པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལས་དོན་གོང་འཕེལ་དང་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་རྒྱུར་ཐུགས་ཁུར་ཆེ་བཞེས་ནས་མི་རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་གི་བཅའ་ཁྲིམས་ལག་བསྟར་བྱེད་རྒྱུར་ཐུགས་ཁུར་ཆེ་བཞེས་གནང་ནས་དུས་རྒྱུན་དུ་རྩ་ཁྲིམས་དང་བཅའ་ཁྲིམས་ལ་བརྟེན་ནས་མི་རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་གི་དབང་ཆ་གང་ལེགས་དང་ཡང་དག་པའི་སྒོ་ནས་སྤྱོད་དགོས་པའི་ནན་གསུང་གནང་བཞིན་ཡོད་ལ། བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་བདུན་པའི་མེ་ཡོས་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1987ལོའི་ཟླ་བ་4པའི་ཚེས་15ཉིན་བོད་དར་རྒྱས་རོགས་སྐྱོར་ཐེབས་རྩ་ལྷན་ཚོགས་བཙུགས་གནང་མཛད། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་དང། བེད་སྤྱོད། གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་ལྷག་པར་དུ་མཐོང་ཆེན་གནང་ཞིང་། མེ་ཡོས་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1987ལོའི་ཟླ་བ་བདུན་པར་ཨུ་ཡོན་ཀྲང་གཞོན་པ་ང་ཕོད་ངག་དབང་འཇིགས་མེད་མཆོག་དང་ལྷན་དུ་གྲོས་འགོ་འདོན་གནང་མཛད་ནས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་གྱི་གྲོས་ཚོགས་ཐོག《བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སློབ་སྦྱོང་དང་། བེད་སྤྱོད། གོང་འཕེལ་བཅས་གཏང་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་གཏན་འབེབས་འགའ་ཞིག》ཅེས་པར་གྲོས་འཆམས་བྱུང་བ་རེད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་དང་བསྟན་པ་ཡང་དར་ཡོང་ཆེད་སྐུ་ངོ་མས་པེ་ཅིན་དུ་ཀྲུང་གོའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་བཙུགས་གནང་བ་དང་འབྲེལ་དབུ་འཛིན་ཡང་གནང་ནས་ཆབ་སྲིད་ཐད་མེས་རྒྱལ་ལ་དགའ་ཞེན་དང་། ཆོས་ལུགས་ཐད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་སྐུ་ཡོན་ཆེ་ཙམ་ཡོད་མཁན་གྱི་བླ་སྤྲུལ་གསོ་སྦྱོང་མཛད་པ་སོགས་ཡིན། ཁོང་གི་གསུང་རྩོམ་ནི་《 སྐྱེས་བུ་གསུམ་གྱི་ལམ་གྱི་རིམ་པའི་འགྲེལ་བ》དང་《 ་ཀྱེེ་རྡོར་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཆོ་ག་གསུམ་བསྐྱེད》ཅེས་པ་སོགས་ཡོད། ས་སྦྲུལ་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ1989ལོའི་སྤྱི་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས9ཉིན་གཙང་ལྗོངས་ཀྱི་གདན་ས་ཆེན་མོ་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོར་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་ནས་དགུ་པའི་བར་གྱི་མཉམ་བཞུགས་སྐུ་གདུང་མཆོད་ཁང་ཤར་བཀྲ་ཤིས་རྣམ་རྒྱལ་བསྐྱར་བཞེངས་གཙོ་སྐྱོང་གནང་བར་ཕེབས། མཛད་བྲེལ་ཆེ་དྲགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་གློ་བུར་དུ་སྐུ་སྙིང་ལ་སྙུང་གཞི་ཕོག་ཏེ་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་མྱུར་སྐྱོབ་བྱས་ཀྱང་འབྲས་བུ་མ་ཐོབ་པར་ལོ་དེའི་སྤྱི་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས28ཉིན་གཞིས་རྩེ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བདེ་ཆེན་སྐལ་བཟང་ཕོ་བྲང་གི་གཟིམ་ཆུང་བཤད་སྒྲུབ་འཕེལ་རྒྱས་གླིང་དུ་དགོངས་པ་ཆོས་དབྱིངས་སུ་གཤེགས།།
དམར་དམག་གིི་གྲོགས་པོ་དགེ་རྟག་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ།
དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུ་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྲགས་པ་ནི་སྤྱི་ལོ་1903ལོར་དཀར་མཛེས་རྫོང་བེ་རི་ས་ཁུལ་གྱི་ཞིང་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཏུ་སྐུ་འཁྲུངས། སྔོན་མ་དམར་དམག་རྒྱང་སྐྱོད་སྐབས་སུ་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུས་སྐུ་ཉིད་ཀྱི་མཚན་སྙན་ལ་བརྟེན་ནས་དཀར་མཛེས་སུ་སེར་སྐྱ་མང་ཚོགས་ལ་འབྲུ་དངུལ་གྲབས་བསྡུ་བྱེད་དུ་བཅུག་སྟེ་ཏང་དང་དམར་དམག་གི་དོན་དུ་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་། 1936ལོར་དམར་དམག་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁམས་བྱང་དུ་སྐྱོད་དེ་སྤྱི་ཁྱབ་དམག་སྤྱི་ཀྲུའུ་ཏེ་དཀར་མཛེས་སུ་འབྱོར་སྐབས་བེ་རི་དགོན་པར་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུ་ལ་གཟིགས་པར་ཕེབས་ནས་ཐུགས་བརྩེ་ཆེན་པོས་བཀའ་མོལ་གནང་བ་དང་ཁོང་གིས་བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱི་བཅིངས་འགྲོལ་དོན་དུ་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་གནང་བར་སྐུལ་མ་གནང་།དམར་དམག་གི་སྤྱི་ཁྱབ་ཆབ་སྲིད་ཨུ་ཡོན་ཁྲང་ཧའོ་ཡིས་ཆེད་མངགས་རྩ་ཚིག་བཀྲམས་ཏེ་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུའི་རྒྱལ་གཅེས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་པ་དང་འབྲེལ་བསྔགས་བརྗོད་གནང་།
1950ལོའི་ཟླ་བ་4པའི་ཟླ་མཇུག་ཏུ་དམག་དཔོན་ཆེན་པོ་ཝུའུ་ཀྲུང་དང་ཐེན་པའོ་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་མི་དམངས་བཅིངས་འགྲོལ་དམག་སྣེ་ཁྲིད་དེ་དཀར་མཛེས་རྫོང་དུ་ཕེབས་སྐབས་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུའི་བཞུགས་གནས་སུ་འཚམས་འདྲིར་ཕེབས་པ་མ་ཟད། མའོ་ཀྲུའུ་ཞི་དང་སྤྱི་ཁྱབ་དམག་སྤྱི་ཀྲུའུ་ཏེ་རྣམ་གཉིས་དང་། དེ་བཞིན་ལིའུ་པོ་ཁྲེང་དང་ཏེང་ཞའོ་ཕིང་། ཧོ་ལུང་། ལི་ཅིང་ཆོན་བཅས་ཀྱི་འཚམས་འདྲི་བརྒྱུད་བསྒྲགས་གནང་ཐོག་དེ་སྔ་ཁོང་གིས་ཏང་དང་དམར་དམག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་རོགས་རམ་ཤུགས་ཆེན་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས། ཏང་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་ཁོང་