[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།]དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་དུ་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་གྱི་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་སྐོར་རོབ་ཙམ་བརྗོད་པ་ལ། ཐོག་མར་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ཞེས་པ་དོན་ག་འདྲ་ཞིག་ལ་ངེས་དགོས་ཚུལ་རང་གཞན་ཀུན་གྱི་ལྟ་བ་བསྡུར་ནས་བསྟན་པ་དང་། བར་དུ་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟེན་ནས་བསྒྱུར་བྱའི་མ་རྩོམ་གྱི་སྒྲ་དོན་ངེས་ཚུལ་དང་། མིང་བརྡའི་སྒྱུར་ཚུལ། ཚིག་གི་སྒྱུར་ཚུལ་བཅས་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་ཐབས་ལམ་འགར་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་པ་དང་། མཐའ་མར་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་ཙཱའི་ཁྱད་ཆོས་ཏེ་དོན་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་། ཚིག་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན་ཇི་བཞིན་བསྐྱེད་ནུས་པའི་དགེ་མཚན་སོགས་རགས་ཙམ་སྤྲོས་ཡོད།
[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།] བརྡ་དོན་གཙོ་བོ། བོད་སྐད་བརྙན་འཕྲིན། སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས། འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ།
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།] H059
[ཡིག་ཚང་མཚན་བྱང་།] A
[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག] 1002 9060(2011)01-0057-20
དང་པོ། སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ཀྱི་གོ་དོན།
སྤྱིར་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ཞེས་པ་ནི་དེང་དུས་ཀྱི་སྐད་བརྡའི་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་བརྡ་ཆད་གསར་པ་ཞིག་ཡིན་ན་ཡང་། བོད་གཞུང་དུ་གནའ་དུས་ནས་ཀྱང་འདིའི་སྐོར་གྱི་གསུང་སྒྲོས་མི་ཉུང་བར་སྣང་སྟེ། སྔོན་བྱོན་མཁས་པས་མཛད་པའི་སྒྲའམ་སུམ་རྟགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་དང་། ཚད་བསྡུས་ཀྱི་གཞུང་། རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་ལ་དྲང་ངེས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བྱེད་ཚུལ་སྟོན་པའི་གཞུང་རྣམས་སུ་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་དང་བརྗོད་བྱའི་དོན་ལ་གནས་སྐབས་དགོས་འབྲེལ་དང་བརྗོད་འདོད་ཀུན་སློང་ལ་བལྟ་དགོས་པའི་གསུང་ཚུལ་སོགས་མང་དུ་ཡོད་ཅིང་། ཁྱད་པར་དུ་རྗེ་ས་པཎ་གྱི་《མཁས་འཇུག》ཏུ། འགའ་ཞིག་འགོག་པ་སྒྲུབ་པའི་ཚིག། ལ་ལ་སྒྲུབ་དང་དགག་སྒྲ་ཅན།། ཁ་ཅིག་དོན་བཞིན་འཇུག་པས་ན།། ཕལ་ཆེར་གནས་སྐབས་གཙོ་བོ་ཡིན།། ཞེས་མིང་དང་ཚིག་གི་ངེས་དོན་གནས་སྐབས་ཀྱིས་འབྱེད་དགོས་པ་གསལ་པོར་བསྟན་པ་དང་། 《ཚད་མ་སྡེ་བདུན་གྱི་རྒྱན་ཡིད་ཀྱི་མུན་སེལ་》ལས། སྒྲ་རྣམས་ནི་སྨྲ་པ་པོ་རང་དབང་མེད་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་གྱི། སྨྲ་བ་པོའི་བརྗོད་འདོད་དང་། ཉན་བ་པོའི་ཤེས་འདོད་ཀྱི་རྗེས་སུ་མཐུན་པར་དོན་སྟོན་པར་བྱེད་དོ།། ཞེས་དང་། 《ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་》དུའང་། སྒྲ་ནི་བརྗོད་འདོད་རྗེས་འབྲངས་ཕྱིར།། མ་བརྗོད་ན་ཡང་འདོད་པས་ཁྱབ།། ཅེས་བརྗོད་དོན་གནས་སྐབས་ལྟར་རྟོགས་དགོས་ཚུལ་བསྟན་པ་དང་། ཡང་རྗེ་ས་པཎ་གྱིས། མཐའ་དྲུག་གང་གིས་ཤེས་པ་དེ།། གཞུང་བཤད་པ་ལ་ཤིན་ཏུ་མཁས།། ཞེས་པ་ལྟར་གཞུང་ལུགས་ཆེན་མོ་འཆད་པ་ལ་མཐའ་དྲུག་སྟེ་དགོངས་པ་དང་དགོངས་པ་མ་ཡིན་པ། དྲང་བའི་དོན་དང་ངེས་པའི་དོན། སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་དང་ཇི་བཞིན་མ་ཡིན་པ་བཅས་ཤེས་དགོས་ཤིང་ཤིན་ཏུ་མཁས་དགོས་པར་བསྟན་ཞིང་། རྟོན་པ་དང་མི་རྟོན་པ་དང་བརྒྱད། རིགས་པ་བཞི། ལྡེམ་དགོངས་བཞི་རྣམས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དྲང་ངེས་འབྱེད་ཚུལ་སོགས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའི་དབང་དུ་བྱས་པ་ཡིན་ཕྱིར། མདོ་ལས་ཀྱང་། གསུང་གཅིག་ཉིད་དུ་གསུངས་ན་ཡང་།། དུ་མ་ཉིད་དུ་སོ་སོར་གོ། ཞེས་གསུང་གཅིག་ཁོ་ནར་གསུངས་ན་ཡང་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བ་ལས་ཉན་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་མི་སྒྲིབ་པར་དོན་སོ་སོར་གོ་ནས་རང་རང་གི་དོགས་པ་སེལ་བར་འགྱུར་འགྲོ་བའི་བཞེད་པ་སོགས་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྲོག་རྩ་རུ་གྱུར་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ན་ཡང་དོན་འདི་ལ་ཆེད་དུ་ཞིབ་འཇུག་བགྱིས་ནས་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ཞེས་པའི་མཚན་ཉིད་ག་འདྲར་ངེས་པ་དང་། དེ་ལ་རིགས་སམ་དབྱེ་བ་ག་ཚོད་ཡོད་པ། གང་གི་ཆེད་གཉེར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཡུལ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཐབས་སོགས་འཐུས་སྒོ་ཇེ་ཚང་དུ་བཏང་བའི་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཚུལ་སོགས་ལ་ཞིབ་ཚགས་ཀྱི་ལྟ་བ་གཙང་སངས་པ་ཞིག་བཏོན་མེད་པ་འདྲའོ།།
ཕྱི་རྒྱལ་དང་རྒྱ་རིགས་ལ་མཚོན་ན། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་བཞི་བཅུ་བ་ནས་བཟུང་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་རིག་པ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་ཤིན་ཏུ་ལེགས་ཤིང་གྲུབ་འབྲས་ཀྱང་གཡུར་དུ་ཟ་བ་བླངས་ཡོད་དེ། དབྱིན་ཇིའི་སྐད་བརྡ་རིག་པ་བ་ཧྥོ་སིས་མཛད་པའི་《སྤྱི་ཚོགས་མི་སྣའི་རང་གཤིས་དང་སྐད་ཆ་》ནང་དུ་རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་སྔ་ཕྱིའམ་contextཞེས་པ་རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་སྔ་ཕྱིའི་གནས་སྐབས་སམ་གོང་འོག་བརྡ་ཡི་དོན་ཙམ་དུ་མ་ཟད་པར་རྗོད་བྱེད་མ་ཡིན་པའི་གནས་སྐབས་ཏེ་ཁོར་ཡུག་སྔ་གཞུག་གི་ཁྱད་པར་ཞིག་ཀྱང་འདུས་ཏེ། འདིར་དཔེ་རིས་ཀྱིས་མཚོན་ན།
རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་སྔ་ཕྱི། ཚིག་གྲུབ་གཅིག་གི་སྔ་ཕྱི། ཚན་པ་གཅིག་གི་སྔ་ཕྱི།
ངག་བརྗོད་ཀྱི་སྔ་ཕྱི། ཀ མི་སྣའི་ཁྱད་ཆོས་ཏེ་རང་གཤིས་སོགས།
①མི་སྣའི་སྐད་ཆའི་རྩོལ་བ།ཁོར་ཡུག་གི་སྔ་ཕྱི། ②མི་སྣའི་སྐད་ཆ་མ་ཡིན་པའི་རྩོལ་བ།
ཁ འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཕྱི་ཡུལ།
ག སྐད་ཆའི་རྩོལ་བའི་ཤུགས་རྐྱེན།
ཞེས་བཞིན་སྣང་བ་ལས་ཧྥོ་སིས་contextཞེས་པ་དོན་དུ་སྐད་ཆ་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གམ་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་སུ་ངེས་པ་རྟོགས་སླ། དེའི་རྗེས་སུ་བྱེད་ནུས་བརྡ་སྤྲོད་སྨྲ་བ་(功能语法学派)ཧན་ལིས་ཏིས་ཀྱང་ཧྥོ་སིའི་ལྟ་བ་རྒྱུན་འཛིན་དང་དར་སྤེལ་བྱས་ཐོག་སྐད་ཆའི་ཁོར་ཡུག་(resgier)ཅེས་པའི་བརྡ་ཞིག་གསར་དུ་སྤེལ་ཞིང་། དེ་ལ་བྱེ་བྲག་རྣམ་གྲངས་གསུམ་དུ་མཛད་པ་རྣམས་ཀྱང་གནས་སྐབས་ཀྱི་དོན་ལས་ཆེར་འདའ་ཐུབ་མེད་ལ། དེ་མཚུངས་སུ་ཨ་རིའི་སྤྱི་ཚོགས་སྐད་བརྡ་རིག་པ་བ་ཧྥེ་ཧྲི་མན་གྱིས“མི་སུ་འདྲ་ཞིག་གིས་གནས་གང་དུ་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་གཏམ་ག་འདྲ་སྨྲས་པ་”རྣམས་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་སུ་འདོད་པ་དང་། ཧེ་མོ་སིས་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་རྣམ་གྲངས་བཅུ་རུ་མཛད་ཅིང་། སྨྲ་མཁན་དང་། ཉན་མཁན། བརྡའི་རྣམ་པ། ནང་དོན། གནས། སེམས་ཀྱི་རྣམ་པ། དམིགས་ཡུལ། ཉམས་སོགས་སྨྲ་བརྗོད་ཀྱི་གནས་སྐབས་སུ་བརྗོད་པ་རྨད་དུ་བྱུང་བའི་ལེགས་བཤད་འབའ་ཞིག་ཡིན། རྒྱ་གཞུང་ལྟར་ནའང་དེང་རབས་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་ཚིག་རྒྱན་རིག་པ་དང་། སྐད་བརྡ་རིག་པ། སྐད་ཆའི་འབྲེལ་འདྲིས་རིག་པ་སོགས་སུ་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ཀྱི་རིག་པ་ཞིབ་རྒྱས་སུ་སྤྲོས་པ་མང་ཡང་། མཐར་གཏུགས་ན་ཅུང་ཟད་གྲགས་ཆེ་བའི་ལྟ་བ་གཉིས་ལྟར་སྣང་སྟེ།
ཀ ཝང་ཞི་ཅེའི་ལྟ་བ་①། ཚིག་རྒྱུན་གྱི་གནས་སྐབས-རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་སྔ་ཕྱི།
སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས། ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྐབས-མི་སྣ་བར་གྱི་འབྲེལ་བ། ཡུལ་དང་དུས། བརྡ་ཐབས་གཞན།
ཁ། ཝང་ཏི་ཁྲོང་དང་ཁྲིན་ཁྲུན་གཉིས་ཀྱི་ལྟ་བ།②
ཡུལ་ཅན་གྱི་ཆ-རྗོད་མཁན་གྱི་ཐོབ་ཐང་དང་། ལས་ རིགས། བསམ་བློ། སྤུས་ཚད།
སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས། གནས་བབ། བློ་མོས་བསམ་ཚུལ་སོགས།
ཡུལ་གྱི་ཆ-དུས་དང་། གནས། ཁོར་ཡུག བརྗོད་ཡུལ་སོགས།
ལྟ་བུ་སོ་སོར་ནང་ཚན་བརྡ་ཡི་འདོགས་ལུགས་མི་འདྲ་བ་མ་གཏོགས་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་སྒྲ་ཡངས་དོག་གི་འཇུག་ཚུལ་གཉིས་སུ་བསྟན་ཞིང་སོ་སོའི་བྱེ་བྲག་གི་དོན་གནད་གཞོལ་ཚུལ་ཧ་ལམ་གཅིག་མཚུངས་སུ་སྣང་ལ། གཞུང་དེ་དག་ཏུ་ཚིག་རྒྱན་དང་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་རྒྱས་བཤད་མཛད་ཡོད་པར་བརྟེན། ཕྱིས་འབྱུང་གི་མཁས་པ་མང་ཙམ་གྱིས་ཀྱང་སྐད་བརྡའི་དོན་ལ་གོ་བ་རྣལ་མ་ཞིག་ལེན་ན་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟེན་དགོས་པར་མ་ཟད་གནའ་རྩོམ་ཀློག་པ་དང་ལོ་ཙཱའི་བྱ་བ་གང་སྤེལ་བའི་ཚེ་ནའང་གནས་སྐབས་ཀྱི་རིག་པ་ལ་བརྟེན་དགོས་ཚུལ་མང་དུ་གསུངས་འདུག་གོ།
