་བར་གྱི་བཙན་པོ་རིམ་བྱོན་རྣམས་བཞུགས་སའི་ཕོ་བྲང་ཡིན་སྟབས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གནས་རྙིང་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན།

དེ་ཡང་ཤྭ་བ་ཡུ་མོའི་བརླ་འདྲ་བའི་རི་སྟེང་དུ་བཏབ་པ་འབྲེལ་བ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་མིང་ཚིག་ཏུ་གྲུབ་སྐད་ཀྱང་ཕྱིས་ཡིག་རྒྱུན་དུ་ཡུམ་བུ་བླ་སྒང་ཞེས་འབྲི་རྒྱུན་དར་རོ།།

༄༅།།བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པའི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ།

ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་ནི།ལྷ་ས་དམར་པོ་རིའི་སྟེང་དུ་ཆགས་ཤིང་།ལོ་ངོ་ཆིག་སྟོང་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་པ་དང་།བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཤོད་ཀྱི་དབུས་སུ་བརྗིད་ཉམས་དང་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་ཀེ་རེར་ལངས་ཏེ་གནས་ཡོད།སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བདུན་པར（སྤྱི་ལོ635ལོར）བོད་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བཞེངས་འགོ་ཚུགས་པ་ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ་ལོ་ངོ1300ལྷག་ཙམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད།སྤྱི་ལོ1652ལོར་རྒྱལ་མཆོག་ལྔ་པ་ཆེན་པོས་ཕོ་བྲང་དཀར་པོ་གསར་བཞེངས་མཛད་པ་དང་།སྤྱི་ལོ1690ལོར་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་ཕོ་བྲང་དམར་པོ་དང་གསེར་སྡོང་འཛམ་གླིང་རྒྱན་གཅིག་བཞེངས་འགོ་ཚུགས་ནས་སྤྱི་ལོ་1693ལོར་ལས་མཇུག་འགྲིལ།དེ་རྗེས་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་གྱིས་བྱོན་ཉམས་གསོ་དང་རྒྱ་སྐྱེད་རིམ་པ་གནང་བ་སོགས་ད་ཡོད་ཀྱི་གཞི་ཁྱོན་འདི་ལྟར་ཆགས་པ་ཡིན།འཛུགས་སྐྲུན་དེ་ནི་འཛམ་གླིང་ཐོག་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་ས་བབ་མཐོ་ཤོས་ཡིན་པའི་ཕོ་བྲང་དང་མཁར་རྫོང་།དགོན་པ་བཅས་ངོ་བོ་གཅིག་ཏུ་འདྲེས་ཤིང་བརྗིད་ཆགས་ཉམས་དགའི་འཛུགས་སྐྲུན་ཞིག་ཡིན།སྤྱི་ལོ1994ལོར་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་སློབ་གསོ་དང་ཚན་རྩལ་རིག་གནས་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས“འཛམ་གླིང་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག”ནང་ཐོ་འགོད་བྱས་ཡོད་དོ།།

༄༅།།ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་།

ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་ནི།སྤྱི་ལོ639ལོར་བཞེངས་པའི་ར་ས་འཕྲུལ་སྣང་གི་གཙུག་ལག་ཁང་ངམ་དགའ་བཞི་འཕྲུལ་གྱི་ལྷ་ཁང་ལ་ད་ལྟ་ཡོངས་གྲགས་སུ་ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཞེས་འབོད།ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་དབུས་སུ་འོ་ཐང་མཚོ་ཞེས་པའི་སྟེང་བལ་བཟའ་ཁྲི་བཙུན་གྱི་ཐུགས་འདོད་དང་ཐང་གོང་མའི་སྲས་མོ་འུན་ཤིང་ཀོང་ཇོས་སྤོར་ཐང་རྩིས་སྐོར་ཞུས་ནས།བོད་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་གཙུག་ལག་ཁང་ཐོག་མར་བཞེངས་པར་གྲགས་པ་ད་བར་མི་ལོ་ཆིག་སྟོང་གསུམ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད།དེ་ཡང་སྤོར་ཐང་རྩིས་ལ་བོད་ཀྱི་ས་དབྱིབས་དེ་སྲིན་མོ་གན་རྐྱལ་དུ་བསྡད་པ་ལྟ་བུ་ཡོད་པ་ལས་ལྷ་ས་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས།བོད་རིགས་དད་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་ཕྱག་དང་མཆོད་འབུལ་ཞུ་ཡུལ་གཙོ་བོ་དང་།རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ལྟ་སྐོར་གནང་ཡུལ།ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱི་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་གལ་འགངས་ཆེ་བའི་གནས་མཆོག་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ཡོད་དོ།།