ལ་གཟི་བརྗིད་མཚན་སྙན་དང་ཡིད་ཆེས་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་གནང་བས་སྔ་རྗེས་སུ་ཁོང་ཉིད་ལྷོ་ནུབ་དམག་སྲིད་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཨུ་ཡོན་དང་ཤིས་ཁམས་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པ། དར་མདོ་དམག་དོན་དོ་དམ་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཀྲུའུ་རེན་གཞོན་པ་བཅས་ཀྱི་འགན་བཞེས།
1950ལོའི་ཟླ་བ་5པར་ཀྲུའུ་ཏེས་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུ་ལ་ཀྲུང་གོ་མི་དམངས་ཆབ་སྲིད་གྲོས་མོལ་ཚོགས་འདུ་སྐབས་དང་པོའི་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གསུམ་པར་ཞུགས་རྒྱུའི་གདན་ཞུ་གློག་འཕྲིན་བཏང་། གནས་ཚུལ་དེ་ཐེན་པའོ་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ཁོང་ལ་བཤད་སྐབས་ང་རང་མའོ་ཀྲུའུ་ཞི་དང་ཀྲུའུ་ཏེ་རྣམ་གཉིས་མཇལ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་ནའང་། མིག་སྔར་བོད་ལྗོངས་ད་དུང་བཅིངས་འགྲོལ་ཐོབ་མེད་པ་དང། ང་རང་གི་བསམ་འདུན་ད་དུང་མངོན་འགྱུར་མཐར་ཕྱིན་བྱུང་མེད་པས་ང་པེ་ཅིང་དུ་ཕྱིན་ན་ག་ལ་འགྲིག དེ་ལས་རང་ཉིད་སྔོན་ལ་བོད་ལྗོངས་སུ་ཕྱིན་ནས་ལྷ་སའི་སེ་འབྲས་དགེ་གསུམ་དང་བཀའ་ཤག་གཞུང་ན་ཡོད་པའི་རང་གི་གྲོགས་པོ་ཚོར་གུང་ཁྲན་ཏང་གི་མི་རིགས་དང་ཆོས་ལུགས་སྲིད་ཇུས་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་། རང་ཉིད་ཀྱིས་མཐོང་ཐོས་བྱུང་བའི་དོན་དངོས་ལ་བརྟེན་ནས་ཁོ་ཚོར་གོ་སྐོན་གྱིས་མེས་རྒྱལ་གྱི་པང་དུ་ལོག་རྒྱུའི་རེ་བ་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན། བོད་ཞི་བས་བཅིངས་འགྲོལ་ཐོབ་རྗེས་སུ་གཞི་ནས་མའོ་ཀྲུའུ་ཞི་དང་ཀྲུའུ་ཏེ་རྣམ་གཉིས་མཇལ་བར་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་གསུངས། དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུས་བོད་ལྗོངས་སུ་ཕེབས་རྒྱུའི་རེ་འདུན་གནང་བ་དེ་སྤྱི་ཁྱབ་དམག་སྤྱི་ཀྲུའུ་ཏེས་ཤེས་རྗེས་གློག་འཕྲིན་བཏང་སྟེ་བོད་ལྗོངས་སུ་མི་ཕེབས་རྒྱུའི་བསླབ་བྱ་གནང་། འོན་ཀྱང་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུས་ཐོག་མའི་དགོངས་གཞི་མ་བསྒྱུར་བས་སྤྱི་ཁྱབ་དམག་སྤྱི་ཀྲུའུ་ཏེས་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུའི་ཐུགས་འདུན་གཏན་འཁེལ་འགྱུར་མེད་ཡིན་པ་ཤེས་རྗེས་ཁོང་གི་རེ་འདུན་ལ་མོས་མཐུན་གནང་ཡང་བདེ་འཇགས་ལ་ལྷག་པར་དུ་དོ་སྣང་མཛད་དགོས་པའི་རེ་བ་གནང་།