དེས་ན་འདིར་རང་གཞན་དག་གི་ལུགས་གཉིས་སྦྲགས་མར་སྤེལ་ཅིང་དཔྱད་ནས་ལོ་ཙཱའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ནི་དོན་ག་འདྲ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས་ཤེ་ན། ཐོག་མར་སྐད་ཆ་ཞེས་པ་ནི་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་གང་གི་རང་གཤིས་དང་། ཕོ་མོའི་ཁྱད་པར། ལོ་ཚོད་ཀྱི་ཆེ་ཆུང་། ཤེས་ཡོན་ཆུ་ཚད། ལས་རིགས། སྐབས་དོན་འབྲེལ་འདྲིས་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་བ། དམིགས་ཡུལ་ཀུན་སློང་དང་འབྲེལ་བའི་ངག་སྦྱོར་གྱི་སྤྱོད་ལམ་དང་རྩོལ་བ་ཅི་རིགས་ཤིག་ལ་གོ་ཞིང་། དེ་ལ་བྱེ་བྲག་ཕྱི་ནང་གི་རྐྱེན་གང་རུང་ལས་རྟོག་པའི་རྣམ་པ་ཤར་ཞིང་བརྗོད་བྱའི་བསམ་བློ་གྲུབ་པའི་སྒྲིག་སྦྱོར་དང་། བརྗོད་འདོད་ཀྱི་ཀུན་སློང་གིས་རླུང་གཡོས་ཤིང་གནས་དང་བྱེད་པའི་རྩོལ་བ་ལས་སྒྲ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་སྨྲ་བརྗོད། རྗོད་མཁན་གྱི་རྗོད་བྱེད་སྒྲའི་རླབས་རྒྱུན་དེ་ཉན་མཁན་གྱི་རྣ་བའི་དབང་ཤེས་བར་དུ་བརྒྱུད་པའི་བརྒྱུད་སྒྲོག རང་འབྲས་རྣ་ཤེས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བདག་རྐྱེན་བྱེད་པའི་ནང་གི་གཟུགས་ཅན་དྭངས་པས་སྒྲ་སྤྱི་གཟུང་བའི་ཐོས་པ། ཐོས་བྱུང་གི་སྒྲ་དེ་གཡོན་ངོས་ཀྱི་ཀླད་དབང་བརྒྱུད་ནས་དངོས་ཤུགས་ཅི་རིགས་ཀྱི་དོན་རྟོགས་པར་གྱུར་པའི་བཀྲོལ་བ་བཅས་བརྒྱུད་རིམ་ལྔ་དང་ལྡན་པ་འབྲེལ་འདྲིས་ཀྱི་མི་སྣ་ཕན་ཚུན་བར་རེས་འཁོར་དུ་སྤྱད་ནས་གོ་བརྡ་སྤྲོད་པའམ་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་འདྲིས་བཅའ་བྱེད་ཅིག་ཡིན་ལ། གནས་སྐབས་ཞེས་པ་སྤྱིར་རྗེས་སྒྲུབ་ཀྱི་མིང་ཞིག་སྟེ་གནས་ནི་ཡུལ་དང་སྐབས་ནི་དུས་ལ་འཇུག་ཀྱང་། འདིར་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ཞེས་ཚེ་གཞི་དོན་དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་པར་འབྲེལ་འདྲིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱིས་གཏམ་དུ་བྱ་བའི་ཡུལ་དུས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཏེ། “སྨྲ་བ་པོའི་བརྗོད་འདོད་དང་ཉན་པ་པོའི་ཤེས་འདོད་ཀྱི་ཕྱིར་དུ་སྒྲ་དོན་གསལ་བོར་ངེས་བྱེད་ཀྱི་རྐྱེན་གང་ཟག་གི་རང་གཤིས་ལོ་ཚོད་དང་གོམས་སྲོལ་ཤེས་ཡོན་མི་རིགས་སོགས་ཀྱི་ཆ་དང་། མི་དང་མིའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བས་གྲུབ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་། གཏམ་དུ་སྨྲ་བའམ་ཡི་གེར་འབྲི་བའི་གནས་དང་དུས་ཚོད་སོགས་སྒྲ་དོན་ངེས་བྱེད་དང་། སྒྲའི་ཐོག་མའི་དོན་སྒྱུར་ནུས་པ་དང་། སྒྲ་ལ་ཐོག་མར་མིང་ཐོགས་ཐུབ་པའི་ཕྱི་ནང་གི་རྐྱེན་ཀུན་ལ་གནས་སྐབས་ཞེས་བརྡ་ཆད་བྱེད་དགོས་”③པར་བསྟན་པ་ལྟར་ལགས། དེ་ལའང་ཞིབ་ཏུ་ཕྱེ་ན། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་དང་། རང་བྱུང་གི་ཁོར་ཡུག འབྲེལ་འདྲིས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག འབྲེལ་འདྲིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་(འབྲེལ་འདྲིས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་དང་། བྱ་ཡུལ། འབྲེལ་འདྲིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་། ལས་རིགས། བྱུང་རིམ། བསམ་བློ། གཤིས་ཀ གནས་བབ། བློ་མོས་སོགས་དང་། གཞན་ད་དུང་མིག་ཉམས་དང་། བཞིན་མདངས། ལག་བརྡ། ཆ་བྱད་སོགས་)④བཅས་བཞི་དང་། ཡང་ན་ཡུལ་གྱི་གནས་སྐབས་དང་། དུས་ཀྱི་གནས་སྐབས། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གནས་སྐབས། འཆད་པ་པོའི་གནས་སྐབས། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་བཅས་ལྔ་⑤དང་། ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་གྱི་གནས་སྐབས་གཉིས་དང་། སྐད་དང་ཡི་གེའི་གནས་སྐབས་དང་སྐད་ཡིག་མ་ཡིན་པའི་གནས་སྐབས་སོགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་མང་དུ་མཛད་ཡོད་ཀྱང་། མཐར་གཏུགས་ན་དེ་དག་ཀྱང་འབྲེལ་འདྲིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་སྐབས་དོན་བརྗོད་བྱ་(ཁ་སྐད་དང་ཡིག་སྐད་གང་རུང་)དང་འབྲེལ་བའི་སྐད་ཆའི་ནང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་སྐད་ཆའི་ཕྱི་ཡི་རྒྱུ་རྐྱེན་དུ་ངེས་ཕྱིར། འདིར་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ཞེས་པའང་མདོར་ན་སྐད་དང་ཡི་གེ་གང་རུང་གང་ཞིག་མིང་ཚིག་དག་གི་དོན་གྱི་གོ་བ་ལ་དངོས་སུ་འབྲེལ་བའི་ཕྱི་ནང་གི་རྐྱེན་དུ་གྱུར་པའི་ཆོས་རྣམས་ལ་བྱ། དེ་ལྟར་ན་བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་ནང་གི་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ཚིག་དང་མི་སྣ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་ཁ་བརྡ་སོགས་འཁྲབ་ཚིག་གང་ཞིག་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པ་ལའང་སྐད་ཆའི་ནང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནམ་མིང་ཚིག་དག་གི་གོ་བ་ལ་དངོས་སུ་འབྲེལ་བའི་ནང་རྐྱེན་ཏེ་བརྗོད་ཚིག་གང་གི་ཚིག་དུམ་སྔ་ཕྱིའི་སྦྱོར་ལུགས་དང་གོ་རིམ། དངོས་ཤུགས་ཅི་རིགས་ཀྱི་དོན། ཚིག་སྣའི་རིང་ཐུང་། ཚིག་སྦྱོར་གྱི་ཁྱད་ཆོས། གཤིས་ཉམས་སོགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟག་དགོས་པར་མ་ཟད། སྐད་ཆའི་ཕྱིའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནམ་མིང་ཚིག་དག་གི་དོན་གྱི་གོ་བ་ལ་དངོས་སུ་འབྲེལ་བའི་ཕྱི་རྐྱེན་ཏེ་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་སོ་སོའི་སྐད་ཆའི་སྤྱོད་ལམ་(མི་སྣའི་རང་གཤིས་དང་། ཀུན་སློང་། དམིགས་ཡུལ་སོགས་)མི་མཚུངས་པ་དང་། འབྲེལ་འདྲིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མི་མཚུངས་པ། འབྲེལ་བ་མི་མཚུངས་པ། ཡུལ་དུས་མི་མཚུངས་པར་བརྟག་དགོས་ལ། ཐ་ན་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་སྐད་ཆའི་སྤྱོད་ལམ་དང་འབྲེལ་བའི་ལུས་ཀྱི་ཆ་བྱད་དང་། བཞིན་མདངས། མིག་ཉམས། ལག་བརྡ། འགུལ་མ་སྤྱོད་སྟངས། ཅ་ཀ་ཡོ་ཆས་སོགས་གནས་སྐབས་ཅི་རིགས་ལ་བརྟགས་ཤིང་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་སྦྲགས་ནས། བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་གཞུང་གི་འཁྲབ་ཚིག་གང་ལ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་རྒྱུས་ལོན་དང་ཤེས་རྟོགས་གཏིང་ཟབ་བགྱིས་ཏེ་སྨྲ་བརྗོད་གང་དང་གང་དག་མི་སྣ་སོ་སོའི་སྣང་བརྙན་དངོས་དང་བསྟུན་ཞིང་དེ་དག་གི་གཏམ་སྤྱོད་དངོས་དང་ཇི་བཞིན་མཐུན་པར་བསྒྱུར་ན། བརྙན་འཕྲིན་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སློབ་གསོའི་ཕན་ནུས་དང་། ཤེས་རྟོགས་ཀྱི་ཕན་ནུས། མཛེས་དཔྱོད་ཀྱི་ཕན་ནུས་ཀྱང་རྒྱ་ཆེན་པོ་འབྱུང་བ་སྨོས་མ་འཚལ་ཏོ།།
གཉིས་པ། སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་དང་འབྲེལ་བའི་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་ཐབས་ལམ་འགའ།
བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་གྱི་འཁྲབ་ཚིག་ལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་ལྷན་ཐབས་སུ་སྦྱར་བའི་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ཚིག་(解说词)དང་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་ངག་ཚིག་སྟེ་ཁ་བརྡ་དང་བྲིས་རྩོམ་སོགས་ལས་མ་འདས་ཀྱང་། ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་དུ་ཆེས་རྒྱུགས་ཆེ་བ་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་ངག་ཚིག་གི་ཆ་ལ་ངེས་ཕྱིར། འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་སོ་སོའི་གནས་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་དང་། འབྲེལ་འདྲིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་མི་འདྲ་བ། ངག་སྦྱོར་གྱི་ཡུལ་དུས་ཁོར་ཡུག་མི་འདྲ་བ། འབྲེལ་འདྲིས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་དང་བརྗོད་གཞི་མི་འདྲ་བ། གཏམ་སྤྱོད་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་བཟོ་ལྟ་སོགས་སྤྱོད་ལམ་མི་འདྲ་བའི་ཆ་ནས་འཁྲབ་ཚིག་གཅིག་ལའང་དངོས་ཤུགས་ཅི་རིགས་ཀྱི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་བརྟག་རྒྱུ་ཡོད་པ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་སྐད་ཆ་རང་སྟེང་གི་ཚིག་རྒྱུན་སྔ་ཕྱི་གོང་འོག་གི་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བ་ལས་བརྡ་དོན་ཅི་རིགས་ཤིག་བསྐྱེད་རུང་བས་ན། འདིར་བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་གྱི་འཁྲབ་ཚིག་བསྒྱུར་བ་ལའང་ཐོག་མར་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟེན་ནས་བསྒྱུར་བྱའི་མ་རྩོམ་གྱི་སྒྲ་དོན་ངེས་ཚུལ་ལ་བརྟག་དགོས་པ་དང་། དེ་ནས་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་པའི་མིང་གི་བསྒྱུར་ཐབས་དང་ཚིག་གི་བསྒྱུར་ཐབས་བཅས་ལ་ངེས་ཤེས་གསལ་བོར་འདྲོང་རྒྱུ་ནི་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་ཐབས་ལམ་མཆོག་ཅིག་ཡིན་པར་འདོད་དེ།
གཅིག སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟེན་ནས་བསྒྱུར་བྱའི་མ་རྩོམ་གྱི་སྒྲ་དོན་ངེས་ཚུལ་ལ་བརྟག་པ།
དེ་ཡང་བསྒྱུར་བྱར་གྱུར་པའི་འཁྲབ་ཚིག་གང་ཞིག་སྒྱུར་བར་བྱེད་པ་ལ་ཐོག་མར་བསྒྱུར་བྱའི་མིང་དང་ཚིག་དག་གི་དོན་སྦྱོར་རྟོག་པ་དེ་བློར་གསལ་བོར་ངེས་དགོས་ལ། ཡུལ་རང་ཡུལ་ཅན་ཤེས་པས་བཟུང་བའི་རྟོག་པ་དེ་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཆོས་དངོས་ལ་ཞིབ་ཆ་མེད་པར་རིས་སུ་བོར་བ་དང་། བརྡ་དོན་རང་ཡུལ་རང་ངོས་ནས་གཤིས་སུ་གྲུབ་པ་མ་ཡིན་པར་རྟོག་པས་བཏགས་ཙམ་དུ་སྣང་བས། བརྡ་དོན་གྱིས་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཆོས་རྣམས་མཚོན་སྐབས་ཀྱང་མེ་ལོང་ལ་གཟུགས་བརྙན་འཆར་བ་བཞིན་མ་ལགས་པར་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་། ཁྱད་ཆོས། འབྲེལ་བ། སྣང་ཚུལ་ཅི་རིགས་ཟུར་མི་འདྲ་བ་ནས་རགས་རོབ་ཏུ་བསྡུས་ཤིང་སྤྱི་མཚན་དུ་སྣང་བས། བསྒྱུར་བྱའི་མིང་དང་ཚིག་གང་ཞིག་ཕྱིར་རང་གི་འཇུག་ཡུལ་ལ་གཞོལ་བའི་ཚེའང་མོག་མོག་མི་གསལ་ཞིང་ཞིབ་ཆར་མ་ངེས་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཏེ། དཔེར་ན་རྒྱ་སྐད་དུ“好”ཞེས་པ་ལ་《ཚིག་མཛོད་རིན་ཆེན་འབྱུང་གནས་》 སུ། ( 1)美、善;(2)表示应允; (3)完毕、完成; (4)容易 ; (5)相善、友爱; ( 6)可以、能、以便;(7)表示程度深或数量多ཞེས་དོན་བདུན་ལ་འཇུག་ཚུལ་སྤྱི་ཙམ་པར་གོ་བ་མ་གཏོགས་བྱེ་བྲག་པར་དམིགས་བཟུང་དཀའ་ལ། “低”ཞེས་པ་མཐོན་པོ་མ་ཡིན་པའི་དམའ་བ་ཙམ་ལས་ལྟོས་མེད་ཀྱི་ཚད་གཞི་མེད་པ་དང་། རང་སྐད་དུ་ལྟོ་ལྡིར་ཞབས་ཞུམ་ཆུ་སྐྱོར་གྱི་དོན་བྱེད་ནུས་པ་ལ་བུམ་པ་ཞེས་བྱ་བ་རིགས་སྤྱི་ཙམ་དུ་མ་གཏོགས་རང་གི་རྗེས་སུ་འགྲོ་བའི་རིགས་ཅན་ལ་དམིགས་ན་བདག་ཏུ་མ་གྲུབ་པ་དང་། རྒྱ་སྐད་དུ་“鸡不吃་ཞེས་པའི་ཚིག་གཅིག་ལའང་གང་གིས་བྱ་ཤ་མི་ཟ་བའམ་བྱ་བོས་རྒུམ་བུ་མི་ཟ་བའི་དོན་གང་ཡིན་ཆ་མ་འཚལ་བའི་དོགས་གཞི་ཞིག་ཡོད་པ་དང་། “四五二十”ཞེས་པ་བཞི་དང་ལྔ་དང་གཉིས་དང་བཅུ་ཞེས་གྲངས་ཀ་བཞི་ལྟར་བསྒྱུར་རམ། བཞི་དང་ལྔ་དང་ཉི་ཤུ་ཞེས་གྲངས་ཀ་གསུམ་ལྟར་བསྒྱུར་རམ། ཡང་ན4 X5=20ལྟར་བསྒྱུར་བ་ཆ་མ་འཚལ་ཞིང་། མིང་དང་ཚིག་གང་རུང་གི་དོན་དེ་རང་གི་འཇུག་ཡུལ་ལ་ཞིབ་ཆ་མེད་ངེས་ཕྱིར། རྒྱལ་སྲས་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་གཞི་གྲུབ་ན་སྒྲའི་སྤྱོད་ཡུལ་ཡིན་པས་ཁྱབ་ཅིང་སྒྲ་དངོས་ཀྱི་གཞལ་བྱ་ཡིན་ཡང་། མངོན་སུམ་དུ་གཞལ་མི་ནུས་པར་གསུངས་པ་དང་། རྗེ་ས་པཎ་ཉིད་ནས་ཀྱང་། དེ་ལྟ་ན་ཡང་དེ་དག་ཉིད།། གཞན་དུ་སྦྱར་ཡང་མི་འགལ་ཕྱིར།། ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་འབྲེལ་བ་མེད།། དེས་ན་བརྗོད་འདོད་ཁོ་ནར་གྲུབ།།⑥ཅེས་གསུངས་སོ།། དེས་ན་བསྒྱུར་བྱ་མིང་དང་ཚིག་གང་གི་དོན་ལ་འཇུག་ཚུལ་རགས་པའམ་རྩིང་བའི་ཆ་དེ་སེལ་ནས་ཞིབ་ཆ་ཅན་དུ་དམིགས་པའམ་བྱེ་བྲག་པར་ཇི་ལྟར་འགོད་ཅེ་ན། སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་བརྟག་པར་བྱ་དགོས་ཏེ། 《བརྡ་སྤྲོད་དོན་འགྲེལ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་》ལས། སྤྱིར་སྒྲ་དང་ཐ་སྙད་གང་ལ་ཡང་སྤྱིར་བཏང་གི་མཚོན་དོན་དང་། གནས་སྐབས་ཀྱི་མཚོན་དོན་གཉིས་རེ་ཡོད། སྤྱིར་བཏང་གི་མཚོན་དོན་ནི་དག་ཡིག་བརྡ་བཀྲོལ་ཚིག་མཛོད་སོགས་ཀྱི་སྟེང་ནས་ཤེས་ཐུབ་ཀྱང་། གནས་སྐབས་ཀྱི་མཚོན་དོན་ནི་ཚིག་སྦྱོར་སྟེང་དུ་ངེས་དགོས་པ་ཡིན། དེ་ཡང་ཚིག་གོང་འོག་དང་ཚིག་གྲོགས། གནས་སྐབས་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་བློ་སོགས་ལ་བརྟེན་དགོས་ཞེས་གསུངས། མཚོན་དོན་གྱི་དཔེ་ལྟར་ནའང་། རྒྱ་ཡིག་གི་འཁྲབ་ཚིག་ཏུ“回头”ཞེས་པའི་མིང་གཅིག་ཀྱང་། “回头啊！