ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་དེའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཏོགས་ཁོངས་ལ་དཔྱད་པ།①

རྒྱང་འཁོར་ཚེ་ཕུན།

[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།］ འཛམ་བུའི་གླིང་གི་མི་རིགས་ཚང་མར་རང་རང་སོ་སོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་དམངས་སྲོལ་དུ་མ་ཡོད་ལ་དམངས་སྲོལ་དེ་དག་ནི་མི་རིགས་དེ་མི་རིགས་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁེར་རྐྱང་གི་ཚོ་པ་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་དང་། མི་རིགས་དེའི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན། རང་རེའི་རྒྱལ་ཁོངས་ཀྱི་ཤར་པ་ཚོའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཏོགས་ཁོངས་གང་ཡིན་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས་ན། ངེས་པར་དུ་ཤར་པའི་དམངས་སྲོལ་ཁྲོད་ཀྱི་ཁོ་ཚོའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལ་གཞིག་པ་ནན་པོ་བྱ་རྒྱུ་དེ་གལ་འགངས་ཆེ་ལ། ཤར་པ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་རང་རེའི་རྒྱལ་ཁོངས་ཀྱི་ཤར་པ་ཚོའི་རྒྱན་གོས་དང་། བཟའ་ཆས་འཐུང་རིགས། འགྲོ་ལུགས་སྡོད་སྟངས། གཉེན་སྲོལ་གཉེན་སྟོན། རྗེས་འཇུག་འདས་མཆོད། སྤྲོ་སྐྱིད་དུས་ཆེན། རྩེད་ཆས། འཇལ་བྱེད། དེ་བཞིན་མིའི་མིང་འདོགས་སྲོལ་སོགས་ལ་གཤིབ་བསྡུར་གང་ལེགས་བྱས་ཚེ། དེ་དག་ཚང་མ་བོད་རིགས་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་མ་ལག་ལས་མ་འདས་ཤིང་། ཤར་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་དང་། རྒྱན་གོས་དང་མི་ཚེའི་འགྲོ་ལུགས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཆོ་ག་རེ་གཉིས་ཡོད་རིགས་ལ་དམངས་སྲོལ་རིག་པའི་ཐོག་ནས་དཔྱད་པ་བྱེད་སྐབས་དེ་དག་ནི་དམངས་སྲོལ་གྱི་ས་ཁུལ་རང་བཞིན་དང་། གཞན་འགྱུར་རང་བཞིན་མངོན་པ་ཙམ་ལས། ཤར་པ་རྣམས་བོད་རིགས་ལས་ཐ་དད་པའི་རྒྱུ་མཚན་དུ་མི་འགྲོ་བས། ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཐོག་ནས་ཞིབ་དཔྱོད་བྱས་འབྲས་སུ་ཤར་པ་དེ་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་ལས། བོད་རིགས་ལས་ཐ་དད་པའི་ཁེར་རྐྱང་གི་ཚོ་པའམ་མི་རིགས་ཤིག་ཏུ་གྲུབ་ཐབས་མེད་པར་ར་སྤྲོད་བྱས་ཡོད།
[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།] ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས། ཤར་པ། མི་རིགས། གཏོགས་ཁོངས།
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།] K281
[ཡིག་ཚང་མཚན་བྱང་།] A
[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག] 1002-9060-2017-02-0050-19
              ཀྲུང་གོའི་མི་རིགས་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་པའི་ལས་དོན་ནི་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུའི་དུས་འགོ་ཙམ་ནས་རྩ་བའི་ཆར་མཇུག་སྒྲིལ་ནའང་། བོད་ལྗོངས་ཁུལ་དུ་གནས་སྡོད་བྱེད་མུས་ཀྱི་ཤར་པ་དང་སྟེང་པ་སྟེ་མིའི་ཚོ་པ་གཉིས་ཀྱི་མི་རིགས་ཀྱི་གཏོགས་ཁོངས་ནི་ད་དུང་ཡང་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུར་ལུས་ཡོད། དེ་ནི་བོད་ལྗོངས་ཙམ་མ་ཡིན་པར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་རྣམ་དབྱེའི་ལས་དོན་སྤྱིའི་ཁྲོད་དུ་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུར་ལུས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན། དེར་བརྟེན་ཁོ་ཚོ་མི་རིགས་གང་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་མིན་སྐོར་ལ་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་ནན་ཏན་བྱ་རྒྱུ་ནི་རང་ཅག་ཞིབ་འཇུག་པར་འཁྲི་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ལས་འགན་འབའ་ཞིག་ཡིན། རང་རེའི་རྒྱལ་ཁོངས་སུ་ཤར་པ་མི་གྲངས་གསུམ་སྟོང་ཙམ་གནས་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་གི་མི་རིགས་གཏོགས་ཁོངས་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས་ན། ངེས་པར་དུ་རང་རྒྱལ་གྱི་མི་རིགས་རྣམ་དབྱེ་ཕྱེ་བའི་རྩ་དོན་དང་བྱ་ཐབས་ ②རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐོགཚོ་པ་དེའི་མཆེད་ཁུངས་ལོ་རྒྱུས་དང་། ③ ཚོ་པའི་མིང་། ④སྐད་དང་ཡི་གེ རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ། ཆོས་ལུགས་དད་མོས། ⑤ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་མི་རིགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆའམ་ཁྱད་རྟགས་རེ་རེའི་ཐོག་ནས་དཔྱད་གླེང་ཞིབ་ཆ་ཆེ་ཙམ་བྱས་ཏེ་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་ཆོད་བསྡོམས་ཤིག་འཇོག་དགོས།འདིར་སྐབས་སུ་བབ་པ་ནི་ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་གླེང་བར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།
              རང་རེའི་རྒྱལ་ཁོངས་ཀྱི་ཤར་པ་ཚོའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཏོགས་ཁོངས་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས་ན། ངེས་པར་དུ་ཤར་པའི་དམངས་སྲོལ་ཁྲོད་ཀྱི་ཁོ་ཚོའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལ་གཞིག་པ་ནན་པོ་བྱ་རྒྱུ་དང་། དེ་ལྟའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དེ་དག་ཀྱང་ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་དང་འཚོ་བའི་འཁོར་ཡུག་ལ་འགྱུར་བ་འགྲོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་རྣམ་པ་གཞན་དུ་འགྱུར་བའི་སྣང་ཚུལ་ལ་ལོ་རྒྱུས་འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་རྩོད་སྒྲུབ་རིག་པ་དང་། རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྩོད་སྒྲུབ་རིག་པའི་རྩ་དོན་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཀྱིས་དོན་དངོས་དང་མཐུན་པའི་དབྱེ་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་གལ་འགངས་ཆེ་བར་མཐོང་། འདིར་ནི་རྩ་དོན་དེ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཀྱིས་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དག་མི་རིགས་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་པའི་གཞི་འཛིན་ས་ཡིན་ཚུལ་དང་། ཤར་པ་སྤྱིའི་གོམས་གཤིས་ལ་དབྱེ་ཞིབ་རགས་ཙམ་བྱ་རྒྱུ་དང་། བྱེ་བྲག་རང་རྒྱལ་གྱི་ཤར་པ་ཚོའི་གོམས་གཤིས་ལ་དབྱེ་ཞིབ་ནན་ཙམ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།
དང་པོ། ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ནི་མི་རིགས་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་པའི་གཞི་འཛིན་ས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཚུལ།
              འཛམ་བུའི་གླིང་གི་མི་རིགས་ཚང་མར་རང་རང་སོ་སོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་དམངས་སྲོལ་དུ་མ་ཡོད་ལ་དམངས་སྲོལ་དེ་དག་ནི་མི་རིགས་དེ་དག་མི་རིགས་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁེར་རྐྱང་གི་མིའི་ཚོ་པ་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་དང་། མི་རིགས་དེའི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན། གལ་ཏེ་མིའི་ཚོ་པ་ཞིག་ལ་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་དམངས་སྲོལ་དེ་དག་མེད་ན། དེ་མི་རིགས་རང་རྐྱ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་ཐབས་མེད་པ་དང་། ཡང་ན་མི་རིགས་ཤིག་གི་སྔར་ཡོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་རྣམས་ཉམས་ཉེས་སུ་གྱུར་ནས་དེ་མེད་པར་སོང་བ་དང་། དུས་རབས་གསར་པའི་ནང་དུ་ཐུན་མོང་མིན་པའི་རང་གི་དམངས་སྲོལ་གསར་དར་མ་བྱུང་ཚེ། མི་རིགས་དེའི་ཁེར་རྐྱང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆུ་རྒྱུན་དེ་ཡང་ཆད་དེ་རིམ་བཞིན་མི་རིགས་གཞན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ངེས་རེད། དེར་བརྟེན་དམངས་སྲོལ་ནི་མི་རིགས་ཀྱི་བླ་སྲོག་ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད་ལ། མི་རིགས་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་པའི་གཞི་འཛིན་ས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དེ་ཡང་དེ་སྔོན་རང་རྒྱལ་དུ་མི་རིགས་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་སྐབས། སི་ཏ་ལིན་གྱི་མི་རིགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་དེ་གཞི་འཛིན་ས་གཙོ་བོར་བཟུང་ཡོད་ལ།མཚན་ཉིད་དེའི་ནང་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་རྟགས་ཆེན་པོ་བཞིའི་ནང་དུ་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དེ་དམིགས་སུ་མི་རིགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་ཏུ་བསྟན་མེད་ཀྱང་། ཞིབ་ཕྲའི་མི་རིགས་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་པའི་ལག་ལེན་འཕྲོད་དུ་མི་རིགས་དེའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དག་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་ཚད་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བཟུང་ཡོད། གང་ལགས་ཤེ་ན། ཁྱད་རྟགས་ཆེན་པོ་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཐུན་མོང་མིན་པའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཞེས་པ་དེའང་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཀྱིས་གཙོ་བྱས་པའི་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཐོག་ནས་མངོན་ཐུབ་པ་ལས།སེམས་ཁམས་ངོ་བོ་ཞེས་དངོས་པོ་རྐྱང་པ་བ་ཞིག་མིག་གིས་མཐོང་རྒྱུ་མེད་ལ། ལག་ཏུ་ལོན་རྒྱུའང་མེད་པས་སོ།། ཕྱིས་སུ་རང་རྒྱལ་ནས་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་རྟགས་སམ་གྲུབ་ཆ་དྲུག་གི་ནང་དུ་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དེ་མི་རིགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་ཏུ་བཞག་ཡོད། འོ་ན་མི་རིགས་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཞེས་པ་དེ་གང་ལ་གོ་དགོས་ཟེར་ན། དེ་ནི་“མི་རིགས་ཤིག་ཏུ་གྲུབ་པའི་མི་རྣམས་ཀྱི་དངོས་པོའི་འཚོ་བ་དང་བསམ་པའི་འཚོ་བའི་ཐད་རྒྱ་ཁྱབ་ཆེ་བའི་དར་སྲོལ་དང་། གོམས་སྲོལ། རྒྱུན་སྲོལ་རྣམས་ལ་ཟེར་བ་དང་། དེ་ནི་ཕྱོགས་ཀུན་ལ་དར་ཁྱབ་ཡོད་པའི་རིན་ཐང་ལྟ་བས་ཁ་ལོ་སྒྱུར་ཞིང་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ལག་ལེན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ནང་ཡུན་རིང་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་བསམ་པ་དང་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་སྟངས་ལ་ཟེར་བ་དང་། ཞིབ་ཕྲའི་མཚོན་ཚུལ་ནི་གོས། ཟས། སྡོད། འགྲོ། གཉེན་སྲོལ།འདས་མཆོད། དུས་ཆེན། རྩེད་སྤྲོ། གུས་ལུགས་སོགས་དངོས་པོའི་འཚོ་བ་དང་རིག་གནས་འཚོ་བ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་མངོན་ཐུབ་” ⑥ ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ལགས། དེ་ལྟར་ན་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ནི་ཕྱི་ལ་མངོན་ཆེ་བའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་རྟགས་ཤིག་ཡིན། མ་གཞི་མི་རིགས་གང་ཞིག་གི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཡིན་རུང་། ས་ཁུལ་སོ་སོའི་ཡུལ་ལུང་ས་བབ་དང་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་སྟངས། དེ་བཞིན་དཔལ་འབྱོར་འཚོ་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཆབ་སྲིད། རིག་གནས་འཚོ་བ།ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རྒྱས་བཅས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་མི་འདྲ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ས་ཁུལ་སོ་སོའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལ་ས་ཁུལ་གྱི་རང་བཞིན་དང་གཞན་འགྱུར་གྱི་རང་བཞིན་ལྡན་ཡོད། འོན་ཀྱང་སྤྱིའི་ཆ་ནས་མི་རིགས་ཤིག་གི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཀྱི་ནང་གི་དོན་སྙིང་དང་ཕྱི་ཡི་རྣམ་པ་ཐུན་མོང་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་གོར་མ་ཆག དེ་ལྟར་ལགས་ན་དེ་ནི་མི་རིགས་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་གཞི་འཛིན་ས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱའོ།།
