པར་ཁང་གི་པར་ཤིང་རི་མོ་བརྐོས་ཚུལ་དང་དེའི་ཁྱད་ཆོས།

        སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་གི་རི་མོའི་པར་ཤིང་ཀུན་གྱི་ཐོག་མ་ནི་བརྒྱད་སྟོང་སུམ་ཕབ་ཀྱི་བར་བཅུག་རི་མོ་དང་བཀའ་འགྱུར་གྱི་བར་བཅུག་རི་མོ་སོགས་ཡིན་དགོས་ཏེ། བརྒྱད་སྟོང་སུམ་ཕབ་ཀྱི་པར་ཤིང་འདི་པར་ཕུད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་པར་ཁང་མ་བཞེངས་པའི་སྔ་རོལ་ཁྲི་ཆེན་སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་དང་ས་སྐྱོང་བསོད་ནམས་ཕུན་ཚོགས་ཁུ་དབོན་གྱི་སྐུ་རིང་ནས་པར་བརྐོས་གནང་བ་ཡིན་ཞིང་། བཀའ་འགྱུར་གྱི་པར་ཤིང་ནི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཞེངས་པའི་ཕྲིན་ལས་བརྩམས་པ་དང་དུས་གཅིག་ཏུ་པར་བརྐོས་མཛད་པ་ཡིན་པས་སོ། །བརྒྱད་སྟོང་སུམ་ཕབ་ཀྱི་དབུ་ལྷ་དང་བར་བཅུག་རི་མོ་འབྲི་མཁན་ནི་ཨ་ལྷ་ཡིན་ཞེས་བརྒྱད་སྟོང་སུམ་ཕབ་དཀར་ཆག་ཏུ་གསལ་པོ་བྲིས་ཡོད། སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོ་རང་ཉིད་ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མིན་རིག་གནས་ཀུན་ལ་མཁྱེན་རྒྱ་ཡངས་པས་རི་མོ་ལེགས་པོ་མེད་ན་ཐུགས་ཚིམ་པར་དཀའ་བ་དང་། སྡེ་དགེའི་ས་སྐྱོང་སྟོབས་འབྱོར་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་བཟང་བས་བཟོ་རིག་སྨྲ་བའི་ཁྱུང་མཆོག་དུ་མ་གདན་དྲངས་པ་ལ་དཀའ་ཚེགས་ཀྱང་མེད་ཅིང་། སྡེ་དགེའི་ཆོས་རྒྱལ་གྱིས་པར་ཤིང་བརྐོ་བའི་སྤུས་ཚད་ལ་གཟིགས་སྐྱོང་བླ་ན་མཐོ་བ་མཛད་པས་ལྷ་བཟོ་མཁས་པ་ཞིག་གདན་འདྲེན་མཛད་ངེས་པ་ཤུགས་ཀྱིས་རྟོགས་ཐུབ་སྟེ། རི་མོ་རང་ལ་བལྟས་པས་ཀྱང་སྨན་ལུགས་ཀྱི་བྲིས་རྒྱུན་སྒྲོས་ལེགས་ཤིང་ཉམས་མཚར་ལྟ་ན་སྡུག་པ་ཆུ་བུར་མིག་གི་དགའ་སྟོན་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད། སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་གི་བཀའ་འགྱུར་གྱི་དབུ་ལྷ་སོགས་རི་མོའི་མ་ཕྱི་ནི་སི་ཏུ་ཆོས་འབྱུང་གི་ཕྱག་བྲིས་རྣལ་མ་ཡིན་པ་ཚད་ལྡན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ན་གསལ་ལོ། །

        སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོའི་ནང་དུ་སྤྱིར་རི་མོའི་རིགས་ཀྱི་པར་ཤིང་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་ཡོད་མོད། ཐང་ག་དང་། དཀྱིལ་འཁོར། རླུང་རྟ་སོགས་རི་མོ་རྐྱང་པའི་པར་ཤིང་སུམ་བརྒྱར་ཉེ་ཙམ་ཡོད་པ་ནི་རི་མོའི་པར་ཤིང་གི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཡིན། རི་མོའི་ནང་དུ་གངས་རིའི་ལྗོངས་འདིའི་བཟོ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་གསར་པའི་སྲོལ་འབྱེད་ཀྱི་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་སྨན་བླ་དོན་འགྲུབ་ནས་བརྒྱུད་པའི་སྨན་རྙིང་གི་ཕྱག་བཟོ་དང་། སྤྲུལ་སྐུ་ཆོས་དབྱིངས་རྒྱ་མཚོས་གསར་གཏོད་གནང་ཞིང་སྤྲུལ་པའི་བཟོ་བོ་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་གིས་རྒྱུད་འཛིན་དང་ངོ་མཚར་ཁྱད་ཆོས་གསར་པ་དུ་མས་ཟུར་བརྒྱན་པའི་སྨན་གསར་གྱི་ཕྱག་བཟོ། ཡར་སྟོད་ནམ་མཁའ་བཀྲ་ཤིས་སོགས་བཀྲ་ཤིས་རྣམ་གསུམ་གྱིས་གསར་གཏོད་གནང་ཞིང་། གཙུག་ལག་སྣང་བའི་ཉིན་བྱེད་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་སོར་མོའི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཉམས་འགྱུར་གསར་པས་ཟུར་བརྒྱན་པའི་ཀརྨ་སྒར་བྲིས་ཀྱི་ཕྱག་བཟོ། སྒར་ལུགས་སྨན་ལུགས་གཉིས་ཀྱི་ལེགས་ཆའི་ཉིང་བཅུད་ཐམས་ཅད་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་པའི་ལུགས་བཟང་གི་སྲོལ་འབྱེད་ཉེ་དུས་བཟོ་རིག་སྨྲ་བའི་དེད་དཔོན་ཐང་བླ་ཚེ་དབང་གི་སྒར་སྨན་འདྲེས་མའི་ཕྱག་བཟོ་སོགས་བཟོ་རྒྱུན་དུ་མའི་བྲིས་སྐུ་དང་དཀྱིལ་འཁོར་ཅི་རིགས་པ་ཡོད། དེ་དག་ཀུན་ཕྱི་ནང་གི་བཟོ་རིག་པའི་གཞུང་ཐམས་ཅད་ལ་མཁས་ཤིང་བྲིས་འབུར་གཉིས་ཀྱི་ལག་རྩལ་ལ་བྱང་ཚད་ཟླ་བྲལ་བའི་སྤྲུལ་པའི་བཟོ་བོ་རུ་བསྔགས་པའི་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་དང་། འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས། ཐང་བླ་ཚེ་དབང་གསུམ་གྱིས་གཙོ་བོར་བྱས་ནས་མ་ཕྱི་བྲིས་གནང་བ་ཡིན། གཞན་དུ་རྒྱ་རོང་ལྷ་མཁན་དང་ཚེ་གསལ་བཀྲ་བསམ་དུ་འབོད་པའི་རི་མོའི་འདུ་བྱེད་ལ་དམིགས་བསལ་དུ་མཁས་པའི་འདས་ཟིན་གྱི་ལྷ་བཟོ་འགའི་ཕྱག་བྲིས་ཉུང་ཤས་ཤིག་ཀྱང་ཡོད།

        སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་གི་རི་མོའི་པར་ཤིང་ནང་གི་མཛད་བཅུའི་དགུ་ཐང་དང་། གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད་ཀྱི་ཞལ་ཐང་། སྒྲོལ་མ་འཇིགས་པ་བརྒྱད་སྐྱོབ་ཀྱི་ཞལ་ཐང་ལ་སོགས་པའི་རི་མོའི་མ་ཕྱི་ནི་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་གིས་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་འགོར་སྡེ་དགེའི་ས་སྐྱོང་ཚེ་དབང་བདུད་འདུལ་རྡོ་རྗེས་ཆབ་སྲིད་སྐྱོང་བའི་སྐབས་སུ་ཕྱག་བྲིས་གནང་བ་ཡིན་ཞིང་། དེ་བཞིན་ངོར་ལུགས་དཀྱིལ་འཁོར་བདུན་གྱི་ཞལ་ཐང་དང་། རྡོ་རྗེ་འཇིགས་བྱེད་ལྷ་ཚོགས་ཀྱི་ཞལ་ཐང་། མཁའ་སྤྱོད་དམར་མོའི་ཞིང་བཀོད་ཀྱི་ཞལ་ཐང་ལ་སོགས་པའི་རི་མོའི་མ་ཕྱི་ཡང་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་འགོར་ས་སྐྱོང་ཚེ་དབང་བདུད་འདུལ་རྡོ་རྗེས་ཆབ་སྲིད་སྐྱོང་བའི་སྐབས་སུ་འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས་ཀྱིས་ཕྱག་བྲིས་གནང་བ་ཡིན། གནས་བརྟན་བཅུ་དྲུག་གི་ཞལ་ཐང་ཉེར་གསུམ་སོགས་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་དཀྱིལ་དུ་སྡེ་དགེ་དཔོན་མོ་འཇམ་དབྱངས་དཔལ་མོས་སྲིད་བཟུང་བའི་སྐབས་སུ་ཐང་བླ་ཚེ་དབང་གིས་པར་རྩ་བྲིས་ནས་པར་བརྐོས་མཛད་པ་དང་། སྒྲུབ་བརྒྱུད་ཤིང་རྟ་ཆེ་བརྒྱད་ཀྱི་ཞལ་ཐང་དགུ་དང་། མཚན་བརྒྱད་དགུ་ཐང་སོགས་ཀྱི་རི་མོའི་པར་ཤིང་གི་མ་ཕྱི་ནི་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་སྨད་རྒྱལ་བསྟན་ཡང་དར་གྱི་སྐབས་སུ་བཟོ་རིག་སྨྲ་བའི་ཁྱུ་མཆོག་ཐང་བླ་ཚེ་དབང་གིས་ཕྱག་བྲིས་གནང་བ་ཡིན།

རི་མོའི་པར་ཤིང་མ་ཕྱི་འབྲི་མཁན།

གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་། 

དབྱངས་ཅན་མ་དང་སྒྲོལ་མ་ཉེར་གཅིག་གི་རི་མོའི་པར་ཤིང་། 

        སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་གི་རི་མོའི་པར་ཤིང་གི་མ་ཕྱི་འབྲི་མཁན་གཙོ་བོ་གསུམ་ལས་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་མཆོག་ནི་བོད་གངས་རིའི་ལྗོངས་ཀྱི་ཤར་ཕྱོགས་ཆབ་མདོའི་མངའ་འོག་ཏུ་སྐུ་འཁྲུངས་པ་བཞེད་ཅིང་། མཚན་གཞན་ཆབ་མདོའི་ལྷ་བཟོ་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་ཞེས་ཀྱང་འབོད། ཀུན་གྱིས་སྤྲུལ་པའི་བཟོ་བོ་རུ་བསྟོད་པའི་དམ་པ་འདིའི་ཡབ་ཡུམ་གྱི་མཚན་དང་འཁྲུངས་འདས་ཀྱི་དུས་སོགས་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ཚད་ལྡན་མ་རྙེད་པས་ཞིབ་མོ་ཁ་གསལ་བརྗོད་དཀའ་མོད། དམ་པ་ཉིད་ཀྱི་དངོས་སློབ་འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས་དང་ཐང་བླ་ཚེ་དབང་སོགས་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་སྐུ་ནར་སོན་ཞིང་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་གི་མདུན་ནས་བཟོ་རིག་གི་རིག་གཞུང་དང་བྲིས་འབུར་གྱི་ལག་ལེན་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་བའི་དངོས་བྱུང་ལོ་རྒྱུས་ལ་བལྟས་ན། སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་སྨད་ཙམ་དུ་འཁྲུངས་ཤིང་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་སྟོད་ཙམ་དུ་གཤེགས་པ་ཞིག་ཡིན་ངེས་ཏེ། བོད་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ནང་སྟེ་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་འགོ་ཡས་མས་སུ་འཁྲུངས་པའི་འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས་དགུང་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་བཞེས་པའི་རྗེས་ཤར་རྒྱལ་བ་ཀཿཐོག་དགོན་ནས་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་སློབ་དཔོན་བསྟེན་ཏེ་བཟོ་རིག་པ་དང་བྲིས་འབུར་གྱི་ལག་རྩལ་སློབ་གཉེར་མཛད་པ་བཤད་ཅིང་། བོད་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ཆུ་སྟག་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་1902ལོར་འཁྲུངས་པའི་ཐང་བླ་ཚེ་དབང་གི་རྣམ་ཐར་ནང་དུ་ཁོང་དགུང་ལོ་བཅོ་ལྔ་པ་མེ་འབྲུག་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་1916ལོར་ཀཿཐོག་ཏུ་ཕེབས་ནས་རྒྱལ་བ་ཀཿཐོག་པའི་བླ་རབས་ཁ་བསྐང་གི་ཞལ་ཐང་འབྲི་བཞེངས་གནང་བའི་ཚེ་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་དེར་བཞུགས་ནས་ལྷ་དཔོན་མཛད་བཞིན་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་འཁོད་ཡོད། ཁོང་གི་རྒྱུད་འཛིན་སྡེ་དགེའི་མངའ་འོག་ཏུ་འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས་དང་། ཐང་བླ་ཚེ་དབང་། དབུ་ཆེན་ལྷ་བཟོ་དབང་དགའ་སོགས་སློབ་མ་མང་པོ་གསོ་སྐྱོང་གནང་ཡོད་ལ། གཞན་དུ་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་གི་སློབ་རྒྱུད་དུ་གཏོགས་པ་གྲུ་པ་བསོད་ནམས་ཚེ་རིང་། ལྷ་བཟོ་བླ་མ་དབང་འདུས། ཚེ་དཔག་ལྷ་ཚོགས། ཀརྨ་ལྷ་སྟེང་གི་ཚད་མ་དགེ་ལེགས། སིབ་མདའ་ཀརྨ་རྡོ་རྗེ་སོགས་བྲིས་འབུར་གཉིས་ལ་བྱང་བའི་ལྷ་བཟོ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་མང་། གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་སྡེ་དགེའི་ས་སྐྱོང་ཚེ་དབང་བདུད་འདུལ་རྡོ་རྗེས་སྡེ་དགེ་ལྷུན་གྲུབ་སྟེང་དུ་གདན་དྲངས་ནས་སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་གི་མཛད་པ་དགུ་ཐང་དང་གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད་སོགས་ཀྱི་རི་མོའི་པར་རྩའམ་མ་ཕྱི་བྲིས་ཡོད་དེ། ཁོང་གི་བཟོ་རྒྱུན་གཙོ་བོ་སྨན་གསར་གྱི་ལུགས་ཡིན་ཞིང་དེ་ལ་ཁྱད་ཆོས་གསར་པ་དུ་མས་ཟུར་བརྒྱན་ནས་སྨན་གསར་ཁམས་བྲིས་ཀྱི་ལུགས་སྲོལ་ཞེས་པ་འདི་གསར་གཏོད་གནང་བ་ཡིན། །

འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས། 

གྲུ་པ་ཕུར་བུས་བྲིས་པའི་སྟོན་པའི་མཛད་པ།

        སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་གི་རི་མོའི་པར་ཤིང་གི་མ་ཕྱི་འབྲི་མཁན་གཙོ་བོ་གསུམ་ལས་འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས་ནི་བོད་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ནང་གི་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་འགོ་ཡས་མས་སུ་ཁམས་དཔལ་ཡུལ་འཛིང་པའི་ཡུལ་དུ་སྐུ་བལྟམས་པ་ཏེ། ཁོང་གི་ཡབ་ཀྱི་མཚན་ལ་ཚེས་སྤྲུག་ཨ་བླ་དང་ཡུམ་གྱི་མཚན་ལ་མཚོ་སྒྲོན་དུ་འབོད་པ་བཤད། ཁོང་ཆུང་དུས་ནས་སྔོན་སྦྱངས་ཀྱི་བག་ཆགས་སད་པ་ལྟ་བུར་རི་མོ་འབྲི་བའི་རྩེད་མོ་ལ་རོལ་ཏེ་གྱང་དང་རྡོ་ལེབ་ཀྱི་ངོས་དག་ན་སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་ཀྱི་སྐུ་གཟུགས་དང་སྲོག་ཆགས་སྣ་ཚོགས་པའི་འདྲ་གཟུགས་སོགས་བྲིས་པས་ཉེ་འཁོར་གྱི་མི་ཐམས་ཅད་ངོ་མཚར་བར་གྱུར། དགུང་ལོ་བརྒྱད་ཀྱི་ཐོག་ཁུ་བོ་ཚེས་ཁུ་ཞེས་འབོད་པའི་མདུན་ནས་བོད་ཡིག་འབྲི་ཀློག་སོགས་སྦྱངས་ནས་ཚེགས་མེད་དུ་མཁྱེན་ཐུབ་པར་བྱུང་། དགུང་ལོ་བཅུ་ཡས་མས་སུ་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པའི་དཀྱིལ་འཁོར་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་འདོན་ཆོག་འབུད་རྡུང་བཅའ་དཀྲོལ་དང་བཅས་པའི་གནས་ལ་སྦྱོང་པ་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་གནང་ཡོད། དེ་ནས་ཁུ་བོས་ཞལ་བཀོད་མཛད་དེ་ཁྱིམ་ཚང་གི་ལྷ་བཟོའི་རྒྱུད་པ་མི་ཆད་པ་བྱ་བའི་ཕྱིར་བོད་བཟོའི་སྐུ་གཟུགས་འབྲི་བཞེངས་ཀྱི་ཐིག་ཚད་བྱང་ཆུབ་པར་སྦྱངས། དགུང་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་རྗེས་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་གདན་ས་ཆེན་པོ་ཤར་རྒྱལ་བ་ཀཿཐོག་པའི་འདུ་ཁང་གི་ལྡེབས་རིས་འབྲི་བཞེངས་ཀྱི་ལྷ་བཟོ་མང་པོའི་གྲལ་དུ་གདན་དྲངས་པ་ལྟར་ཕེབས། ཆབ་མདོའི་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་དང་དངོས་སུ་མཇལ་ཞིང་དམ་པ་ཉིད་སློབ་དཔོན་དུ་བསྟེན་ཏེ་སྨན་གསར་གྱི་རི་མོའི་ལུགས་དཔྱིས་ཕྱིན་པར་སྦྱངས་ནས་ཐུགས་སྲས་ཀྱི་སློབ་མ་གཙོ་བོར་གྱུར། ཀཿཐོག་གི་རྟེན་བཞེངས་མཇུག་རྫོགས་དུས་འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས་ཀྱི་རི་མོ་རང་གི་སློབ་དཔོན་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་དང་ཐ་མི་དད་པར་ཆགས་ནས་བཟོ་རིག་མཁས་པའི་གོ་འཕང་བདེ་བླག་ཏུ་རྙེད་ཅིང་བཟོ་རིག་སྨྲ་བ་ཀུན་གྱིས་གཙིགས་སུ་འཛིན་ཞིང་གཙུག་ཏུ་བཀུར་བའི་གནས་སུ་གྱུར། ཁོང་གིས་རྟག་ཏུ་སྨན་གསར་གྱི་བཟོ་རྒྱུན་ཁོ་ན་རང་རྐྱ་ཐུབ་པ་ལག་ལེན་དང་དར་སྤེལ་མཛད་དེ་འགྱུར་བ་གཏོང་མ་མྱོང་ཞེས་གྲགས། ཁོང་གིས་རྗེས་སུ་བཟུང་བའི་སློབ་མར་སྨན་གསར་གྱི་རི་མོ་ལ་བྱང་ཆུབ་པ་ཉི་མ་ལྟ་བུ་མཁན་ཆེན་ཀརྨ་རྡོ་རྗེ་དང་། ཟླ་བ་ལྟ་བུ་ཕུན་ཚོགས་ནོར་བུ། སྐར་ཆེན་ལྟ་བུ་ཟང་ཚེ་དོན་འགྲུབ་སོགས་གསེར་ལྡན་འབྲི་ཆུའི་ཤར་ནུབ་གཉིས་ན་ཤིན་ཏུ་མང་ངོ་། །འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས་སྐུ་ཚེ་སྨད་ལ་གསང་སྔགས་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་དོན་དམ་གྱི་རྣལ་འབྱོར་པ་ཆེན་པོ་ཨ་འཛོམས་རྒྱལ་སྲས་འགྱུར་མེད་རྡོ་རྗེའི་མདུན་ནས་ཀློང་ཆེན་སྙིང་ཐིག་གི་གདམས་ཟབ་ཡོངས་རྫོགས་བུམ་པ་གང་བྱོལ་གྱི་ཚུལ་དུ་གསན། ཨ་འཛོམས་ཆོས་སྒར་དུ་རྒྱུན་བཞུགས་ཀྱིས་ཉམས་ལེན་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་གཞོལ་བས་གྲུབ་པའི་ས་མཐོར་གཤེགས། རང་བཞིན་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་གནས་ལུགས་དྲི་མ་མེད་པ་གདོན་མའི་མགོན་པོའི་རང་ཞལ་མངོན་སུམ་དུ་གཟིགས་ནས་མཐར་རྙིང་པ་མཐའ་དག་གཙང་སེལ་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བའི་མི་མང་གི་འཐབ་རྩོད་ལ་ཐུག་ཉེ་དུས། སྐྱེ་འཆི་ལ་རང་དབང་ཐོབ་པའི་རྟགས་དངོས་སུ་བསྟན་ཏེ་ཞལ་ནས་ཤ་ཁྲག་གདོས་བཅས་ཀྱི་ཕུང་པོ་འདི་འཐབ་རྩོད་དང་རྡུང་རྡེག་འོག་ཏུ་མི་བཏང་ཞེས་གསུངས་ནས་གཟིམ་མལ་དུ་སེམས་ཉིད་ངལ་གསོའི་ཕྱག་རྒྱ་མཛད་དེ་སྐུ་ཞི་བར་གཤེགས་པ་ཡིན། ཡུལ་མི་རྣམས་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་ལ་དམ་པ་འདི་ཉིད་འཇིག་རྟེན་མི་ཡུལ་དུ་དགུང་གྲངས་དྲུག་ཅུ་རེ་གཅིག་བཞུགས་པར་བཤད་དོ། །