༄༅།།བསམ་ཡས་གཙུག་ལག་ཁང་།

བསམ་ཡས་གཙུག་ལག་ཁང་ནི།བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྲ་ནང་རྫོང་ཁོངས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའི་བྱང་ངོས་ཀྱི་རི་འདབས་ཤིག་ན་གནས་ཤིང་།བསམ་ཡས་གཙུག་ལག་ཁང་གི་རྒྱས་མིང་དུ་དཔལ་བྲག་དམར་བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཞེས་ཞུ་བ།དེ་ནི་དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་དུས་དཀྱིལ་དུ་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་དང་།མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ།སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་གསུམ་གྱིས་བཞེངས་སུ་བཅུག་པར་གྲགས་ཤིང་།ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ལྟ་བ་བཞིན་གླིང་བཞི་རི་རབ་ཉི་ཟླ་སུམ་བཅུ་རྩ་གསུམ་གྱི་བཀོད་པ་བཞིན་བཞེངས།དེ་བཞེངས་ནས་བློན་འབངས་ཀྱི་བུ་བློ་རྣོ་བ་བདུན་(སད་མི་མི་བདུན་)རབ་ཏུ་བྱུང་བས་གཙུག་ལག་ཁང་དེ་ཉིད་རིམ་བཞིན་“སངས་རྒྱས་དང་ཆོས་དགེ་འདུན་གསུམ་”འཛོམས་སུ་གྱུར་པ་རེད།

གཙུག་ལག་ཁང་འདི་ཆོས་འཁོར་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ།བསྟན་པ་སྔ་དར་ལ་དམ་པའི་ཆོས་དར་ཡུལ།རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་པཎ་དུ་མ་བྱོན་ཏེ་དམ་པའི་ཆོས་མང་པོ་བསྒྱུར་བའི་གནས་མཆོག་གཞི་རྒྱ་ཆེ་ལ་འཕང་མཐོ་བ།རྒྱུ་བཟང་ལ་བཀོད་པ་ལེགས་པ་བཅས་སྙན་གྲགས་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ནོ།།

༄༅།།སྐུ་མཁར་མ་རུ།

སྐུ་མཁར་མ་རུ་ནི།ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བྱང་གི་ཉེ་འགྲམ་ཉང་རའི་ཁུལ་དུ་ཡོད་ཅིང་།དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་རི་བོ་གྲུ་དམར་ཐོག་ཕོ་བྲང་བཞེངས་པ་དང་།དུས་མཚུངས་ཉང་རར་ཕོ་བྲང་གཞན་ཞིག་བཏང་གནང་ཞིང་།དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་སྐད་གྲགས་ཡོད་པའི་ཕ་བོང་ཁའི་ཕོ་བྲང་དམར་པོ“སྐུ་མཁར་མ་རུ་”ཞེས་པ་དེ་རེད།