我给你一个妇科专家的电话，你去找她”ཞེས་པའི་སྐབས་སུ། “རྗེས་ཕྱོགས། ངས་ཁྱོད་ལ་མོ་ནད་ཚན་ཁག་གི་ཆེད་མཁས་པ་ཞིག་གི་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་བཤད། ཁྱོད་མོ་རང་འཚོལ་དུ་སོང་”ཞེས་དང་། “你对我如此冷漠，从今以后我再也不回头”ཞེས་པའི་སྐབས་སུ། “ཁྱོད་ཀྱིས་ངར་སྣང་མེད་འདི་འདྲར་བྱས་པས། སང་ཕྱིན་ཆད་ང་གཏན་ནས་ཕྱིར་འོང་མི་སྲིད་”ཅེས་ཚིག་གོང་འོག་དང། ཚིག་གྲོགས། བརྗོད་འདོད་སོགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་དང་བསྟུན་ནས་སོ་སོར་“རྗེས་ཕྱོགས་དང་“ཕྱིར་འོང་བ་”བཞིན་བསྒྱུར་ན། ད་གཟོད་ངེས་དགོས་སའི་དོན་ལ་ཞིབ་གསལ་གྱི་ཆ་ལེགས་པར་འབྱུང་ནུས། དེ་བཞིན་དུ་རྒྱ་ཡིག་འཁྲབ་ཚིག་གི་ས་མིང་མི་མིང་དང་མིང་ངམ་ཚིག་དུམ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཕྱེ་ནས་སྒྲ་སྒྱུར་དང་དོན་སྒྱུར་བྱེད་སྐབས་ཀྱང་། ཡིག་གཟུགས་གཅིག་ལ་སྒྲའི་བཀླག་གདངས་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་འབྱུང་སྲིད་ཅིང་། སྒྲའི་འདེགས་ཕབ་དང་གཅོད་མཚམས་མི་འདྲ་བ་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས། སྐབས་ཐོག་ཇི་ལྟར་བསྒྱུར་དགོས་ཚུལ་མི་ཤེས་པའམ་མ་ངེས་པའི་ཚེ་ནའང་གནས་སྐབས་ལ་བརྟག་ཅིང་དཔྱད་ནས་བསྒྱུར་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན་འཁྲབ་ཚིག་ཏུ་“李朝(人名)今天不在家，和他的妻子一起去了朝阳(地名)”ཞེས་པ་བོད་སྐད་དུ་སྒྱུར་དུས་“ལིས་ཀྲའོ་དེ་རིང་ཁྱིམ་ན་མི་འདུག ཁོའི་ཆུང་མ་དང་མཉམ་དུ་ཁྲའོ་དབྱང་ལ་བུད་ཐལ་”ཞེས་པའི་“朝་ཡིག་དེ་སྔ་མའི་མི་མིང་གི་སྐབས་སུ་ཀྲའོ་(朝zhao)དང་ཕྱི་མའི་ས་མིང་གི་སྐབས་སུ་ཁྲའོ་(朝chao)ཞེས་སུ་བསྒྱུར་ན་དོན་ལ་གནས་པ་དང་། ཡང་དཔེར་ན།
结果把事情搞砸了—མཐའ་འབྲས་དོན་དག་ཡོངས་བརླགས་ཚར་སོང་།
这棵梨树结果了—སིལ་སྡོང་འདིར་སིལ་ཏོག་ཐོགས་ཐལ།
李逵一板斧结果了他-ལིས་ཁིས་ཀྱིས་སྟ་རེ་གཅིག་གིས་ཁོ་བསད་སོང་།(ཚེ་སྲོག་མཇུག་བསྒྲིལ་བ)
ལྟ་བུ་ལས་“结果”ཞེས་པའི་སྒྲ་གཟུགས་རང་ལ་མིང་དང་ཚིག་དུམ་གང་ཡིན་དང་དོན་གང་ལ་འཇུག་པ་རང་ཆོས་སུ་མི་གསལ་ན་ཡང་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟེན་ན། ཐོག་མ་རུ་མཐའ་འབྲས་ཞེས་མིང་དང་། བར་མ་རུ་སིལ་ཏོག་ཐོགས་ཞེས་ཚིག་དུམ་དང་། མཐའ་མ་རུ་བསད་སོང(མཇུག་བསྒྲིལ་བ)ཞེས་ཚིག་དུམ་ལྟར་གོ་ནུས་ཤིང་སྐབས་དོན་བྱེ་བྲག་པར་བསལ་འཇུག་བྱེད་ནུས། དེ་ལྟར་ན་ཚིག་གི་སྒྲའི་སྦྱོར་བའི་ཤུགས་སུ་དོན་གྱི་རྣམ་པ་གསལ་བར་འབྱིན་པ་དང་། དོན་གྱི་བབ་ལས་ཚིག་གི་སྦྱོར་བ་སྟོན་པར་འགྱུར་བས། གནས་བརྒྱད་ཆེན་མོའི་རྩ་འགྲེལ་དུ། འཇུག་པས་བརྡ་དང་ཐ་སྙད་ཤེས།། དགོས་འབྲེལ་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་འགྱུར།།⑦ཞེས་དང་། དེའི་འགྲེལ་བར། དགོས་འབྲེལ་ནི་དོན་གྱི་རྣམ་པ་ལས་སྒྲའི་རྣམ་པ་འབྱུང་ལ། སྒྲའི་རྣམ་པས་དོན་གྱི་རྣམ་པ་རྟོགས་པར་འགྱུར་བས་སྤྱིའི་རྣམ་པའི་སྒོ་ནས་ནི་འབྲེལ་བ་ཡིན་ནོ།།⑧ཞེས་དང་། དོན་གྱི་དབང་གིས་སྒྲའི་གནས་དགོད་པར་རྩོམ་པ་དང་། ངག་ཏུ་སྨྲ་བ་དང་། ཉན་པ་པོ་ཉན་པ་ལ་འཇུག་གོ། རྟོག་པ་དང་མི་ལྡན་པ་དག་ནི་དོན་ཡོད་པར་ཡིད་ལ་བྱ་སྟེ། ཞེན་པའི་སྒོ་ནས་སྨྲ་བར་བྱེད་དོ།། ཞེས་རྒྱ་ཆེར་གསུངས་པ་རྣམས་མཐར་གཏུགས་ན། སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟེན་ནས་སྒྲ་དོན་གྱི་ངེས་ཚུལ་གནད་འཐིངས་པར་བསྟན་པ་ལགས་ཏེ། དོན་ལ་བརྟེན་ནས་སྒྲ་ཡི་རྣམ་འགྱུར་བསྒྱུར་བ་དང་། མིང་དང་ཚིག་གང་རུང་གི་སྒྲ་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་བརྟེན་ནས་སྐབས་དོན་གྱི་ངེས་སྟངས་དང་འཇུག་ཚུལ་བསྟན་པ་ཡིན་པས་སྒྲ་གཟུགས་དོན་གསུམ་གྱི་འབྲེལ་བར་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་པ་དང་། སྐབས་བབ་སྒྲའི་བཀླག་གདངས་དང་མིང་ཚིག་དག་གི་བསྟན་བྱའི་དོན་རྣམས་ཀྱང་འཆད་པ་པོ་དང་ཉན་པ་པོའི་རྣམ་འགྱུར་ཀུན་སློང་སོགས་ལ་རག་ལས་པའམ། རྗོད་བྱེད་མིང་ཚིག་དག་གི་སྔ་ཕྱི་ཚིག་གྲོགས་དང་དགོས་འབྲེལ་གྱི་རིག་གནས་རྒྱབ་ལྗོངས་སོགས་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ལྡན་ཕྱིར། འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་དུ་ཐོག་མར་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་མིང་ཚིག་དག་གི་བྱེ་བྲག་པའི་སྒྲ་དོན་གྱི་ངེས་ཚུལ་ལ་ཞིབ་ཅིང་གསལ་ཁ་འབྱོང་བར་བརྟག་རྒྱུ་ནི་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་གོམ་འགྲོས་དང་པོ་ཡིན་པར་འདོད་དོ།།
གཉིས། སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟེན་ནས་མིང་བརྡའི་བསྒྱུར་ཚུལ་སྐོར་བཤད་པ།
དེ་ཡང་མིང་གི་མཚན་ཉིད་ལ་རང་གཞན་ཀུན་གྱི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་ལུགས་སུ་འཇོག་ལུགས་མི་འདྲ་བ་མང་ཙམ་ཡོད་དེ། 《གནས་བརྒྱད་ཆེན་མོའི་རྩ་འགྲེལ་》དུ། མིང་ནི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་ཚིག་བླ་དྭགས་ཏེ་ཡི་གེ་འདུས་པའི་བདག་ཉིད་དོ།། ཞེས་པ་དང་། རྗེ་ས་པཎ་གྱི་《མཁས་འཇུག་》ཏུ། ཡི་གེ་འདུས་པའི་བདག་ཉིད་ཅན།།དོན་གྱི་ངོ་བོ་བརྡ་སྤྲོད་པ།། མིང་ཡིན་ཞེས་དང་། 《སུམ་རྟགས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་མུ་ཏིག་ཕྲེང་མཛེས་》སུའང་། དོན་གྱི་ངོ་བོ་ཙམ་སྟོན་པའི་སྒྲ་ནི་མིང་ཡིན་ཞེས་སོགས་མང་དུ་གསུངས་པ་ལས་མིང་ནི་ཡི་གེ་གཉིས་སམ་དུ་མ་འདུས་ནས་དོན་གྱི་ངོ་བོ་ཙམ་སྟོན་པའི་སྒྲ་རུ་འདོད་པ་དང་། རྒྱ་གཞུང་ལྟར་ན། མིང་ནི་དོན་ལྡན་གྱི་སྒྲའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་ཞེས་པའམ། ཆེས་ཆུང་ཞིང་རང་རྐྱ་ཕེར་བའི་སྐད་ཆའི་ཆ་ཤས་དོན་ལྡན་ཞིག་ལ་བྱ་བའམ། ཡང་ན་ཆེས་ཆུང་བའི་སྒྲ་དོན་དག་ཟུང་དུ་འབྲེལ་ཞིང་ཚུགས་ཐུབ་ཏུ་བཀོལ་རུང་བའི་སྐད་བརྡའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་ཏུ་འདོད་པར་བརྗོད་ཀྱང་། དེ་རྣམས་རང་གཞན་དག་གི་སྐད་ལུགས་མི་འདྲ་བ་ལས་ངེས་དོན་ལ་ཚིག་ཟུར་གྱི་ཁྱད་པར་ཆེ་ཙམ་བྱུང་བ་མ་གཏོགས་དོན་གྱི་འགངས་རྣམས་གཅིག་ཏུ་ངེས་ཕྱིར། འདིར་གནད་རྣམས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་མིང་ལ་ཀུན་མཐུན་གྱི་མཚན་ཉིད་ཅིག་བཀོད་ན། གདགས་བྱའི་ཆོས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཚུགས་ཐུབ་ཏུ་སྟོན་ནུས་ཤིང་རང་དབང་གིས་བཀོལ་རུང་བའི་སྒྲ་དོན་གྱི་གྲུབ་ཆ་ཆེས་ཆུང་བ་ཞིག་ལ་གོ་རིགས་པར་སེམས་སོ།། འདི་ལྟའི་མིང་རྣམས་དང་མིང་གཉིས་སམ་དུ་མར་བརྟེན་ནས་གྲུབ་པའི་ཚིག་དག་ནི་སྐད་ཆའི་རྩ་བའི་སྡེ་ཚན་གཉིས་སུ་འདོད་པས་ན། སློབ་དཔོན་ཐོན་མིས། མིང་ཚིག་སྦྱོར་བ་མེད་ན་ནི།། དོན་རྣམས་བརྗོད་པར་མི་འགྱུར་རོ།། དེ་ལྟར་གྱུར་ན་འཇིག་རྟེན་དུ།།དོན་མཚོན་བརྗོད་པ་ཀུན་ཀྱང་མེད།། ཅེས་གསུངས་ཤིང་།ཚིག་དེ་ཡང་མིང་གི་རྒྱུ་ཆ་ལ་བརྟེན་ནས་གྲུབ་ཅིང་ཕྲད་སྦྱོར་མིན་གང་རུང་གིས་སྦྲགས་མར་སྤེལ་ནས་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་སྟོན་པའམ་བརྗོད་པ་འགྲུབ་བྱེད་དུ་གྱུར་པས་ན། མིང་གི་བརྡ་སྤྲོད་པ་ནི་ངག་སྦྱོར་གྱི་ཆེས་རྩ་བའི་སྡེ་ཚན་དུ་རྟོགས་ཤིང་ཀུན་ནས་ཆེས་གཙིགས་སུ་འཛིན་པར་བྱེད་དེ། རིན་སྤུངས་པ་ངག་དབང་འཇིགས་གྲགས་ཀྱིས། ཨེ་མ་ཆོས་ཀྱི་གནས་ལུགས་མཐའ་དག་དོན།། རྟོགས་བྱེད་དང་པོ་མིང་གི་བརྡ་སྤྲོད་པ།། ཞེས་དང་། ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་པས། ཆོས་ཐམས་ཅད་འཇོག་པ་ཡང་མིང་ལ་རག་ལས་པས། ཞེས་གསུངས་ནས་འཇིག་རྟེན་ཀུན་རྫོབ་པའི་ཆོས་ཀྱི་གནས་ལུགས་མཐའ་དག་གི་དོན་རྟོགས་བྱེད་དང་དོན་མཚོན་བརྗོད་པ་ཀུན་གྱི་གཞི་མ་ནི་མིང་ཡིན་པར་བསྟན་པ་དང་། ཆབས་ཅིག་ཏུ་མིང་གང་གི་སྒྲ་དོན་འཇུག་ཚུལ་ལའང་ཤིན་ཏུ་གཟབ་པར་བྱ་བ་ཞིག་སྟེ། དཔལ་སྒང་ལོ་ཙཱ་བས། ཨེ་མ་ཤེས་བྱ་ཕ་མཐའ་ཡས།། དེ་དག་རེ་རེའི་མིང་གི་ཡང་།། རྒྱུ་མཚན་ངེས་ཚིག་མ་ཤེས་ན།།བརྡ་དག་སྦྱོར་བ་ཇི་ལྟར་འབྱུང་།། ཞེས་དང་། 《དག་བྱེད་གསལ་བའི་མེ་ལོང་》ལས་ཀྱང་། གསུང་རབ་བརྡ་ལ་མ་སྦྱངས་ན།། རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་སྒྲ་འདྲ་ཡང་།། བརྗོད་བྱ་དོན་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད།། དེ་ཕྱིར་ཡི་གེའི་དག་བྱེད་དགོས།།ཞེས་གསུངས། དེ་མཚུངས་སུ་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་སྐབས་སུ་མིང་སྒྱུར་སྐབས་ཀྱང་། དང་པོར་བསྒྱུར་བྱའི་མ་རྩོམ་གྱི་མིང་ཚིག་རེ་རེར་གོ་བ་གཏིང་ཟབ་ཅིང་དག་ཐོན་པ་ཞིག་ལོན་དགོས་པས། ཐོག་མར་བསྒྱུར་བྱའི་མིང་ངམ་ཡི་གེ་གང་ཞིག་ལ་སྤྱིར་བཏང་དུ་བཀླག་གདངས་གཉིས་སམ་དུ་མ་ཡོད་མེད་དང་དོན་གཉིས་སམ་དུ་མར་འཇུག་མིན་ལ་བརྟག་པ་དང་། དེ་ནས་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་མིང་ངམ་ཡི་གེ་གང་ཞིག་གནས་སྐབས་དེར་སྒྲའི་བཀླག་གདངས་དང་དོན་གྱི་ངེས་ཚུལ་བྱེ་བྲག་གང་ཡིན་པར་གཏན་དུ་ཕབ་ནས་མ་རྩོམ་གྱི་སྐབས་དོན་དང་མཐུན་པར་བསྒྱུར་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན། “朝(chmo)山”/“朝佛”གནས་སྐོར། རྟེན་མཇལ། “朝(zhao)霞”ཞོགས་པའི་མཚམས་སྤྲིན། ལྟ་བུ་ཚིག་གྲོགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་མིང་གང་གི་སྒྲ་དོན་གྱི་བསྒྱུར་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་སུ་མངོན་པ་དང་། ཡང་དཔེར་ན།
晏阳 : “我不知道该怎么办 ， 我真的不想让他为难。”ཞེས་པ་བོད་སྐད་དུ། ད་ངས་ཅི་བྱེད་དགོས་མི་ཤེས། ངས་ངོ་མ་ཁོ་རང་སྡུག་ལ་གཏོད་ན་མི་འདོད། ཅེས་དང་།
晏阳：“你是不是遇到了让你为难的事， 怎么了?” ཞེས་པ་བོད་སྐད་དུ། ཁྱོད་དཀའ་ཁག་ཅན་གྱི་དོན་དག་ཅིག་ལ་འཕྲད་སོང་བ་མིན་ནམ། ཅི་ཞིག་རེད། ལྟ་བུ་རྗོད་མཁན་གྱི་མི་སྣ་གཅིག་ཏུ་ངེས་ཀྱང་། བརྗོད་གཞི་དང་ཡུལ་དུས་ཁོར་ཡུག་སོགས་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་“为难”ཞེས་པར་བསྒྱུར་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བྱུང་བ་རེད།
