གནའ་བོའི་བྲག་རིས།

        བྲག་རིས་ནི་གནའ་ཤུལ་ལས་ལོ་རྒྱུས་རིང་བའི་གནའ་བོའི་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས་ཀྱི་ཡན་ལག་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། དེས་དུས་རབས་དེའི་སྐབས་ཀྱི་རིག་གནས་དང་འཚོ་བ་སོགས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྣམ་པ་མཚོན་ཐུབ། བྲག་རིས་རིག་གནས་སམ་རྡོའི་རིག་གནས་ནི་ཁྱབ་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་། ཕལ་ཆེར་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་སྙིང་མངའ་བའི་བྲག་རིས་རིག་གནས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་ཡོད། དུས་རབས་17པར་ཡོ་རོབ་ནས་བྲག་རིས་གསར་དུ་རྙེད་པ་ནས་བཟུང་། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོར་རིགས་དང་གྲངས་ཀ་མི་མཉམ་པའི་བྲག་རིས་རྣམ་པ་མང་པོ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། དེ་བཞིན་ངེད་ཅག་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ལ་མངའ་རིས་དང་མཚོ་སྔོན་སོགས་ནས་བྲག་རིས་མང་པོ་རྙེད་དེ། ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་གྱི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་ཀྲང་ཡཱ་ཧྲ་ཡིས་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་བྲག་རིས་དང་། རྒན་ཐང་ཧེས་ཧྲིང་གིས་མཚོ་སྔོན་བྲག་རིས་ཞེས་པའི་དམིགས་ཀྱིས་བོད་ཡུལ་གྱི་བྲག་རིས་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་འབྲས་ཕུལ། ཆེད་མཁས་པ་དག་གི་དགོངས་སྙིང་ལ། བྲག་རིས་དེ་དག་ནི་རྡོ་ཆས་གསར་མའི་དུས་རབས་དང་ཡང་ན་དེ་ལས་ཅུང་ཕྱི་བའི་གནའ་ཤུལ་རིག་གནས་ལ་ངོས་བཟུང་བ་དང་། དེས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་དྲུག་བདུན་སྔོན་དུ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་འགྲོ་བ་མིས་ཤེས་རིག་དཔལ་ཡོན་བསྐྲུན་པ་མཚོན་ཐུབ།

        ཉེ་ཆར་མཚོ་སྔོན་ཡུལ་ཤུལ་ས་ཁུལ་སོ་སོ་ནས་བྲག་རིས་སྣ་ཚོགས་རྙེད་ཅིང་། དེ་ནི་གནའ་བོ་མིའི་རིགས་མཐོ་སྒང་ཡུལ་ཤུལ་ས་ཁུལ་དུ་འཚོ་སྡོད་བྱས་པའི་རྗེས་ཤུལ་ཡིན་ལ། དེ་ནི་ཡུལ་ཤུལ་གྱི་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་གླེང་སློང་བའི་ཁུངས་སྣེ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། ས་གནས་ཀྱི་ཆེད་མཁས་པ་ཉི་མ་རྒྱལ་མཚན་དང་འཇམ་དབྱངས་ཉི་མ་སོགས་ཀྱིས་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར་ན། མིག་སྔར་འབྲི་ཀླུང་སྔོན་མོའི་འགྲམ་ངོགས་ནས་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་བྲག་རིས་གནས་ཡུལ་25ངོས་ཟིན་པ་དང་། གནས་ཡུལ་དེ་དག་ནས་རྙེད་པའི་བྲག་རིས་སྣ་ཁ་1780ལྷག་ཟིན་བྲིས་སུ་བཀོད། དེ་དག་ནི་ཆུ་དམར་རྫོང་དུ་བྲག་རིས་ཀྱི་གནས་དྲུག་དང་འབྲི་སྟོད་རྫོང་དུ་བྲག་རིས་ཀྱི་གནས་བཞི། ཁྲི་འདུ་རྫོང་དུ་བྲག་རིས་ཀྱི་གནས་གསུམ། ཡུལ་ཤུལ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་བྲག་རིས་ཀྱི་གནས་གསུམ་བཅས་སོ། །

        བྲག་རིས་ཀྱི་ནང་དོན་ལ་ནོར་དང་ཤྭ་བ། གཟིག ར་ལུག སྤྲེལ། སྔགས་པ། འཁོར་རིགས། གཅན་གཟན་ཞོན་པའི་མི། མདའ་གཞུ་ཐོགས་པའི་མི། རྔ་མོང་ལ་ཞོན་པའི་མི། རྟ་ལ་ཞོན་པའི་མི། ནོར་ལ་ཞོན་པའི་མི། འགྲེང་བའི་མི། སྤྱང་ཀི གཡུང་དྲུང་གི་རྟགས། མཚན་མ། གཞན་ཅུང་ངོས་མི་ཟིན་པའི་བརྡ་རྟགས་རི་མོ་སོགས་རི་མོ་སྣ་ཚོགས་ཡོད། །

བོད་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་སུ་བཞེངས་པའི་ལེབ་ཁོག་བྲག་བརྐོས་མ།