སྲོང་བཙན་གྱིས་དེ་མཆོག་རིར་ཕེབས་སྐབས་དངོས་པོ་ནག་རིལ་དེ་ནི་ཐག་ཞགས་ཁ་ཤས་ཀྱིས་འཇལ་ཐུབ་ཙམ་ཡོད་པའི་རྡོ་ནག་རུས་སྦལ་འདྲ་བ་ཞིག་ཡོད་པས་ཐོན་མི་སམ་བྷོ་ཊ་མཆོག་ལ་ཆེད་མངགས་ཕོ་བྲང་ཞིག་བཞེངས་ནས་བོད་ཡིག་གསར་གཏོད་གནང་རྒྱུར་ཕན་པའི་ཆ་རྐྱེན་བསྐྲུན།ཐོག་བརྩེགས་དགུ་ཡོད་པའི་ཕོ་བྲང་ཞིག་མགྱོགས་ནས་མྱུར་དུ་རྡོ་ནག་ལས་གྲུབ་པའི་རུས་སྦལ་གྱི་སྒལ་སྟེང་དུ་འགྱིང་ངེར་བཞེངས་པ་རེད།ཐོན་མི་སམ་བྷོ་ཊས་སྐུ་མཁར་མ་རུར་ལོ་ལྔ་ལ་འབད་འཐབ་གནང་མཐར་བོད་རང་ཉིད་ཀྱི་ཡི་གེ་གསར་གཏོད་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བ་དང་།སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་ལོ་གསུམ་ལ་ཐོན་མི་མཆོག་རང་གི་སློབ་དཔོན་དུ་བསྟེན་ནས་ཡི་གེ་བསླབས་པར་གྲགས་པས།ང་ཚོར་སྐུ་མཁར་མ་རུ་ཞེས་པ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བྱུང་མྱོང་བ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད་དོ།།

༄༅།།རྒྱལ་རོང་བཙན་རྫོང་།

རྒྱལ་རོང་བཙན་རྫོང་ནི།ཨ་མདོའི་ཤར་ལྷོའི་མཐའ་ན་ཡོད་པའི་ལུང་བ་ཕུ་རིང་ལ་འགག་དོག་པའི་ས་ཆ་ཞིག་ཡིན།ས་དེའི་འགག་སོ་སོ་ན་སྲ་ཞིང་བརྟན་ལ་མཐོ་ཞིང་བརྗིད་པའི་བཙན་རྫོང་མང་པོ་ཀེ་རེ་འགྱིང་ཡོད་ལ།དེ་ནི་རྫོང་སྟོང་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁམས་ཞེས་གྲགས་པའི་རྒྱལ་མོ་ཚ་བ་རོང་གི་རྡོ་བརྩིགས་བཙན་རྫོང་རེད།ཐོག་མར་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་སུ་བརྩིགས་པ་དང་།མང་ཆེ་བ་ནི་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཆན་ལུང་གིས་རྒྱལ་མོ་ཚ་བ་རོང་གི་ཆུ་ཆེན་དང་བཙན་ལྷ་ཟེར་བའི་ས་ཆར་དམག་རྒྱག་པའི་དུས་སུ་བརྩིགས་པ་ཡིན་པར་བཤད།

གནའ་བོའི་རྒྱལ་རོང་ཡུལ་དུ་ཤེས་རིག་དང་།རིག་གནས།བཟོ་རྩལ་སོགས་དར་ཡོད་པ་དང་།ལག་ཤེས་བཟོ་རྩལ་ཡང་ཆུ་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་ཏུ་སླེབས་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་དུ་མཐོང་ཐུབ།སྔོན་ཆད་ནས་བན་བོན་གྱི་ཆོས་དང་རིག་གནས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ཏུ་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་མཛད་ལ།ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་རོང་ཡུལ་དུ་བོད་ཀྱི་རྩེར་སོན་གྱི་བཟོ་རྩལ་དང་ཤེས་རིག་རིག་གནས་དར་རྒྱས་བྱུང་ཡོད་པའི་རྗེས་ཤུལ་མཐོང་ཐུབ་པ་རེད།དེ་ལས་ཡུལ་འདིའི་འབག་དང་གསོབ།འཇིམ་བཟོ།གསེར་དངུལ་མགར་བ་དག་ནི་ལག་རྩལ་ཁྱད་དུ་འཕགས་ཤིང་བཟོ་རྩལ་རྨད་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་ནོ།།