གཉིས་པ། ཤར་པ་སྤྱིའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་བརྗོད་པ།
              ནེ་པཱ་ལའི་ཤར་པ་རྣམས་ཚུད་པའི་ཤར་པ་ཚོའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་སྐབས། བོད་རིགས་ནང་ཁུལ་གྱི་ས་ཁུལ་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་ཙམ་ལས།བོད་རིགས་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ལས་ཡོངས་སུ་དགར་བའི་ཁོ་ཚོའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཤིག་རིག་རྒྱུ་མེད། དེ་ཡང་ཤར་པ་སངས་རྒྱས་བསྟན་འཛིན་ནས་མཛད་པའི་《ཤར་པའི་ཆོས་འབྱུང་དང་མེས་རབས་བཞུགས་སོ་》ཞེས་པའི་ནང་ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་མང་ཙམ་བསྟན་ཡོད་ལ། གསུང་རྩོམ་དེའི་དཔེ་སྐྲུན་གསལ་བཤད་ནང་“ཤར་པ་རྣམས་ཀྱི་བག་སྟོན་རྟེན་འབྲེལ་དང་།  ནད་རིམས་འགོག་ཐབས། འདས་མཆོད་བྱ་རིམ། དུས་དྲན་དང་དགའ་སྟོན། དགྲ་འདུལ་དང་གཉེན་སྐྱོང་། ཡར་བསྐྱེད་དང་འཛུགས་སྐྲུན་གང་དང་གང་བྱེད་ཀྱང་ཆོས་ཀྱི་གནད་དང་སྦྱོར་བར་བྱེད་པ་སོགས་བོད་པ་སྤྱི་དང་མཐུན་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་ལུགས་འཛིན་པར་བྱེད་ཚུལ་བསྟན་” ⑦ ཡོད་ཅེས་འཁོད་པ་ལྟར། གང་དེའི་གསུང་རྩོམ་དེ་ཡི་ནང་དུ་ནེ་པཱ་ལའི་རྒྱལ་ཁོངས་ཀྱི་ཤར་པ་རྣམས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་མང་དག་འཁོད་པ་རྣམས་ཀྱང་བོད་རིགས་སྤྱིའི་དམངས་སྲོལ་ལས་མ་འདས། དཔེར་ན། མི་ཚེའི་ཆོ་སྒྲུབ་སྐོར་བཤད་ན། ཐོག་མ་བྱིས་པ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་སུ་སླེབས་མ་ཐག་གི་བྱེད་སྒོར་“ཤར་པའི་རིགས་སུ་སྐྱེས་པ་རྣམས། དང་པོ་མ་ལས་སྐྱེས་ནས་ཞག་གསུམ་མམ་བདུན་སོང་བ་ན། བླ་མ་ཞིག་ངེས་པར་གདན་དྲངས་ནས། ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་སོགས་ལ་གྲིབ་ཕོག་པ་སངས་པའི་ཆེད་དུ་ཐོག་མར་བསང་ཞིག་བཏང་། དེ་ནས་མི་དང་ཁང་ཁྱིམ་མལ་སྟན་སོགས་ལ་མི་གཙང་བར་གྱུར་པ་གཙང་བའི་ཆེད་དུ་འཁྲུས་ལྷ་བསྒྲུབས་ཏེ། མ་དང་བུ་གཉིས་ཀར་ཁྲུས་བྱས་པ་དང་། དེར་ཡོད་པའི་མི་དང་ཁང་པ་མལ་ས་སོགས་ལའང་ཁྲུས་ཀྱིས་གཙང་བར་བྱེད་དགོས། དེ་ནས་ཁང་པའི་ཉེ་ལོགས་སུ་དར་དཀར་པོ་ཁ་གང་བ་ཞིག་དར་ཤིང་བཟང་པོ་ལ་བཏགས་ཏེ། གྲིབ་དང་མི་གཙང་བ་སོགས་ལས་རྒྱལ་ཏེ་གཙང་བར་གྱུར་པའི་བརྡར་འཛུགས་པ་དང་། མ་བུ་གཉིས་ལའང་ཕྱིན་ཆད་བར་ཆད་བསྲུང་བ་དང་ཟས་གོས་མི་ནོར་སྡུད་པའི་རྟེན་འབྲེལ་དུ། སྲུང་སྐུད་དཀར་པོའམ་དམར་པོ་བཏགས་ཤིང་ཟས་གོས་བཟང་པོ་དང་བཅས་པའི་སྒོ་ནས།གཟའ་དང་སྐར་མ་སོགས་ཀྱི་མིང་ལས་དྲངས་ཏེ་བྱིས་པ་དེ་ལ་མིང་གསར་དུ་བཏགས་ཤིང་། གཉེན་རྩ་ལག་རྣམས་ལ་བཙས་སྟོན་བགྱིད་པ་དང་། གཉེན་རྩ་ལག་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་མ་བུ་གཉིས་ལ་ཟས་ནོར་བཟང་པོ་སྟེར་བ་སོགས་དགའ་སྟོན་རྟེན་འབྲེལ་བཟང་པོ་བྱེད་” ⑧པ་སོགས་བུ་ཕྲུག་སྐྱེས་པའི་རྗེས་སུ་བང་སངས་དང་མིང་འདོགས་སྲོལ། བཙས་སྟོན་གྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཚུལ་སོགས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་ལས་མ་འདས་ཤིང་། ཡང་གཞོན་ནུ་ལངས་ཚོ་རྒྱས་ཤིང་བག་མ་གཏོང་ལེན་བྱེད་སྐབས་དོ་བདག་གཉིས་ལོ་རྟགས་མཐུན་མིན་དང་གཉེན་བསུའི་གཟའ་ཚེས་སོགས་བག་རྩིས་རྒྱག་སྲོལ་དང་། དངོས་གཞི་མནའ་མ་ལེན་དུ་འགྲོ་བའི་ཐོག་མར་བླ་མའམ་དགེ་འདུན་གདན་དྲངས་ཤིང་སྔ་དྲོའི་ཆར་བསང་དང་གསེར་སྐྱེམས་དང་། བར་ཆད་ཟློག་ཆེད་སྲིད་པ་འཁོར་ལོའི་རི་མོ་བཞེངས་སྲོལ་ཡོད་པ། གཡང་འགུག་ཆེད་དུ་མདའ་དར་འཛུགས་ལ། སྒོ་རུ་བསུ་ཆང་འདྲེན་པ་དང་། རྟེན་འབྲེལ་དངོས་གཞིའི་ནང་གླུ་དང་ཞབས་བྲོའི་རིགས་སོགས་འཇིག་རྟེན་གྱི་དགའ་སྟོན་ལ་འཇུག་པ་སོགས་ཀྱང་བོད་རིགས་ཀྱི་ལུགས་སྲོལ་སྤྱི་དང་མཐུན་ནོ།། མི་ཚེ་གཅིག་གི་མཐའ་མ་ལྔ་ལམ་དུ་འགྲོ་སྐབས་ཀྱང་ཕྱི་དབུགས་མ་ཆད་སྔོན་དུ་འཆི་ཁ་མ་དེ་ལ་ངེས་འབྱུང་གི་གཏམ་གྱིས་སྣ་དྲངས་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་། བར་དོ་ཐོས་གྲོལ་གྱི་ལུང་སྟོན་བྱེད་པ། ཕྱི་དབུགས་ཕྱིན་ཚར་རྗེས་འཕོ་བ་རྒྱག་པ་དང་ཞག་གསུམ་གནས་སྤར་བྱེད་པའི་སྲོལ་ཡོད། ཞེ་དགུའི་བར་དུ་བར་དོ་ངོ་སྤྲོད་ཀྱི་ཆོས་འདོན་པ་དང་། བདུན་རེ་འཁོར་མཚམས་སུ་ཡར་མཆོད་མར་སྦྱིན་སོགས་གཤིན་པོ་དག་པའི་ཞིང་ཁམས་སུ་འདྲེན་ཆེད་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་སྲོལ་ཡོད་རིགས་རྣམས་ཆོས་ལྡན་ཞིང་དུ་གྲགས་པའི་བོད་ཡུལ་སྤྱིའི་སྲོལ་རྒྱུན་དུ་དར་ཞིང་མ་ཉམས་པར་གནས་པ་རྣམས་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་ངེས། དེ་བཞིན་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་དུས་དྲན་དང་དགའ་སྟོན།ལོ་འཁོར་མཚམས་ཀྱི་དུས་རྟགས་སུ་ལོ་གསར་གཏོང་བ་སོགས་མིང་བརྡ་དང་བྱེད་སྒོའི་ནང་དོན་ཚང་མ་བོད་ལུགས་ཁོ་ན་འཛིན་པ་དང་། གཞན་ཡང་“ཤར་པ་མ་འཆོལ་རང་ལུགས་སྐྱོང་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། སེམས་ཅན་གྱི་སྲོག་གཅོད་པ་དང་། ཐ་མ་ཁ་འཐེན་པ་དང་། རིགས་རུས་འཆོལ་བར་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་བྱ་བ་ལ། ཆོས་ཀྱི་ཐད་ནས་འཇིགས་པ་དང་། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐད་ནས་ངོ་ཚ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་ད་ལྟའི་བར་དུ་རྩིས་སྲོལ་འདུག་པ་བཅས་” ⑨བོད་རིགས་སྤྱིའི་འཛེམ་བྱ་དང་མཐུན་པ་བཅས་དཔེ་མཚོན་ཙམ་དུ་དྲངས་པ་ལགས། ཤར་པས་ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་གང་ཡིན་ཡི་གེར་བཀོད་པའི་ནང་དོན་ཁག་ལ་མ་རྟོགས་ལོག་རྟོག་དང་མཁྲིས་ནད་ཅན་གྱིས་དུང་དཀར་སེར་པོར་མཐོང་བའི་གཡའ་ཡིས་མ་སྦག་པར་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་དུ་གསལ་བར་མཐོང་བས་འདིར་ཡང་ཤར་པའི་ཆོས་འབྱུང་གཞིར་བཟུང་དཔེ་མཚོན་དུ་བཀོད་པ་ཡིན།
              གཞན་ཡང་སྤྱི་ལོ་2011ལོའི་《བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག་》རྒྱ་ཡིག་དུས་དེབ་བཞི་པའི་ཐོག་སྐུ་ཞབས་མགོན་པོ་བཀྲ་ཤིས་ལགས་ནས་《ཀྲུང་ནེའི་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་ཤར་པ་དང་སི་ཁྲོན་ཟུང་ཆུའི་ཤར་པའི་དམངས་སྲོལ་གཤིབ་བསྡུར་》ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་པའི་ནང་ཀྲུང་ནེའི་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་ཤར་པ་མི་གྲངས་ཁྲི་བཅུ་ཙམ་དང་ཟུང་ཆུའི་ཤར་པ་མི་གྲངས་ཁྲི་གསུམ་ཙམ་ཡོད་པའི་མིའི་ཚོ་པ་གཉིས་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་ལ་གཤིབ་བསྡུར་ནན་ཙམ་གནང་ཡོད། དེའི་ནང་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་དང་འཚོ་བའི་གོམས་གཤིས།སྡོད་གནས་ཁང་པ། གཉེན་སྒྲིག་གོམས་སྲོལ་བཅས་ཀྱི་ཐད་གཤིབ་བསྡུར་བྱས་མཐར། ཁ་བའི་ལྗོངས་ཀྱི་ཤར་ནུབ་ཏུ་གནས་ཤིང་ཕན་ཚུན་སྤྱི་ལེ་སྟོང་གི་བར་ཐག་ཆོད་པའི་མིའི་ཚོ་པ་གཉིས་ཀྱི་གོམས་སྲོལ་དག་མི་རྣམས་ཧ་ལས་དགོས་པའི་འདྲ་པོ་ཡོད་པ་དེ་ནི་སྟབས་བདེས་སྟབས་འཁེལ་བ་རེད་ཅེས་འགྲེལ་བཤད་བྱེད་དཀའ་བ་ཞིག་རེད་ཅེས་གསུངས་ཡོད་ལ། སྒྲུབ་ཐུབ་ཚོད་གཅིག་པོ་ནི་ཁོ་ཚོའི་མཆེད་ཁུངས་གཅིག་ཡིན་ཞེས་ནན་བཤད་ཀྱང་གནང་ཡོད། དེ་ལྟར་ན་སྤྱིར་ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དག་བོད་རིགས་སྤྱིའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཀྱི་མ་ལག་ལས་འདས་པ་ཞིག་རྩ་བ་ནས་མིན་པ་གསལ་པོར་མཐོང་ཐུབ།
གསུམ་པ། རང་རྒྱལ་ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཀྱི་སྐོར། 
              འདིར་ཐོག་མར་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་འབྲེལ་བ་དང་མི་རིགས་ཁག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འབྱུང་བ་བརྗོད་པའི་རྒྱའི་ཡིག་རིགས་ལས་བྲིས་པའི་ཉེ་དུས་ཀྱི་ཆེད་རྩོམ་གཉིས་ནང་བོད་རིགས་དང་ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཇི་འདྲ་ཡིན་ཚུལ་བཤད་པ་རྣམས་ལམ་ཙམ་བསྟན་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ཡང་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་བ་སུའུ་ཧྥ་ཞང་གིས་གཙོ་སྒྲིག་གནང་བའི་《བོད་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་》 ⑩ཅེས་པའི་ནང་ཤར་པའི་མཆེད་ཁུངས་བོད་རིགས་ཀྱི་མིའུ་གདོང་དྲུག་ཏུ་གྲགས་པའི་ཡ་གྱལ་ལྡོང་ཡིན་ཚུལ་དང་། ཤར་པ་ལ་ཡི་གེ་མེད་པ་མ་ཟད་བོད་སྐད་མིན་པའི་སྐད་རིགས་ཤིག་མེད་ཚུལ། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དད་མོས་དང་སློབ་གསོ་སོགས་ཀྱི་ཐད་བོད་རིགས་དང་ཆ་འདྲ་བ་མང་པོ་ཡོད་ཚུལ་བསྟན་པ་མ་ཟད། གྱོན་གོས་དང་། ཟས་རིགས། སྡོད་གནས། དུས་ཆེན། གཉེན་སྲོལ། མིའི་མིང་སོགས་ལ་དཔྱད་བསྡུར་བྱས་མཐར་“གོང་གསལ་དེ་དག་ཁོ་ནའི་ཐོག་ནས་ང་ཚོས་ཤར་པ་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་བཤད་ན་མི་སྒྲིག་གམ་”ཞེས་མཇུག་བསྡོམས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བཤད་ཡོད། ཆེད་རྩོམ་དེའི་ནང་དུ་“ཤར་པའི་གྱོན་གོས་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་རྒྱན་གོས་དང་འདྲ་བ་”དང་། “ཟ་འཐུང་ཐད་སྤྱིར་ཁམས་པའི་ཟས་རིགས་གཙོ་བྱེད་”ལ། “ཤར་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བོད་ལུགས་སྐར་རྩིས་ཐུན་མོང་དུ་སྤྱོད་པ་དང་། དེ་སྔོན་ལོ་ཟླ་བརྩི་སྐབས་བོད་ལུགས་སྐར་རྩིས་བེད་སྤྱོད་བྱ་ཡི་ཡོད།ལོ་གསར་གྱི་དུས་ཚོད་ཀྱང་བོད་ལུགས་སྐར་རྩིས་ལ་གཞིགས་ནས་གཏན་འཁེལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། བོད་ལོའི་ཟླ་བ་བཅུ་གཅིག་པའི་ཚེས་གཅིག་ ( གཙང་ཁུལ་དུ་ལྟོགས་སླ་ལོ་གསར་ཟེར།སྙེ་མོ་ཁུལ་གནས་ཡུལ་གྲོང་ཚོ་སོགས་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་འགར་ཡང་དེའི་དུས་ལོ་གསར་གཏོང་)ནི་ཤར་པའི་ལོ་གསར་གཏོང་བའི་དུས་ཚོད་ཡིན། དེར་མིང་དུའང་ལོ་གསར་ཟེར།” སྡོད་གནས་ནི་བོད་ཀྱི་འབྲོག་ཁུལ་དང་འདྲ་བར་“དབྱར་ས་དང་དགུན་ས་”གཉིས་སུ་དབྱེ། “ཤར་པའི་གཉེན་སྲོལ་དང་བོད་རིགས་ཀྱི་གཉེན་སྲོལ་ཕལ་ཆེར་འདྲ་བ་དང་། ཁྱད་པར་ཤར་པའི་གཉེན་འཕྲོག་གི་གོམས་སྲོལ་དང་སི་ཁྲོན་ཟུང་ཆུའི་བོད་རིགས་ཀྱི་གཉེན་སྲོལ་གཉིས་ཆ་མཚུངས་ཡིན། ཤར་པ་རྣམས་ཀྱི་ཁྲོད་དུའང་བཙན་འཕྲོག་གི་གཉེན་སྲོལ་ཡོད།”“ཤར་པའི་མིའི་མིང་བོད་རིགས་དང་འདྲ་། སྒྲོལ་མ་དང་རྡོ་རྗེ་ལྟ་བུའོ།། ད་དུང་བོད་རིགས་དང་འདྲ་བར་དུད་ཚང་གི་མིང་མིའི་མིང་གི་མདུན་དུ་སྦྱར་སྲོལ་ཡོད་”ཅེས་འཁོད་པ་དེ་དག་ལས་ཤར་པ་ནི་བོད་རིགས་ལས་ཐ་དད་པ་ཡིན་ཚུལ་སྐོར་གྱི་གླེང་ཕྱོགས་བཟོ་མཁན་ཚོས་ཀྱང་ཤར་པའི་སྐོར་དོན་དངོས་ཇི་བཞིན་བཀོད་ཡོང་དུས་རང་གིས་རང་ལ་འགྲམ་ལྕག་བཞུས་པ་མ་ཡིན་ནམ། གཞན་ཡང་ཀྲུང་གོ་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཁང་མི་རིགས་ཞིབ་འཇུག་ཚན་པའི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཆེན་མོ་བ་ཡའོ་ཀྲའོ་ལིང་ནས་བརྩམས་པའི་《བོད་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་བྱུང་རབས་》 ⑾ཞེས་པའི་ཆེད་རྩོམ་དེ་ལེ་ཚན་སྟོད་སྨད་གཉིས་སུ་དབྱེ་ནས་བཀོད་ཡོད། དེ་ནི་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་སོགས་རྒྱས་པར་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པའི་བརྩམ་བྱ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། སྟོད་ཆ་བོད་རིགས་དང་སྨད་ཆ་ལྷོ་པ་མོན་པ་དང་སྟེང་པ་ཞེས་དབྱེ་ཡོད། ཆེད་རྩོམ་དེའི་ནང་རང་རྒྱལ་ཤར་པའི་སྐོར་དེ་སྟོད་ཆ་བོད་རིགས་ཀྱི་ནང་དུ་ཞར་བྱུང་ཟུར་བཀོད་ཚུལ་གྱིས་བཀོད་པ་ལས། བོད་རིགས་ལས་ལོགས་པའི་ཚོ་པ་ཞིག་ཏུ་བཀོད་མེད་ལ། དེའི་ནང་དུ་“ཤར་པའི་སྐོར་ལ་རིག་གཞུང་ལས་རིགས་པས་མཐོང་ཆེན་བྱེད་པ་དང་བསྟུན་ནས། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་རིག་གཞུང་ལས་རིགས་པ་མང་པོས་ཤར་པའི་མཆེད་ཁུངས་དང་། ལོ་རྒྱུས། ཆོས་ལུགས། རིག་གནས་བཅས་ཀྱི་ཐད་བརྟག་ཞིབ་བྱས་ཡོད། མ་གཞི་ཤར་པའི་སྐད་དང་གོམས་གཤིས་སོགས་ཀྱི་ཐད་བོད་རིགས་དང་མི་འདྲ་ས་འགའ་ཡོད་ལ། གནད་དོན་འགའ་ཤས་ཐད་ད་དུང་གོམ་གང་མདུན་སྤོས་ཀྱིས་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་དགོས་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཧ་ལམ་ཤར་པ་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན་པའམ་བོད་རིགས་ཡིན་པའི་མཇུག་བསྡོམས་ཤིག་ཐོབ་ཡོད་” ⑿ ཅེས་འཁོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེ་ཉིད་བོད་རིགས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག་རང་དུ་བཞག་ནས་དེའི་ས་ཁུལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མངའ་བའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་རྣམས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད།
              གཤམ་དུ་འདྲེན་ཐང་དང་འགྲམ་སྟེ་རང་རེའི་རྒྱལ་ཁོངས་ཀྱི་ཤར་པ་བ་རྣམས་གནས་སྡོད་བྱ་ཡུལ་གཉིས་ཀྱི་ཞིབ་ཕྲའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ནས་གླེང་བར་བྱ་རྒྱུ་ལ།
              1.རྒྱན་གོས་ཀྱི་སྐོར།  “ཤར་པའི་བུད་མེད་ཀྱི་གྱོན་ཆས་ཐད་འགྲམ་གྱི་ཤར་པ་རྒན་རབས་ཚོས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་ལྟར་ན། བུད་མེད་ཀྱི་གྱོན་གོས་ངོ་མ་ནི་བོད་རིགས་བུད་མེད་སྤྱི་དང་མཚུངས་པའི་ཕྱུ་པ་ཕུ་མེད་ལ་སྐ་རག་བཅིངས་ནས་མདོ་ཁམས་དང་། དབུས་གཙང་། བལ་ཡུལ་བཅས་ཀྱི་བུད་མེད་ཚོའི་རྒྱན་ཆའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་གསེར་དངུལ་གཡུ་བྱུར་སོགས་རིན་ཆེན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་མཛེས་རྒྱན་སྤྲོས་པའི་སྲོལ་ཡོད། དེང་སང་ཡང་གྱོན་ལུགས་དེ་ལྟར་བྱས་པའི་ཤར་པའི་བུད་མེད་ཧ་ཅང་མང་བར་སྣང་། སྤྱིར་བཏང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཆ་རྐྱེན་ཅུང་དྲག་པའི་ཤར་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་བུད་མེད་ཚོས་རས་ཀྱི་སྨད་གཡོགས་ཀྱི་སྟེང་དུ་ཕྱུ་པ་ཕུ་མེད་ངེས་པར་དུ་གྱོན་ཅིང་། དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཆ་རྐྱེན་ཞན་པའི་དབང་གིས་སྨད་དུ་གཤམ་ཐབས་ལྟ་བུའི་སྨད་གཡོགས་དང་སྟོད་ལ་རས་ཀྱི་སྟོད་ཐུང་ཙམ་ཞིག་གིས་འགྲིག་པ་བྱེད་སྲོལ་དེ་ཡང་ཤས་ཆེ་བ་བུད་མེད་ན་ཆུང་རྣམས་ཡིན་འདུགའོན་ཀྱང་རྒན་རབས་རྣམས་ཀྱིས་གྱོན་ལུགས་དེ་འདྲ་ཤར་པའི་སྲོལ་ངོ་མ་ཡིན་པར་ཁས་ལེན་མི་བྱ།” ⒀ཤར་པའི་སྐྱེས་པ་རྣམས་ཀྱི་གྱོན་ཆས་དག་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གཞན་གྱི་སྐྱེས་པའི་གྱོན་ཆས་དང་ཁྱད་པར་ཆེ་ཙམ་ཡོད་ཚུལ་དང་དེའི་རྒྱུ་མཚན་སྐོར་ལོགས་སུ་རྒྱས་བཤད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པས་འདིར་སྤྲོ་བར་མི་བྱ།
              2.བཟའ་ཆས་འཐུང་རིགས་སྐོར།  རང་རྒྱལ་གྱི་ཤར་པའི་གནས་སྡོད་བྱ་ཡུལ་ནི་ས་བབ་དམའ་ལ་རི་དབྲག་དོག་རོང་དུ་ཡིན་གྱིས། ནམ་རྒྱུན་དེར་ཆར་ཆུ་མང་ལ་དྲོད་བཤེར་ཆེ་བ་དང་། ལྷག་པར་དབྱར་དུས་སུ་ཁུལ་ཡོངས་ལ་ཉི་མ་ཧ་ཅང་དཀོན་པ་བཅས་གནམ་གཤིས་ཀྱིས་རྐྱེན་པས།ཁུལ་དེའི་ལོ་ཏོག་འདེབས་གསོ་དང་ཕྱུགས་ཟོག་འཚོ་སྐྱོང་། དེ་བཞིན་ཟས་རིགས་གཡོ་སྦྱོར་བྱེད་སྲོལ་བཅས་མཐོ་སྒང་གི་བོད་ས་སྤྱི་དང་ཅུང་ཟད་མི་འདྲ་བའི་ཆ་ཡོད་སྲིད། ཁྱད་པར་འགྲམ་ཁུལ་དུ་“ཟས་རིགས་ཀྱི་རྒྱུ་ཆ་གཙོ་བོ་ནི་ནས་སྲན་སོགས་མིན་པར་གྲོ་དང་། ཨ་ཤོམ། འབྲས། མོན་ཆག བྲ་བོ། ཞོག་ཁོག སུར་པན་ལ་སོགས་ཡིན་འདུག ཁོ་ཚོས་རྒྱུན་དུ་གྲོ་རྩམ་ཟ་བ་དང་། མིང་ལ་གོང་འབྲས་ཞེས་གྲོ་རྩམ་དང་དམར་གན་སྤག་བཙོས་ལྟར་གཡོས་པའི་གཙོ་ཟས་ལ་སྤེལ་ཟླ་ཞོག་ཁོག་དང་སུར་པན་བྱས་ནས་མཛུབ་མོ་གསུམ་གྱིས་ཟ་བ་ཡིན། འགའ་ཞིག་གིས་ཤར་པས་རྩམ་པ་མི་ཟ་བ་དེ་ཤར་པ་བོད་རིགས་མིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་བཟུང་བ་ནི་རྒྱུ་མཚན་ཡོངས་སུ་ཟད་པའི་མཚོན་རྟགས་སུ་མི་འགྱུར་རམ་” ⒁ ཞེས་གསུངས་པ་དོན་ལ་གནས། གང་ལགས་ཤེ་ན། ནས་མི་སྐྱེ་བའི་ས་ཁུལ་ལམ་ནས་རིགས་དབུལ་བའི་ཡུལ་དང་དུས་སྐབས་སུ་གྲོ་རྩམ་ཟ་བ་དང་གྲོ་ཆང་འཐུང་བའི་སྲོལ་ཡོད་པ་མིག་ལྡན་ཀུན་གྱིས་མཐོང་མུས་ཡིན་པ་ལྟར་དང་། དེ་ཙམ་གྱིས་མ་ཚད་འགྲམ་ཁུལ་དུ་ཞིང་ལས་སོ་ནམ་གཉེར་ལ། རྨོས་མཛོ་དོར་དུ་བྱས་ནས་ས་ཞིང་འདེབས། ནས་ཀྱི་ཐོན་འབབ་ཞན་ཙམ་ཡིན་པས་ནས་རྩམ་དང་ནས་ཆང་ཅུང་དཀོན་ཙམ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ནས་རྩམ་དང་ནས་ཆང་མེད་པ་ནི་མ་ཡིན། དེ་མིན་འདྲེན་ཐང་ཁུལ་དུ་ནས་འདེབས་གསོ་བྱེད་ལ། ནས་རྩམ་རྔོད་འཐག་རྒྱག་པ་དང་ཟ་བའི་སྲོལ་རྒྱུན་བོད་ཡུལ་སྤྱི་དང་མཚུངས། ཁོ་ཚོས་ནས་ཆང་བསྙལ་བཟོ་བྱེད་པ་ཙམ་མ་ཟད། མོན་ཆག་ལ་བརྟེན་ནས་ཆང་རག་ཕབ་ཅིང་།ཆང་རག་འཐུང་བའི་སྲོལ་དར་ཆེ་ལ། ཆང་གཞས་སོགས་ཆང་དང་འབྲེལ་བའི་རིག་རྩེད་བྱེད་སྒོའང་བོད་རིགས་སྤྱི་དང་ཐུན་མོང་དུ་མཆིས། “ཇ་བཏུང་བའི་སྲོལ་ཡང་བོད་མི་སྤྱི་དང་མཚུངས་ཏེ། སྤྱིར་བཏང་རྒྱུ་ཡོད་མཁན་གྱིས་ཇ་རིལ་དང་བག་ཆུང་། རྒྱུ་མེད་མཁན་གྱིས་སྦི་ཤིང་གི་སྡོང་པོའི་ནང་རྩི་བཀོག་པའམ། ཡང་ན་ཇ་ཤིང་དང་དེ་སྦ་གླང་མ་བཅས་ཀྱི་ལོ་མ་གདུས་ནས་འཐུང་།” ⒂དེ་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བྱུང་ཟིན་པའི་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་རེད། ད་ལྟ་ཤར་པ་དང་དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་གཞན་དུ་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བར་ཡར་རྒྱས་བྱུང་བས་ཁོང་ཚོས་བེད་སྤྱོད་པའི་ཇ་ནི་དེ་སྔོན་རྒྱུ་ཡོད་མཁན་ལས་ལྷག་པ་ཡོད་པ་གོ་བ་ལོན་བདེ་བ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཇ་བཟོ་སྟངས་ཀྱང་སྲུབ་མ་དང་མངར་མོ་གཉིས་སུ་ཡོད་པ་བོད་ཡུལ་གཞན་དང་མཚུངས། ས་ཞིང་རྒྱ་ཆུང་ལ། ལོ་ཏོག་གི་ཐོན་འབབ་དམའ་བའི་དབང་གིས་འབྲོག་ལས་ཀྱིས་ཤར་པའི་དཔལ་འབྱོར་ཁྲོད་དུ་གལ་ཆེའི་གནས་བབས་བཟུང་ཡོད། དེ་ཁུལ་དུ་ཕྱུགས་རིགས་གཙོ་བོ་ནི་འབྲི་གཡག་དང་མཛོ། བ་གླང་། ར་ལུག་བཅས་ཡིན་ལ། ཕྱུགས་ལས་བྱུང་བའི་དངོས་ཟོག་གཙོ་བོ་ནི་ཤ་མར་དང་ཕྱུ་ར། བལ་སྤུ། ལྤགས་རིགས་བཅས་སོ།། ཁོ་ཚོའི་སྲོལ་རྒྱུན་འཚོ་བའི་ནང་རྒྱུན་དུ་སྤྱོད་པ་ནི་བོད་མི་ཀུན་དང་འདྲ་བར་རང་གིས་གཉེར་སྐྱོང་དང་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་པའི་ནོར་ལུག་སོགས་ཕྱུགས་ཟོག་གི་ཤ་དང་འོ་མ་དང་། རྩམ་པ་དང་ནས་ཆང་སོགས་ཡིན།
              3.འགྲོ་ལུགས་སྡོད་སྟངས་སྐོར།  “ཤར་པའི་སྡོད་ཁང་དེ་གཏན་ཚུགས་དང་གནས་སྐབས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་གཉིསསུ་དབྱེ་ལ། གཏན་ཚུགས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་དེ་དག་ཞིང་ཁ་ཡོད་སའམ་ཞིང་ཁའི་ཉེ་འགྲམ། ཡང་ན་ཆ་རྐྱེན་ཅུང་བཟང་བའི་ས་ཆར་རྒྱག་པ་དང་། གནས་སྐབས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་ནི་དབྱར་དགུན་གྱི་འབྲོག་སར་རྒྱག་བཞིན་མཆིས། དབུལ་པོའི་དུད་ཚང་རེ་གཉིས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་སྟབས་བདེའི་ཤིང་ལས་བཟོས་པ་ཕུད། གཏན་ཚུགས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་དེ་དག་ཚང་མ་སྲ་ཞིང་བརྟན་ལ། སྤུས་ལེགས་མཛེས་པོར་བསྐྲུན་པ་དང་། རྒྱུ་ནི་རྡོ་དང་ཤིང་ལས་བསྐྲུན་པ་གཙོ་ཆེ། ……གཏན་ཚུགས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་དེ་དག་མང་ཆེ་བ་ཐོག་བརྩེགས་གཉིས་ལས་གྲུབ་པ་དང་། འོག་ཁང་ནི་ཆ་ལག་ཆབ་ཆོབ་འཇོག་ས་དང་སྒོ་ཕྱུགས་འདོགས་ས་བྱེད་ཅིང་། སྟེང་ཁང་ནང་མི་སྡོད།” ⒃ དེ་བཞིན་སྟེང་ཁང་ལ་སྒེའུ་ཁུང་བཟོ་བ་ལས་འོག་ཁང་ཕལ་ཆེར་ལ་སྒེའུ་ཁུང་འཇོག་སྲོལ་མེད་པ་སོགས་ཁོ་ཚོའི་སྡོད་ཁང་གི་བཟོ་སྐྲུན་དང་། བེད་སྤྱོད་གཏོང་སྟངས་སོགས་ཤར་པའི་གནས་ཡུལ་དང་ས་བབ་འདྲ་བའི་བོད་རིགས་གནས་སྡོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གཞན་དུ་མཐོང་མུས་ཡིན། ཁང་པའི་ཐོག་ཁ་བཟོ་སྟངས་དབུས་གཙང་ཁུལ་དང་ཅུང་མི་འདྲ་བ་ཡོད་ནའང་ཟུང་ཆུའི་ཤར་པའི་ཁང་པའི་དབྱིབས་དང་ཡོངས་སུ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཁུལ་གཉིས་ཀར་དུད་ཚང་སོ་སོའི་ཁང་པའི་མདུན་དུ་དར་ཆེན་འཛུགས་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་ཞེས་མགོན་པོ་བཀྲ་ཤིས་ལགས་ཀྱི་དཔྱད་རྩོམ་ནང་ཞིབ་གསལ་འཁོད་པ་ལྟར་རོ།། འགྲོ་ལུགས་ནི་གཙོ་བོ་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་སྐོར་ཡིན་གྱིས། རི་དབྲག་དོག་རོང་དུ་གནས་པའི་ཤར་པའི་གནས་ཡུལ་དེར་འགྲུལ་བཞུད་མི་བདེ་བས་ཁུལ་དེའི་ས་བབ་དང་མཐུན་པའི་འགྲིམ་འགྲུལ་བྱེད། དུས་ཕྱིས་རྐང་ཐང་གིས་རི་ལུང་གཅོད་པ་དང་ལུས་སྟོབས་ཀྱིས་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱེད་པའི་གནའ་རབས་ཀྱི་འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱེད་ལུགས་དེ་ཡུལ་ལུང་གང་སར་རིམ་བཞིན་ཇེ་ཉུང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་དེ་ཁུལ་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་སྤྱི་ཚོགས་ནང་འགྲིམ་འགྲུལ་ཡོ་བྱད་ཀྱང་གཡག་དང་རྟ་དྲེལ་དཀོན་ལ།གཙོ་བོ་མི་ནུས་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་ཟོག་དབོར་འདྲེན་བྱེད་ཅིང་། འགྲུལ་བཞུད་ཀྱང་རྐང་འགྲོ་ཁོ་ན་ལ་བརྟེན་པ་ལས།བོད་ཡུལ་གཞན་དང་འདྲ་བའི་གཡག་སོགས་ལ་ཁལ་དོ་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱེད་པ་དང་རྟ་དྲེལ་ལ་བཞོན་ནས་ཕྱོགས་འགྲོ་བྱེད་པ་སོགས་ཧ་ལམ་མཐོང་དཀོན། དེར་བརྟེན་ཤར་པའི་རྒྱབ་ཤེད་ལ་སྐད་གྲགས་ཡོད་ཅིང་དོ་པོ་འཁུར་མཁན་ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནི་གུས་ཉིད་འདྲེན་ཐང་ཁུལ་དུ་ཐེངས་དང་པོའི་བརྟག་ཞིབ་ལ་འགྲོ་སྐབས་དངོས་སུ་མིག་ལམ་དུ་གྱུར་བས་རང་བློར་བག་ཆགས་ཟབ་མོ་བྱུང་། དེ་ཡང་ང་ཚོ་གཏིང་སྐྱེས་གཟར་ཤང་ནས་དོ་པོ་དབོར་འདྲེན་བྱ་ཆེད་བོང་བུ་ལྔ་གཡར་ནས་རི་འོག་གྲོང་ཚོའི་བར་དུ་ཉིན་གང་བསྐྱོད། རི་འོག་ནས་འདྲེན་ཐང་བར་དུ་དེ་སྔོན་དུས་རབས་བདུན་ཅུ་པའི་ནང་དམག་མིས་བཟོས་པའི་ལམ་ཤུལ་ཡོད་ཀྱང་ཕྱུགས་ཟོག་ནི་བགྲོད་པར་དཀའ་བས། ཕྱི་ཉིན་ནས་འདྲེན་ཐང་གི་ཤར་པ་མི་བདུན་ང་ཚོའི་དོད་པོ་སྐྱེལ་འདྲེན་ཆེད་དུ་གཡར་པོ་ཞུས། དེ་དུས་ང་ཚོའི་དོད་པོའི་ནང་ལྗིད་ཚད་ཆེ་ཤོས་ནི་ལྗར་པན་ནས་ཐོན་པའི་གློག་འདོན་འཕྲུལ་འཁོར་ཞིག་དང་ས་སྣུམ་སྤྱི་རྒྱ་དྲུག་ཅུ་བླུགས་པའི་ལྕགས་ཀྱི་སྣུམ་ཟོམ་ཞིག་ཡོད། དོ་པོ་འཁུར་མཁན་ཚོས་ཉིན་གསུམ་རིང་དོ་པོ་དེ་དག་རྒྱབ་ཏུ་འཁུར་ནས་ང་ཚོ་དང་མཉམ་བགྲོད་བྱས་པ་མ་ཟད། ད་དུང་དགོང་མོ་ཞག་སྡོད་བྱེད་སར་སླེབས་སྐབས་དཀའ་ངལ་སྤུ་ཙམ་མེད་པར་སྒོར་གཞས་རྒྱག་པ་དང་རྩེད་མོར་རོལ་བཞིན་འདུག
              4.གཉེན་སྲོལ་སྐོར།  དེ་ཡང་གཉེན་སྒྲིག་གི་ལམ་སྲོལ་དང་གཉེན་སྟོན་བྱེད་སྒོའི་སྐོར་ཏེ་ཁག་གཉིས་ནས་སྤྲོས་པར་བྱ་སྟེ། དང་པོ་ཁུལ་དེའི་སྲོལ་རྒྱུན་གཉེན་སྒྲིག་ལམ་སྲོལ་ནི་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གཞན་དང་འདྲ་བར་ཕ་མས་བུ་ཕྲུག་གི་མི་ཚེའི་དོན་ཆེན་དེ་བཙན་དབང་གིས་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ་ཤས་ཆེ་ལ། ཕོ་མོ་ཕན་ཚུན་རང་མོས་ཀྱིས་དགའ་འདུ་བྱེད་པའང་ཡོད། དེ་མིན་ཁྱིམ་མཚེས་སམ་གྲོགས་པོ་ཞིག་ལ་བུ་དང་གཞན་ཞིག་ལ་བུ་མོ་སྐྱེས་ཚེ་ཕྱོགས་གཉིས་ཕན་ཚུན་གྲོས་བསྡུར་བྱས་ནས་སླད་ཁོ་ཚོ་ནར་སོན་སྐབས་བཟའ་ཚང་བྱ་རྒྱུའི་གཉེན་གྲོས་བྱེད་པའི་སྲོལ་ཡོད་པའང་གཙང་ཁུལ་ཡུལ་གྲུ་གཞན་དང་མཚུངས། ཤར་པ་ཚོའི་གཉེན་སྒྲིག་གི་རྩ་བའི་རྣམ་པ་ནི་ཁྱོ་གཅིག་ཤུག་གཅིག་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་ཤར་པའི་དམངས་ཁྲོད་དུ་ཕུ་ནུ་གཉིས་ལ་མནའ་མ་གཅིག་མཉམ་བསུ་བྱེད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་ཡོད་ལ། བུ་མོ་སྤུན་གཉིས་ལ་མག་པ་གཅིག་མཉམ་ལེན་བྱེད་པའི་སྲོལ་ཡང་ཡོད། དཔེར་ན་སྤྱི་ལོ་1988ལོར་རང་ཉིད་འདྲེན་ཐང་ཁུལ་དུ་བརྟག་ཞིབ་བྱེད་སྐབས་དེ་ཁུལ་དུ་ཕུ་ནུ་གཉིས་ལ་མནའ་མ་གཅིག་མཉམ་དུ་ལེན་མཁན་ཐེམ་གྲངས་བཅུ་ཡོད་པ་དེས་ཆུས་ཡོངས་ཀྱི་ཐེམ་གྲངས་ཀྱི་བརྒྱ་ཆ་ལྔ་ཟིན་གྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོ་ཚོའི་དཔལ་འབྱོར་ཆུ་ཚད་ནི་ཡུལ་དེར་འབྲིང་རབ་ཏུ་སླེབས་ཀྱི་ཡོད།ཤར་པ་གནས་སྡོད་བྱ་ཡུལ་དུ་དེ་ལྟ་བུའི་ཕུ་ནུ་མནའ་མ་མཉམ་བསུ་བྱེད་པའི་གཉེན་སྲོལ་དར་ཞིང་གནས་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་ཁྱིམ་ཚང་གི་རྒྱུ་ནོར་ཁ་ཐོར་དུ་མི་འགྲོ་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པ་དང་། བུ་མོ་སྤུན་གཉིས་ལ་མག་པ་གཅིག་མཉམ་ལེན་བྱེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་རིགས་རྒྱུད་མི་ཆད་པའི་ཆེད་དུ་སྤྱད་པའི་ཐབས་ཤེས་ཤིག་ཡིན་པ། དེ་བཞིན་ཕུ་ནུ་མནའ་མ་མཉམ་བསུ་བྱེད་སྐབས་གཉེན་སྟོན་ནང་ཕུ་ནུ་གཉིས་ཀ་ཞུགས་དགོས་པ་སོགས་དེ་ལྟའི་གོམས་གཤིས་དར་ཚུལ་དང་དར་གནས་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་བཅས་པ་གཙང་ཁུལ་དང་ཡོངས་སུ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན། རུས་པ་གཅིག་པ་ཡིན་ཚེ་གཉེན་སྒྲིག་བྱ་མི་ཆོག་པ་མ་ཟད། ཕན་ཚུན་བཙོག་གཏམ་ཡང་བཤད་མི་ཉན། དེ་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་གཉེན་སྒྲིག་འཛེམ་བྱ་དང་འདྲའོ།། ⒄ཤར་པའི་གཉེན་སྒྲིག་གི་འཛེམ་བྱའི་ཁྲོད་རིགས་དམན་པར་བརྩི་བའི་རྒྱུད་པའི་མི་དང་གཉེན་སྒྲིག་བྱ་མི་རུང་ལ་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བ་བྱེད་པར་ཡང་འཛེམས་ཀྱི་ཡོད། “ཀ་མི་ཏེ་ལྕགས་བཟོ་བ་དང་། ཧྲ་ཅི་ཟེར་བའི་ལྷམ་བཟོ་བ། པང་ར་ཟེར་བའི་ལུད་བཏོན་མཁན།ཏ་མིར་འབོད་པའི་རྔ་རྡུང་མཁན་བཅས་རིགས་བཞི་པོ་འདི་དག་རིགས་དམན་པར་བརྩི་ལ། འབྲེལ་བ་བྱས་མི་ཆོག་པའི་མི་ལ་མངོན་ནས་གདོལ་རིགས་སུ་འབོད། མི་དེ་རིགས་ཤར་པ་གཞན་དང་གཉེན་སྒྲིག་བྱས་མི་ཆོག་པ་དང་། གཞན་དང་མཉམ་དུ་བཟའ་སྡོད་མཉམ་དུ་མི་ཆོག་ལ། མི་གཞན་གྱི་ཁ་ཕོར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མི་ཆོག མགར་བ་ཚོས་ཁང་པའི་ཕྱི་རུ་ལྕགས་བཟོ་བྱེད་དགོས་པ་དང་། ལྷམ་བཟོ་བས་ལྷམ་བཟོ་སྐབས་ཀྱང་སྦྱིན་བདག་ནས་གཏན་འཁེལ་བྱས་པའི་ས་ཆར་ལས་ཀ་བྱེད་དགོས། ཁོ་ཚོ་ལས་རིགས་གཅིག་པའི་ནང་གཉེན་སྒྲིག་བྱེད་པ་ལས་ཤར་པ་གཞན་གྱི་བུད་མེད་ཁོ་ཚོ་དང་གཉེན་སྒྲིག་བྱས་ཚེ། བུད་མེད་དེའང་རང་གི་ཁྱོ་བོའི་གནས་བབས་སུ་ལྷུངས་རྒྱུ་རེད།” ⒅ དེ་ལྟའི་མི་ལ་རིགས་རུས་ཀྱི་དབྱེ་བ་འབྱེད་པའི་སྲོལ་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་དུ་མཆིས་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཤིག་ཡིན། ⒆
              དེ་ནས་གཉེན་སྟོན་བྱེད་སྒོ་བཤད་པ་ལ། འདྲེན་ཐང་ཤར་པའི་གཉེན་སྒྲིག་སྟོན་མོ་དང་འགྲམ་གྱི་ཤར་པའི་གཉེན་སྒྲིག་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་བྱེད་སྒོ་གཉིས་ཅུང་ཟད་མི་འདྲ། འདྲེན་ཐང་པའི་གཉེན་སྒྲིག་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་བྱེད་སྒོའི་མིང་དང་བྱེད་སྒོའི་བརྒྱུད་རིམ། ནང་དོན་བཅས་རྒྱས་བསྡུས་ཙམ་ལས་བོད་དབུས་གཙང་གི་ལུགས་སྲོལ་དང་ཆ་མཚུངས། འགྲམ་གྱི་རྟེན་འབྲེལ་བྱེད་སྒོའི་བརྒྱུད་རིམ་དང་ནང་དོན་འགའ་དམིགས་བསལ་ཅན་དུ་མཐོང་། དེ་ཡང་འཇིག་རྟེན་ཐབས་ཤེས་ཟུང་འཇུག་གི་རྟེན་འབྲེལ་བྱེད་སྒོ་དེ་ལ་ཤར་པ་ཚོས་ཆང་སའི་རྟེན་འབྲེལ་དུ་འབོད་ལ། ཐོག་མར་བུ་མོ་མནའ་མར་སློང་སྐབས་བུའི་ཕྱོགས་ནས་བུ་མོའི་ཁྱིམ་ཚང་ལ་བུ་མོ་སློང་བའི་ཆང་ཐེངས་གསུམ་འདྲེན་དགོས་པ་དང་། དེ་ལ་འདྲེན་ཐང་ཁུལ་དུ་ལབ་ཆང་ཞེས་འབོད་ལ། འགྲམ་ཁུལ་དུ་འདེམས་ཆང་དུ་འབོད་པ་དང་། ཁུལ་གཉིས་ཀྱི་སློང་ཆང་གཏོང་སྟངས་ཅུང་ཟད་མི་འདྲ། འདྲེན་ཐང་ཁུལ་དུ་བུའི་ཕྱོགས་ནས་སློང་ཆང་ཐེངས་དང་པོ་གཏོང་སྐབས། གལ་སྲིད་བུ་མོ་དང་བུ་མོའི་ཕ་མས་གཉེན་དོན་དེར་མོས་མཐུན་མེད་ཚེ་ཆང་དེ་སློག་པ་དང་། མོས་མཐུན་ཡོད་ན་ཆང་དེ་འཐུང་བ་མ་ཟད་བུའི་ཕྱོགས་ལ་མོས་མཐུན་ཡོད་པའི་གཏམ་སྐྱེལ་བར་འགྲོ། དེ་རྗེས་བུའི་ཕྱོགས་ནས་སློང་ཆང་ཐེངས་གཉིས་པ་འདྲེན་པ་དེ་བུ་མོའི་ཕ་མ་དང་ཞང་པོ་སོགས་ཀྱིས་འཐུང་། དེ་ནས་སློང་ཆང་གསུམ་པ་དེ་རྒྱས་ཙམ་འདྲེན་དགོས་པ་དེ་བུ་མོའི་རུས་རྒྱུད་དུ་གཏོགས་པའི་སྤུན་མཆེད་རྣམས་མཉམ་འཛོམས་ཐོག་འཐུང་ཞིང་། དེའི་སྐབས་སུ་བུ་མོ་སྟེར་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་གཏན་འཁེལ་བྱེད། བུ་མོའི་སྟེར་སྐལ་སྦྱིན་པ་ལ་རྫོངས་སྐལ་ལམ་སྐལ་གནངས་སློག་ཟེར་བའམ་མོ་ནོར་སྦིན་( སྦྱིན་གྱི་ཡ་བཏགས་དོར་བ། ཤར་པའི་ཡུལ་སྐད་ནང་དུའང་གཙང་དང་སྟོད་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་སྐད་དང་འདྲ་བར་ཡ་བཏགས་དོར་བ་མང་ངོ་།) ཞེས་འབོད་ཅིང་། ཁྱིམ་ཚང་སོ་སོའི་དཔལ་འབྱོར་ལ་གཞིག་པའི་སྟེར་སྐལ་སྣ་ཚོགས་སྤྲོད་པ་ནི་ཁ་ཕོར་དང་རྒྱན་གོས། འཁུར་གཟན་སོགས་རྒྱུན་མཁོའི་དངོས་པོ་དང་། འཇོར་དང་ཟོར་བ་སོགས་ཐོན་སྐྱེད་ལག་ཆ།དེ་མིན་དངུལ་སྨར་བཅས་སྟེར་སྲོལ་ཡོད། མནའ་མ་བུའི་ཁྱིམ་གྱི་སྒོ་རུ་སླེབས་ཁར་བུའི་མ་དང་སྲུ་མོས་ཕྰ ་འགུགས་གཡང་འགུགས་བྱེད་པ་དང་། མནའ་མ་སྡོད་སའི་གདན་གྱི་སྟེང་དུ་གྲོ་ཕྱེའི་གཡུང་དྲུང་གཡས་འཁྱིལ་འབྲི་བ་དང་ ( འགྲམ་ཁུལ་དུ་བུ་དང་མནའ་མ་སྡོད་སའི་གདན་གྱི་སྟེང་དུ་གྲོ་ཡི་གཡུང་དྲུང་འབྲི་སྲོལ་ཡོད་ལ། མི་འདྲ་ས་ནི་བུ་གཡས་དང་བུ་མོ་གཡོན་དུ་སྡོད་དགོས་པ་མ་ཟད། བུ་སྡོད་སར་གྲོ་ཡི་གཡུང་དྲུང་གཡས་འཁྱིལ་དང་། བུ་མོ་སྡོད་སར་བོན་ལུགས་ལྟར་གཡུང་དྲུང་གཡོན་འཁྱིལ་འབྲི་བའི་སྲོལ་ཡོད།)དེ་དག་གི་མཚོན་དོན་ཡང་མི་འགྱུར་རྟག་བརྟན་ཡོང་བའི་རྟེན་འབྲེལ་ཡིན་པ། བོད་ཡུལ་གཞན་གྱི་བརྩི་ཚུལ་དང་འདྲ་བ། ⒇“རྟེན་འབྲེལ་གྱི་མཛད་སྒོ་ཚུགས་ཏེ་ཁྱིམ་བདག་གཉིས་ཀྱིས་གན་རྒྱ་ཕར་སྤྲོད་ཚུར་ལེན་གྱིས་ད་དུང་ནན་བཤད་དུ་‘སླད་བུ་མོར་སྡུག་པ་རྩ་བ་ནས་བྱས་མི་ཆོག ཐོག་གའི་ལྷ་བཙུགས་ནས་སྒོ་རྒྱབ་ཀྱི་འཕྱག་མ་བར་ཚང་མ་མནའ་མར་རྩིས་སྤྲོད་དགོས། བུས་ཀྱང་རྗེས་སོར་རང་སྣང་གང་དྲན་གྱིས་བུ་མོ་གཞན་རྩ་བ་ནས་བསྟེན་མི་ཆོག་’ཅེས་པ་སོགས་ཀྱི་ཁ་ཏ་བསླབ་བྱ་ཚར་རྗེས་ཚང་མས་གར་དང་ཞབས་བྲོར་རོལ་” （21）བའི་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་བོད་དབུས་གཙང་གི་གཉེན་སྒྲིག་བྱེད་སྒོའི་ཁྲོད་དུའང་གཉེན་དོན་གན་རྒྱ་སྟེ་གཉེན་ཡིག་འཇོག་པའི་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན། དེ་ནས་སྐུ་མགྲོན་དང་བཅས་པ་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་ཐུགས་སྤྲོ་ཉིན་གཉིས་ནས་གསུམ་བར་གཏོང་བ་སོགས་བོད་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རང་དུ་གནས་པ་དང་། ཐུགས་སྤྲོ་མཇུག་སྒྲིལ་རྗེས་སུ་བུ་དང་མནའ་མ། བུའི་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་གཅིག་བཅས་པ་བུ་མོའི་ཕ་མར་དྲིན་གསོའི་ཆེད་དུ་ཆང་འཁྱེར་ནས་བུ་མོའི་ཁྱིམ་དུ་འགྲོ་སྲོལ་ཡོད་པར་འདྲེན་ཐང་པས་སྐྱོ་ལོག་ཏུ་འབོད་ལ། འགྲམ་པས་སྐལ་མ་སློག་ཏུ་འགྲོ་ཞེས་ཟེར། དེ་ལ་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་གཞན་དུ་གཉེན་འཕྲད་ཅེས་འབོད་ཅིང་། ས་ཆ་འགའ་ཤས་སུ་རྟེན་འབྲེལ་ཚར་རྗེས་གཉེན་འཕྲད་དུ་འགྲོ་བ་དང་། ལ་ལར་ཟླ་བ་གཅིག་གི་རྗེས་སམ་ལོ་གཅིག་གི་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་སོགས་སྔ་ཕྱིའི་དུས་ཚོད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཙམ་ལས་གཞན་གྱི་ཁྱད་པར་མེད་དོ།།