ཐང་བླ་ཚེ་དབང་། 

        སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་གི་རི་མོའི་པར་ཤིང་གི་མ་ཕྱི་འབྲི་མཁན་གཙོ་བོ་གསུམ་ལས་ཐང་བླ་ཚེ་དབང་ནི་བོད་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་པའི་ཆུ་སྟག་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་1902ལོར་ཤར་ཕྱོགས་འབྲི་ཀླུང་ཆེན་པོའི་ངོགས་ཀྱི་ཁམས་སྡེ་དགེའི་པེ་ཝར་ཨ་རབ་གྲོང་ཚོ་ཞེས་བྱ་བའི་ནང་དུ་སྐུ་བལྟམས་པ་ཡིན། དགུང་ལོ་དྲུག་གི་སྐབས་སུ་རང་ཡུལ་གྱི་ཨ་མཆོད་མགོན་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་མདུན་ནས་ཡི་གེའི་ཀློག་ལ་བསླབས་པས་ཀློག་གི་བྱང་ཚད་དང་བློར་འཛིན་སོགས་མཁྱེན་རྩལ་ཤིན་ཏུ་བཟང་བས་ཀུན་གྱིས་བསྟོད་པའི་མེ་ཏོག་གཏོར། ཞོར་དུ་ཡི་གེའི་བྲིས་ལ་རང་སྦྱོང་མཛད་དེ་འབྲི་ཀློག་གཉིས་ལ་མཁས་པར་ཆགས། དགུང་ལོ་བཅུར་སོན་དུས་ཞང་པོ་བསོད་ནམས་ཀྱིས་མཐུན་པ་སྤུན་བཞི་དང་རྒྱལ་ཆེན་སྡེ་བཞི་སོགས་ཀྱི་རི་མོ་གནང་སྟེ་ལྷ་བྲིས་སྦྱོང་བཅུག་པས་སྔོན་སྦྱངས་ཀྱི་བག་ཆགས་སད་པ་ལྟར་ཐུགས་ལ་དགའ་བ་ཚད་ལས་འདས་པ་འཁྲུངས། རང་ཁྱིམ་གྱི་ཁང་པའི་ནང་གི་སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་ཀྱི་ཤོག་པར་སོགས་དཔེར་བྱས་ཏེ་རི་མོ་མང་པོ་བྲིས་པས་སངས་རྒྱས་བྱང་སེམས་དང་། རྒྱལ་པོ་སྲུང་མ། མི། སྲོག་ཆགས་སྣ་ཚོགས་པའི་རི་མོ་མཛེས་ཆ་ཅན་འབྲི་ཐུབ་པར་བྱུང་། མ་ཡུམ་དང་ཞང་པོ་ཐང་བླ་ནོར་བུ་གཉིས་ཀྱིས་ཡོན་སྦྱོར་གཟིགས་སྐྱོང་འོག་ཝ་ཤུལ་བླ་མ་བློ་གྲོས་ཞེས་བྱ་བའི་མདུན་ནས་ལྷ་བྲིས་ལ་ལོ་གསུམ་ལྷག་བསླབས་པས་རི་མོ་ལ་མཁས་པར་གྱུར། ཞལ་ཐང་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཕྱག་བྲིས་གནང་བ་ཞང་པོ་ཐང་བླ་ནོར་བུས་གོང་ཤམ་གྱིས་བརྒྱན་ནས་རང་ཁྱིམ་དུ་ཚོགས་ཞིང་གི་རྟེན་སྐལ་ཉར། དགུང་ལོ་བཅུ་བཞིའི་ཐོག་གྲོང་གཉིས་ཚེ་དབང་ངམ་འཇམ་དབྱངས་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་དུ་འབོད་པའི་རིག་པ་སྨྲ་བ་གང་གི་མདུན་ནས་སུམ་རྟགས་སྙན་ངག་སོགས་ཐུན་མོང་རིག་གནས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་དཔྱིས་ཕྱིན་པར་མཛད། དགུང་ལོ་བཅོ་ལྔའི་ཐོག་ཀཿཐོག་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་ཁྱིམ་ཕེབས་གདན་དྲངས་ནས་ཐང་བླ་ཚེ་དབང་གི་རི་མོ་ལ་གཟིགས་ཏེ་ཀཿཐོག་ཏུ་གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་སོགས་བསྟེན་ནས་བཟོ་རིག་གི་རིག་གཞུང་དང་ལག་ལེན་ལ་སློབ་སྦྱོང་དུ་འབྱོན་དགོས་པའི་གསུང་ལུང་སྩལ། ཀཿཐོག་ཏུ་ལོ་གཉིས་བཞུགས་ནས་རི་མོ་འབྲི་སྦྱངས་ཅི་རིགས་པ་མཛད། མཁན་པོ་ག་ལུ་ཞེས་བྱ་བའི་སྐུ་མདུན་ནས་རིག་གཞུང་སྣ་ཚོགས་པའི་ཐོས་བསམ་ཡང་མཛད། མི་རིང་བར་དཔལ་སྤུངས་སི་ཏུས་དགོན་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་ལེགས་བསྡམས་མཛད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་དཔལ་སྤུངས་དགོན་དུ་ཕྱིར་ལོག་དགོས་པ་བྱུང་། དཔལ་སྤུངས་ཡང་ཁྲོད་ཀྱི་སྒྲུབ་སྡེའི་དབུ་མཛད་ལོ་གསུམ་གནང་ཞིང་མཁའ་སྤྱོད་དཀར་དམར་དང་ཤངས་ཆོས་ནི་གུ་ཆོས་དྲུག་སོགས་ཀྱི་བསྙེན་སྒྲུབ་ཚད་ཕེབས་པར་མཛད། ཞང་པོ་ཐང་བླ་ནོར་བུ་དོན་འགྲུབ་ཀྱི་མདུན་ནས་ཀམ་ཚང་རང་ལུགས་ཀྱི་རྒྱུད་སྡེ་རྒྱ་མཚོའི་དབང་ལུང་མན་ངག་རྣམས་གཙང་མ་ཞུ་རྒྱུའི་སྐལ་བ་ཐོབ། དགུང་ལོ་ཉི་ཤུའི་ཐོག་མཚམས་གྲོལ་ནས་དཔལ་སྤུངས་སི་ཏུའི་ཞལ་བཀོད་ལྟར་ལྷ་བཟོ་སྒྲོན་སྐྱབས་དང་། འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས་ལྷན་དུ་རྡོར་སེམས་སྟོང་སྐུའི་ཞལ་ཐང་འབྲི་བཞེངས་ཀྱི་ལས་གྲར་ཞུགས། དགུང་ལོ་ཉེར་ལྔའི་ཐོག་ཤར་དཔལ་སྤུངས་དགོན་པའི་འདུ་ཁང་རྒྱ་བསྐྱེད་པ་དང་བྱམས་ཆེན་ལྷ་ཁང་གསར་བཞེངས་མཛད་པ་ལས་སྒ་སྟོད་སྤྲུལ་པའི་ལྷ་བཟོ་དགེ་སློང་ཀར་འབྲུག་ཅེས་པ་གདན་དྲངས་པའི་ལྷ་དཔོན་འོག་ལྷ་བཟོའི་ཕྱག་ལས་གནང་། བྲིས་འབུར་བརྐོས་བླུགས་ཀྱི་ལག་རྩལ་སྣ་ཚོགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་དཔྱིས་ཕྱིན་པར་བྱ་བའི་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་རྙེད། བཟོ་རིག་པའི་མན་ངག་ཕྱག་ལེན་དང་བཅས་པའི་བརྒྱུད་པ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྲིད་རྒྱུན་གྱ་ནོམ་པ་ཐོབ།

འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་ཀྱེེ་རྡོར།

        ཐང་བླ་ཚེ་དབང་མཆོག་དུས་རྟག་པར་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མིན་རིག་པའི་གནས་ཀུན་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་གྱི་ཕྱག་ལས་ལ་འབད་པའི་མི་རིགས་རིག་གནས་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་པ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། བྲིས་འབུར་གཉིས་ཀྱི་བཟོ་རིག་པའི་སློབ་རྒྱུད་ལ་དགེ་སློང་བསྟན་པ་འཛིན་མཁན་བསོད་རྒྱ་དང་བཀྲ་པ་སོགས་དང་།

        གཙུག་ལག་རིག་པ་སྨྲ་བ་ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས་དང་བདུད་འདུལ་སོགས། བཟོ་རིག་མཁས་པའི་ཁྱུ་མཆོག་སྨན་སྒང་པ་ཡོན་ཏན་ཚེ་རིང་དང་། དིས་ཆུང་བུ་རྒན། གསེར་རྟ་རྡོར་དྲིལ་དང་ཡ་མ་ཚེ་རིང་སོགས་ཤིན་ཏུ་མང་ངོ་། །ཁོང་ནི་སྙིགས་དུས་ཀརྨ་ཀཾ་ཚང་གི་སྒྲུབ་བརྒྱུད་བསྟན་པ་འཛིན་པའི་དེད་དཔོན་དང་། ཤར་དཔལ་སྤུངས་དགོན་པའི་མདོ་སྔགས་རིག་གཞུང་གི་དཔེ་ཁྲིད་མཁན་པོ། སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ཡིག་སློབ་གྲྭའི་བཟོ་རིག་དགེ་རྒན། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ཆེན་ལས་མཁས་དབང་སོགས་མཚན་ཐོབ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པའི་རིག་པ་སྨྲ་བའི་ཁྱུ་མཆོག་ཅིག་ཡིན། བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་དྲུག་པའི་ས་སྦྲུལ་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་1989ལོའི་དབྱར་ཁ་བོད་ཟླ་དྲུག་པའི་ཚེས་ཉེར་དྲུག་གི་ཉིན་མོར་ཐང་བླ་ཚེ་དབང་གི་སྐུ་ཡི་བཀོད་པ་བསྡུས་ཏེ་ཞི་བར་གཤེགས། དམ་པ་ཉིད་འཇིག་རྟེན་འདིར་དགུང་གྲངས་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་བརྒྱད་བཞུགས་པ་ཡིན།

ཁྱད་པར་རི་མོའི་པར་ཤིང་གི་ནང་དོན།

        བོད་ཁ་བ་ཅན་པའི་བྲིས་འབུར་གཉིས་ཀྱི་བཟོ་རིག་ལག་རྩལ་ལ་ཡ་ཐོག་ཞང་ཞུང་དུས་ཀྱི་བྲིས་ཤིང་བཀོད་པའི་བཟོ་རྩལ་རི་མོ་དང་། བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་ལི་མ་དང་སྔ་འགྱུར་སྐྱུ་ར་ལྷ་ཆེན་ལུགས་ཀྱི་རི་མོ། བསྟན་པ་ཕྱི་དར་འགོའི་རྒྱ་གར་ཁ་ཆེའི་བཟོ་རྒྱུན་ལས་མཆེད་པའི་བཀའ་གདམས་ལུགས་ཀྱི་རི་མོ། དེ་རྗེས་བལ་པོའི་བཟོ་རྒྱུན་ལས་མཆེད་པའི་བྱེའུ་སྒང་པའི་ལུགས་ཀྱི་རི་མོ། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་བོད་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་གྱི་མཁྱེན་བརྩེ་ཆེན་མོའི་ལུགས་ཀྱི་རི་མོ། སྨན་ཐང་ལུགས་ཀྱི་རི་མོ། ཀརྨ་སྒར་བྲིས་ལུགས་ཀྱི་རི་མོ། སྨན་གསར་དང་སྒར་བྲིས་གསར་མའི་ལུགས་ཀྱི་རི་མོ་སོགས་བཟོ་རྒྱུན་རྨད་དུ་བྱུང་བ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ལས། སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་གི་རི་མོའི་པར་ཤིང་མང་ཆེ་བ་བཟོ་རྒྱུན་སྨན་རྙིང་དང་། སྨན་གསར། ཀརྨ་སྒར་བྲིས། སྒར་སྨན་འདྲེས་མར་བཅས་ལུགས་བཞིའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཉམས་འགྱུར་ལྡན་པ་ལས་གྲུབ་ཅིང་། སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་གིས་བོད་གངས་རིའི་ལྗོངས་འདིའི་བཟོ་རིག་བསྟན་པའི་རྒྱུན་བཟང་གཙོ་བོ་འགའ་རྒྱུད་འཛིན་དང་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་ཐད་ཕྱག་རྗེས་བླ་ན་མཐོ་བ་བཞག་ཡོད།