ཡང་རྒྱའི་གོམས་སྲོལ་དུ་རུང་ཞིང་སྐད་ཡིག་ཏུ་སྦྱོར་སྲོལ་ཡོད་ཀྱང་བོད་སྐད་དུ་མི་རུང་བ་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡིན་ཏེ། སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དོར་ཞི་གདོང་དྲུག་སྙེམས་བློས། མི་ལ་བ་གླང་མཚུངས་དཔེར་སྦྱར་ན། རྒྱ་སྐད་དུ་བསྟོད་པའི་དཔེ་དང་བོད་སྐད་དུ་སྨད་པའི་དཔེར་འགྱུར། རི་བོང་བོད་སྐད་ལ་བློ་རིག་གསལ་བའི་དོན་དང་བསྟོད་པའི་དཔེ་ཡིན་ལ། རྒྱ་སྐད་དུ་གཡོ་སྒྱུ་ཅན་དང་སྐྲག་ཤོར་གྱི་དོན་ཡིན་པས་སྨད་པར་འཇུག དུང་སྒྲ་བོད་སྐད་དུ་བཀྲ་ཤིས་པའི་རྟགས་མཚན་དང་རྒྱ་སྐད་ལ་འཐབ་འཁྲུག་གི་རྟགས་མཚན་དུ་འཛིན་པ་ལྟ་བུའོ།། ཞེས་དང་། བོད་སྐད་དུ་མིག་མཛེས་པའི་དཔེ་ལ་རི་དྭགས་མིག་དང་ཨུཧྤལ་སྦྱོར། རྒྱ་སྐད་ལ་བསྒྱུར་ན་གོ་རྒྱུ་མེད། རྒྱ་སྐད་ལ་ཁྲུང་ཁྲུང་མཛེས་མའི་དཔེ་དང་། ཉ་ཆུ་ལ་བྱིང་བ་དང་ཁྲུང་སར་འབབ་པ་བུད་མེད་ཀྱི་གཟུགས་མཛེས་པའི་དཔེ་ལ་སྦྱོར་ཡང་། བོད་སྐད་ལ་སྦྱར་ན་གོ་རྒྱུ་མེད་ཅེས་གསུངས་པ་བཞིན་དུ་མི་ལ་རྒྱ་སྐད་དུ“小草”ཞེས་སྦྱར་ན་སྐྱེ་སྟོབས་དཔལ་འབར་གྱི་མཚོན་བྱེད་དུ་འགྲོ་ཡང་། བོད་སྐད་དུ་ཇི་བཞིན་རྩྭ་ཕྲན་དུ་བསྒྱུར་ན། རྩྭ་ཟན་དང་། རྩྭ་ལྡུམ། རྩྭ་ཆག རྩྭ་ངན་སོགས་ལས་བསླངས་པའི་ལྟས་མི་ལེགས་པའམ་དམན་པའི་དོན་ཞིག་ཀྱང་འབྱུང་སྲིད་པས། གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་ཞའོ་ཚའོ་ཞེས་སྒྲ་སྒྱུར་བྱས་ན་ལེགས་མོད། དེ་ལྟ་ནའང་ལོ་ཙཱ་ནི་རིག་གནས་བརྗེ་རེས་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཉག་གཅིག་ཏུ་འདོད་པ་བཞིན་དུ་བུ་མོ་ཞའོ་ཚའོ་ཡི་མིང་ལ་རྩྭ་ཕྲན་ཞེས་འདོགས་དོན་གྱི་རྒྱུ་མཚན་དང་། དེ་དག་དང་འབྲེལ་བའི་འཁྲབ་གཞུང་གི་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོ། འཁྲབ་གཞུང་གི་མཚན་བྱང་སོགས་སྒྱུར་དུས་རྒྱའི་རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་བསྟུན་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་“小草”ལ་རྩྭ་ཕྲན་ཞེས་དོན་སྒྱུར་བྱས་ན་དོན་ལ་འབྲེལ་ཆགས་ཤིང་བསམ་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཉིང་དོན་ལ་འབྲེལ་ནུས་པར་ངེས་ཏེ། ཨ་རིའི་རྒྱ་ནག་གི་རིག་གནས་སྨྲ་བ་ཆེན་མོ་ཡོ་ཧན•J•ཎེས། “སྐད་བརྡ་གང་ཡིན་ཚང་མས་ཀྱང་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་ཚེ་སྲོག་དང་ཉིང་བཅུད་བསྡུས་པ་ཡིན་པས། ང་ཚོས་ལོ་ཙཱ་བྱེད་དུས་སྐད་བརྡ་གཅིག་གི་ནང་དོན་དེ་སྐད་བརྡ་གཞན་ཞིག་ཏུ་ཇི་ལྟར་བསྒྱུར་རྒྱུ་ཁོ་ནར་དོ་སྣང་བྱས་པས་མི་ཆོག་པར། ངེས་པར་དུ་རིག་གནས་གཉིས་ཀྱི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་དང་འགྱུར་ཉམས་མཚོན་སྟངས་ཐད་ཀྱི་གོམས་སྲོལ་ཡང་མཚོན་ཅི་ནུས་བྱ་དགོས་”ཞེས་གསུངས་སོ།། དེ་བས་ཀྱང་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་པ་ཞིག་ནི་ཁ་སྐད་དམ་ལུང་སྐད་དང་ཡིག་སྐད་གཉིས་ཀྱི་གཤིས་ཉམས་དང་ཁྱད་ཆོས་མི་འདྲ་བའི་གནས་སྐབས་སོགས་ཀྱང་ལགས་ཏེ། དཔེར་ན་“小草”ཞེས་པར་ཡུལ་ལུང་གི་སྐད་དུ་སྔོ་མ་དང་། ལྗང་བུ། རྩྭ་སྔོན་ཕྲ་ཆུང་ཞེས་དང་། ཡིག་སྐད་དུ་རྩྭ་གཞོན་དང་། རྩྭ་ཕྲན། སྐྱེ་ལྡན་ལྗང་མྱུག རྩྭ་ལྗང་སོགས་མང་ཡང་། འཁྲབ་གཞུང་འདིའི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ན། གཅིག་ནས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཡུལ་ལུང་གི་བརྡ་སྐད་འབའ་ཞིག་ལའང་དམིགས་མི་རུང་བ་དང་། གཉིས་ནས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཡིག་སྐད་ཁོ་ནའི་ཤན་ཐེབས་དྲགས་བྱ་ཡང་མི་རུང་བས། ཡིག་སྐད་ལས་ཀྱང་ཕལ་ཚིག་གི་གཤིས་ཉམས་དང་བསྟུན་ནས་རྩྭ་ཕྲན་ཞེས་ཚེ། དོན་ལ་གནས་ཤིང་བོད་སྤྱི་འགྲོས་ཀྱི་སྐད་དམ་ཕལ་སྐད་ཀྱི་བརྡ་སྲོལ་དང་མཐུན་པས་དགེ་མཚན་རྒྱ་ཆེན་པོ་ལྡན། ཡིན་ན་ཡང་གོང་གསལ་དུ། སྤང་ཐང་ཡངས་པོའི་རྩྭ་ལྗང་ཕོན་པོའི་ཚོགས།། ལོ་ཟླ་དུས་ཀྱིས་བསྐྱེད་བརྐུམ་འགྱུར་ཉམས་ཅན།། མེ་དཔུང་དྲག་པོས་བསྲེགས་ཀྱང་གཞོམ་གཞུག་བྲལ།། དཔྱིད་དུས་སླར་ཡང་མལ་ནས་དལ་བུར་ལྡང་།། ཞེས་པའི་ཤོ་ལོ་ཀ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི་ངག་ནས་གྱེར་བའི་སྙན་ཚིག་ཅིག་ཏུ་ངེས་ཕྱིར། ཡིག་སྐད་ལས་ཀྱང་སྙན་ཚིག་གི་གཤིས་ཉམས་རྨ་མེད་པ་ཞིག་འབྱུང་དགོས་ཕྱིར། སྤྱིར་བཏང་གི་རྩྭ་སྔོན་དང་སྔོ་མ་བཞིན་བསྒྱུར་ན་ཐན་སྐད་དུ་འགྲོ་ཉེན་ཆེ་ལ། སྐྱེ་ལྡན་ལྗང་མྱུག་བཞིན་བསྒྱུར་ན་ཡིག་སྐད་ཐལ་དྲགས་ཤིང་སྡེབ་མི་ལེགས་པའི་ཉེས་སྐྱོན་ཡང་འབྱུང་སླ་བས་རྩྭ་ལྗང་བཞིན་བསྒྱུར་ན་ཆེས་འོས་ཤིང་འཚམ་པར་འདོད་དོ།། ཚུལ་འདི་དག་ལས་འཁྲབ་ཚིག་གི་མིང་བརྡ་སྒྱུར་དུས་སུ། གཅིག་ནས་མིང་གང་གི་སྒྲ་གདངས་དང་། ངེས་དོན་དང་འཕྲོས་དོན། གཤིས་ཉམས་སྦྱོར་ལུགས་བཅས་ལ་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་པ་དང་། གཉིས་ནས་མིང་གང་གི་སྒྲ་དོན་ངེས་སྲོལ་དེ་དག་དང་འབྲེལ་བའི་རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་རྒྱ་ཆེན་པོར་མནོ་བསམ་གང་ལེགས་གཏོང་དགོས་ཀྱང་། སྔ་ཕྱི་དག་གི་འཇུག་དོན་ཕལ་མོ་ཆེ་རྣམས་སྤྱིར་བཏང་གི་ཚིག་མཛོད་བརྡ་དག་སོགས་སུ་རྙེད་དུ་མེད་པར་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟག་ཅིང་དཔྱད་ནས་ཐག་གཅོད་དང་ལོ་ཙཱ་བྱ་དགོས་ཕྱིར། 《སྐད་བརྡ་དང་རིག་གནས་》ཞེས་པའི་ནང་དུ། “མིང་བརྡའི་གོ་དོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ན། ང་ཚོས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བརྡ་རྙིང་འགྲེལ་ཐབས་ཙམ་ལ་བརྟེན་པས་མི་ཆོག་པར། མིང་བརྡ་ཁོ་རང་འབྱུང་སའི་ཚིག་དོན་སྔ་ཕྱིའི་འབྲེལ་བར་བརྟག་དགོས་ཀྱི། བརྡ་དག་དང་ཚིག་མཛོད་ཁྲོད་ཀྱི་འགྲེལ་བཤད་ཙམ་ལ་ཡིད་རྟོན་མི་རུང་། གནའ་བོའི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་པའི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་དུས་སྐབས་སོ་སོའི་བརྡ་དོན་རིམ་པར་འགྱུར་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་དཔྱད་པ་དང་། ལོ་རྒྱུས་དངོས་གཙོ་སྨྲ་བའི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་བརྡ་དོན་གྱི་ཉམས་ཚུལ་དང་། འཕོ་འགྱུར་བྱ་ཚུལ། གསར་དུ་སྒྲུབ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཆ་རྐྱེན་ལ་བརྟག་དགོས་”⑨ཞེས་དང་། “བརྟག་ཐབས་ལྟར་ནའང་། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པའི་བསྟན་བཅོས་ཚད་ལྡན་རྣམས་ནས་འབངས་ཕལ་མོ་ཆེའི་ཁ་སྐད་བར་བརྟག་པ་དང་། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་དམངས་ཕལ་མོ་ཆེའི་མིང་བརྡ་ནས་མིང་བརྡ་དེ་དག་གི་ཐོག་མའི་འབྱུང་གཞི་བར་དུ་ཁུངས་གཏུགས་ནས་གནའ་དེང་མཆོག་དམན་གྱི་རྒྱུ་ཆ་རྣམས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་སྦྲགས་ནས་བརྟགས་ན་ལེགས་”⑩ཞེས་བསྟན་འདུག་གོ།
གསུམ། སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་ལ་བརྟེན་ནས་ཚིག་གི་བསྒྱུར་ཚུལ་སྐོར་བཤད་པ།
སྤྱིར་ཚིག་ཅེས་པ་ནི་བོད་སྔ་རབས་པའི་ལུགས་སུ་དབྱངས་གསལ་གྱི་ཡི་གེ་དུ་མ་འདུས་པ་ལས་གྲུབ་པའི་མིང་གཉིས་སམ་དུ་མའམ་མང་ཙམ་འདུས་ནས་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་སྟོན་པའི་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲ་རུ་འདོད་དེ། 《སྨྲ་སྒོ་མཚོན་ཆ་》རུ། “གལ་ཏེ་མིང་གཉིས་འདུས་པའམ།། འོན་ཏེ་མང་པོ་འདུས་ཀྱང་རུང་།། དེ་དག་ཁྱད་པར་རྗོད་བྱེད་ན།། ཚིག་ཅེས་རབ་ཏུ་བརྗོད་པ་ཡིན།།”ཞེས་དང་། དཔང་ལོ་ཙཱ་བའི་《ཚོགས་གསུམ་གསལ་བ་》ལས། “མིང་གཉིས་སམ་ནི་མང་པོ་ཡིས།། དོན་གྱི་ཁྱད་པར་རྗོད་བྱེད་པ།། དམ་ཆོས་མངོན་པར་གསུངས་པ་ཡི།། ཚིག་ཡིན་ཡི་གེ་འདུས་པ་ཉིད།། མིང་གཉིས་འདུས་པས་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་བརྗོད་པ། སངས་རྒྱས་ནི་སྐྱབས་སོ།། མིང་མང་པོ་འདུས་པས་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་བརྗོད་པ། ཆོས་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་པའོ།”ཞེས་གསུངས་པ་ལེགས་བཤད་རྨད་དུ་བྱུང་ལ། འདིའི་ཚིག་ངོས་སུ་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་སྟོན་པར་བརྗོད་པ་མ་གཏོགས་ཤུགས་བསྟན་དུ་བརྗོད་བྱ་རྫོགས་པར་སྟོན་དགོས་པའི་དོན་ཞིག་ཀྱང་བསྟན་འདུག་ཅིང་། ད་དུང་ངག་གི་བརྡ་སྐད་འདི་ལ་གདངས་ཀྱི་འགྱུར་བ་མངོན་པར་གསལ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཀྱང་བསྙོན་མེད་དུ་སྣང་ཕྱིར། འདིར་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ་སྐབས་ཀྱི་ཚིག་ཅེས་པ་ནི་མིང་གཉིས་སམ་མང་པོ་བརྡ་དོན་དང་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ངེས་ཅན་ལྟར་སྦྱར་ཅིང་སྐབས་བབ་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་དང་བསྟན་བྱ་རྫོགས་པར་སྟོན་པའི་ངག་གི་རྣམ་འགྱུར་གསལ་བའི་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲ་ཞིག་ལ་བྱ། འདི་ལྟའི་འཁྲབ་ཚིག་གི་ལོ་ཙཱ་ནི་ཡིག་ངོས་ཀྱི་ཚིག་སྦྱོར་ལོ་ཙཱ་བྱེད་ཐབས་ཙམ་ཞིག་མ་ཡིན་པར། འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་ངག་སྦྱོར་གྱི་ཉམས་ཆ་གསོན་པོ་དང་འགྱུར་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་བསྟུན་ནས་རང་སྐད་ལྟར་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་བསྐྱར་བཞེངས་བྱེད་པ་ཞིག་ཡིན་པས། འདི་ལ་བསྒྱུར་བྱ་འཁྲབ་ཚིག་དངོས་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིའི་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བ་དང་། འཁྲབ་ཚིག་རང་སྟེང་གི་བདག་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཏེ་ནང་གི་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་བསྒྱུར་ཐབས་ཀྱང་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཡོད་དེ། རིམ་པར་བརྗོད་ན།