              5.གཤིན་པོའི་རྗེས་འཇུག་སྐོར། དེ་ལའང་ཕུང་པོའི་རྗེས་འཇུག་གི་ལུགས་སྲོལ་དང་འདས་མཆོད་བྱེད་སྲོལ་ཏེ་ཁག་གཉིས་ནས་གླེང་དགོས་ཏེ། དང་པོ་ཕུང་པོ་རྗེས་འཇུག་བྱེད་སྲོལ་བཤད་པ་ལ། གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་དུ་སྤྱིར་འབྱུང་བའི་རིག་གཞུང་དང་ཡུལ་གྱི་ས་བབ་ཐོན་ཁུངས་ལ་གཞིགས་པའི་རང་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་མངའ་བའི་ཕུང་པོ་ཐག་གཅོད་བྱེད་སྲོལ་དར་ཡོད་དེ། སྤྱིར་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་ནི་ས་ཆུ་མེ་རླུང་བཞི་པོ་གང་རུང་ལ་བསྐུར་བའི་སྲོལ་བཞིའོ།། དེ་དག་ལ་བྱ་དོར་དང་། ཆུ་སྐྱུར། ཞུགས་འབུལ།དུར་སྦས་ཞེས་བརྗོད། དེ་དག་ནི་གཙོ་བོ་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་གི་ཆ་རྐྱེན་དང་བསྟུན་ཏེ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། བྱ་རྒྱལ་རྒོད་པོ་ཡོད་པའི་ས་ཆར་བྱ་དོར་བྱེད་པ་དང་། གཙང་པོ་ཆེ་རིགས་ཡོད་པའི་ཁུལ་དུ་ཆུ་སྐྱུར་བྱེད་པ། ཤིང་རིགས་འབེལ་སར་ཞུགས་འབུལ་དང་། ས་ཆ་རྒྱ་ཆེ་སར་དུར་སྦས་གཏོང་བ་སོགས་ཐོན་ཁུངས་མི་འདྲ་བའི་ས་ཁུལ་སོ་སོར་གང་ལ་དེ་འཚམ་གྱི་ལུགས་སྲོལ་རེ་དར་ཡོད་པ་ལས། གཙང་པོ་མེད་སར་ཆུ་སྐྱུར་དང་བྱ་རྒོད་མེད་སར་བྱ་དོར་ནི་བྱ་ཐབས་བྲལ་བ་ཞིག་ཡིན། དེ་སྔོན་བྱ་དོར་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་མང་པོར་ཕྱིས་སུ་བྱ་རྒོད་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང་བས་ཆུ་སྐྱུར་གཏོང་དང་ཞུགས་འབུལ་བྱེད་མཁན་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།དེ་བཞིན་འདྲེན་ཐང་དང་འགྲམ་ཁུལ་དུ་ནད་ངན་དམིགས་བསལ་ཅན་དང་མཚོན་གྱི་འོག་ཏུ་ཤི་བ་རྣམས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ས་འོག་ཏུ་སྦ་བ་ཕུད། དེ་བྱིངས་ཚང་མ་ཞུགས་འབུལ་བྱེད་སྲོལ་ཡོད། དེ་ནི་ཡུལ་དེ་གཉིས་སུ་ཤིང་ནགས་ཀྱིས་ཕྱུག་པས་ཡིན་ཏེ། ཀོང་པོ་དང་གྲོ་མོ་སོགས་ཤིང་རིགས་འབལ་བའི་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གཞན་དུའང་དེ་ལྟར་གྱི་སྲོལ་སྐྱོང་བཞིན་ཡོད་ལ། མདོ་ཁམས་ཁུལ་དུའང་སྲོལ་དེ་སྐྱོང་བཞིན་མིང་དུའང་ཤར་པ་དང་འདྲ་བར་སྦྱིན་སྲེག་ཅེས་འབོད་དོ།། ཤིང་སྒམ་གྲུ་བཞིའམ་སྲེག་ཐབ་གྲུ་བཞིའི་ནང་དུ་ཕུང་པོ་རྡོ་རྗེ་དཀྱིལ་ཀྲུང་གི་ཚུལ་དུ་བཞུགས་སུ་བཅུག་ནས་ཞུགས་འབུལ་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་པའང་གཅིག་མཚུངས་སུ་མཆིས། དེ་ལྟའི་ཕུང་པོ་ཞུགས་འབུལ་བྱེད་པའི་སྲོལ་ནི་གནའ་བོའི་དུས་ནས་བོད་ཡུལ་དུ་དར་ནས་ཡོད། མཚོན་འོག་ཏུ་སོང་བ་དང་འགོད་ནད་ཀྱིས་ཤི་བའི་གཤིན་པོའི་ཕུང་པོ་དག་ས་འོག་གམ་རྡོ་འོག་ཏུ་སྦ་བའི་སྲོལ་ནི་བོད་དབུས་གཙང་ཁུལ་གྱི་སྤྱི་སྲོལ་རང་ཡིན་ལ། མི་གཞན་ལ་དམོད་མོ་རྒྱག་སྐབས་ཀྱང་ས་དོང་རིམ་པ་དགུ་ཡི་འོག་ཏུ་སྦ་རྒྱུ་ཞེས་བརྗོད་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར་ཕུང་པོ་ས་སྦས་གཏོང་བ་ངན་པར་བརྩི་བའི་ལྟ་སྟངས་འཛིན་པའི་སྲོལ་ཡོད་པའང་བོད་ཡུལ་གཞན་དང་འདྲ་བར་སྣང་། 
              དེ་ནས་གཤིན་པོའི་འདས་མཆོད་སྐོར་བཤད་ན། གཤིན་པོར་འཕོ་བ་རྒྱག་པ་དང་། སྔས་སྲུང་བའི་དོད་དུ་སློབ་དཔོན་གྱིས་ཆོས་ཀློག་པ། ཕུང་པོ་དུར་འདྲེན་བྱེད་སྐབས་ཞལ་ཐང་ཁྱེར་མཁན་གྱིས་ལམ་སྣ་ཁྲིད་དགོས་པ་དང་། སྤོས་སྣེ་ཁྲིད་མཁན་དང་། ལམ་རྟ་འཛིན་མཁན་ཏེ་དར་སྣ་ཁྲིད་མཁན་སོགས་ཡོད་པ། གཤིན་པོར་དམིགས་པའི་མཆོད་འབུལ་དང་སྦྱིན་གཏོང་གི་བདུན་ཚིགས་ཞེ་དགུ་བར་ཟིན་སྲོལ་ཡོད་པ་སོགས་བོད་རིགས་ས་ཁུལ་གཞན་དང་ཡོངས་སུ་མཐུན་པ་ད་ལྟའི་བར་དུ་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་བཞིན་ཡོད། 
              6.དུས་ཆེན་སྐོར། འགྲམ་དང་འདྲེན་ཐང་ཁུལ་དུ་ལོ་ཁམས་རྩི་སྟངས་སྔ་ནས་ད་བར་ལོ་འཁོར་བཅུ་གཉིས་ཁམས་དང་བཅས་པ་བོད་ལུགས་ཁོ་ན་རྒྱུན་དུ་འཛིན་པ་དང་།ལོ་འཁོར་མཚམས་ཀྱི་དུས་རྟགས་ཏེ་ལོ་གསར་གཏོང་བའི་དུས་ཚོད་ཀྱང་བོད་ཡུལ་གཞན་དང་མཚུངས། དེ་ཡང་འགྲམ་ཁུལ་དུ་བོད་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པའི་ཚེས་གཅིག་ཉིན་ལོ་འགོར་འཛིན་ནས་ལོ་གསར་གཏོང་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་། སྙེ་མོའི་གནས་ཡུལ་དང་བྲག་སྒོ་སོགས་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གཞན་དུའང་དེ་དུས་ལོ་གསར་གཏོང་བའི་སྲོལ་ཡོད་ལ། གཞན་གྱིས་དེ་ལ་ལྟོགས་སླ་ལོ་གསར་དུ་འབོད་པ་དང་། དེ་ནི་བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐུ་དུས་སུ་ལོ་འཁོར་མཚམས་ཀྱི་དུས་རྟགས་སམ་ལོ་འགོ་དེ་བོད་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པར་འཛིན་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་ཡོད་པ་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། ཤར་པ་བ་ངག་དབང་བསམ་གཏན་ལགས་ཀྱིས་སྨྱུག་འཛིན་པར་ངོ་སྤྲོད་གནང་དོན་དུ་“ཤར་པ་རྣམས་སྲོལ་རྒྱུན་དུ་བོད་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པའི་ཚེས་གཅིག་ལ་ལོ་གསར་གཏོང་། དེ་ལ་ལྟོགས་སླ་ལོ་གསར་མི་ཟེར། སྟོད་ལོ་ཟེར་བ་ཡིན། རིག་གནས་གསར་རྗེའི་སྐབས་ནས་ལོ་སུམ་ཅུ་ཙམ་རིང་སྤྱི་ལོའི་ལོ་གསར་གཏོང་བ་ཡིན། ད་ནས་བརྩིས་པའི་འདས་པའི་ལོ་བཅུ་བཞི་ཙམ་གྱི་རིང་དཔྱིད་གསར་དུས་ཆེན་གཏོང་བའི་སྲོལ་ཆགས་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་བྱིས་པ་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་མཁན་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལས་བྱེད་རྣམས་ངལ་གསོ་བའི་དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་ཐབས་བྱས་པ་ཡིན་”               （22） ཞེས་གསུངས།དེ་མིན་བལ་པོའི་དུས་ཆེན་ཆེ་ཁག་རྣམས་ཀྱང་གཏོང་སྲོལ་ཡོད་ཟེར། འདྲེན་ཐང་གི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱིས་དགའ་གཏོང་བྱེད་པའི་དུས་ཆེན་ནི་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གཞན་དུ་གཏོང་བའི་དུས་ཆེན་ཁག་ཡིན་པ་ལས་བོད་སྤྱིའི་དུས་ཆེན་ལས་ཐ་དད་པའི་དུས་ཆེན་གཞན་འདི་ཡིན་ཞེས་མཛུབ་མོ་གནམ་ལ་ཀེར་རྒྱུ་མེད། དེ་ཁུལ་དུ་ལོ་གཅིག་ནང་ལོ་གསར་ཐེངས་གསུམ་ཙམ་གཏོང་སྲོལ་ཡོད་དེ། བོད་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པའི་ཚེས་གཅིག་ལ་ལྟོགས་ལོ་ཞེས་ལྟོགས་སླ་ལོ་གསར་གཏོང་བ་དང་།བོད་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་གཅིག་ལ་རྒྱལ་ལོ་ཞེས་རྒྱལ་པོ་ལོ་གསར་གཏོང་བ། བོད་ཟླ་གཉིས་པའི་ཚེས་གཅིག་ལ་མི་ལོ་ཆེན་པོ་འཛམ་གླིང་ལོ་གསར་ཞེས་པ་གཏོང་སྲོལ་ཡོད། ལོ་གསར་གཏོང་བའི་དུས་ཚོད་དེ་དག་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཆུ་རྒྱུན་རིང་མོའི་ནང་ལོ་འཁོར་མཚམས་ཀྱི་ལོ་འགོ་ལ་བརྩི་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་བྱུང་བ་ལས་རྒྱུན་དུ་འཇག་པ་ཞིག་ཡིན། （23） གཞན་ཡང་རྟག་ཏུ་བལ་པོའི་ལོ་གསར་ཞེས་པའི་ཁ་དཔེ་ལྟར་བལ་པོར་ལོ་གསར་ལ་སོགས་དུས་ཆེན་མང་པོ་ཡོད་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཕོག་ནས་ཁོ་ཚོའི་དུས་ཆེན་ཆེ་ཁག་རྣམས་ཀྱང་གཏོང་བའི་གོམས་གཤིས་འདྲེས་འཇག་བྱུང་ཡོད་པ་བཅས་སོ།། 
ལོ་གསར་གྱི་བྱེད་སྒོ་ལ་མཚོན་ནའང་། འགྲམ་ཁུལ་དུ་“གནམ་གང་ལ་བཞེས་སྤྲོའི་སྡེར་ཁ་སྒྲིག་པ། རྩིག་ལྡེབས་སུ་དཀར་རྒྱན་གྱི་རི་མོ་སྣ་ཚོགས་རྒྱག་པ། སྡོད་ཁང་གི་ནང་གང་སར་གཙང་སྦྲ་བྱེད་པ། ཚེས་གཅིག་ཉིན་བླ་མ་དང་དགོན་པར་ཆང་ཕུད་འབུལ་བར་འགྲོ་བ་དང་རང་རང་གི་ཁྱིམ་དུ་ལོ་གསར་བཏང་ནས་སྡོད་པ་ལས་གཞན་གྱི་སར་འགྲོ་སྲོལ་མེད་པ། ཚེས་གསུམ་ཉིན་ལྷ་གསོལ་བ་དང་། དགོན་པ་ལྷ་ཁང་ལ་མཆོད་མཇལ་ཞུ་བ། ཚེས་བཞི་ལྔ་ལ་གཞི་ནས་ཁྱིམ་ཚང་ཕན་ཚུན་མགྲོན་འབོད་ཐུགས་སྤྲོ་གཏོང་བ་སོགས་ནི་བོད་ས་གཞན་དང་ཁྱད་པར་ཆེ་བ་མ་མཐོང་།” （24）དེ་བཞིན་འདྲེན་ཐང་ཁུལ་གྱི་ལོ་གསར་གྱི་བྱེད་སྒོ་དག་ཀྱང་གོང་སྨོས་འགྲམ་ཁུལ་གྱི་བྱེད་སྒོ་དང་འདྲ་བ་མ་ཟད། དགུ་ཐུག་འཐུང་བ་དང་། གླུད་རྫོང་བ། མ་ཎི་སྟེ་ལྷ་མོ་འཆམ་པ། སྒོར་གཞས་རྒྱག་པ། མདའ་རྩེད་འགྲན་སྲོལ་ཡོད་པ་སོགས་བྱེད་སྒོ་ཡོད་རིགས་བོད་ལུགས་རང་དུ་ངེས་སོ།།    
              ཤར་པ་རྣམས་ཀྱིས་གཏོང་བའི་དུས་ཆེན་གཞན་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་དྲུག་པ་ཚེས་བཞི་ཡིན། ཉིན་དེར་འདྲེན་ཐང་པ་ཚོས་སྔོན་ལ་འོད་གསལ་ཆོས་གླིང་ཞེས་པའི་དགོན་དུ་མཆོད་འབུལ་བྱེད་པ་དང་། དེ་ནས་དགོན་དེའི་གྲྭ་པའི་སྣེ་ཁྲིད་འོག་ཐེམ་རེ་མི་རེས་རྒྱབ་ཏུ་དཔེ་ཆ་འཁྱེར་ཏེ་གྲོང་སྡེར་སྐོར་བ་རྒྱག་སྲོལ་ཡོད་པ་དེ་ནི་གྲོང་ཚོའི་ཕྱཱ་གཡབ་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པར་གྲགས། དུས་ཚོད་དེ་ནི་བདག་ཅག་གི་སྟོན་པས་བདེན་བཞིའི་ཆོས་འཁོར་བསྐོར་བའི་དུས་ཆེན་ཡིན་པས། བོད་ཡུལ་ས་ཁུལ་གང་སར་ཆོས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་སྲོལ་ཡོད་ཅིང་། གྲགས་པས་ཁྱབ་པའི་ལྷ་སའི་རི་སྐོར་དང་འདམ་སྐོར་ལྟ་བུ་དྲུག་པ་ཚེས་བཞིའི་ཉིན་སྤེལ་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ།། དེ་མིན་ཁུལ་དེ་གཉིས་སུ་བོད་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་སྟེ་ཆོ་འཕྲུལ་དུས་ཆེན་གྱི་ཉིན་དེར་ཡུལ་མི་མཉམ་འཛོམས་ཐོག་ཚོགས་གཤོམ་པ་དང་། ཡར་མཆོད་མར་སྦྱིན་གྱི་དཀར་ཕྱོགས་དགེ་ལས་སྤེལ་བར་བྱེད་པ་དང་། ཡུལ་མི་མཉམ་དུ་སྤྲོ་སྐྱིད་གཏོང་བ་སོགས་བོད་ཡུལ་གཞན་དང་འདྲ་བར་ཆོས་ཕྱོགས་བྱེད་སྒོ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་སྲོལ་ཡོད།
              བོད་ཟླ་གསུམ་པའི་ཚེས་བཅུའི་གཡས་གཡོན་དུ་འདྲེན་ཐང་གཙང་ཁ་ཁུལ་དུ་གཏིང་སྐོར་ཞེས་པའི་དུས་སྟོན་ཞིག་གཏོང་སྲོལ་ཡོད་པ་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་ཞིང་ཁུལ་ས་ཆ་མང་པོར་རྒྱས་གཏོང་བྱེད་པའི་ཆོས་སྐོར་རམ་ཆོས་འོང་སྐོར་ཞེས་པ་དང་ཐ་སྙད་མི་མཚུངས་པ་ཙམ་ལས་ནང་དོན་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་ཞིང་། ཉིན་དེར་ཡུལ་མི་ཚོས་བླ་མ་ཞིག་གདན་དྲངས་ནས་དེའི་སྣེ་ཁྲིད་འོག་ཐེམ་རེ་མི་རེས་རྒྱབ་ཏུ་དཔེ་ཆ་འཁྱེར་ནས་ཡུལ་སྡེ་ལ་སྐོར་བ་རྒྱག་པའི་སྲོལ་ཡོད།
              7.རྩེད་ཆས་འཇལ་བྱེད་དང་མིའི་མིང་སྐོར། ཁུལ་དེ་ཚོར་སྐྱེས་པ་རྣམས་ཀྱིས་དགའ་པོ་བྱེད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་རྩེད་མོ་ནི་མདའ་རྩེད་དང་ཤོ་རྩེད་གཉིས་ཡིན། མདའ་རྩེད་ནི་དུས་ཆེན་སྐབས་རོལ་ཤས་ཆེ་བ་དང་། ཤོ་རྩེད་ནི་རྒྱུན་པར་དལ་ཁོམ་བྱུང་དུས་སུ་རོལ་བའི་རྩེད་མོ་ཞིག་ཡིན། ཤོ་རྩེད་འགྲན་སྟངས་ནི་བོད་དབུས་གཙང་གི་ས་ཁུལ་གཞན་དང་འདྲ་བར་ཉིས་འཛིང་དང་གསུམ་འཛིང་འགྲན་པ་དང་། རྒྱལ་ཕམ་ནི་གང་ཞིག་སྔོན་ལ་ལ་བུད་པ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པར་བརྩི་བ་ཡིན། ཤོ་ཆས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་དང་སྣེ་རིགས་སོགས་དབུས་གཙང་ཁུལ་དང་འདྲ་བར་ཤོ་ཆ་གཅིག་དང་། ཤོ་ཕོར། རྡེའུ། ལག་འགྱེད་དམ་ལག་ཁྱི། ཤོ་གདན། བརྡབ་ཟེ་བཅས་དང་། ལག་ཁྱི་ལ་རྡེའུ་མག་དང་རྡེའུ་ལ་ཚེའུ་མག་ཟེར་བ་ཕུད་མིང་གཞན་རྣམས་ཀྱང་དབུས་གཙང་ཁུལ་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཤོ་མིག་གཉིས་པ་ལ་ཕག་དང་། གསུམ་པ་ལ་ཟག བཞི་ལ་སིག ལྔ་ལ་ཁབ། དྲུག་ལ་གཏུམ།བདུན་ལ་རི། བརྒྱད་ལ་ཤ དགུ་ལ་དགུར། བཅུ་ལ་ཆུ། བཅུ་གཅིག་ལ་ཏོག བཅུ་གཉིས་ལ་འབྱམས་ཟེར་བ་སོགས་དབུས་གཙང་སྤྱིའི་ཤོའི་ཐ་སྙད་དང་དབྱེ་བ་སྤུ་ཙམ་མེད་ལ། ཤོ་བཤད་གཏོང་བའི་སྲོལ་ཡང་དབུས་གཙང་དང་འདྲའོ།།  