༄༅།།གུ་གེ་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གནའ་ཤུལ།

གུ་གེ་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གནའ་ཤུལ་ནི།བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མངའ་རིས་ཁུལ་རྩ་མདའ་རྫོང་ཁོངས་སུ་ཡོད་ཅིང་།དེ་ནི་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་གནའ་བོའི་མཁར་གྲོང་གི་ཤུལ་རྙིང་ཞིག་ཡིན།གནའ་ཤུལ་གྱང་རོ་རྣམས་རི་འདབས་ཀྱི་དེའུ་འབུར་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་སྟེང་དུ་ཆགས་ཤིང་།གཞན་ཡང་མཆོད་རྟེན་ཁག་གསུམ།ལྷ་ཁང་དང་རྟེན་ཁྱད་པར་ཅན་མང་བར་མ་ཟད།བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་རིམ་བྱོན་དང་གུ་གེ་རྒྱལ་བློན་མི་ཉུང་བའི་འདྲ་རིས་ཀྱང་བཞེངས་ཡོད་པ་སོགས་རིག་དངོས་མང་པོ་ཡོད།

གུ་གེ་རྒྱལ་ཕྲན་ནི་བོད་རྗེ་འུ་དུམ་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རྒྱུད་རྗེ་དཔལ་འཁོར་བཙན་གྱི་ཆེན་མའི་སྲས་སྐྱིད་ལྡེ་ཉི་མ་མགོན་གྱིས་བཙུགས་ནས་རྒྱལ་ཐོག་བཅུ་དྲུག་ཙམ་བྱུང་།དེང་སྐབས་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་ནི་སྲས་ཆུང་བ་ལྡེ་གཙུག་མགོན་གྱིས་བཟུང་བའི་རྒྱལ་ཕྲན་གྱི་ཤུལ་རྙིང་རེད།ད་ལྟའི་བར་དུ་ལོ་ངོ་སྟོང་གཅིག་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད།དུས་རབས་དགུ་བའི་ནང་དུ་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་རྗེས་རབས་པ་རྣམས་ཀྱིས་གནས་འདིར་གུ་གེའི་རྒྱལ་ཁབ་བཙུགས་ཤིང་ཤར་ནུབ་གཉིས་ཀྱི་རིག་གནས་གཞི་གཅིག་ཏུ་འདྲེས་པའི་གུ་གེའི་དཔལ་ཡོན་འཕེལ་རྒྱས་སུ་བཏང་།1961ལོར་གུ་གེ་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གནའ་ཤུལ་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཐོག་དང་པོའི་རིག་དངོས་སྲུང་སྐྱོབ་སྡེ་ཁག་ཏུ་གཏན་འཁེལ་བྱས་པ་རེད།