1.ཕྱིའི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་འབྲེལ་བའི་བསྒྱུར་ཐབས། འདིར་ཕྱིའི་གནས་སྐབས་ཞེས་པ་ནི་འཁྲབ་ཚིག་དངོས་མ་ཡིན་ཞིང་དེ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་བདག་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཏེ། འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་རང་སྟེང་གི་ཁྱད་ཆོས་སྣ་ཚོགས་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས། མི་སྣ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་བ། ཡུལ་དུས་སོགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ཅི་རིགས་ལ་བྱ། འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་རང་སྟེང་གི་ཁྱད་ཆོས་ནི་འཁྲབ་གཞུང་གི་མི་སྣ་གཙོ་ཕལ་སྣ་ཚོགས་པ་སོ་སོའི་རང་གཤིས་དང་། ཀུན་སློང་རྣམ་འགྱུར། ཕོ་མོའི་ཁྱད་པར། ལོ་ཚོད་ཀྱི་ཆེ་ཆུང་། ཆུ་ཚད། ལོ་རྒྱུས་དང་སྐྱེ་རབས་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་ཆོས་བཅས་དང་། འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ནི་འཁྲབ་གཞུང་ཁྲོད་དུ་བྱུང་བའི་མི་སྣ་སོ་སོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིམ་གྲས་སམ་གྲལ་རིམ་དང་། མི་རིགས། ལས་རིགས། ཐོབ་ཐང་། གོ་གནས། ཁེ་དབང་། སྙན་གྲགས་སོགས་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་ཆོས་སྣ་ཚོགས་ལ་རྟོགས་ཤིང་། འདི་འདྲའི་ཁྱད་ཆོས་མི་འདྲ་བ་དང་འབྲེལ་ནས་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་སྨྲ་བརྗོད་ལའང་ཁྱད་པར་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ལྡན་ཏེ། དཔེར་ན་འཁྲབ་གཞུང་གི་མི་སྣའི་ཁྲོད་དུ་དཔོན་པོ་ལ་དཔོན་སྐད་དང་སྐྱ་འབངས་ལ་གཉོམ་སྐད་གྲགས་པ་དང་། རྒན་རབས་ལ་བསམ་ཤེས་ཀྱི་སྐད་ཆ་དང་བྱིས་པ་ལང་ཤོར་ལ་གོ་མེད་ཀྱི་གཏམ། སྐྱེས་པ་ངར་རྩིང་ཅན་ལ་ང་རྒྱལ་ཆེ་བའི་ཚིག་དང་སྐྱེས་མ་ཉམ་ཆུང་ཅན་ལ་ཞི་འཇམ་གྱི་ངག མཁས་པའི་ངག་ལས་ལེགས་བཤད་དང་བླུན་པོའི་ཁ་ནས་རྨོངས་གཏམ། སོ་ནམ་པའི་ངག་ནས་རོང་སྐད་དང་ཕྱུགས་རྫི་རྒན་པོའི་ངག་ལས་འབྲོག་སྐད། དམག་དཔུང་གི་ངག་ནས་དྲག་ཚིག་དང་ཇག་ཚོགས་ཀྱི་ཁ་ནས་གསང་ཚིག་ཇི་སྙེད་ཅིག་འབྱུང་བ་སོ་སོའི་གཏམ་སྤྱོད་ཀྱི་ཁྱད་པར་མི་འདྲ་བར་ངེས་ལ། 《ཆོས་འབྱུང་འབེལ་གཏམ་ཉུང་ངུ་》ལས་ཀྱང་། “བརྗོད་པའི་ངག་གང་ཞིག་སྙན་ཞིང་རྣ་བར་འཇེབས་པ་དང་། མཛེས་ཤིང་ཡིད་དང་མཐུན་པ་བཟང་ཞིང་སྤྲོ་བ་བསྐྱེད་པ་དེ་མི་ཆོས་ཀྱི་ཕུ་ཐག་ཆོད་པ་ལ་འབྱུང་། མཚར་ལ་དད་པ་སྐྱེ་བ། སྙན་ལ་མཆི་མ་འཆོར་བ། སེམས་ལ་ངེས་སྐྱེ་བ་དེ། ལྷ་ཆོས་ཀྱི་ཕུ་ཐག་ཆོད་པ་ལ་འབྱུང་། མང་ལ་འབྲེལ་བ་མེད་པ། དཔེ་དང་དོན་དུ་འགལ་བ། དཔེ་མང་ཁུར་དུ་ལུས་པ་དེ། མི་མཁས་ང་རྒྱལ་ཆེ་བ་ལ་འབྱུང་། ཟོབ་ལ་ཟད་དུས་མེད་པ། ལུས་མེད་ཡན་ལག་མང་བ། འབྲེལ་མེད་གཏམ་གཞུང་རིང་བ་དེ། རྒན་པོ་ཨུ་ཚུགས་ཅན་ལ་འབྱུང་། ད་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རང་ལ་གཤིས་ཀྱིས་ཡོད་པ་དང་། འཕྲལ་འབྱུང་གོམས་པས་བསྐྱེད་པ་སྟེ་གཉིས་”⑾ཞེས་བསྟན་པ་བཞིན་འཁྲབ་གཞུང་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣ་སོ་སོའི་སྨྲ་བརྗོད་ལའང་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་ཅི་རིགས་ལྡན་ཕྱིར། འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ་བྱེད་དུས་ཀྱང་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་སྣ་ཚོགས་ལ་དམིགས་ཤིང་བརྟགས་ནས་གང་ནུས་ཅི་ལྕོགས་ཀྱིས་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་ངག་གི་སྦྱོར་བ་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་དགོས་ཏེ། ས་སྐྱ་པཎྚི་ཏས། “ཐོག་མར་བསྟོད་སོགས་ཡུལ་བརྟགས་ནས།། དེ་རྗེས་ཚིག་ལ་བརྟག་པར་བྱ།། གཞན་དུ་གཞི་མ་གྲུབ་པ་ཡི།། ཁྱད་པར་བརྗོད་པ་རབ་ཏུ་དཀའ།།”⑿ཞེས་དང་། “རྒྱལ་བོ་སྲིད་དང་མཛངས་ལ་ལུགས།། དཔའ་ལ་གཡུལ་ངོ་བུད་མེད་རྒྱན།།ཚོང་པ་ཟོང་དང་ཞིང་པ་ཞིང་།། ཚུལ་བཞིན་མིན་པས་རྨོངས་པ་དགའ།། མདོར་ན་སོ་སོའི་བྱ་བ་ལ།། བློ་དང་ལྡན་པས་མཐུན་འཇུག་བརྗོད།།”⒀ཅེས་བསྟན་པ་ལྟར་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་འབྲེལ་ནས་བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་གི་དོན་ལ་བརྟག་ཅིང་དཔྱད་པ་དང་གོ་བ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བླངས་ཏེ་མི་སྣ་གང་དང་གང་དག་གི་གཏམ་སྤྱོད་དང་མཐུན་འཇུག་ཆེ་བར་བསྒྱུར་ན་ཆེས་འོས་ཤིང་འཚམ་ལ་ལེགས་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ཉིད་ཀྱིས། “དེ་ལྟར་བརྗོད་ན་འཇིག་རྟེན་དང་།། རྗེས་སུ་མཐུན་ཞིང་མཛེས་པར་འགྱུར།།”⒁ཞེས་གསུངས་སོ།།
མི་སྣ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་སྟེ་བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་གྱི་འཁྲབ་གཞུང་དུ་བྱུང་བའི་མི་སྣ་གཙོ་ཕལ་ཡོངས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་མི་སྣའི་འབྲེལ་བ་ཇི་སྙེད་པར་ངེས་ཤིང་། དེ་ལ་དངོས་བརྒྱུད་གཙོ་ཕལ་དང་། ཕ་མ་བུ་ཕྲུག དགེ་སློབ་ལས་གྲོགས། རྗེ་བློན་དཔོན་གཡོག གཉེན་ཉེ་དགྲ་གྲོགས་སོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ལྡན་ཡང་། མདོར་བསྒྲིལ་ན། དབང་ཤུགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་(权势关系)དང་འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་(一致关系)གཉིས་ལས་མ་འདས། དབང་ཤུགས་ཀྱི་འབྲེལ་ནི་མི་སྣ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་དེ་འདྲ་མཉམ་དུ་མི་སྣང་ཞིང་མཐོ་དམའ་གོང་འོག་གི་ཁྱད་པར་མངོན་གསལ་དུ་ལྡན་པས། ཕན་ཚུན་བར་བརྗེ་རེས་བྱེད་མི་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་དང་དབང་ཤུགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ལྡན་པའི་འབྲེལ་བ་ཡིན་ལ། འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ནི་མི་སྣ་ཕན་ཚུན་བར་གོང་འོག་མཐོ་དམན་གྱི་ཁྱད་པར་མེད་པར་འདྲ་མཉམ་དུ་སྣང་བས། ཕན་ཚུན་བརྗེ་རེས་བྱས་ཆོག་ཅིང་དོ་མཉམ་པའི་འབྲེལ་བ་ལྟར་སྣང་སྟེ། དཔེར་ན་མི་སྣ་ཀ་པ་ནི་ཁ་པའི་ཕ་ཡིན་པ་དང་། ག་པ་ནི་ང་པ་ལས་ཕྱུག་པ། ཅ་པ་ནི་ཆ་པ་ལས་སྟོབས་ཆེ་བ། ཇ་པ་ནི་ཉ་པ་ལས་བློ་རིག་ལྡན་ཞིང་འཇོན་ཐང་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ཚེ། དེ་དག་གི་འབྲེལ་བ་ནི་དབང་ཤུགས་ཀྱི་འབྲེལ་བར་ངེས་པ་དང་། མི་སྣ་ཀ་པ་ནི་ཁ་པའི་སློབ་གྲོགས་དང་། ག་པ་ནི་ང་པའི་ལས་རོགས་པ། ཅ་པ་ནི་ཆ་པ་དང་ལོ་ཚོད་གཅིག་འདྲ་ཡིན་ཞིང་གཉེན་ཉེའི་འབྲེལ་བ་མེད་ན། དེ་དག་གི་འབྲེལ་བ་ནི་འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཡིན། འབྲེལ་འདྲིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་དབང་ཤུགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ལྡན་སྐབས། སོ་སོའི་གོ་གནས་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་ཕན་ཚུན་བར་གཟབ་ནན་འཛེམ་དོགས་ཆེ་ཞིང་དངོས་གཞི་ཅན་གྱི་ཚིག་ཉམས་བཀོལ་ཤས་ཆེ་ལ། ཕན་ཚུན་དག་འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་འབྲེལ་བར་གནས་སྐབས། མཐོ་དམན་འཛེམ་དོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་མེད་ཅིང་གནོང་མེད་འདོད་རྒྱལ་གྱི་ཚིག་ཉམས་སྤྱོད་ཤས་ཆེ་བས། འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་གཏམ་གླེང་དེ་དག་རང་སྐད་དུ་སྒྱུར་དུས་ཀྱང་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བ་དེ་དག་ལ་ལེགས་པར་གཞིགས་ནས་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་ཚིག་ཉམས་བསྙོན་མེད་དུ་འདོན་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན་《མི་ཚེ་འཛུམ་གྱིས་བསུ་བ་》ཞེས་པའི་བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་ནང་དུ། ཕ་ཆང་འཐུང་ལེ་ལོ་སྒྱུད་ལུག་ཆེ་ཞིང་གཏུམ་དྲག་ཅན་ཞིག་དང་། མ་སྙིང་རྗེ་ཆེ་ཞིང་བརྩོན་འགྲུས་ཅན་ཞིག བུ་ཕྲུག་ལང་ཤོར་ཅན། བུ་མོ་དྭ་ཕྲུག་བདག་མེད་ཅིག་ཡོད་པ་སོ་སོའི་རང་གཤིས་དང་། ཐོབ་ཐང་། ལས་དབང་མི་འདྲ་བ་དང་། དབང་ཤུགས་ཀྱི་འབྲེལ་བའམ་དངོས་བརྒྱུད་ཀྱི་ཁྱད་པར་མི་འདྲ་བའི་གནས་སྐབས་སོགས་དང་བསྟུན་ནས་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་དུས་སུ་དེ་དག་སོ་སོའི་ངག་སྦྱོར་ལའང་གཏུམ་དྲག་རྩིང་ཞེད་ཆེ་བའམ། ཉམ་ཆུང་བབ་ཆགས་ཤིང་སྙིང་རྗེའི་དྲོད་ཁོལ་ལྡན་པ། ཡང་ན་ཟོལ་མེད་བྱིས་བློའི་གཤིས་ཉམས་ལྡན་པར་བསྒྱུར་དགོས་པ་བཞིན་ནོ།།
ཡུལ་དུས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ནི་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་སོ་སོས་ཕན་ཚུན་ལ་འབྲེལ་གཏུག་དང་གཏམ་གླེང་བྱེད་སའི་གནས་ཡུལ་ཁོར་ཡུག་དང་དུས་ཚོད་ཀྱི་གནས་སྐབས་ཅི་རིགས་སུ་ངེས་ལ། ཡུལ་ཏེ་གནས་ཡུལ་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྐབས་ལའང་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་དང་རང་བྱུང་གི་ཁོར་ཡུག་གཉིས་ཡོད་པ་ལས། སྔ་མ་ནི་འབྲེལ་འདྲིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་མི་འདྲ་བ་ལྟར་དངོས་གཞིའི་ཁོར་ཡུག་དང་དངོས་གཞི་མ་ཡིན་པའི་ཁོར་ཡུག་གཉིས་སུ་འབྱེད་རུང་སྟེ། དངོས་གཞིའི་ཁོར་ཡུག་ནི་ཅུང་ཟད་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཟབ་ནན་ཆེ་བའི་མཛད་སྒོ་དང་ཚོགས་རའི་ཁོར་ཡུག་ལྟ་བུ་ཡིན་པ་དང་། དངོས་གཞི་མ་ཡིན་པའི་ཁོར་ཡུག་ནི་རྒྱུན་ལྡན་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་འདོད་རྒྱལ་རང་དབང་ཆེ་བའི་འབྲེལ་འདྲིས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཏུ་གཏོགས། འཁྲབ་གཞུང་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣ་སོ་སོ་ལ་མཚོན་ནའང་། ནམ་རྒྱུན་དེ་འདྲའི་ཁོར་ཡུག་གཉིས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་གནས་ཤིང་ཕན་ཚུན་ལ་འབྲེལ་འདྲིས་སམ་གཏམ་གླེང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ཅིང་། དེ་མཚུངས་སུ་ཁོ་ཚོའི་ངག་གི་སྨྲ་བརྗོད་ལའང་གཟབ་ནན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་འབྲེལ་ཚགས་དམ་ཞིང་ཅུང་ཟད་ངོས་གཙང་ཞིང་ཚད་ལྡན་དུ་ངེས་པའི་དངོས་གཞིའི་ཚིག་ཉམས་དང་། ཡང་ན་ཅི་འདོད་དྲན་ཚོད་དུ་བརྗོད་ཅིང་བསྐྱར་ཟློས་ཟོག་ཟོབ་ཀྱིས་བསླད་པའི་དངོས་གཞི་མ་ཡིན་པའི་ཚིག་ཉམས་གང་རུང་ཞིག་ལྡན་པས། འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་དང་འབྲེལ་བའི་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ་བྱེད་དུས་ཀྱང་དངོས་གཞི་ཡིན་མིན་གྱི་ཚིག་ཉམས་མི་འདྲ་བའི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་གང་ལ་གང་འཚམ་དུ་བསྒྱུར་དགོས། རང་བྱུང་གི་ཁོར་ཡུག་ནི་མིས་ལས་སྣོན་མ་ཐེབས་པའི་རང་བྱུང་གི་བཀོད་པ་སྣ་ཚོགས་ཏེ། བྱེ་བྲག་ཏུ་ལ་ཐོད་དགུང་དུ་ཟུག་པའི་རི་རབ་གངས་ལྗོངས་དང་། ལང་ལོང་དུ་འཁྲིགས་པའི་སྤྲིན་ཕུང་དང་རྦབ་ཆུ། གཏིང་དཔག་དཀའ་བའི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་མོ། སྔོ་བསངས་ཀྱི་ནམ་མཁའ་། ལྗང་མདོག་གི་རྩྭ་ཐང་། གཡང་གཟར་རྔམ་གྲོག མྱ་ངམ་ཐང་ཆེན། ཡན་ལག་བརྒྱད་ལྡན་གྱི་ཆབ་རྒྱུན། འདབ་བརྒྱ་ལྷུག་པར་གྲོལ་བའི་མེ་ཏོག་གང་རུང་གིས་ཀྱང་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་གཏམ་སྤྱོད་ལ་ཤན་ཞུགས་ནུས་ཤིང་འཁྲབ་ཚིག་གི་ནང་དོན་དང་རྣམ་པ་ལ་གཞོགས་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེས་ཆེར་ཐོན་ནུས་ཏེ། དཔེར་ན་ནགས་ཀློང་སྟུག་པོས་གཡོགས་ཤིང་སྨིག་སྤྲིན་སྟུག་པོར་འཐིབས་པའི་དཀན་གཟར་རྔམ་འཐུག་པའི་གྲོག་རོང་གི་གཡས་ཟུར་དུ། རླབས་ཆེ་བའི་མི་ཞིག་ཀྲོང་ངེར་འགྱིངས་ནས་མིག་གིས་གཡོན་ཕྱོགས་ཀྱི་གཡང་གཟར་ནས་སྨུག་སྤྲིན་ལང་ལོང་དང་བཅས་འབབ་བཞིན་པའི་རྦབ་ཆུ་དང་མདུན་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་མོ་ལ་གཟིགས་ཀྱིན་ངག་ནས“大江东去，浪淘沙，数千古风流人物，还看今朝。”