        སྤྱིར་ལེབ་ཁོག་ལུང་པ་དེ་ནུབ་ནས་ཤར་དུ་ཁ་གཏད་ཡོད་ཅིང་། ལེབ་མདའ་ནས་ལེབ་ཡེ་བར་དུ་སྤྱི་ལེ་20ཡས་མས་ཡོད། ལེབ་ཆུ་དེ་ནུབ་ནས་ཤར་དུ་འབབས་ཤིང་ལེབ་མདའ་ནས་འབྲི་ཆུ་ནང་དུ་འབབ། ལེབ་ཁོག་ལུང་པར་སྔོན་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་སུ་བཞེངས་པའི་ལྷ་སྐུ་དང་རི་མོ། མཆོད་རྟེན། གཟུངས་སྔགས། མདོ་སོགས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པའི་གནའ་བོའི་རིག་གནས་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་གྱིས་ཡོངས་སུ་གཏམས་ཤིང་། བཀའ་གཙིགས་དེ་དག་དུས་ནམ་བཞེངས་པར་བཞེད་ཚུལ་དུ་མ་སྣང་ཡང་། ལེབ་ཆག་འགག་སྒོར་བཞུགགས་པའི་འབུར་བརྐོས་སྐུ་བརྙན་གྱི་འོག་ཏུ་རྟའི་ལོ་ལ་ཞེས་པའི་དུས་ཚོད་དེ་འབིས་ཁོག་གི་ཁྱིའི་ལོ་ལ་བཞེངས་ཞེས་པ་གཉིས་འབྲེལ་ནས་རྩིས་ན། ཧ་ལམ་སྤྱི་ལོ་802དང་812གང་རུང་ལ་བཞེངས་པ་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཐུབ། ད་དུང་ལུང་པ་དེར་ཐང་བོད་གནའ་ལམ་ཞེས་གྲགས་ཤིང་ཐང་སྲས་ཀོང་ཇོ་སྔོན་རྗེས་གཉིས་ཀ་ལམ་བུ་འདིར་བརྒྱུད་དེ་དབུས་ལྷ་སར་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་པའི་ངག་རྒྱུན་རབ་དང་རིམ་པ་ལུང་པ་འདི་དང་འབྲེལ་བའི་ཡུལ་མི་དག་གི་ངག་ལས་གྲགས། ལེབ་མདའ་འབྲི་ཆུ་འགྲམ་གྱི་སྐུ་གཟུགས་བྱེ་མ་ཞེས་གྲགས་པའི་བྲག་ངོས་སུ་སྐུ་གསུམ་བཞུགས་ཚུལ་ནི། དབུས་སུ་དུས་གསུམ་སངས་རྒྱས་འཁོར་དང་བཅས། གཡས་ལ་བྱམས་ཆེན་བཞེངས་སྟབས་ཚུལ་གྱིས་ཏེ། དེ་བཞིན་གཡོན་དུ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་བཞེངས་ཡོད།