༄༅།།ཕོ་བྲང་རྒྱལ་མཁར་རྩེ།

ཕོ་བྲང་རྒྱལ་མཁར་རྩེ་ནི།བོད་ལྗོངས་གཞིས་རྩེ་ཀྲོན་ཆུས་རྒྱལ་རྩེ་རྫོང་ཁོངས་སུ་ཆགས་ཡོད་།རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྨི4020ཡོད་ཅིང་།བལྟོས་བཅས་ཀྱི་མཐོ་ཚད་ལ་སྨི་125ཡོད་ལ།བོད་ལྗོངས་སྲིད་གཞུང་རྙིང་པའི་རྒྱལ་རྩེ་ས་ཁུལ་གྱི་སྲིད་འཛིན་གནས་ས་ཞིག་ཡིན།དེ་ནི་བོད་རབ་བྱུང་དྲུག་པའི་ཤིང་འབྲུག་སྤྱི་ལོ་༡༣༦༤ལོར་ནང་ཆེན་འཕགས་པ་དཔལ་བཟང་གིས་རྫོང་བཙན་མང་པོ་བརྩིགས་པའི་ནང་གི་གཅིག་ཡིན།འདིར་རྒྱལ་རྩེ་ཆོས་རྒྱལ་རིམ་བྱོན་རྣམས་བཞུགས་མྱོང་བ་དང་།ཕོ་ལྷ་མི་དབང་གིས་ང་ལུམ་སྦྱར་གསུམ་ལ་ཕར་རྒོལ་བྱེད་སྐབས་ཀྱི་རྟེན་གཞི་བྱས་པ།དེ་བཞིན་བོད་ཤིང་འབྲུག་སྤྱི་ལོ་༡༩༠༤ལོར་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་དབྱིན་ཇི་བཙན་འཛུལ་དམག་ལ་འགོག་རྒོལ་བྱེད་སྐབས་ཀྱི་གཡུལ་ས་བཅས་བྱས་པའི་རྫོང་བཙན་འདི་ནི་དུས་རབས་ཀྱི་དངོས་དཔང་རྩ་ཆེན་ཞིག་ཡིན།ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱི་དཔའ་རྒོད་ཚོས་མཁར་རྫོང་འདིའི་གཡུལ་སའི་ཐོག་དབྱིན་ཇི་བཙན་འཛུལ་པར་རྒོལ་རྡུང་ཚ་ནན་སྤྲད་དེ་ཕ་ཡུལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་དམག་འཐབ་ནང་ཇི་སྲིད་བར་ནུབ་ཐབས་མེད་པའི་བྱས་རྗེས་བཞག་ཡོད།

༄༅།།ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རིག་གནས་བང་མཛོད-ཏུན་ཧོང་བྲག་ཕུག

ཏུན་ཧོང་བྲག་ཕུག་ནི།ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་བྱང་མཐའི་ལི་ཡུལ་དང་འབྲེལ་མཚམས་ཀྱི་ཏུན་ཧོང་རྫོང་ནས་ཤར་ལྷོའི་ཕྱོགས་ལ་སྤྱི་ལེ་ཉེར་ལྔ་ཙམ་སོང་ན་ཡོད་པའི་མོ་ཀོ་ཁུའུ་འམ་ལྷ་སྐུ་སྟོང་གི་བྲག་ཕུག་ཟེར་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་རེད།ཡོངས་གྲགས་སུ་ལོ་ངོ་ཕལ་ཆེར་སྟོང་གཉིས་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་ལ།དེ་ནི་གནའ་དུས་སུ་རང་རེ་དང་ཕྱི་གླིང་བར་གྱི་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་རྒྱུ་ལམ་འགངས་ཆེན་ཞིག་དང་།རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཚོང་བ།ལག་ཤེས་བཟོ་པ།རབ་བྱུང་བཙུན་པ་རྣམས་ཡུལ་འདི་ལ་འཛོམས་ཏེ།རིག་གནས་དང་ཆོས་ལུགས་བརྗེ་རེས་ཀྱི་ལྟེ་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་བར་སྐབས་ཀྱི་རིང་ལ་གྱུར་ཡོད་མྱོང་བ་ཞིག་རེད།ད་ལྟའང་ད་དུང་བྲག་ཕུག་༤༩༢ཡོད་པ་དང་ལྡེབས་རིས་སྨི་གྲུ་བཞི་མ་བཞི་ཁྲི་ལྔ་སྟོང་ལྷག་དང་ལྷ་སྐུ་ཉིས་སྟོང་ལྷག་མཆིས་ཤིང་།དེ་མིན་ད་དུང་གཏེར་མའི་བྲག་ཕུག་ལས་གནའ་རབས་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་འབོར་ཆེན་བྱུང་བ་རེད།བོད་ཀྱི་བཙན་པོའི་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་གི་རིང་ལ་ཏུན་ཧོང་བདག་གེར་བཟུང་ནས་བྲག་ཕུག་སུམ་བཅུ་ལྷག་བརྐོས་པ་དང་།ད་ལྟ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་ངོས་ནས་ཏུན་ཧོང་ནས་བུད་པའི་རྒྱུ་ཆ་དག་ནི་ཁུངས་འཛིན་དང་ཡང་ན་གཞི་འཛིན་ས་གཙོ་བོར་འཛིན་གྱིན་ཡོད་པ་རེད།