ཐང་ལྷ་ཚེ་དབང་གིས་བྲིས་པའི་གནས་བརྟན།

        སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོའི་རི་མོ་པར་ཤིང་གི་ནང་དུ་སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པའི་ཕྱི་ནང་གསང་གསུམ་གྱི་མཛད་པ་རྣམས་ཚད་ལྡན་ཡིག་ཆར་ཞིབ་གསལ་འཁོད་པ་ལྟར་རི་མོར་ཕབ་པ་དང་། སྟོན་པའི་རྗེས་འཇུག་འཕགས་པའི་གནས་བརྟན་རྣམས་ཀྱི་རྟོགས་པར་བརྗོད་པ་རི་མོར་ཕབ་པ། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་སངས་རྒྱས་གཉིས་པ་ལྟ་བུའི་བཀའ་དྲིན་ཆེ་བ་སློབ་དཔོན་པད་མ་འབྱུང་གནས་ཀྱི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་ཡོན་ཏན་ཕྲིན་ལས་ཀྱི་ཆེ་བ་མཚོན་པའི་གུ་རུ་མཚན་བརྒྱད་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་རི་མོར་ཕབ་པ། བོད་གངས་རིའི་ལྗོངས་འདིའི་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་རྩ་བ་སྒྲུབ་བརྒྱུད་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ཀྱི་བྱུང་བའི་ཡོན་ཏན་མཚོན་པའི་རི་མོ། དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པའི་ངོར་ལུགས་དཀྱིལ་འཁོར་བདུན་གྱི་ལྷ་ཚོགས་གཙོ་བོ་རྣམས་འདུས་པའི་རི་མོ། ཚེ་དཔག་ལྷ་དགུ། ཀུན་རིག་རྩ་ལྷ་སོ་བདུན། སྨན་བླ་མཆེད་བརྒྱད། སྒྲོལ་མ་འཇིགས་པ་བརྒྱད་སྐྱོབ། སེང་གདོང་རིགས་ལྔ། ཐུགས་རྗེའི་དབང་ཕྱུག་སྤྱན་རས་གཟིགས། འཕགས་མ་གདུགས་དཀར་མོ། འཕགས་པ་འཇམ་པའི་དབྱངས། ལྷ་མོ་རྣམ་རྒྱལ་མ་སོགས་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཐུགས་དམ་གྱི་རྟེན་ཅི་རིགས་པའི་སྐུ་བརྙན་གྱི་རི་མོ། རྗེ་འབངས་ཉེར་ལྔ། ཐང་སྟོང་རྒྱལ་པོ། གེ་སར་རྒྱལ་པོ། མི་ལ་རས་པ། ས་ཆེན་ཀུན་དཀའ་སྙིང་པོ། ས་པཎ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན། ངོར་ཀུན་དགའ་བཟང་པོ། ཐར་ཚེ་ནམ་མཁའ་འཆི་མེད། མཁས་གྲུབ་སངས་རྒྱས་ཕུན་ཚོགས། བྱམས་པ་ཀུན་དགའ་བསྟན་འཛིན། འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེ་དབང་པོ། མཁན་ཆེན་བཟང་པོ་རྒྱལ་མཚན། མི་ཕམ་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ་སོགས་བོད་གངས་རིའི་ལྗོངས་འདིའི་སྔོན་བྱོན་མཁས་གྲུབ་དམ་པ་དུ་མའི་ཞལ་ཚབ་ཀྱི་འདྲ་རིས། གྲུབ་དབང་རྫོགས་ཆེན་པའི་བླ་བརྒྱུད་དང་མཁའ་སྐྱོད་མའི་ས་སྐྱའི་བླ་བརྒྱུད་སོགས་བླ་མའི་རྣལ་འབྱོར་སྒོམ་སའི་ཚོགས་ཞིང་གི་རི་མོ། ཐང་རྒྱལ་ས་གཡོ་སྲུང་འཁོར། སྲིད་པ་འཁོར་ལོ། སྲིད་པ་ཧོའི་དཔེ་རིས། ཁྱུང་ཆེན་གཏད་བཟློག་གི་སྲུང་འཁོར། ཕྱག་ཁྱུང་ནད་རིམས་བཟློག་པའི་འཁོར་ལོ། བྱད་དང་ལྟས་ངན་བཟློག་པའི་འཁོར་ལོ། རྒྱལ་པོ་དང་གྲི་མོ་སྲུང་བའི་འཁོར་ལོ། གཟའ་དང་རྒྱུ་སྐར་གྱི་གནོད་པ་སྲུང་བའི་འཁོར་ལོ། སྲོག་ལུས་དབང་ཐང་བསྐྱེད་པའི་རླུང་རྟའི་འཁོར་ལོ་སོགས་དད་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་འཕྲལ་ཕུགས་རྐྱེན་ངན་བར་ཆད་སེལ་བྱེད་བྱིན་རླབས་ཀྱི་ཚན་ཁ་མ་ཡལ་བའི་རི་མོ། མཆོད་རྟེན་ཆ་བརྒྱད། མནྜལ་སོ་བདུན་མ། ཆོས་སྐྱོང་སྐང་རྫས། རྩ་གསུམ་སྐང་རྫས། གཞི་བདག་སྐང་རྫས། སྙན་ཤལ་སོགས་ཡར་ལྷ་ལ་མཆོད་པའི་རྫས་སྣ་ཚོགས་པའི་འདྲ་རིས། ཚེ་རིང་རྣམ་དྲུག་དང་། མཐུན་པ་སྤུན་བཞི། མི་མཐུན་གཡུལ་རྒྱལ། སྟག་སེང་ཁྱུང་འབྲུག །རྒྱལ་སྲིད་སྣ་བདུན། ལོ་སྐོར་བཅུ་གཉིས་སོགས་བོད་ཁ་བ་ཅན་གྱི་མི་ཀུན་ནས་རྟེན་འབྲེལ་ལེགས་པ་མཚོན་བྱེད་དུ་བརྩི་བའི་སྲོལ་རྒྱུན་རི་མོ་སོགས་རིགས་མང་ལ། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཉམས་འགྱུར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་རིག་གནས་ནང་དོན་གྱི་རོ་བཅུད་དཔག་ཏུ་མེད་པས་ལེགས་པར་བརྒྱན་ཡོད།