1950ལོའི་སྤྱི་ཟླ་7པའི་ཚེས་10ཉིན་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུས་ལྷོ་ནུབ་དམག་སྲིད་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཨུ་ཡོན་དང་ཤིས་ཁམས་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གི་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པའི་འགན་གཅིག་ལྕོགས་སུ་བཞེས་རྗེས་དབུས་སུ་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་། ཚེས་24ཉིན་ཆབ་མདོར་འབྱོར་འཕྲལ་མདོ་སྤྱིར་མཇལ་བཅར་གནང་སྟེ་གུང་ཁྲན་ཏང་གིས་ལོ་རྒྱུས་དང་དོན་དངོས་ལ་བརྩི་འཇོག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། མི་དམངས་ཀྱི་བསམ་འདུན་ལྟར་བོད་ལྗོངས་སྔ་ཙམ་ནས་བཅིངས་འགྲོལ་ཐོབ་པའི་འདོད་ཚུལ་གསལ་བཤད་གནང་། འོན་ཀྱང་བཀའ་ཤག་གིས་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུ་བོད་དུ་ཕེབས་རྒྱུར་མོས་མཐུན་མ་བྱུང་བར་ས་སྲུང་དམག་དཔུང་ལ་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུ་ལྷ་སར་གཏོང་མི་རུང་བའི་བཀའ་ཕབ། དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ང་ཤི་ཡང་བློ་འགྱོད་མེད། འོན་ཀྱང་ལྷ་སར་ཕྱིན་ཏེ་ཏཱ་ལི་བླ་མ་དང་མཇལ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་ཅེས་གསུངས། མཐར་སྐུ་རྐྱང་དུ་བོད་ལ་ཞི་མཐུན་གྱི་ཞལ་ཏ་གནང་བར་ཕེབས་པའི་དགེ་རྟག་སྤྲུལ་སྐུ་སྟབས་མ་ལེགས་པར་སྤྱི་ལོ་1950ལོའི་ཟླ་བ་8པའི་ནང་དགུང་ལོ་47གྱི་སྟེང་དུ་ཆབ་མདོར་སྐུ་གཤེགས། །
班禅额尔德尼•确吉杰布 1990年2月13日生于西藏自治区那曲地区嘉黎县，1995年11月29日，严格按照宗教仪轨和历史定制，在拉萨大昭寺的佛祖释迦牟尼像前，通过金瓶掣签，并经国务院批准，被确任为十世班禅转世灵童真身，为中国政府批准认定的藏传佛教格鲁派第十一世班禅额尔德尼，中国佛教协会副会长，中国人民政治协商会议第十二届全国委员会常务委员。中国人民政治协商会议第十三届全国委员会常务委员。
པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་ཨེར་ཏི་ཎི་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ནི་སྤྱི་ལོ་1990ལོའི་ཟླ་2པའི་ཚེས་13ཉིན་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནག་ཆུ་ས་ཁུལ་ལྷ་རི་རྫོང་དུ་སྐུ་འཁྲུངས་ཤིང་། སྤྱི་ལོ་1995ལོའི་ཟླ་11པའི་ཚེས་29ཉིན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆོ་ག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ངེས་སྲོལ་ལ་ནན་གཞིགས་གནང་ཏེ། ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་མུ་ནེའི་སྐུ་མདུན་དུ་གསེར་བུམ་དཀྲུགས་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གིས་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པའི་ཡང་སྲིད་འཁྲུལ་མེད་ཡིན་པར་ཆོག་མཆན་གནང་བ་བརྒྱུད་དེ། ཀྲུང་གོའི་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་དགེ་ལུགས་པའི་སྤྲུལ་སྐུ་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གཅིག་པ་ཨེར་ཏི་ཎི་ཡིན་པར་ཆོག་མཆན་བཀོད། ཁོང་གིས་ཀྲུང་གོའི་ནང་བསྟན་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་གཞོན་པ་དང་ཀྲུང་གོ་མི་དམངས་ཆབ་སྲིད་གྲོས་མོལ་ཚོགས་འདུ་སྐབས་བཅུ་གཉིས་པ་དང་བཅུ་གསུམ་པའི་རྒྱལ་ཡོངས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་སོགས་ཀྱི་འགན་གཅིག་ལྕོགས་སུ་བཞེས།