༄༅།།ལྷོ་བྲག་སྲས་མཁར་དགུ་ཐོག

སྲས་མཁར་དགུ་ཐོག་ནི།བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་ལྷོ་བྲག་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་སྲས་བྱ་བའི་ཡུལ་ཚོར་མངའ་ཞིང་།དེ་ནི་སྤྱི་ལོ1080ཡས་མས་སུ་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་བསྟན་པའི་སྲོལ་འབྱེད་མཁན་མར་བ་ལོ་ཙཱ་བ་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཐུགས་སྲས་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པས་བཞེངས་པའི་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་མཁར་རྙིང་ཞིག་ཡིན།

རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པས་སྡིག་སྒྲུབ་སྦྱངས་པའི་ཆེད་དུ་ཆོས་བྱེད་པར་ལྷོ་བྲག་ཏུ་མར་པ་ལོ་ཙཱ་བ་ཆོས་ཀྱི་བློ་གྲོས་དང་མཇལ།ཡིན་ན་ཡང་།བླ་མ་མར་པས་ཆོས་གསུང་རྒྱུ་ཞལ་གྱིས་མ་བཞེས་པར་སྒྲིབ་སྦྱོང་གི་ཆེད་དུ་ལོ་དྲུག་དང་ཟླ་དྲུག་རིང་དུ་སྲས་དར་མ་མདོ་སྡེའི་སྐུ་མཁར་བརྩིགས་པ་སོགས་ཀྱི་ལས་ཀ་མང་པོ་བྱེད་དུ་བཅུག་ཀྱང་།མི་ལ་རས་པས་སྒྲུབ་པར་དཀའ་བའི་མཁར་ལས་རྣམས་གྲུབ་པ་དང་བཟོད་པར་དཀའ་བའི་ཉམས་སད་རྣམས་ཐེག་པར་བྱས་མཐར་མཆོག་གི་དངོས་གྲུབ་ཐོབ།སྲས་མཁར་དགུ་ཐོག་ནི་རྒྱབ་བྲག་རི་ལ་བརྟེན་ནས་གནའ་མཁར་གྱི་རྣམ་པ་ལྟར་བཞེངས་འདུག་ལ།དུས་རབས16བའི་དུས་འགོར་དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ཆེན་པོ་བཙུགས་ཤིང་།རྗེས་སོར་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་བ་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོས་ཞིག་གསོ་དང་།སྤྱི་ལོ1944ལ་བསམ་འགྲུབ་དགོན་གྱི་དགོན་བདག་བླ་མས་ཞིག་གསོ་བྱས་ནས་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་རེད།

༄༅།།ཁ་རུབ་ཀྱི་གནའ་ཤུལ།

ཁ་རུབ་ཀྱི་གནའ་ཤུལ་ནི།བོད་ལྗོངས་ཆབ་མདོ་རྫོང་ཆབ་མདོ་ཁ་རུབ་སྡེ་གྲོང་དུ་ཆགས་ཤིང་།སྤྱི་ལོ་1978ལོ་ནས་གསར་དུ་ཐོན་རྙེད་བྱུང་བའི་གནའ་ཤུལ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན།དེ་ནི་ཡུལ་དེའི་རྫ་ཆུའི་ནུབ་འགྲམ་དུ་ཡོད་ལ།རྒྱ་མཚོའི་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྤྱི་ཁྲུ་སུམ་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་ཙམ་ཡོད།ཚོད་དཔག་ལྟར་ན།ཡུལ་གྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ཁྲུ་གྲུ་བཞི་མ་ཆིག་ཁྲི་ཙམ་ཡོད་ཅིང་།ད་ཕན་སྔོག་ཐེངས་སྔ་རྟིང་གཉིས་ལ་བསྡོམས་པས་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཁྲུ་གྲུ་བཞི་མ་ཆིག་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་ཙམ་བསྔོགས་ཏེ་ས་འོག་ནས་ཐོན་པའི་གནའ་རྫས་རིགས་མི་འདྲ་བ་ནི།ཁང་ཤུལ་དང་རྡོ་རྩིགརྡོ་ཆས།རུས་ཆས།རྫ་ལེབ།རྒྱན་ཆའི་དངོས་ཆས་སོགས་མང་དུ་རྙེད་པ་རེད།