ཞེས་བརྗོད་ཚེ། རྔམ་བརྗིད་ལྡན་པའི་རང་བྱུང་གི་ཁོར་ཡུག་འདིས་ཀྱང་མི་སྣའི་སེམས་དཔངས་མཐོ་ཞིང་བློ་སྤོབས་ཆེ་བའི་ཡིད་འགྱུར་མཚོན་པ་དང་ཆབས་ཅིག་ངག་ནས་གྱེར་བའི་སྙན་ཚིག་བརྗིད་ཉམས་ཅན་གྱི་ནང་དོན་ལ་གཞོགས་འདེགས་ཆེན་པོ་འདོན་བཞིན་ཡོད་པས། ལོ་ཙཱ་བྱེད་དུས་ཀྱང་། འཁྲབ་ཚིག་ཁོ་ན་ལ་མི་བལྟ་བར་མི་སྣ་རང་གནས་སའི་རང་བྱུང་གི་ཁོར་ཡུག་ལའང་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ཅིང་ཡུལ་གྱི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས། ཕྱེ་རྡུལ་འཁྲིགས་པའི་རྦབ་ཀླུང་དགུང་དུ་འཕྱོ།། རླབས་རྒྱུན་འགོག་མེད་དབང་བོའི་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད།། བགྲང་ཡས་སྔོན་བྱོན་དམ་པའི་དཔའ་མཛངས་ལས།། ད་ལྟའི་གཟི་བྱིན་འབར་བའི་དཔལ་ལ་ལྟོས།། ཞེས་ཚིག་ཉམས་བརྗིད་ཆགས་པར་བསྒྱུར་ན། འཁྲབ་ཚིག་གི་ངོ་གདོང་ཙམ་དུ་མ་ཟད་པར་འཁྲབ་ཁྲིད་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་དམིགས་འདུན་བཞིན་ཡུལ་སྣང་གཅིག་ཏུ་འདྲེས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཞིང་ཁམས་ཤིག་བསྐྲུན་ནུས་ཤིང་བློ་འགུག་གོ་སྐོན་གྱི་ནུས་པ་ཆེས་ཆེར་ལྡན། དེ་བཞིན་དུས་ཀྱི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་ལ་མཚོན་ནའང་། འཁྲབ་གཞུང་ནང་གི་གནའ་བོའི་མི་སྣ་དང་གནའ་རྩོམ་དག་དེང་གི་བརྡ་གསར་ལྟར་བསྒྱུར་དྲགས་པ་དང་། དེང་རབས་ཀྱི་མི་སྣ་དང་གསར་རྩོམ་རྣམས་བརྡ་རྙིང་ལྟར་ན་བསྒྱུར་དྲགས་ན། མི་སྣའི་རང་གཤིས་རྣམ་འགྱུར་དང་གཏམ་སྤྱོད་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་བརྡ་སྐད་ཀྱི་གཤིས་ཉམས་ལ་ཉེས་སྐྱོན་འབྱུང་སླ་བ་དང་། ཐ་ན་དུས་རབས་གཅིག་གི་མི་སྣ་རྒན་གཞོན་དག་ལའང་ཅུང་ཟད་རྙིང་ཞེན་ལྡན་ཞིང་མཁྲེགས་འཛིན་ཆེ་བའམ་དུས་བབ་ཀྱི་ཚོར་བ་སྐྱེན་ཞིང་གསར་སྤེལ་གྱི་བརྡ་ལ་ཞེན་པའི་ཚིག་ཉམས་མི་འདྲ་བ་ལྡན་ཕྱིར། འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ་བྱེད་དུས་དུས་བབ་ཀྱི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་བསྟུན་དགོས་ལ། གལ་ཏེ་དེ་ལས་ལྡོག་པར་དུས་ཀྱི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་ལ་དོ་སྣང་མ་བྱས་ཚེ། དུས་རབས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཞུན་བརྡར་ལས་ཐོབ་པའི་མི་སྣ་སོ་སོའི་སྣང་བརྙན་འགོད་སྟངས་ལ་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་བདེན་ངེས་ལས་འཕགས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན་ཆེས་ཆེར་མི་ལྡན་པས། དུས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ཅི་རིགས་དང་བསྟུན་ནས་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་ཚིག་ཉམས་ལེགས་པར་སྤེལ་རྒྱུའང་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ་བས་སྣང་ཆུང་བྱ་མི་རུང་བའི་དོན་དག་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་འདོད་དོ།།
མདོར་ན་བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་གྱི་འཁྲབ་ཚིག་ནི་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་མི་འདྲ་བ་དང་སྤྱི་ཚོགས་དུས་རབས་ཀྱི་གནས་བབ་མི་འདྲ་བའི་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་སོ་སོའི་མི་རིགས་མི་འདྲ་བ་དང་། རིག་གནས་བློ་སྦྱོང་མི་འདྲ་བ། འཚོ་གནས་ཐོབ་ཐང་མི་འདྲ་བ། རིམ་གྲས་ཤོག་ཁ་མི་འདྲ་བ། ལོ་ཚོད་ཀྱི་ཆེ་ཆུང་མི་འདྲ་བ། ཕོ་མོའི་ཁྱད་པར་མི་འདྲ་བ། གནས་སའི་ཡུལ་དུས་མི་འདྲ་བ། འབྲེལ་ཡུལ་དང་འབྲེལ་བ་མི་འདྲ་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་། ཐ་ན་འབྲེལ་འདྲིས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་རང་གཤིས་རྣམ་འགྱུར་དང་། དམིགས་ཡུལ་ཀུན་སློང་། སྐབས་དོན་གྱི་བརྗོད་བྱ་སོགས་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བར་འབྲེལ་ནས་མངོན་ཕྱིར། འཁྲབ་གཞུང་གི་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ་བྱེད་དུས་ཀྱང་འཁྲབ་ཚིག་དངོས་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནམ་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་ལ་བརྩོན་ཞིབ་དང་གདེང་ཚོད་ཡོད་པར་བྱ་བ་དང་། བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་དངོས་ལ་དངོས་བརྒྱུད་གང་རུང་གི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཅི་རིགས་ལ་ངེས་ཤེས་ཟབ་མོ་བསྐྱེད་པ་གཞིར་བྱས། ཡིག་སྐད་དང་། ཕལ་སྐད། གྲོང་སྐད་དམ་ཡུལ་ལུང་གི་སྐད་གང་རུང་དང་བསྟུན་ནས་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་གཤིས་ཉམས་སྤེལ་ཞིང་། མ་རྩོམ་དངོས་ཀྱི་གཤིས་ཉམས་དང་རང་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་རྣལ་མ་རྣམས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་སྦྲགས་ནས་གསོན་ཉམས་ལྡན་པར་བགྱིས་ན། ད་གཟོད་འཁྲབ་ཚིག་བསྒྱུར་རོ་ཅོག་མ་རྩོམ་ལྟར་དོན་ཐོག་ཏུ་གནས་ཐུབ་ཅིང་། འཁྲབ་གཞུང་གང་དེའི་སློབ་གསོའི་འགན་ནུས་དང་། ཤེས་རྟོགས་ཀྱི་ནུས་པ། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིན་ཐང་བཅས་ལའང་ཁག་ཐེག་འབྱུང་ཐུབ་པ་སྨྲས་མ་འཚལ་ཏོ།།
2.ནང་གི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་འབྲེལ་བའི་བསྒྱུར་ཐབས། ནང་གི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་ནི་བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་དངོས་སམ་མ་རྩོམ་དངོས་ཀྱི་ནང་དོན་དང་། ཚིག་སྦྱོར་གྱི་གཤིས་ཉམས། ཚིག་སྦྱོར་སྔ་ཕྱིའི་ཁྱད་པར། ཚིག་གི་གདངས་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སོགས་སྐད་ཆ་ནང་ཁུལ་གྱི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་པར་གོ་ཡང་། དོན་དུ་འདི་རྣམས་ཀྱང་རང་རྐྱ་ཕེར་བར་གྲུབ་ཅིང་གནས་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་གོང་སྤྲོས་ཕྱིའི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་འབྲེལ་ཞིང་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་གྱི་ཚུལ་དུ་གནས་པ་དང་། ཕྱིའི་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བ་ལས་བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་གམ་སྐད་ཆ་ནང་ཁུལ་གྱི་དོན་དང་ཚིག་གི་སྡེབ་སྦྱོར་གཤིས་ཉམས་སོགས་ཀྱང་སྣ་ཚོགས་སུ་མངོན་ལ། བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་གི་ནང་དོན་དང་གཤིས་ཉམས། ཚིག་སྦྱོར་གདངས་ཉམས་ཀྱི་འགྱུར་ལུགས། གཏན་ཚིགས་སོགས་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བ་ལས་བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་གི་བསྒྱུར་ཐབས་ཀྱང་སྣ་ཚོགས་སུ་སྤེལ་ཆོག་སྟེ། འདིར་ཐོག་མར་དོན་གྱི་བསྒྱུར་ཚུལ་ལྟར་ན། འཁྲབ་གཞུང་དུ་ཕ་ཞིག་གིས་རང་གི་བུ་དྲ་ཁང་དུ་འགྲོར་འཇུག་མི་འདོད་པའི་ཀུན་སློང་དང་བཅས་བུ་ལ་མི་རངས་པའི་ཚུལ་གྱིས་“你有本事，再去一趟网吧。”ཞེས་ཚེ། ཁྱོད་བུ་ངར་ཡིན་ན། ད་དྲ་ཁང་དུ་ཐེངས་གཅིག་སོང་། ཞེས་དགག་ཚིག་ལྟར་བསྒྱུར་བ་ལས། ཁྱོད་བུ་ངར་ཞིག་རེད། ད་རུང་དྲ་ཁང་དུ་ཐེངས་གཅིག་སོང་། ཞེས་སྒྲུབ་ཚིག་ལྟར་བསྒྱུར་མི་རུང་བ་ཀུན་སློང་སོགས་གནས་སྐབས་ལ་བརྟག་ཕྱིར། རྗེ་ས་པཎ་གྱིས། “ཇི་ལྟར་སངས་རྒྱས་མཐོང་བ་དོན་མེད་ཅེས་བྱ་ལ་སོགས་པ་དོན་མེད་པའི་དགག་པའི་ཚིག་གིས་དོན་ཡོད་པ་འཕེན་པ་དང་། འགའ་ཞིག་དོན་འགོག་པ་ལ་སྒྲུབ་པའི་ཚིག་གི་སྦྱོར་བ། སྔ་མ་བཟློག་པ་སྟེ། དཔེར་ན་ཅི་སྟེ་ཡོད། ཅིའི་ཕྱིར་ཤེས། ཇི་ལྟར་སངས་རྒྱས་མ་མཐོང་བའི་མིག་དོན་ཡོད་ཅེས་བྱ་བ་སྒྲུབ་པའི་ཚིག་གིས་དགག་པ་འཕེན་པ་དང་། ཅི་སྟེ་ཇི་ལྟར་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་འདྲི་བའམ་འཐད་པ་སྟོན་པའི་ཕྲད་ཀྱི་ཤུགས་ཀྱིས་ཡོད་པའི་སྒྲས་མེད་པ་འཕེན། མེད་པའི་སྒྲས་ཡོད་པ་འཕེན་པ་ཡིན་ནོ།།…….ཚིག་གི་སྒྲའི་སྦྱོར་བ་དེ་དག་ཚིག་གི་ཤུགས་དང་། དོན་གྱི་སྐབས་ཀྱིས་ཤེས་པར་འགྱུར་རོ།།”⒂ཞེས་གསུངས་པ་ཤིན་ཏུ་ནས་བྲིན་ཆེ་བའི་ལེགས་བཤད་དུ་སོང་ཞིང་། མཁས་རྣམས་ཀུན་གྱི་གཏམ་དུ་ཡང་ཚིག་ལ་མི་རྟོན་དོན་ལ་རྟོན་ཞེས་རླུང་ལྟར་གྲགས་པ་སོགས་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་སྒྲ་དོན་གྱི་ངེས་ཚུལ་དང་བསྒྱུར་ཐབས་ཀྱི་གནད་དམ་པར་བསྟན་པ་ལགས། སྐབས་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་བསྒྱུར་བྱའི་མ་རྩོམ་གྱི་གཤིས་ཉམས་མི་འདྲ་བ་ལ་མཚོན་ནའང་། འཁྲབ་གཞུང་དུ་འགའ་ཞིག་མི་སྣའི་ངག་ཚིག་ཡིག་སྐད་དུ་བརྗོད་པའམ་ཡིག་ཐོག་གི་བྲིས་རྩོམ་ཀློག་འདོན་བྱེད་པ་གང་རུང་ལ་གཏན་ཚིགས་དང་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་འབྲེལ་ཚགས་དམ་ཞིང་གཟབ་ནན་ཚད་ལྡན་དུ་ངེས་ལ་འགྱུར་མེད་ཡིད་བརྟན་འཕར་བའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་དང་།འགའ་ཞིག་ཞིང་བ་རྒད་པོའམ་མ་རྒན་མོ་དང་དབང་རྟུལ་བླུན་པོ་སོགས་ཡིག་རྨོངས་པའི་ངག་སྦྱོར་དུ་འབྱུང་བ་ལ་ཟློས་སྐྱོན་དང་ཚིག་ཉོག་མང་ཞིང་བརྗོད་ཐབས་ཚད་ལྡན་མིན་པ་དང་བབ་ཆགས་ལྷོད་ཤ་ཆེ་བའི་ཡུལ་ལུང་རང་བཞིན་གྱི་བརྡ་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ལ། ཡང་འགའ་ཞིག་ལ་འབྲེལ་ཚགས་དམ་ཞིང་བརྗོད་ཐབས་གཏན་ཏུ་ཆགས་པའི་ཡིག་སྐད་རྣལ་མའང་མ་ཡིན་ལ། ངག་སྦྱོར་ཅུང་ལྷོད་ཅིང་བབ་ཆགས་པའམ་ཡུལ་ལུང་གི་སྐད་བརྡའི་ཤན་ཆེ་བའི་ཁ་སྐད་དངོས་ཀྱང་མ་ཡིན་པའི་ཕལ་སྐད་ཀྱི་གཤིས་ཉམས་ལྡན་ཕྱིར། དེ་ལྟའི་འཁྲབ་ཚིག་བོད་སྐད་དུ་སྒྱུར་སྐབས་ཀྱང་མི་སྣ་གང་གི་ངག་ཚིག་གི་དོན་ངོ་གདོང་ཙམ་དུ་བསྒྱུར་པས་མི་ཆོག་པར་ངག་ཚིག་གི་གཤིས་ཉམས་སྣ་ཚོགས་ལའང་བརྟགས་ནས་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་གཤིས་ཉམས་སྤེལ་རྒྱུའང་གལ་ཆེའོ།།