              མདའ་རྩེད་འགྲན་སྐབས་གཙོ་བོ་ཚ་ཁ་འགྲན་པ་ལས་རྒྱང་མི་འགྲན་ལ། ཚ་ཁ་འགྲན་སྟངས་ནི་དབྱུག་པ་ཕྲ་མོ་གཅིག་གི་རྩེ་མོར་ཁ་བཏགས་ནང་དངུལ་བཏུམས་ནས་བསྐོན་པ་སོགས་དམིགས་འབེན་དུ་བྱེད་ཅིང་གལ་ཏེ་མདའ་དེ་དབྱུག་པར་ཕོག་ན་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པར་བརྩི་ཡི་ཡོད། དེ་ལྟའི་མདའ་རྩེད་ལ་འཇུག་པའི་སྲོལ་ནི་བོད་ཡུལ་ཀུན་ལ་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་ཡིན།
              ཤར་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་དུ་རིང་ཚད་ཀྱི་འཇལ་བྱེད་ནི་འདོམ་དང་། ཁྲུ། མཐོ། སོར་བཅས་ཡིན་པ་དང་། ཤོང་ཚད་ཀྱི་འཇལ་བྱེད་ནི་བྲེ་དང་། ཁེའུ་ ( བྲེ་གསུམ་ལ་ཁེའུར་གཅིག་ཡིན་)ལྗིད་ཚད་ཀྱི་འཇལ་བྱེད་ནི་ཉ་ག་ཡིན་པ་བཅས་འཇལ་གཤོར་འདེགས་གསུམ་གྱི་ཡོ་བྱད་དང་དེ་ཚོའི་མིང་ཡང་ཚང་མ་བོད་ཡུལ་སྤྱི་དང་གཉིས་སུ་མ་མཆིས།
              མིའི་མིང་གི་འདོགས་སྲོལ་དེས་མི་རིགས་སམ་ས་ཁུལ་གང་དེའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་དང་གོམས་སྲོལ་གྱི་རྣམ་པ་ཞིག་རང་བཞིན་གྱིས་བསྟན་ཡོད་པ་ཇི་བཞིན་ཤར་པའི་མི་མིང་འདོགས་སྲོལ་དང་མིའི་མིང་གི་ཐོག་ནས་བལྟས་ནའང་དེ་ལས་བོད་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་སྲོལ་རྒྱུན་ནམ་གོམས་གཤིས་རྣམས་མངོན་སུམ་གསལ་ལེར་བསྟན་གྱི་འདུགཕྲུ་གུ་སྐྱེས་རྗེས་བླ་མ་ལ་མིང་ཞུ་བ་འམ་ཡང་ན་རྒན་རབས་ཀྱིས་ཕྲུ་གུར་མིང་འདོགས་པ་དང་། བླ་མ་ལ་ཁོག་མིང་ཞུ་བའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད་པ། མིའི་མིང་ནི་སྐྱེས་དུས་ཀྱི་གཟའ་སྐར་དང་སྦྱར་ནས་འདོགས་སྲོལ་ཡོད་པ་དཔེར་ན། ཉི་མ།ཟླ་བ། མིག་དམར། ལྷག་པ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། སྨོན་པའི་འདུན་པ་མཚོན་པའི་མིང་བཀྲ་ཤིས་དང་། ཚེ་རིང་། དབང་འདུས། བསོད་ནམས། ཕུན་ཚོགས། དར་རྒྱས། བུ་ཁྲིད།བུ་དར་ཞེས་པ་ལྟ་བུ། ཡང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གོ་དོན་ལྡན་པའི་མིང་བསྟན་འཛིན་དང་། སྒྲོལ་མ། མགོན་པོ། ལྷ་མོ། དབྱངས་ཅན་ཞེས་པ་སོགས་དང་། ཕ་མ་གཉིས་པོ་དེའི་སྔར་སྐྱེས་པའི་ཕྲུ་གུའི་ཚེ་ལ་བར་ཆད་བྱུང་རྐྱེན་དེ་ཟློག་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་མིང་ལ་སྲི་ཐར་དང་། ཁྱི་སྐྱག མགོ་སྐྱག་ཟེར་བའང་འདོགས་སྲོལ་ཡོད་པ་བཅས་ཚང་མ་བོད་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རང་དུ་ཟད། ང་ཚོས་འདྲེན་ཐང་ཁུལ་གྱི་མི་གྲངས་197གྱི་མིང་དྲི་ཞིབ་བྱས་པའི་ནང་དུ་མི་གསུམ་གྱི་མིང་ལ་རྡུག་ཆུང་མ་དང་། ཀ་མི། རྨིག་རྒྱུ་ཟེར་བ་དེ་དག་དམིགས་བསལ་ཅན་དུ་མཐོང་བ་ཕུད། དེ་བྱིངས་ཚང་མ་བོད་རིགས་ཀྱི་མིང་དང་གཅིག་མཚུངས་རེད་འདུག གཞན་ཡང་འོ་འཐུང་བྱིས་པ་ངུ་བྲོ་བ་དང་། ཆུང་དུས་ནད་རིགས་བྱུང་མང་ན་སློབ་དཔོན་དང་བླ་མས་མིང་སྤོ་བའི་སྲོལ་ཡང་ཡོད་པ་སོགས་བོད་ཡུལ་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་གཙང་ཁུལ་གྱི་མི་མིང་འདོགས་སྲོལ་དང་ཡོངས་སུ་མཐུན་ནོ།།
བཞི་པ། ཤར་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཡུལ་སྲོལ་འགའི་གསལ་བཤད།
              གོང་དུ་ཤར་པ་སྤྱིའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དང་བྱེ་བྲག་འདྲེན་ཐང་དང་འགྲམ་ཁུལ་གྱི་ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དག་བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་དང་ལོགས་སུ་དགར་བ་ཞིག་མིན་ཚུལ་བསྟན་ཟིན། འོན་ཀྱང་ཤར་པའི་ཡུལ་སྲོལ་ཁྲོད་དུ་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་མངའ་བའི་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་དང་། སྐྱེས་པའི་གྱོན་གོས། ལྷ་མོ་ལ་མ་ཎི་འཆམ་ཟེར་བ་ལྟ་བུའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཡུལ་སྲོལ་དང་མིང་མི་འདྲ་བ་རེ་གཉིས་རིག་རྒྱུ་ཡོད་པས། འདིར་ནི་དེའི་སྐོར་ལ་དམིགས་སུ་བཀར་ནས་གསལ་ཁ་རགས་ཙམ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
              དེ་ཡང་དམངས་སྲོལ་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཐད་ནས་བཤད་ན། ལུང་པ་རེ་ལ་ཆ་ལུགས་རེ། ས་ཆ་རེ་ལ་སྐད་ལུགས་རེ་ཟེར་བའི་དཔེ་ལྟར། དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་ལ་ས་ཁུལ་རང་བཞིན་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཡོད་པ་ནི་དམངས་སྲོལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན། དམངས་སྲོལ་ལ་མི་རིགས་ཀྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་ནི་ཨ་ཅང་ཅང་། མི་རིགས་ཤིག་གི་དམངས་སྲོལ་གྱི་ཁྲོད་དུའང་ས་ཁུལ་མི་འདྲ་བར་རང་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་མངའ་བའི་ཡུལ་སྲོལ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་ཀུན་གྱིས་འདྲེན་བྱེད་དབང་པོའི་ཡུལ་དུ་གྱུར་མུས་རེད། དེ་ནི་ས་ཁུལ་སོ་སོའི་ཡུལ་ལུང་ས་བབ་དང་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་སྟངས། དེ་བཞིན་དཔལ་འབྱོར་འཚོ་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཆབ་སྲིད།རིག་གནས་འཚོ་བ། ཆོས་ལུགས་དད་མོས། ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རྒྱས་བཅས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་མི་འདྲ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན། དཔེར་ན་བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ལ། ཡུལ་བབ་མི་འདྲ་བས་བྱང་ཐང་ཨ་ཁུ་འབྲོག་པའི་གྱོན་གོས་དང་ཞིང་གྲོང་ཨ་ཇོ་སོ་ནམ་པའི་གྱོན་གོས་གཉིས་མི་འདྲ་ལ། ཀོང་པོ་ཨ་དར་གྱི་གྱོན་གོས་དང་དེ་བས་མི་འདྲ། དམངས་སྲོལ་གྱི་ས་ཁུལ་རང་བཞིན་ཞེས་པ་དེ་ནི་རྒྱུན་ཤེས་ཤིག་ལགས་པས་གོང་གི་དཔེ་མཚོན་དེས་ཟུར་བལྟས་ལེབ་མཐོང་གི་ནུས་པ་ཐོན་ངེས་ན་འདིར་རྒྱས་སྤྲོས་ཀྱི་དགོས་པ་མ་མཆིས། དེ་བཞིན་མི་རིགས་སམ་ས་ཁུལ་གང་འདྲ་ཞིག་གི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ཡིན་རུང་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་རང་བཞིན་དང་གཞན་འགྱུར་གྱི་རང་བཞིན་གཉིས་མཉམ་དུ་གནས་ཡོད། ས་ཁུལ་འགའ་ཤས་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་ལ་གཞན་འགྱུར་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་དོད་ཙམ་དང་། ལ་ལའི་དམངས་སྲོལ་ལ་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་དོད་ཙམ་ཡོད་ལ། ས་ཁུལ་གཅིག་རང་གི་ནང་དུའང་དུས་རིམ་དེའི་ནང་ཁུལ་དེའི་དམངས་སྲོལ་ལ་གཞན་འགྱུར་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་དོད་ཙམ་དང་། དུས་རིམ་གཞན་ཞིག་གི་ནང་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་དོད་ཙམ་ཡོད། བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་མི་འདྲ་བར་ལོ་གསར་གྱི་དུས་ཚོད་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་བྱུང་བ་ལྟ་བུས་དོན་དེར་ར་སྤྲོད་ཐུབ་ངེས་ཡིན། དེ་ནི་གོང་མཚུངས་ལྟར་ཁུལ་དེའི་གནས་སའི་ཡུལ་བབ་དང་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། ཤར་པ་རྣམས་ཁམས་ཕྱོགས་ནས་མཆེད་ཡོང་བས་རིག་གནས་ཀྱི་ཁུངས་ཁམས་ཀྱི་ས་ཆར་གཏུག་དགོས། ཁོ་ཚོ་གནས་སྤོས་བྱས་ནས་དུས་ཡུན་ལོ་ངོ་ཆིག་སྟོང་ལ་ཉེ་བ་ཕྱིན་ཡོད་པ་དང་།གནས་ཡུལ་བལ་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་ལུང་ཁུག་འགྲིམ་འགྲུལ་མི་བདེ་ལ། དེ་ནི་མི་རིགས་གཞན་དང་འབྲེལ་འདྲིས་ཉུང་བའི་ས་ཁུལ་ཡིན་པས་ཁོ་ཚོའི་རིག་གནས་ལ་རིག་གནས་གཞན་པས་ཤན་ཞུགས་དང་ཕོག་ཐུག་ཐེབས་ཆུང་བ་དང་། ལོ་རྒྱུས་རིང་བའི་གནའ་བོའི་སྲོལ་རྙིང་ཤུལ་དུ་གནས་པའང་ཡོད་སྲིད། དེ་ནི་ང་ཚོས་ངེས་པར་ཤེས་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན།
              ད་ནི་དམིགས་བསལ་ཅན་གྱི་ཡུལ་སྲོལ་རེ་རེའི་ཐོག་ནས་གསལ་ཁ་བྱ་རྒྱུར། དང་པོ་ཤར་པའི་ས་ཁུལ་དུ་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད་པ་དེའི་སྐོར་བཤད་ན། གོམས་སྲོལ་དེ་ཤར་པ་བོད་རིགས་ལས་ཐ་དད་པར་སྨྲ་བའི་སྒྲུབ་བྱེད་གལ་ཆེ་ཤོས་སུ་བརྩིས་ནས་རྒྱ་གྲགས་བོད་གྲགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས། འདིར་དེའི་སྐོར་རྒྱས་ཙམ་མི་ཞུ་ཀ་མེད་རེད། དེ་ཡང་ཤར་པའི་ཁུལ་དུ་མཆིས་པའི་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་པའི་སྲོལ་དེ་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་ཟེར་གྱི་ཡོད་དམ་ཞེ་ན། སྐྱེས་པ་ཞིག་ལང་ཚོ་རྒྱས་ནས་འཇིག་རྟེན་མདུན་ཐབས་ཀྱི་བྱ་བར་འཇུག་རན་སྐབས་ཁོ་པའི་བློ་ལ་བབ་པའི་གཞོན་ནུ་མ་ཞིག་དཀར་ཉེ་སྟོབས་ཆེ་བ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་རང་དབང་མེད་པར་ཁོ་པའི་ཁྱིམ་དུ་ཁྲིད་ཕྱིན་ནས་ཉིན་ཤས་དེར་གབ་ཏུ་འཇུག་པ་དང་། དེའི་རིང་བུའི་ཕ་མས་བུ་མོའི་ཕ་མར་སློང་ཆང་འདྲེན་དུ་འགྲོ་ཞིང་། གལ་ཏེ་བུ་མོའི་ཕ་མས་མོས་མཐུན་བྱས་པ་དང་། བུ་མོ་དོ་བདག་གིས་ཀྱང་འདོད་མཐུན་བྱུང་ན་གཞི་ནས་གཉེན་སྒྲིག་བྱ་རུང་བ་ལས། བུ་མོ་དང་བུ་མོའི་ཕ་མའི་མོས་མཐུན་གང་ཡང་མ་བྱུང་གོང་བུ་མོར་བཙན་དབང་གཏན་ནས་བྱེད་སྲོལ་མེད། དེར་བརྟེན་དེ་སྔོན་བུ་མོས་འདོད་མཐུན་མ་བྱས་པར་བྲོས་བྱོལ་དུ་སོང་བའམ་བུ་མོའི་ཕ་མས་མོས་མཐུན་མ་བྱུང་བར་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་བྱས་རྐྱེན་གྱིས་ཁྱིམ་ཚང་གཉིས་འཁྲུག་རྩོད་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་ཧ་ལམ་མཐོང་རྒྱུ་མེད་ཅེས་ཤར་པ་རྒན་རབས་ཚོས་གསུངས་ལ། འདྲེན་ཐང་ཁུལ་གྱི་རྒན་རབས་ཚོས་གསུངས་པར་དེར་ཆུས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་བཙུགས་པའི་རྗེས་སུ་ལུགས་སྲོལ་དེ་མེད་པར་གྱུར། འདིར་ཐོག་མར་བཤད་འདོད་པ་ནི་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་པའི་ལུགས་སྲོལ་ནི་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དར་ཁྱབ་ཡོད་པའི་གཉེན་སྲོལ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། “དེ་ནི་གནའ་རབས་ཀྱི་གཉེན་སྒྲིག་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་རེད་ལ། གནའ་རབས་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པས་ཕྱི་ཕྱོགས་ལ་གཉེན་སྒྲིག་བྱེད་པའི་དུས་སུ་དམག་འཁྲུག་གི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་ནས་བུད་མེད་གསོན་བཟུང་བྱེད་པའི་ཀླ་ཀློའི་བཙན་ཐབས་ཀྱི་གཉེན་སྒྲིག་བྱེད་ཐབས་ཤིག་ལ་ཟེར་” （25）བ་ཡིན་པས། ཤར་པའི་ཁུལ་གྱི་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་ཟེར་བ་དེ་ཕྱི་ཚུལ་ཙམ་ལས་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ན་དེ་ནི་བཙན་འཕྲོག་མིན་པར་རང་འདོད་དང་ཕ་མས་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་གཉིས་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡིན། དེ་མུར་བརྗོད་འདོད་པ་ནི་