འདི་དག་ལ་ད་ནས་ཡར་ལ་བརྩིས་ན་ལོ་ངོ་བཞི་སྟོང་དྲུག་བརྒྱ་ནས་ལྔ་སྟོང་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པས་བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་རིག་གནས་འཚོ་བའི་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་མེད་མི་རུང་བའི་དཔང་རྟགས་ཡིན་ཞིང་།མདོ་ཁམས་ཡན་དང་དབུས་གཙང་མན་གྱི་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱི་དུས་སྐབས་ཤིག་གི་ཤེས་རིག་གི་རྣམ་པ་མཚོན་ཡོད་དོ།།

༄༅།།ལྕགས་ཟམ།

ལྕགས་ཟམ་ནི།སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ལྟེ་བ་དར་རྩེ་མདོའི་ཤར་ཕྱོགས་ལྕགས་ཟམ་རྫོང་གྲོང་དུ་བཞུར་བའི་རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུའི་སྟེང་དུ་བཙུགས་ཡོད།ཟམ་པ་བཞེངས་མཁན་བོད་ཀྱི་གྲུབ་ཆེན་ཐང་སྟོང་རྒྱལ་པོ་ཉིད་ཡིན་པས་བོད་ཀྱི་གནའ་ཤུགས་གྲགས་ཅན་གྱི་གྲས་སུ་བགྲང་ལ།ཟམ་པ་འདི་ནི་གྲུབ་ཐོབ་འདི་ཉིད་ཀྱིས་འབངས་ཀྱི་བདེ་རྩའི་ཆེད་དུ་ལྕགས་ཟམ་ལྔ་བཅུ་ང་བརྒྱད་བཙུགས་པའི་ནང་གི་གཅིག་ཡིན་པས་ཡུལ་དེའི་དེབ་ཐེར་དང་ཡུལ་མིའི་ངག་སྒྲོས་སུའང་བོད་ཀྱི་བླ་མ་ཞིག་གིས་ལས་དཔོན་བྱས་ནས་བཞེངས་པའི་ངག་རྒྱུན་འདུག

ལྕགས་ཟམ་འདི་ནི་བྱིས་པ་ལོ་བརྒྱད་ཅན་གྱི་དཔུང་པའི་སྦོམ་ཕྲ་ཙམ་གྱི་ལྕགས་ཐག་བཅུ་གསུམ་ལས་བསྐྲུན་པའི་ཟམ་ཆེན་ཞིག་ཡོད་པས།དེ་ནི་དུས་སྐབས་ཤིག་གི་བོད་ཀྱི་ལག་ཤེས་བཟོ་ལས་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱ་བར་དཔྱད་གཞིར་འོས་པའི་གནའ་ཤུལ་གྱི་རིག་དངོས་རྩ་ཆེན་ཞིག་རེད། ད་སྐབས་ཟམ་པ་འདི་ནི།ཏཱ་ཏའོ་ཧོའི་གཡུལ་འགྱེད་ཅེས་པའི་དམར་དམག་རྒྱང་སྐྱོད་སྐབས་རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ་བརྒལ་དུས་ཀྱི་གཡུལ་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་དྲན་གསོ་བྱེད་ས་དང་།རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རིག་དངོས་བདག་སྐྱོང་བྱ་ཡུལ་དུ་བཀོད་ཡོད་དོ།  །