སེང་ཟེའི་རྒྱ་ནག་མ་ཎི།

        སེང་ཟེའི་རྒྱ་ནག་མ་ཎི་ནི་ཡུལ་ཤུལ་གྲོང་ཁྱེར་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཤར་ཕྱོགས་སུ་བར་ཐག་སྤྱི་ལེ་ལྔ་དང་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་དྲུག་གི་མཚམས་སུ་གཞུགས་ཡོད་ལ། མ་ཎི་རྡོ་ཕུང་འདི་ནི་སྤྱི་ལོ་1715ལོར་སྒ་སྐྱེ་རྒུ་དགོན་པའི་རྒྱ་ནག་སྤྲུལ་སྐུའི་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་བསྟན་འགྲོ་ཉི་ཤར་རམ་རྒྱ་ནག་བྱང་ཆུབ་འཕགས་དབང་གིས་ཐོག་མར་བཞེངས། རྒྱ་ནག་སྤྲུལ་སྐུ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོ་ནི་རྒྱ་ནག་ལྕགས་ལ་རྒྱལ་པོའི་དབུ་བླར་གྱུར་པས་ཁོང་གི་སྤྲུལ་བརྒྱུད་ཚང་མར་རྒྱ་ནག་སྤྲུལ་སྐུ་ཞུ་བ་དང་། སེང་ཟེའི་མ་ཎི་རྡོ་ཕུང་འདི་ལའང་རྒྱ་ནག་མ་ཎི་ཞེས་ཐོགས། མ་ཎི་རྡོ་ཕུང་འདི་ཡི་པད་རྡོ་ཚང་མ་རྒྱ་ནག་བྱང་ཆུབ་འཕགས་དབང་མཆོག་གིས་ཆེད་དུ་རྡོ་གཏེར་བཞེས་པའི་མདུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྷ་འཛང་ལུང་པ་ནས་བྱུང་། ལུང་པ་འདིའི་རྡོ་ནི་རྡོ་རུས་སྲ་ཆ་ཆེ་ལ་རྡོ་ཡི་མདོག་ཀྱང་དཀར་གསལ་ལྡན་པས་གཡང་ཏྲི་དང་འདྲ་བས་ཡི་གེ་དང་སྐུ་གཟུགས་སོགས་བརྐོས་ན་ཤིན་ཏུ་མཛེས་ཉམས་ལྡན། རྒྱ་ནག་བྱང་ཆུང་འཕགས་དབང་མཆོག་གིས་གཏེར་རྡོ་བཞེས་སྐབས་ལྷ་འཛང་ལུང་པའི་སྒང་ནས་ཐུགས་མཉེས་པའི་ཚུལ་གྱིས་བྲོ་གཞས་མཛད་ཡོད་པར་ཕྱི་རབས་རྣམས་ཀྱིས་རྟོགས་ལྡན་ཆོས་བྲོ་རུ་གྲགས་ཏེ་ད་ལྟའི་བར་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་ཡོད། མ་ཎི་རྡོ་ཕུང་འདི་རུ་མ་ཎི་པད་རྡོ་མང་ཤོས་ཡིན་ལ་ཚེ་གཟུངས་དང་བཛྲ་གུ་རུ། སྨན་གཟུངས། སཏྭ། ཡིག་བརྒྱ། བཟང་སྤྱོད། ཚེ་མདོ། སྨན་མདོ། ཐར་མདོ་སོགས་ཅི་རིགས་ཡོད། གཞན་ཡང་རྒྱལ་བ་རིགས་ལྔ་དང་ཉེ་སྲས་བརྒྱད་གཙོས་རྡོ་སྤུས་ལེགས་པོ་གང་མང་བཞུགས། 1998ལོར་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་རིག་དངོས་སྲུང་སྐྱོབ་སྡེ་ཁག་དང་2006ལོའི་ཟླ་5པའི་ཚེས་25ཉིན་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རིག་དངོས་སྲུང་སྐྱོབ་སྡེ་ཚན་ཏུ་བཀོད། 2005ལོར་ཧྲང་ཧེ་འཛམ་གླིང་ཅི་ཉི་སའི་ཟིན་ཐོ་རུ་བཀོད། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་མ་ཎི་རུ་པད་སྤུང་ཚོ་གསུམ་དང་མཆོད་མེ་ཁང་གསུམ། དུང་འཁོར་ཁང་གསུམ། 2015ལོར་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་པའི་སྨི་གྲུ་བཞི་མ་3600ཅན་གྱི་དཔལ་ས་སྐྱའི་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོ་ཚོགས་སའི་ལྷ་ཁང་གཅིག མཆོད་རྟེན་བརྒྱད་དང་སྲི་ལྡོག་མཆོད་རྟེན་སོགས་མཆོད་རྟེན་ཆེ་ཆུང་རིགས་28ཡོད། གཞན་ཡང་པད་ཕུང་གི་མཐའ་སྐོར་དུ་བཞེངས་པའི་འཁོར་ལོ་ཆེ་ཆུང་403བཅས་བཞུགས་པ་དང་དུས་ཆེན་གཙོ་བོར་སྦྱིན་བདག་ཚེ་རིང་སྟོབས་ལྡན་གྱིས་མཐུན་རྐྱེན་བསྐྲུན་ཏེ་1999ལོར་དབུ་བཙུགས་པའི་ལོ་རེའི་བོད་ཟླ་11པའི་ཚེས་11ཉིན་ནས་ཚེས་15ཉིན་བར་གྱི་དཔལ་ས་སྐྱའི་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོ། བོད་ཟླ་12པའི་ཚེས་15ཉིན་གྱི་རྒྱ་ནག་འབུམ་ཆུང་དང་བོད་ཟླ་1པོའི་ཚེས་15ཉིན་གྱི་རྒྱ་ནག་འབུམ་ཆེན། སྔར་སེང་ཟེ་སྡེ་པས་བདག་པོ་བྱས་ཀྱང་སྤྱི་ལོ་2011ལོ་ནས་བཟུང་སྐྱེ་རྒུ་དགོན་གྱིས་བདག་གཉེར་མཛད། ཡུལ་ཤུལ་ས་འགུལ་རྗེས་གནས་མཆོག་རྒྱ་ནག་མ་ཎི་འདི་ཉིད་སྲིད་གཞུང་གིས་ཕ་གཞིས་བསྐྱར་འཛུགས་ཐད་ལས་གྲྭ་ཆེན་མོ་བཅུ་ཡི་གྲལ་དུ་བཞག་ཅིང་མ་དངུལ་འབོར་ཆེན་བཏང་སྟེ་ཕྱོགས་ཀུན་ནས་ཉམས་གསོ་དང་རྒྱ་བསྐྱེད་བྱས། ད་ལྟར་སེང་ཟེའི་རྒྱ་ནག་མ་ཎི་འདི་ཁམས་ཡུལ་ཤུལ་གྱི་གནས་མཆོག་གཙོ་བོར་གྱུར་བ་མ་ཟད་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་གྱི་གནས་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུའང་གྱུར་ཡོད། །