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་གི་གཉེན་སྲོལ་ཞེས་པ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བཟུང་ནས་ཤར་པ་རྣམས་བོད་རིགས་ལས་ཐ་དད་པའི་ཁེར་རྐྱང་ཚོ་པ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ན། དེ་དང་མཚུངས་པའི་གནད་དོན་གཅིག་མཆིས་ཏེ་“བརྟག་དཔྱད་བྱས་པར་གཞིགས་ན། བཅིངས་འགྲོལ་མ་བཏང་གོང་ཧྭ་བྱང་དང་། ཧྭ་དབུས། ཧྭ་ཤར་བཅས་ཀྱི་རྗེས་ལུས་ཀྱི་ལུང་ཁུག་ས་ཁུལ་ཁ་ཤས་ལ་ཡུག་ཟ་མ་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཏན་ཏན་གནས་ཡོད་” （26） པས། དེས་ན་རྒྱ་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུའང་ཧྭ་བྱང་པ་དང་། ཧྭ་དབུས་པ། ཧྭ་ཤར་པ་ཞེས་རྒྱ་རིགས་ལས་ཐ་དད་པའི་ཚོ་པ་མང་པོ་ཞིག་ལོགས་སུ་དབྱེ་ཆོག་པ་གླེང་མེད་ཡིན། སྤྱིར་བཏང་གི་གནས་ཚུལ་འོག་རྗེས་ལུས་ཀྱི་ས་ཆ་འགའ་ཤས་སུ་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་རྗེས་ཤུལ་རེ་ཟུང་གནས་སྲིད་པ་དང་། ཡང་ས་ཁུལ་ལ་ལར་དམིགས་བསལ་གྱི་རིག་གནས་རེ་ཟུང་ཡོད་སྲིད་པ་ནི་སྤྱིར་བཏང་གི་རྒྱུན་ཤེས་ཙམ་ཞིག་ཡིན་ན། ལྐུགས་པར་མགྲོན་བུ་རྙེད་པ་ཇི་བཞིན་ཧ་ལས་ཧང་སང་བྱེད་དགོས་དོན་མེད། མཇུག་ཏུ་བཤད་འདོད་པ་ནི་བཙན་འཕྲོག་གི་གཉེན་སྲོལ་དེ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་བྱུང་མྱོང་བའི་གཉེན་སྲོལ་ཞིག་ཡིན་ལ། ད་ལྟའང་བོད་རིགས་ཀྱི་ས་ཁུལ་འགར་དེའི་རྗེས་ཤུལ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། དེ་ཡང་གནའ་བོའི་བོད་མིའི་འཚོ་བའི་གོམས་གཤིས་གསལ་བྱེད་ཀྱི་མེ་ལོང་དུ་གྲགས་པའི་གླིང་སྒྲུང་ནང་དུ་བདུད་རྒྱལ་ཀླུ་བཙན་དང་ཧོར་གུར་དཀར་རྒྱལ་པོ་གཉིས་ཀྱིས་སྔ་རྗེས་སུ་གླིང་གི་བཙུན་མོ་མེ་གཟའ་དང་འབྲུག་མོ་གཉིས་འཕྲོག་པའི་སྐོར་གསལ་ལེར་བཀོད་ནས་ཡོད་པ་དེ་དག་མེ་མེད་པར་དུ་བ་དང་ཆུ་མེད་པར་རླངས་པ་ཡོང་དོན་མེད་པའི་དཔེ་ལྟར་དང་། 《བོད་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཤེས་བྱའི་སྟབས་བདེའི་ཀློག་དེབ་》ཞེས་པའི་ནང་བཙན་འཕྲོག་གི་གཉེན་སྲོལ་ནི་“བོད་རིགས་ཁྲོད་དུ་དར་བའི་གཉེན་སྲོལ་ཞིག་ཡིན། བོད་རིགས་ཀྱི་གཉེན་སྲོལ་ནི་རྩ་བའི་ཆ་ནས་རང་འདོད་ཀྱིས་དགའ་འདུ་བྱས་པ་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་ཡ་མཚན་པ་ཞིག་ལ་ཟུང་ཆུ་དང་གདོང་སྣ་ཁུལ་དུ་བོད་རིགས་གཞོན་ནུ་ཕོ་མོ་དགའ་རོགས་སྒྲིག་སྐབས་སྔོན་ལ་དགའ་རོགས་འཕྲོག་པའི་སྲོལ་ཡོད་” （27）ཅེས་གསལ་བ་དང་། སྐུ་ཞབས་མགོན་པོ་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་ཤར་པ་དང་ཤར་པའི་དམངས་སྲོལ་དབར་ལ་གཤིབ་བསྡུར་གནང་སྐབས། “ཟུང་ཆུའི་ཤར་པའི་གཉེན་སྲོལ་ཁྲོད་མཐོང་མང་ཤོས་ཀྱི་རྣམ་པ་ནི་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་པ་དེ་རེད། འོན་ཀྱང་དེའི་ཕྱི་ཡི་རྣམ་པ་དང་ནང་དོན་ཐད་ཤར་པའི་མནའ་མ་བཙན་འཕྲོག་དང་ཅུང་ཟད་མི་འདྲ་” （28） ཞེས་གསལ་བ་མ་ཟད། དེ་ཁུལ་གྱི་བཙན་འཕྲོག་གི་གཉེན་སྲོལ་དེའང་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་ཕོ་མོ་རང་འདོད་དགའ་འདུ་བྱས་པའི་གཉེན་སྲོལ་གྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡིན་ཚུལ་བསྟན་ཡོད།
              གཉིས་པ་རྒྱན་གོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཐད་ནས་བཤད་ན། འགྲམ་ཁུལ་གྱི་སྐྱེས་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་ཆ་ལུགས་དང་བོད་ཀྱི་ས་གནས་མང་ཆེ་བའི་སྐྱེས་པའི་གྱོན་ཆས་དབར་ཁྱད་པར་ཆེ་ཙམ་ཡོད་དེ། “འགྲམ་གྱི་ཤར་པའི་ཁྱོ་ག་དག་གིས་སྟོད་ལ་བུ་ཏོག་ཅེས་པ་རྒྱུ་བལ་ལས་སྒྲུབ་པའི་སྟོད་གོས་སྤུ་ཕྱི་ལ་གཏད་པ་ཕུ་ཐུང་ཕྱེད་ཙམ་པ་ཞིག་དང་། སྨད་ལ་རྐང་སྣམ་སྤྱིར་བཏང་པ་གྱོན་པ་ལས་བོད་མི་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་སྲོལ་ལྟར་ཕྱུ་པ་མི་གྱོན་པ་དེ་ཡང་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་རང་བྱུང་ཆ་རྐྱེན་འོག་རང་གི་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་སྒོའི་དམིགས་བསལ་གྱི་དགོས་མཁོར་གཞིགས་ནས་བྱུང་བ་མངོན་གསལ་ཡིན་ཏེ། བུ་ཏོག་སྤུ་ཕྱི་ལ་གཏད་པ་ཡུལ་ལུང་ཆར་ཆུ་མང་བའི་ཁྱད་ཆོས་ལ་བསྟུན་པ་དང་། ཕུ་ཐུང་ཕྱེད་ཙམ་པ་ནི་སྐྱེས་པ་ཕོ་རྣམས་དུས་རྟག་ཏུ་ཤིང་གཅོད་སྐབས་སྟབས་བདེ་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པ། ཕྱུ་པ་མི་གྱོན་ཅིང་རྐང་སྣམ་ཁོ་ནས་འགྲིག་པ་དེའང་གནམ་གཤིས་ཚ་དྲོད་ཆེ་བ་དང་། དུས་རྒྱུན་ནགས་ཚལ་གྱི་གསེབ་ཏུ་འགྲོ་སྤྱོད་བདེ་བའི་དགོས་མཁོར་བསམས་པ་བཅས་སོ།། ད་དུང་སྐྱེས་པ་ཕོས་སྐྱེས་པར་གུར་བན་ཞེས་པ་བོད་གྲི་ཀུན་དང་དབྱིབས་མི་གཅིག་པ་འདི་འདྲ་གཟེར་བ་ནི་གུར་ཤའི་རིགས་དང་འབྲེལ་འདྲིས་ཆེ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན་ཞིང་། སྔར་བོད་པས་འབྲུག་གྲི་གཟེར་བ་དང་སོག་ཞྭ་གྱོན་པ་མང་ཡང་དེས་རྐྱེན་པས་དེ་དག་འབྲུག་པ་དང་སོག་པོར་གྱུར་པ་ནི་མི་སྲིད་པའི་དཔེ་ལྟར་གོར་བན་གཟེར་བ་ཙམ་གྱིས་ཤར་པ་རྣམས་བོད་རིགས་ལས་འདས་པའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པར་བཤད་ན་སུ་ཞིག་ཡིད་ཆེས་པར་གྱུར་ཏམ།” （29） ཞེས་གསུངས་པས་ཤར་པའི་སྐྱེས་པའི་གྱོན་ཆས་ལ་ས་ཁུལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མངའ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་ཇི་ལྟ་བུའི་གསལ་ཁ་ཆེ་བ་དང་། དེ་ནི་ཁོ་ཚོ་རོང་མཚམས་ས་ཁུལ་དེར་མ་སླེབས་གོང་ངམ་སླེབས་མ་ཐག་པའི་གྱོན་གོས་ཡིན་པའི་ངེས་པ་མེད་པར། གནས་སྤོས་བྱས་རྗེས་ལོ་ངོ་ཆིག་སྟོང་ལ་ཉེ་བའི་ཁུལ་དེའི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཁྲོད་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བའི་ཉམས་མྱོང་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་ནས་རིམ་བཞིན་འཕོ་འགྱུར་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་གོར་མ་ཆག དཔེར་ན་འགྲམ་ཁུལ་དང་ས་བབ་དང་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཆ་འདྲ་བའི་ལྷོ་ཁ་མཚོ་སྨད་བྲག་རྩའི་ཁུལ་དུ་སྣམ་གོས་ཕྱི་ནང་སློག་ནས་གྱོན་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་།དེ་ཁུལ་གྱི་རྒྱན་གོས་དག་ཀྱང་ཐུན་མོང་མིན་པའི་རྒྱན་གོས་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མིང་གཞུང་ནང་ཚུད་ཡོད། （30） ཡང་“འདྲེན་ཐང་ཤར་པའི་གྱོན་གོས་དེ་གཙང་ཁུལ་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱོན་ཆས་དང་གཞི་རྩའི་ཆར་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་ནའང་ཁུལ་དེའི་གནམ་གཤིས་ཚ་དྲོད་ཆེ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་གྱོན་གོས་སྣམ་བུ་སྲབ་པོས་བཟོ་ཡི་ཡོད་པ་དང་། དེ་སྔ་དབྱར་དུས་སྐྱེ་བོ་ཕལ་ཆེར་རྐང་རྗེན་མར་སྡོད་ཀྱི་ཡོད། ཤར་པ་བའི་ཆས་གོས་རིག་གནས་དེ་བུད་མེད་ཆ་ལུགས་ཐོག་ནས་མངོན་གྱི་ཡོད་པ་དང་། དབྱར་དུས་བུད་མེད་ཚོས་འོག་འཇུག་དང་སྨད་གཡོགས་སྲབ་པོ་ཞིག་གྱོན་གྱི་ཡོད། རྒྱུན་དུ་ལག་གཡས་པར་དུང་སྒོར་འདོགས་པ་དེ་ནི་ཚེ་རིང་ནད་མེད་ཡོང་བ་མཚོན་པ་དང་། དེ་ནི་ཚེ་གང་འབྲལ་མེད་འདོགས་ཀྱི་ཡོད་པ་ལས་ཚེ་ཡི་འདུ་བྱེད་སྟོང་ཉེར་རང་གི་བུ་ཚར་སྤྲོད་སྲོལ་ཡོད། ལག་གཡོན་མར་ལྕགས་དང་དངུལ་ཊམ་དཀར་ལས་བཟོས་པའི་གདུབ་རྒྱན་འདོགས་ཀྱི་ཡོད།” （31） སྲོལ་རྒྱུན་དེ་རིགས་མི་ལ་ལས་དམིགས་བསལ་ཅན་དུ་མཐོང་ནའང་། དེ་ཁུལ་དང་ས་བབ་འདྲ་བའི་བོད་རིགས་གནས་སྡོད་བྱ་ཡུལ་གཞན་དུའང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་དབྱར་དུས་ཆར་ཞོད་ཆེ་སྐབས་ཡངས་པའི་སྔོ་ལྗང་ཅན་གྱི་རྩྭ་ཐང་སྟེང་དང་འོང་གསེབ་ཏུ་སྐྱེ་བོ་མང་པོ་རྐང་རྗེན་མར་འགྲོ་བ་ཡོད་ལ། དབྱར་དུས་སུ་འོང་དཀྱིལ་དུ་བྱིས་པས་གཅེར་རྒྱུག་བྱེད་མི་ཆོག་པའི་དབྱར་ཁྲིམས་ཡོད་པ་ལས་འོང་དཀྱིལ་ཕུད་པའི་ས་རུ་བྱིས་པས་གཅེར་རྒྱུག་ཀྱང་བྱས་ཆོག་པ་མཚོན་པ་དང་། དེ་བཞིན་གཙང་ཁུལ་གྱི་སྣམ་བུའི་སྤུས་ཀའི་ཡག་ཞན་བཞིན་ཤད་མ་དང་། ཤད་འོག སྤུ་ཕྲུག སྲབ། འཕྱིང་ཙི་སོགས་སུ་དབྱེ་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་། ཤད་མ་དང་སྤུ་ཕྲུག་ནི་བཟོ་རྩལ་དང་དོད་ཆེ་ལ་སྤུས་ཀ་ལེགས་པས། དུས་ཆེན་དང་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་དུས་སུ་གཟབ་མཆོར་དུ་སྤྱོད་ཤད་ཆེ་བ་དང་། འཕྱིང་ཙི་ནི་དྲོད་ཆེ་ལ་ལུས་ལ་འཇམ་པས་རྒན་རྒོན་གྱིས་སྤྱོད་པ་མང་བ། སྲབ་ནི་ཡང་ཞིང་སྟབས་བདེ་བས་རྒྱུན་སྤྱོད་སྣམ་བུའི་རིགས་ཤིག་ཡིན་ལ་། དབྱར་དུས་སུ་སྤྱོད་མཁོ་ཆེ་བ་ལྟ་བུ་དང་། གཞན་ཡང་བུད་མེད་རྣམས་ཀྱིས་གསེར་དངུལ་ཟངས་ལྕགས་སོགས་ཀྱི་གདུ་བུས་རྒྱན་སྲོལ་ཡོད་པ་བོད་ཀྱི་སྤྱི་སྲོལ་ཡིན་ལ། དུང་གི་སྒྲོག་གདུབ་བཏགས་སྲོལ་ཡོད་པ་ཙམ་མ་ཟད། སྐྱིད་རོང་ཁུལ་དུ་དུང་རྒྱག་ཅེས་ལག་པའི་དུང་སྒོར་བརྡབ་དཀྲོལ་གྱིས་འཁྲབ་སྟོན་ལ་འཇུག་པའི་དམངས་ཁྲོད་ཞབས་བྲོ་དར་ཁྱབ་ཡོད་ཅིང་། དེ་ཉིད་ལྗོངས་རིམ་པའི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མིང་གཞུང་ནང་དུའང་ཚུད་ཡོད། དབྱར་དུས་སུ་བུད་མེད་ཚོས་འོག་འཇུག་དང་སྨད་གཡོགས་སྲབ་པོ་ཞིག་གྱོན་གྱི་ཡོད་པ་གཙང་ཁུལ་ཚང་མ་འདྲ་བ་ཡིན། ད་ལྟའི་ཤར་པའི་གྱོན་གོས་ལའང་ཀུན་དང་འདྲ་བར་འགྱུར་བ་འགྲོ་དང་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་ནི་རང་རེ་ཚང་མས་མཐོང་མུས་སུ་མཆིས་པ་དེ་བཞིན་ནོ།། དེ་ལྟ་བུ་དམངས་སྲོལ་སྤྱི་ལ་མངའ་བའི་ས་ཁུལ་རང་བཞིན་དང་གཞན་འགྱུར་རང་བཞིན་ལ་རྒྱུས་མངའ་བྱུང་ན། གནད་དོན་མང་པོར་དམིགས་སུ་གསལ་འགྲེལ་བྱེད་པའི་དགོས་པ་མ་མཆིས་སོ།། 