རི་མོའི་པར་ཤིང་གི་པར་ཁྲི། 

        མདོར་ན། སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་སྒོ་མང་ནི་རིག་གནས་ཀྱི་བང་མཛོད་ཅིག་ཡིན་ལ་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཕོ་བྲང་ཆེན་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། པར་ཁང་གི་ཕྱི་ཡི་བཟོ་བཀོད་བོད་རང་གི་ཁང་བཟང་རྒྱ་མཐོངས་ཅན་གྱི་རྣམ་པ་བརྗིད་ཆགས་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་ནང་གི་ལྡེབས་རིས། ཞལ་ཐང་། འདག་སྐུ། བླུགས་སྐུ། མཆོད་རྟེན། གསུང་རབ་བྲིས་མ་དང་པར་མ་སོགས་སྲིད་ན་རྙེད་དཀའ་བའི་རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཅེས་ནོར་མང་པོ་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་འདུས་པ་འཛམ་གླིང་ས་ཡི་གོ་ལའི་སྟེང་ན་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་མང་གི་དབྱིག་མཛོད་གཅིག་ལྷམ་མེར་འགྱིང་བ་ལས་མ་འདས། སྡེ་དགེ་པར་ཁང་གི་རི་མོའི་པར་ཤིང་མང་ཆེ་བའི་མ་ཕྱིའམ་པར་རྩ་འབྲི་མཁན་སི་ཏུ་ཆོས་འབྱུང་དང་། གྲུ་པ་ཕུར་བུ་ཚེ་རིང་། འཛིང་ལྷ་འཇམ་དབྱངས། ཐང་བླ་ཚེ་དབང་སོགས་ཕྱི་ནང་གི་རིག་གཞུང་ཀུན་ལ་མཁས་ཤིང་བྲིས་འབུར་གཉིས་ཀྱི་བཟོ་རིག་ལག་རྩལ་ལ་བྱང་ཆུབ་པ་ཡོངས་ཀྱིས་སྤྲུལ་པའི་བཟོ་བོ་རུ་འབོད་པ་རྣམས་ཀྱི་སོར་མོའི་འདུ་བྱེད་ལས་འཁྲུངས་པ་དང་། འགའ་ཤས་རི་མོ་ལ་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་གོམས་པ་བཟང་ཞིང་སྦྱངས་པའི་ཡོན་ཏན་ཚད་མཐོ་བ་རྒྱ་རོང་ལྷ་མཁན་དང་ཚེ་གསལ་བཀྲ་བསམ་དུ་འབོད་པའི་ཕྱག་ལས་འཁྲུངས་པ་སོགས་ཏེ། དེ་ཀུན་སྲིད་ན་འབྱུང་བ་དཀོན་པའི་བཟོ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱུ་མཆོག་དག་གི་ཕྱག་བཟོ་ཤ་སྟག་ཡིན་པས་རིག་གནས་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིན་ཐང་། རིག་རྫས་ཀྱི་རིག་ཐང་སོགས་གཞལ་བར་དཀའ་བ་སྨྲས་མི་དགོས། འདི་དག་རང་རེའི་མིག་གི་དགའ་སྟོན་དུ་ལྷགས་པ་ཡང་བསྐལ་པ་གྲངས་མེད་པར་བསོད་ནམས་བསགས་པའི་འབྲས་བཟང་ད་ལྟ་ཉིད་དུ་སྨིན་པ་ཡིན་ངེས་སོ། །  


        德格印经院木刻版画最早刻制于德格印经院建造之前。据《德格土司家谱》和《德格历史》等文献记载，德格土司登巴泽仁的叔叔索南彭措和赤钦·桑吉登巴二人，借萨迦寺的三体合璧《般若八千颂》为模板，刻制了一部梵文、注音藏文、意译藏文三体合璧的《般若八千颂》印版。今天，我们可以在德格印经院木刻印版三体合璧的《般若八千颂》里面，找到多幅精美插图，这些插图便是德格印经院建造之前的木刻版画。德格印经院建造工程启动的那一年（1729年），藏文大藏经《甘珠尔》的刻制进入正式实施阶段，德格版藏文大藏经《甘珠尔》里面有很多的插图，这些插图构思精巧，布局合理，线条流畅，人物和风景充满诗意，德格印经院的相关文献记载其作者为司徒曲吉迥乃大师。要说德格印经院最早的木刻版画，就必须点到德格印经院所藏三体合璧《般若八千颂》和藏文大藏经《甘珠尔》里面的插图版画。

        德格印经院三体合璧《般若八千颂》中的插图，其风格为藏族传统美术勉唐画派的作品，画面布局和线条勾勒都符合勉唐画风，其作者为阿拉大师。德格印经院藏文大藏经《甘珠尔》中的插图，是藏族传统美术噶玛嘎孜画派的作品，为了满足版画画面不留大空缺的需要，作者虽然在插图里增添了一些云纹、花草和山水背景，但总体风格仍然保留了噶玛嘎孜写实的技法。藏文大藏经《甘珠尔》的插图作者司徒曲吉迥乃大师，是公认的藏族传统美术新噶玛嘎孜画派的代表人物，《甘珠尔》中的插图作品，处处展示着其一代画师自成一体的精妙技法。

        在德格印经院里，包括经书插图在内的木刻版画多达6千余幅，其中以唐卡画、坛城图、传统美术作品为主要内容的纯木刻版画接近300幅。这近300幅版画当中，有藏族传统美术旧勉唐画派、噶玛嘎孜画派、新勉唐画派和勉唐与噶玛嘎孜两种画风融为一体之新绘画流派的画作。

        德格印经院木刻版画中《般若八千颂》的插图，创作于公元17世纪，画稿作者是阿拉大师。《甘珠尔》的插图创作于公元18世纪初，画稿作者是司徒曲吉迥乃大师。佛祖释迦牟尼本身传系列唐卡画、莲花生八变法相系列唐卡画、救八难度母唐卡画等的原稿作者是珠巴普布泽仁大师，作品创作于20世纪之初。萨迦俄尔派七大坛城系列唐卡画、大威德本尊海会唐卡画、金刚空行母坛城神尊唐卡画等的原稿作者是曾拉江央大师，作品创作于20世纪之初。藏传佛教十六罗汉系列唐卡画、藏传佛教八大道统本尊祖师海会唐卡画、莲师八变唐卡画等的原稿作者是唐拉泽旺，其中十六罗汉系列23幅作品创作于20世纪50年代初，其它作品创作于20世纪80年代。除此之外，德格印经院还有被叫作嘉荣拉堪和泽萨扎桑等知名画师和其他绘画高手的少数画作木刻印版。