ཚིག་སྦྱོར་སྔ་ཕྱིའི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་ལོ་ཙཱ་བྱེད་ཚུལ་ནི་གཙོ་བོ་བསྒྱུར་གཞུང་གང་ཞིག་བོད་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་མཐུན་པར་བྱེད་ཆེད། བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་གི་ནང་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་མིང་དང་ཕྲད་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་སྦྱོར་ལུགས་དང་སྐབས་དོན་གྱི་ཆར་བརྟགས་ནས་ཚིག་རྒྱུན་རང་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྟར་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པའི་ཐབས་ཤིག་སྟེ། བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་ཏུ་མིང་དང་ཕྲད་གཅིག་པ་དོན་མང་པོ་ལ་འཇུག་པའམ། དོན་གཅིག་པ་མིང་དང་ཕྲད་གཉིས་སམ་དུ་མའམ་མང་ཙམ་གྱིས་སྟོན་པའི་ཚེ་ན། མི་སྣའི་སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་སམ་ཚིག་སྦྱོར་སྔ་ཕྱིའི་སྐབས་དོན་དང་བསྟུན་ནས་བསྒྱུར་ཟིན་པའི་ཚིག་གང་ཞིག་བོད་ཀྱི་སྐད་སྲོལ་དང་མཐུན་ཞིང་དོན་ལ་གནས་པ་དང་འབྲེལ་ཆགས་པར་སྦྱོར་བ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་འཁྲབ་ཚིག་ཏུ་ཆུང་མ་ཞིག་གིས་རང་གི་ཁྱོ་ག་ལ་“你究竟去了哪里? 我真正等你等了二十四个小时.”ཞེས་པ་བོད་སྐད་དུ་སྒྱུར་དུས། དོན་ངོ་མར་ཁྱོད་གང་དུ་སོང་བ་ཡིན། ངས་ཁྱོད་ལ་བསྒུགས་ཏེ་ཉིན་ཞག་གཅིག་འགོར་ཐལ། ཞེས་བསྒྱུར་འོས་པ་དང་། “得了，得了， 说得多难听，别说了，别人听见会怎么想.”ལྟ་བུའི་“得”སྔ་ཕྱི་གཉིས་དང་“别”སྔ་ཕྱི་གཉིས་སྒྲ་གཟུགས་གཅིག་དོན་མང་པོར་འཇུག་པས། བོད་སྐད་དུ་སྒྱུར་དུས་ཚིག་སྦྱོར་སྤྱིའི་གནས་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས། ད་ཆོག་གི ཆོག་གི ཁྱོད་ཀྱིས་བཤད་པ་ཉན་སྲོལ་མེད་གི ད་མ་བཤད། གཞན་གྱིས་ཐོས་ན་ཅི་ཞིག་འདོད་རྒྱུ་རེད། ཅེས་བསྒྱུར་རུང་བ་དང་། ཡང་“”老公! 快过来，给我帮一下忙，……孩子他爸 ! 快过来 ! ……老王 ! 听见了 没有？ 你快点来不来，王建忠!”ལྟ་བུ་ཆུང་མའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་འགྱུར་བག་དང་ཚོར་འདུའི་ཤུགས་ཆེ་ཆུང་མི་འདྲ་བའི་གནས་སྐབས་སུ་ཁྱོ་གར་འབོད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་བཞི་བྱུང་བ་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་དུ་ངེས་པས། བོད་སྐད་དུ་སྒྱུར་དུས་ཀྱང་། རྒད་པོ། རེམ་མ་ཤོག ངར་རོགས་ཤིག་བྱོས་དང་། ……ཕ་ངན་པོ། རེམ་མ་ཤོག་དང་། ལའོ་ཝང་། ཨེ་གོ་ཐལ། ཁྱོད་རེམ་མ་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་ནམ་མིན། ཝང་ཅེན་ཀྲོང་། ཞེས་བསྒྱུར་ན། རང་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་མཐུན་པར་སྣང་ལ། དེ་བཞིན་དུ་གཞན་པའི་མིང་ཚིག་དང་། བྱ་ཚིག རྒྱན་ཚིག གྲངས་ཚད་ཚིག ཚབ་ཚིག བསྣན་ཚིག ཚིག་ཕྲད་གང་ཞིག་བསྒྱུར་ཀྱང་ཚིག་སྦྱོར་སྔ་ཕྱིའི་གནས་སྐབས་དང་ཕྱིའི་བདག་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་དང་འབྲེལ་ནས་། གཅིག་ནས་བསྒྱུར་བྱའི་མ་རྩོམ་གྱི་ནང་དོན་དང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཚོན་སྟངས་ལ་གནོད་འགལ་མེད་པ་དང་། གཉིས་ནས་བོད་སྐད་ཉིད་ཀྱི་གོམས་སྲོལ་ཁྱད་ཆོས་དང་བསྟུན་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་བསྒྱུར་ན། བསྒྱུར་གཞུང་གང་ཞིག་ལྟ་མཁན་མི་དམངས་རྣམས་ཀྱིས་ངེས་ལེན་ཐུབ་པར་འགྱུར་བ་གདོན་མི་ཟའོ།།
འཁྲབ་ཚིག་རང་ངོས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་པའི་ཚིག་གི་གདངས་ཉམས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ལ་མཚོན་ནའང་། འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་ཀུན་སློང་དང་། བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན། ངག་གི་འདུ་བྱེད་དམ་སྨྲ་སྒོའི་འགུལ་སྟངས་(口型)སོགས་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཚིག་རྒྱུན་གང་གི་བཀླག་གདངས་དང་། སྒྲ་ཤུགས་ཀྱི་ཆེ་ཆུང་མྱུར་བུལ། སྒྲ་ཚིགས་ཀྱི་ལྕི་ཡང་རིང་ཐུང་། ཚིག་འགྲོས་ཀྱི་ཡར་བཅད་མར་གཅོད། གདངས་ཀྱི་ཡར་འདེགས་མར་ཕབ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་ཀྱང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས། དེ་དག་དང་འབྲེལ་བའི་འཁྲབ་ཚིག་གི་དོན་དང་རྣམ་པའི་འགྱུར་ཉམས་ཀྱང་སྣ་ཚོགས་སུ་བསྒྱུར་རུང་སྟེ། དཔེར་ན་འཁྲབ་ཚིག་ཏུ། 他说他要来(别人没有说)/ 他说他 要来(别人来不来不知道)/ 他说他要来 (实际来不来不知道)ལྟ་བུ་རྒྱུན་པར་མཐོང་དུ་ཡོད་པ་རྣམས་གང་གི་བརྗོད་འདོད་ཀུན་སློང་དང་མཚོན་དོན་མི་འདྲ་བ་ལྟར་བོད་སྐད་དུ་སྒྱུར་དུས་ཀྱང་། ཁོས་ཁོ་རང་ཡོང་ཟེར། ཁོས་ཁོ་རང་ཡོང་ཟེར། ཁོས་ཁོ་རང་ཡོང་ཟེར ། ཞེས་སྒྲའི་ལྕི་ཡང་གི་ཕབ་ལུགས་མི་འདྲ་བར་བཀོད་པ་དང་། ཡང་“三、五、、十五”དང་“三五、十五”ཞེས་པ་དག་བརྗོད་དོན་མི་འདྲ་བར་བརྟགས་ནས་གདངས་ཀྱི་འདེགས་ཕབ་དང་ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་མི་འདྲ་བ་ལྟར། ལྔ། གསུམ། བཅོ་ལྔ་ཞེས་དང་། ལྔ་གསུམ་ནི། བཅོ་ལྔ་ཞེས་སུ་བསྒྱུར་བ་ལས་ཕན་ཚུན་འཁྲུལ་བར་མི་བྱ་བ་དང་། མ་རྩོམ་དུ་“面貌十分，丑陋并无，一双好脚”ཞེས་དང་། “面貌十分丑陋，并无一双好脚”ཞེས་པ་ལྟ་བུ་ནི་སོ་སོའི་ཚིག་འགྲོས་མི་འདྲ་བ་ལས་བརྗོད་དོན་ཐ་དད་དུ་སྟོན་པས།གནད་དེ་ཡང་ཚིག་འགྲོས་ཀྱི་སྟེང་དུ་གཞོལ་ཏེ། སྔ་མ་ནི། བཞིན་རས་མཛེས་ཤིང་། ལྷད་མེད་པ་དང་། ཞབས་ཟུང་ལེགས་པ། ཞེས་དང་། ཕྱི་མ་ནི། བཞིན་རས་ཧ་ཅང་བཙོག་ལ། ཞབས་ཟུང་མི་ལེགས། ཞེས་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་ན་ལེགས། དེ་བཞིན་དུ་གདངས་ཀྱི་ཡར་འདེགས་མར་ཕབ་སོགས་ཀྱི་འགྱུར་ལུགས་མི་འདྲ་བས་ཀྱང་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་ཅི་རིགས་སུ་སྟོན་ཕྱིར། ལོ་ཙཱའི་སྐབས་སུ་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བར་བསྟུན་ནས་དོན་ཉམས་སྣ་ཚོགས་ཇི་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན་བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་ཏུ་“他来了.”“他来了？”“他来了！”ཞེས་འབྱུང་བ་ལས་སྔ་མས་གདངས་ཚད་སྣ་མཉམ་གྱི་ཚུལ་དུ་འབྱིན་པ་ལ་རང་བཞིན་དྲང་བོ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པ་དང་། བར་མས་གདངས་ཚད་ཡར་འདེགས་པ་ལ་དྲི་བའི་དོན་སྟོན་པ། མཐའ་མས་གདངས་ཚད་མཐོ་ཞིང་འདེགས་ཕབ་ཀྱི་ཚུལ་དུ་འབྱིན་པ་ལ་འབོད་བརྡ་གཏོང་བའི་དོན་ཉམས་མི་འདྲ་བར་ལྡན་སྟབས། བོད་སྐད་དུ་སྒྱུར་དུས་ཀྱང་། ཁོ་རང་ཐོན་ཐལ( ⇀)། ཁོ་རང་ཐོན་ཐལ་( ↗ )། ཁོ་རང་ཐོན་ཐལ( ↘ )། ཞེས་ཚིག་གི་རྣམ་པ་འདྲ་ཡང་དོན་ཉམས་མི་འདྲ་བ་རྣམས་གདངས་ཉམས་ཀྱི་ཁྱད་པར་མི་འདྲ་ལས་མཚོན་པར་བྱས་ན། བསྒྱུར་ཚིག་གང་གསོན་ཉམས་ལྡན་པར་འགྱུར་ངེས། འདི་དག་ལས་ཀྱང་ཆེས་གལ་ཆེ་བ་ནི་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་གཏམ་སྤྱོད་དམ་སྨྲ་སྒོ་ཡི་འགུལ་ཉམས་སྣ་ཚོགས་དང་བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་དངོས་ཀྱི་དོན་ཉམས་སྣ་ཚོགས་དང་བསྟུན་ནས་སྒྱུར་བཞིན་པའི་ངག་ཚིག་གི་ཚིག་འགྲོས་སམ་ཚིག་སྣའི་རིང་ཐུང་དང་། གཅོད་མཚམས། ངལ་གསོ་མཚམས་སོགས་མ་རྩོམ་དང་བསྟུན་ཅི་ཐུབ་བྱ་རྒྱུ་རང་ལགས། གལ་ཏེ་འདི་ལས་ལྡོག་ན། བསྒྱུར་ཟིན་པའི་མི་སྣའི་ངག་ཚིག་དེ་ཡང་སྒྲ་སྦྱོར་དུས་སུ་རིང་ཐུང་དོ་མི་མཉམ་ཞིང་ཡ་འགལ་དུ་འགྲོ་བའམ། མི་སྣའི་གཏམ་སྤྱོད་དང་མི་མཐུན་པ། བཟོ་ལྟ་ཤོར་བ་སོགས་ཀྱི་ཆ་ནས་བསྒྱུར་གཞུང་སྤྱིའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིན་ཐང་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཆེན་པོ་ཐེབས་སྲིད་པས། གནས་སྐབས་ཅི་རིགས་དང་བསྟུན་ནས་དོན་ཉམས་དང་ངག་ཉམས་དག་ཆེས་ཚད་མཐོ་བར་གཅིག་གྱུར་བྱུང་རྒྱུ་ཤིན་ཏུ་ནས་ཀྱང་གལ་ཆེ་བར་སེམས་སོ།།
⇀མདོར་ན་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་སྐད་ཆ་ནི་རེངས་འཁུམས་ཧྲེངས་པོར་གྱུར་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་སྐབས་བབ་སྤྱི་ཚོགས་དང་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་མི་འདྲ་བའི་མི་སྣའི་བསམ་དོན་དང་། རྣམ་འགྱུར་ཀུན་སློང་། ཡོན་ཚད་ཐོབ་ཐང་། ཕོ་མོ་རྒན་གཞོན་གྱི་ཁྱད་པར་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་ཉམས་འགྱུར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་སྦྲགས་ཏེ་སྐད་སྒྲའི་ལྕི་ཡང་དྲག་ཞན་དང་། ང་རོའི་འདེགས་འཇོག ཚིག་འགྲོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་སོགས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ་བའི་ཚིག་ཉམས་སྣ་ཚོགས་པའི་སྦྱོར་བ་འབའ་ཞིག་ཏུ་ངེས་ཕྱིར། འཁྲབ་ཚིག་གི་ལོ་ཙཱའི་བྱ་བ་དེ་ཡང་སྤྱིར་བཏང་གི་གཞུང་ཡིག་ལོ་ཙཱ་བྱེད་ཚུལ་དང་སྒྱུ་རྩོམ་ལོ་ཙཱ་བྱེད་ཐབས་ཙམ་མ་ཡིན་པར། འཁྲབ་ཚིག་ཕྱིའི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་འཁྲབ་ཚིག་རང་སྟེང་གི་གནས་སྐབས་ཅི་རིགས་ལ་བསྟུན་ནས། བསྒྱུར་བྱ་མི་སྣའི་ངག་ཚིག་གི་དོན་ཉམས་དང་ཚིག་ངོས་ཀྱི་ཉམས་སྣ་ཚོགས་ཅི་ནུས་སུ་བསྐྱེད་ཅིང་གསོན་ཉམས་ལྡན་པར་བྱེད་པ་གཞིར་བྱས། འཁྲབ་གཞུང་གང་གི་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན་དང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན་ཚད་མཐོ་བར་གཅིག་གྱུར་དང་མཛེས་དཔྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་ལ་ཁག་ཐེག་བྱེད་རྒྱུ་རང་ལགས་སོ།།
གསུམ་པ། སྐད་ཆའི་གནས་སྐབས་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་ཙཱའི་ཁྱད་ཆོས།
དེ་ཡང་བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་གྱི་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་བྱ་བ་ནི་བརྙན་རིས་སྟེང་གི་ཁོར་ཡུག་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་། མི་སྣའི་གཏམ་སྤྱོད། འཁྲབ་ཚིག་དངོས་བཅས་སྦྲགས་མར་སྤེལ་ཅིང་། འཁྲབ་ཚིག་དངོས་ལས་འདས་པའི་ཕྱི་ཡི་གནས་སྐབས་དང་འཁྲབ་ཚིག་ནང་ཁུལ་གྱི་བརྗོད་དོན་དང་ཚིག་སྦྱོར་གྱི་ཁྱད་ཆོས་སོགས་ནང་གི་གནས་སྐབས་ཅི་རིགས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ་ནས། གཙོ་བོ་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣའི་བརྗོད་གཏམ་སྣ་ཚོགས་ཇི་བཞིན་གསོན་ཉམས་ལྡན་པར་བསྒྱུར་ཅིང་། སྒྱུར་བཞིན་པའི་འཁྲབ་ཚིག་གང་ཞིག་མི་སྣའི་གཏམ་སྤྱོད་དང་ཆེས་མཐུན་ཞིང་ངོ་བོ་དབྱེར་མེད་དུ་སྦྱར་ནས་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་སྣ་ཚོགས་གཟུགས་ཅན་བཞིན་དུ་བཀོད་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ན། སྐད་ཆའི་ཕྱི་ནང་གི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་བསྟུན་པའི་འཁྲབ་ཚིག་གི་ལོ་ཙཱའི་བྱེད་ཐབས་འདི་དག་ལ་མ་མཐའ་ཡང་དོན་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་། ཚིག་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན་ཆེས་ཆེར་ལྡན་པའི་ཁྱད་ཆོས་གསུམ་བསྙོན་མེད་དུ་ཐོན་འདུག་སྟེ།
1.དོན་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ། བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་གཞུང་གི་འཁྲབ་ཚིག་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་ཐམས་ཅད་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བ་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་རང་གཤིས་དང་། ཀུན་སློང་རྣམ་འགྱུར། ཡིད་ཀྱི་འགྱུར་བ། བརྗོད་བྱ་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་མི་འདྲ་བའི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་ལས་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པས། འཁྲབ་ཚིག་དེ་ཡང་གནས་སྐབས་མི་འདྲ་བ་དང་བསྟུན་ནས་བསྒྱུར་ན། ཚིག་རིས་ཀྱི་ངོ་གདོང་ཙམ་ཞིག་བསྒྱུར་བ་མ་ཡིན་པར་ཅི་ཞིག་ལ་མི་ག་འདྲ་ཞིག་གིས་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་ཡུལ་གང་ཞིག་ཏུ་རྒྱུ་མཚན་ག་འདྲ་ཞིག་གི་དབང་གིས་མི་སུ་འདྲ་ཞིག་ལ་ཚིག་ག་འདྲ་ཞིག་བརྗོད་པ་སོགས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་སྣ་ཚོགས་དང་། ཡང་ན་འཁྲབ་གཞུང་མི་སྣ་གང་གི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱབ་སྟངས་མི་འདྲ་བའམ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མི་འདྲ་བ་སོགས་ལ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་རྒྱུས་ལོན་བྱས་པ་གཞིར་བྱས་ནས་བསྒྱུར་བ་ཡིན་པས། དེ་ལ་སྐབས་དོན་གྱི་རང་གཤིས་མི་འདྲ་བ་དང་། རྣམ་འགྱུར་འཛིན་སྟངས་མི་འདྲ་བ། ཡིད་ཀྱི་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་ངམ་སིམ་གདུང་བར་མའི་ཚོར་འདུ་མི་འདྲ་བ། བརྗོད་དོན་དགེ་སྡིག་ལེགས་བཙོག་གི་ཁྱད་པར་མི་འདྲ་བའི་གནས་སྐབས་སོགས་ལས་དོན་གྱི་འགྱུར་ཉམས་ཀྱང་ཅི་རིགས་སུ་མངོན་རུང་སྟེ། སྙན་འགྲེལ་སོགས་སུ། བརྗོད་བྱའི་དོན་ནི་སྲོག་ཡིན་ལ།། ཉམས་དང་འགྱུར་བ་དག་གིས་གཏམས།།16 ཞེས་དང་། སློབ་དཔོན་རཏྣ་ཤྲཱིས། དགའ་དང་དགོད་བྲོ་མྱ་ངན་དང་།། ཁྲོ་དང་སྤྲོ་བ་དེ་བཞིན་འཇིགས།། སྐྱུག་བྲོ་ངོ་མཚར་ཞེས་པ་རྣམས།། གནས་བྱེད་འགྱུར་བར་རབ་ཏུ་གྲགས།། འགྱུར་བ་དེ་འཕེལ་ཉམས་ཡིན་ཏེ།། སྒེག་དང་དགོད་དང་སྙིང་རྗེ་དང་།། དྲག་པོ་དཔའ་བ་འཇིགས་བྱེད་དང་།། མི་སྡུག་རྨད་བྱུང་མིང་ཅན་ཞེས།། བརྒྱད་རྣམས་གར་གྱི་ཉམས་སུ་བཤད།། ཅེས་བསྟན་པ་བཞིན་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་དོན་གྱི་སྒྱུར་ཚུལ་ལའང་ཉམས་དང་འགྱུར་བའི་རོ་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་སྤྲོས་དགོས་སོ།།
2.ཚིག་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ། བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་ཚིག་གི་ཕྱིའི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་འཁྲབ་ཚིག་ནང་ཁུལ་གྱི་བརྗོད་བྱའི་དོན་ཉམས་སྣ་ཚོགས་དང་བསྟུན་ནས་འཁྲབ་ཚིག་དངོས་ཀྱི་འགྱུར་ཉམས་དང་སྦྱོར་སྟངས་སྡེབ་ལུགས་ལའང་ཉམས་འགྱུར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་སྤྲོས་དགོས་ཏེ། འཁྲབ་ཚིག་གང་གི་དོན་ཉམས་དང་མ་བསྟུན་པའམ་དོན་ཉམས་དང་བསྟུན་ཀྱང་ཚིག་ཉམས་ཇི་ལྟ་བ་ཡིན་པ་དེ་ཇི་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་མ་ཐུབ་ན། འཁྲབ་གཞུང་གང་གི་བརྗོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཚོན་ཐབས་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་ཚིག་སྦྱོར་གྱི་ཆ་རྣམས་ཀྱང་སྲོག་གིས་བཏང་བའི་བམ་རོ་བཞིན་སུས་ཀྱང་གསོན་ཉམས་ལྡན་པར་མི་འདོད་པའི་ཕྱིར། དེ་བས་ན་མཚོན་བྱའི་དོན་ཉམས་ཀྱི་གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་དང་བསྟུན་ནས་ཚིག་གི་སྙན་བརྗིད་དགའ་མགུ་དང་ངུ་གདུང་སྐྱོ་སྡུག་གི་ཉམས་ཆ་དང་། ཡར་བཅད་མར་གཅོད་དང་། ཡར་འདེགས་མར་ཕབ། ལྕི་ཡང་རིང་ཐུང་གི་ཕབ་ལུགས་སྡེབ་སྟངས་སོགས་ཀྱི་འགྱུར་ཉམས་ཀྱིས་སྤྲོ་བར་བྱ་དགོས་པ་སྨྲས་མ་འཚལ་ཏེ། 《བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་གི་མཛེས་ཉམས་》སུ། “ཚིག་གི་ཉམས་ཞེས་པ་ནི་ཚིག་གི་ཟབ་གསལ་སྙན་བརྗིད་དང་། མཚམས་སྦྱོར་སྡེབ་ཀ ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་རྣོ་དབལ། ཉམས་སྣང་དང་དགའ་སྐྱོ་སོགས་ཀྱི་སྣང་བ་དང་བསྟུན་པའི་ཚིག་གི་རིང་ཐུང་། ཡི་གེའི་ལྕི་ཡང་འཇམ་རྩུབ། སྒྲ་རྒྱན་དང་རྗེས་སུ་ཁྲིད་པ་སོགས་དབྱངས་ཀྱི་འགྱུར་ཁུག་འདེགས་འཇོག་ལས་ཐོན་པའི་རོ་ཉམས་ཡིན་”17ཞེས་དང་། 《རྒྱན་གྱི་བསྟན་བཅོས་དབྱངས་ཅན་ངག་གི་རོལ་མཚོ་》ལས། “སྨྲ་བ་པོས་ངག་ཏུ་བརྗོད་པའི་རོ་ཉམས་རྒྱུར་གྱུར་པ་ཉིད་སྔོན་དང་། ཕ་རོལ་ཉན་པ་པོའི་རྒྱུད་ལ་དེའི་འབྲས་བུར་གྱུར་པའི་འགྱུར་བ་ཕྱིས་སུ་འཆར་བར་”18གསུངས་པ་ལས་ཚིག་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་ཕ་རོལ་གྱི་བློ་ངོར་ཡང་དེ་མཚུངས་ཀྱི་རོ་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་བསྐྱེད་ནུས་པར་བསྟན། དེ་ལྟ་ནའང་འདིར་བརྗོད་ཀྱི་ཚིག་ཉམས་ཞེས་པ་ནི་གཞན་སྐད་ལྟར་བརྩམས་པའི་མ་རྩོམ་གྱི་ཚིག་ཉམས་དེ་ཇི་ལྟ་བ་ཡིན་པ་ཇི་བཞིན་དུ་གོ་བ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་ལོན་པ་གཞིར་བྱས་ནས་འགྱུར་ཚིག་གང་ཞིག་ལ་རང་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་བསྙོན་མེད་དུ་འབྱུང་ཞིང་བཙན་བསྒྱུར་གྱི་ཆ་ཟུར་ཙམ་ཡང་མེད་པར་རོ་ཉམས་མཆོག་ཏུ་འདོན་དགོས་པའི་དོན་ཡིན་གྱི། མ་རྩོམ་འབའ་ཞིག་གི་ཚིག་ཉམས་ལས་འགྱུར་རྩོམ་རང་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་སྣང་ཆུང་མཛད་དེ་བྲོ་ཉམས་ཤོར་དགོས་པའི་དོན་མ་ཡིན་པས་ན། འདི་དག་ཀྱང་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ་ལ་ཚིག་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འདོན་ནུས་མིན་གྱི་གནད་ཅིག་ཡིན་པ་ཤེས་དགོས་སོ།།
3.སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན་ཞེས་པ་ནི་འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱ་བྱེད་མཁན་གྱིས་བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་གཞུང་གང་གིས་མཁོ་སྤྲོད་བྱས་པའི་དོན་དང་རྣམ་པའི་མཐུན་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་གཞིར་བྱས་ཤིང་། རང་གི་ལྟ་ཞིབ་དང་། ཚོར་སྣང་། ཀུན་རྟོག འཕྲོས་རྟོག མྱོང་རོལ་སོགས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཡིད་བྱེད་དང་བསྐྱར་འགོད་དང་འདུམ་སྒྲིག་སོགས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བློས་བསླངས་ལ་བརྟེན་ནས་བསྒྱུར་བྱའི་འཁྲབ་གཞུང་གང་གི་བརྗོད་བྱའི་དོན་དང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་མཚོན་ཐབས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ་བའི་བསྐྱར་འགོད་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན་ལ་བྱ། འཁྲབ་གཞུང་ལོ་ཙཱ་བ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། འཁྲབ་ཚིག་ལོ་ཙཱའི་གནས་སྐབས་ཅི་དང་ག་འདྲ་ཞིག་ལ་འཕྲད་ཀྱང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན་དེ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་སྣང་ཆུང་བྱ་མི་རུང་བའི་དོན་གནད་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། ཐོར་སི་ཐེས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྐོར་གླེང་སྐབས་ཀྱང་། “གལ་ཏེ་བྱིས་པ་ཞིག་གིས་ཁོ་སྤྱང་ཀི་ལ་འཕྲད་པའི་འཇིགས་སྣང་བརྗོད་དུས་སུ་ཁོས་སྔར་མྱངས་ཟིན་པའི་ཚོར་འདུ་སླད་མར་ཉམས་སུ་མྱངས་ནས་བརྗོད་ན། ཉན་མཁན་རྣམས་ལ་སེམས་ཤུགས་ཐེབས་ཤིང་། ཁོའི་ཉམས་སྣང་ཐམས་ཅད་གཞན་རྒྱུད་ལའང་མྱོང་ཐུབ་པ་བྱུང་ན། འདི་ནི་སྒྱུ་རྩལ་ཡིན་ལ། གལ་ཏེ་བྱིས་པ་དེས་སྤྱང་ཀི་དངོས་སུ་མ་མཐོང་ཡང་རྒྱུན་དུ་སྐྲག་པར་བྱེད་པ་དང་། གཞན་ལའང་འཇིགས་སྣང་དེ་རིགས་བསྐྱེད་སླད་སྤྱང་ཀི་ལ་འཕྲད་ཚུལ་སོགས་སྒྲོ་བཏགས་ནས་གསོན་ཉམས་ལྡན་པར་བྱས་ཤིང་། ཉན་མཁན་གྱི་སེམས་སུའང་ཁོའི་ཚོར་འདུ་དེ་དག་བསྐྱེད་པར་བྱས་ན། དེའང་སྒྱུ་རྩལ་ཡིན་”19ཞེས་སུ་གསུངས་པ་ལས་སྒྱུ་རྩལ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བ་དངོས་སམ་གཟུང་ཡུལ་དངོས་ལས་ཐོབ་པའི་ཚོར་འདུ་དངོས་དང་ནང་གི་ཉམས་རྟོགས་ལས་བྱུང་བའི་འོས་ཚོད་རང་བཞིན་གྱི་ཚོར་འདུ་གང་རུང་དུ་ངེས་ཆོག་པར་བསྟན་པ་བཞིན་འཁྲབ་ཚིག་སྒྱུར་འགོད་ཀྱི་གནས་སྐབས་གང་རུང་ལའང་དེ་ལྟའི་ཉམས་རྟོགས་ལས་ཐོན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བདེན་ངེས་རང་བཞིན་ཞིག་བསྙོན་མེད་དུ་འབྱུང་དགོས་པ་གདོན་མི་ཟའོ།།
མཆན།
①王希杰： 《 现代汉语修辞学 》 ， 北京出版社， 1983年， 72页。
②吴为章： 《新编普通语言学教程 》 ， 北京广播学院出版社， 1999年， 63页。
③ནོར་བུ་རྒྱ་མཚོའི་ 《རྗོད་བྱེད་ཀྱི་སྒྲའི་གོ་དོན་གསར་དུ་བརྟག་པ》 P110 2003ལོར་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན།
④刘焕辉： 《 言语交际学 》 ， 江西教育出版社， 1986年， 4 6页。
⑤ལྕགས་ཐར་རྒྱལ་གྱི་ 《བོད་སྐད་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཁ་ཤས་ལ་དཔྱད་པ་རིག་འཕྲུལ་མེ་ལོང》 P411 2008ལོར་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན།
⑥⒂ས་སྐྱ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་《མཁས་པ་འཇུག་པའི་སྒོ》 P25 P20 1981ལོར་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན། ⑦⑧ལོ་ཙཱ་བ་ལྕེ་ཁྱི་འབྲུག་གི་ 《གནས་བརྒྱད་ཆེན་མོའི་རྩ་བ་དང་འགྲེལ་བ》 P36 བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན།
⑨⑩罗常培： 《语言与文化 》 ， 语文出版社，1996年， 95 -9 6页。
⑾ཨོ་རྒྱན་འཇིགས་མེད་ཆོས་ཀྱི་དབང་བོའི་《ཆོས་འབྱུང་འབེལ་གཏམ་ཉུང་ངུ》 P1 1988ལོར་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན།
⑿⒀⒁ས་སྐྱ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་《རོལ་མོའི་བསྟན་བཅོས》 P6དངP8 1988ལོར་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན།
16. དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་《སྙན་ངག་ལ་འཇུག་ཚུལ་ཚིག་རྒྱན་རིག་པའི་སྒོ་འབྱེད•སྙན་ངག་གི་སྡོམ་ཚིག་འཕྲུལ་གྱི་ལྡེ་མིག》 P563 1980ལོར་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན།
17 .19.སུམ་བྷ་དོན་གྲུབ་ཚེ་རིང་གི་《བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་གི་མཛེས་ཉམས》 P271 P50 2002ལོར་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན།
19. འཇུ་མི་ཕམ་དགེ་ལེགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་《རྒྱན་གྱི་བསྟན་བཅོས་དབྱངས་ཅན་ངག་གི་རོལ་མཚོ》 P90 1986ལོར་བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན།