              གསུམ་པ་མི་ཚེའི་ཆོ་སྒྲུབ་དང་དུས་ཆེན་གྱི་ཁྱད་པར་སྐོར་བཤད་པ་ལ། འདྲེན་ཐང་ཁུལ་དུ་བཙས་སྟོན་དང་མིང་སྟོན་གཉིས་ཀའི་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་བྱེད་སྒོ་ཞིག་ཡོད་པར་མཐོ་བསང་ཞེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད། འདྲེན་ཐང་ཁུལ་དུ་ཁྱོ་ཤུག་གཉིས་ལ་ཕྲུ་གུ་དང་པོ་སྐྱེས་པར་མཐོ་བསང་གཏོང་བ་ལས། རྗེས་མ་རྣམས་ལ་མཐོ་བསང་གཏོང་སྲོལ་མེད། ཕྲུ་གུ་བུ་ཡིན་ན་སྐྱེས་པའི་ཉིན་གསུམ་པར་ཁང་པའི་སྒོར་གུར་འཁར་ཞེས་དབྱུག་པ་ཞིག་འཛུགས་པ་དང་ཁྱིམ་བྱ་གཅིག་བསད་ནས་གཏོར་མ་བཤམས་ཏེ་ལྷ་གསོལ་བྱེད། ཕྲུ་གུ་བུ་མོ་ཡིན་ན་ཁྱིམ་དུ་ཁྲུས་གསོལ་བྱེད་པ་དང་། ཕོར་པའི་ནང་རྩམ་པ་བརྒྱངས་ནས་འཇོག སྟོན་མོའི་ཉིན་དེར་བླ་མའམ་ཡང་ན་རྒན་རྒོན་ནམ་ཕ་མས་ཕྲུ་གུར་མིང་འདོགས་པ་དང་། འཁྱིག་འདོགས་སུ་འབོད་པའི་སྲུང་ང་འདོགས། དཀར་ཉེ་སྤུན་མཆེད་རྣམས་ཀྱིས་ཕྲུ་གུར་གོས་སྣེ་གང་རུང་དང་ཁ་བཏགས་སྒྲོན་པ་དང་དུས་མཚུངས་ཚེ་རིང་ཤོག ནད་མེད་པ་ཤོགསྐྱིད་པོ་རྒྱགས་པ་ཤོག་ཅེས་པ་སོགས་སྨོན་ལམ་འདེབས་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད། ཕཱ་དར་ཞེས་པ་སྨྱུག་མའི་རྩེ་རས་མཚོན་སྣ་ལྔས་བརྒྱན་པ་ཞིག་ཁྱེར་ཏེ་ཕཱ་ཁུག གཡང་ཁུག་ཅེས་ཕཱ་གཡང་གཡབ་ནས་ཆོས་ཁྲིའི་ནང་ཉར་ཚགས་བྱེད། དེ་ནས་ཆང་བཏུང་ལ་རོལ་བའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད། འགྲམ་ཁུལ་དུ་བང་བསང་ལ་བསང་ཟེར། བསང་བཏང་ནས་མངལ་གྲིབ་བསང་བར་བྱེད་པས་གྲིབ་བསང་ཡང་ཟེར། ཕྲུ་གུ་སྐྱེས་རྗེས་ཀྱི་ཞག་མ་གསུམ་མམ་བདུན་ནས་བླ་མའམ་གྲྭ་པ་གདན་དྲངས་ཏེ་ཕྲུ་གུར་མིང་འདོགས་པ་དང་དུས་མཚུངས་གྲིབ་བསང་འཁྲུས་གསོལ་བྱེད། དོན་དུ་བྱེད་སྒོ་དེ་དག་ནི་མིང་མི་མཚུངས་པ་ཙམ་ལས་ངོ་བོའི་ཐོག་མིང་སྟོན་དང་བཙས་སྟོན་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་བྱེད་སྒོ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེའི་ནང་དོན་ལ་གཞིག་པ་བྱེད་སྐབས་ཕྲུ་གུ་སྐྱེས་པར་རྟེན་འབྲེལ་དང་། ཕྲུ་གུའི་གྲིབ་བསང་ཆེད་ཀྱི་ཁྲུས་གསོལ། མིང་འདོགས་པའི་སྟོན་མོ་བཅས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པ་དང་། ཕྲུ་གུའི་སྐེ་ལ་སྲུང་ང་འདོགས་པ་དང་། མི་གསར་པ་ལ་ཁ་བཏགས་སྒྲོན་པ། གོས་སྣེ་གང་རུང་གི་ལག་རྟགས་སྤྲོད་པ་དང་ཐ་ན་སྨོན་ལམ་གྱི་ཚིག་དག་ཀྱང་བོད་ཡུལ་ས་ཁུལ་གཞན་དང་འདྲ་བ། བྱེད་སྒོའི་ནང་དོན་ཁ་ཤས་ཕྲུ་གུ་ཕོ་མོའི་དབར་ལ་དབྱེ་བ་ཡོད་པ་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གཞན་ལའང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་དུ་བུ་སྐྱེས་ན་ཁང་པའི་སྒོར་བསང་དང་རྩམ་བསུར་གཏོང་བ་དང་། བུ་མོ་སྐྱེས་ན་ཤིང་ཚེར་མ་ཞིག་རྡོ་ཡི་འོག་མནན་ནས་འཇོག་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ།། ཡང་གཉེན་སྟོན་སྐབས་བུ་མོའི་མགོ་ལ་མར་གྱི་དཀར་རྒྱན་རྒྱག་པའི་སྲོལ་ཡོད་པ་དེ་ཡུལ་སྲོལ་དམིགས་བསལ་ཅན་དུ་མཐོང་ངེས་ཀྱང་། དོན་དུ་དེ་འདྲ་བའི་ལུགས་སྲོལ་བོད་ཡུལ་གཞན་དུ་ཡོད་ལ་མཚོན་དོན་ཡང་འདྲ་བར་མཐོང་། དེ་ཡང་བུ་མོ་མནའ་མར་སྟེར་སྐབས་བུ་མོའི་ཕའམ་མིང་པོས་བུ་མོ་དང་བུ་ཡི་སྤྱི་གཙུག་ལ་མར་གྱི་ཡས་བཟེད་ལྔ་སྒྲོན་སྲོལ་ཡོད་པ་དེར་རྒྱན་ཡས་ཀ་ཟེར་བ་དང་། དེའི་མཚོན་དོན་ནི་ཉིན་མ་དེ་ནས་བཟུང་བུ་མོ་དེ་བུ་དེར་བརྩིས་སྤྲོད་བྱས་པ་མཚོན་ལ། དེ་རྗེས་བུ་མོར་དགའ་སྐྱོ་གང་བྱུང་ཡང་བུའི་ཕྱོགས་ནས་འགན་ལེན་བྱ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ཕ་ཡིས་ཡས་བཟེད་སྒྲོན་སྐབས་བུ་མོར་འཇིག་རྟེན་གྱི་བསླབ་བྱ་རྒྱས་བསྡུས་སྣ་ཚོགས་གནང་སྲོལ་ཡོད། ཡང་ནམ་རྒྱུན་དུ་ལོ་གསར་གཏོང་སྐབས་ཁྱིམ་ཚང་གི་ཕ་དེས་བུ་དང་མནའ་མ་། དེ་བཞིན་གཞོན་སྐྱེས་ཚོའི་སྤྱི་གཙུག་ལ་ཡས་བཟེད་སྒྲོན་སྲོལ་ཡོད་ལ། དེ་དུས་གོང་དང་མི་འདྲ་བར་གཞོན་སྐྱེས་རྣམས་ཕ་གདན་ཐོག་ཏུ་བཞུགས་པའི་མདུན་དུ་བཅར་ནས་ཡས་ཀ་བཟེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དེའི་མཚོན་དོན་ནི་གཞོན་སྐྱེས་རྣམས་མགོ་སྐྲ་དཀར་པོ་མ་ཆགས་བར་ནད་མེད་ཚེ་རིང་ཡོང་བའི་འདུན་པ་ཡིན་པར་གྲགས། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གཞན་དུ་བུ་མོའི་མགོ་ལ་གཙུག་གཡུ་འཛུགས་པ་དང་མདོ་སྟོད་སྤོ་བོའི་ཁུལ་དུ་མནའ་མ་འགྲོ་ཁར་མགོ་རས་ཞེས་པའི་བལ་དཀར་པོའི་ཐོད་འཆིང་ཞིག་མནའ་མའི་མགོ་བོར་གཡོག་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་མཚོན་དོན་གཅིག་ཡིན་བཟོ་འདུག དེས་བུ་མོ་དུས་དེ་ནས་བཟུང་བུ་དེ་ལ་བདག་པ་ཡིན་པ་མཚོན་པ་དང་གཅིག བོད་ཡུལ་དུ་དཀར་རྒྱན་དུ་འབོད་པའི་བཀྲ་ཤིས་རྟེན་འབྲེལ་ཆེད་དུ་མར་ཡས་སྒྲོན་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་གཉིས། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་སྐྱིད་རོང་རྩ་ཕུ་རླུང་ཤོད་དུ་འབོད་ཅིང་དེང་དུས་ས་ལེགས་ཟེར་བའི་ཁུལ་དུ་བདག་མེད་བུ་མོར་བྱི་ཕྲུག་བྱུང་བའི་རྗེས་དེའི་ཕ་ཡིས་བྱི་ཕྲུག་དེའི་མགོ་ལ་མར་ཡས་སྒྲོན་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་།དེ་ནི་རང་ཉིད་བྱི་ཕྲུག་དེའི་ཕ་ཡིན་པའི་མཚོན་རྟགས་ཡིན་པ་དང་གསུམ། ཁོ་བོའི་ཕ་ཡུལ་གཙང་རྒྱང་འཁོར་ཁུལ་དུའང་དབྱར་དུས་སུ་གཟའ་འཁོར་རེའི་རེ་གཟའ་པ་སངས་ཀྱི་ཉིན་དེར་ཡུལ་ལ་སྟོན་ཐོག་ལེགས་པོ་ཡོང་ཆེད་དུ་དབྱར་ཆོས་ཞེས་པའི་ཡུལ་ལྷ་གསོལ་བའི་བྱེད་སྒོ་ཞིག་སྤེལ་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་། ལྷ་གསོལ་མཇུག་སྒྲིལ་སྐབས་བྱེད་སྒོར་ཞུགས་མཁན་ཚང་མའི་སྤྱི་གཙུག་ཏུ་ཡར་མར་ཞེས་མར་གྱི་ཡས་བཟེད་སྒྲོན་སྲོལ་ཡོད་ལ་དེའི་མཚོན་དོན་ཡང་མགོ་སྐྲ་དཀར་པོ་བར་དུ་ཞུགས་རྒྱུའི་རྟེན་འབྲེལ་མཚོན་པ་དང་བཞི། མར་ཡས་སྒྲོན་སྐབས་མང་ཆེ་བས་ཡས་བཟེད་ལྔ་སྒྲོན་སྲོལ་ཡོད་དེ་མིང་དུའང་ཡས་ཀ་ཚང་པ་ལྔ་ལྡན་ཟེར་བ་དང་དྲུགདེས་ན་དེ་ལྟའི་སྤྱི་གཙུག་ལ་མར་ཡས་སྒྲོན་པའི་སྲོལ་དེའི་ཕྱི་ཡི་རྣམ་པ་དང་ནང་གི་མཚོན་དོན་གང་ནས་བལྟས་ཀྱང་དེ་ནི་བོད་ལུགས་རྣལ་མ་ཞིག་ལས་མ་འདས། གཞན་ཡང་འགྲམ་ཁུལ་དུ་བུ་མོར་རྒྱན་ཡས་ཀ་མ་བརྒྱབ་པར་ཕྲུ་གུ་བྱུང་ན་ངེས་པར་བསང་གསོལ་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད། རུས་རྒྱུད་གཅིག་པའི་དུད་ཚང་ཚང་མར་ཁ་བཏགས་འདོགས་པ་དང་བཏུང་བྱ་སོགས་ཀྱི་ལག་རྟགས་ཕུལ་ནས་དགོངས་དག་མཚོན་ཁུལ་བྱེད། དོན་དུ་དེ་ལས་ལོག་གཡེམ་ལ་འཛེམ་པ་དང་གཉེན་སྒྲིག་མ་བྱས་པར་བྱུང་བའི་བྱི་ཕྲུག་ལ་འཛིན་པའི་ལྟ་བ་མཚོན་པ་ཡིན། བྱི་ཕྲུག་ལ་འགྲམ་པས་ནག་སྔོན་དུ་འབོད་ཅིང་ལྟ་སྟངས་ངན་པར་འཛིན། དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་སྤྱི་སྲོལ་དང་མཚུངས། བོད་ཡུལ་གཞན་དུ་བྱི་ཕྲུག་གི་མིང་གི་འབོད་ཕྱོགས་མི་འདྲ་བ་ཡོད་ཚུལ་དང་དེར་འཛིན་པའི་ལྟ་ཚུལ་སོགས་ཕྲན་ནས་བརྩམས་པའི་བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་གླེང་ཞེས་པའི་སྐོར་《བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་གླེང་》ཞེས་པའི་ནང་རྒྱས་པར་བསྟན་ཡོད་པས་འདིར་བསྐྱར་ཟློས་ཀྱི་དགོས་པ་མ་མཆིས།
              མདོར་ན་མི་རིགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ནི་མི་རིགས་རྣམ་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་གཞི་འཛིན་ས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཤར་པ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་རང་རེའི་རྒྱལ་ཁོངས་ཀྱི་ཤར་པ་ཚོའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལ་ཞིབ་པར་དཔྱད་ཚེ། ཁོ་ཚོ་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་ལས། བོད་རིགས་ལས་ཐ་དད་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་གང་ཡང་བསྟན་རྒྱུ་མེད་པ་མངོན་སུམ་གྱིས་གྲུབ་ཅེས་མགྲིན་པ་གཟེངས་སུ་བསྟོད་དེ་བརྗོད་པར་བྱའོ།།
              མཆན་འགྲེལ།
              ①ཐེབས་རྩའི་རྣམ་གྲངས། དཔྱད་རྩོམ་འདི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཐེབས་རྩའི་ནུབ་རྒྱུད་རྣམ་གྲངས་“ཤར་པའི་མི་རིགས་གཏོགས་ཁོངས་སྐོར་གྱི་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་”ཅེས་པའི་དཔྱད་འབྲས་ནང་གསེས་ཤིག་ཡིན། ཐེབས་རྩའི་ཆོག་མཆན་ཨང་གྲངས་ནི། 16XMZ032
              ②གནད་དོན་དེའི་སྐོར་《བོད་ལྗོངས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་རིག་དེབ་》2015ལོའི་དུས་དེབ་གཉིས་པའི་ནང་འཁོད་《ཤར་པའི་མི་རིགས་གཏོགས་ཁོངས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུའི་གལ་ཆེའི་དོན་སྙིང་དང་ཐག་གཅོད་བྱ་ཐབས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་གླེང་》ཞེས་པའི་ནང་རྒྱས་པར་བཀོད་ཡོད།
              ③གནད་དོན་དེའི་སྐོར་《བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག་》2015ལོའི་དུས་དེབ་གསུམ་པའི་ནང་འཁོད་《ཤར་པའི་མི་རྒྱུད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང་འབྲེལ་ཏེ་དེའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཏོགས་ཁོངས་ལ་དཔྱད་པ་རྣག་བཏོལ་གཙག་བུ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ་》ཞེས་པའི་ནང་ཞིབ་པར་དཔྱད་གླེང་བྱས་ཡོད།
              ④གནད་དོན་དེའི་སྐོར་《རྩེར་སྙེག་》2015ལོའི་དུས་དེབ་གཉིས་པའི་ནང་འཁོད་《ཤར་པ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དང་འབྲེལ་ཏེ་དེའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཏོགས་ཁོངས་ལ་དཔྱད་པ་》ཞེས་པའི་ནང་ཞིབ་ཙམ་དཔྱད་བརྗོད་བྱས་ཡོད།
              ⑤གནད་དོན་དེ་གཉིས་ཀྱི་སྐོར་《བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག་》2016ལོའི་དུས་དེབ་གསུམ་པའི་ནང་འཁོད་《ཤར་པའི་རིག་གནས་དང་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་ཐོག་ནས་དེའི་མི་རིགས་ཀྱི་གཏོགས་ཁོངས་ལ་དཔྱད་པ་》ཞེས་པའི་ནང་ཞིབ་ཙམ་དཔྱད་བརྗོད་བྱས་ཡོད།
              ⑥金炳镐著:《民族理论通论》，中央民族大学出版社,2007年出版，第107页。
              ⑦⑧ཤར་པ་སངས་རྒྱས་བསྟན་འཛིན་ནས་མཛད། 《ཤར་པའི་ཆོས་འབྱུང་དང་མེས་རབས་བཞུགས་སོ》 བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2003ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་1དང་83ལ་གསལ།
              ⑨ཤར་པ་སངས་རྒྱས་བསྟན་འཛིན་ནས་མཛད། 《ཤར་པའི་ཆོས་འབྱུང་དང་མེས་རབས་བཞུགས་སོ》 བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2003ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། ཤོག་ངོས་91ལ་གསལ།
              ⑩苏发祥主编:《西藏民族关系研究》，中央民族大学出版社,2006年出版。
              ⑾⑿姚兆麟著:《西藏民族志》，中国藏学出版社,2006年出版，第77页。
              ⒀⒁⒂བསོད་ནམས་ལགས་ནས་མཛད། 《ཤར་པའི་སྐོར་ཆེ་ལོང་ཙམ་བརྗོད་པ》 《བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག》 1983ལོའི་བོད་ཡིག་དུས་དེབ་དང་པོའི་ཤོག་ངོས་26དང་། ཤོག་ངོས་27、27བཅས་སུ་གསལ།
              ⒃姚兆麟著:《西藏民族志》，中国藏学出版社,2006年出版，第96页。
              ⒄རྒྱང་འཁོར་ཚེ་ཕུན་གྱིས་བརྩམས་པའི་《བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་གྱི་བླང་དོར་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ་》ཞེས་པའི་ཤོག་ངོས་55ནས་58བར་བོད་རིགས་ཀྱི་ཉེ་དུ་གཉེན་སྒྲིག་ལ་འཛེམ་པའི་སྐོར་རྒྱས་ཙམ་བཀོད་ཡོད་པས་དེར་གཟིགས་པར་འཚལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། སྤྱི་ལོ་2005ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།
              ⒅切排、桑代吉:《夏尔巴人的历史与现状调查》，刊载于《西北民族研究》2006年1期。
              ⒆དེའི་སྐོར་རྒྱང་འཁོར་ཚེ་ཕུན་གྱིས་བརྩམས་པའི་《བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་གྱི་བླང་དོར་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ་》ཞེས་པའི་ལེའུ་གསུམ་པ་དང་ལྔ་པའི་ནང་རྒྱས་ཙམ་བཀོད་ཡོད་པས་འདིར་བསྐྱར་ཟློས་མི་ཞུ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། སྤྱི་ལོ་2005ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།
              ⒇གཉེན་སྟོན་སྐབས་བག་གྲལ་སྒྲིག་སའི་ཁ་གདན་གྱི་ཚོན་མདོག་གང་དགོས་བུ་དང་མནའ་མའི་ལོ་རྟགས་ཁམས་དང་བཅས་པར་བརྟག་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན་ས་སེར་པོ། མེ་དམར་པོ། ཆུ་སྔོ་མོ། ཤིང་ལྗང་གུ། ལྕགས་དཀར་པོ་ལྟ་བུ་དང་། དེ་བཞིན་བཞུགས་གྲལ་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་གང་དུ་འཁེལ་རྩིས་ལ་བརྟག་དགོས་ལ། བུ་དང་བུ་མོའི་བཞུགས་གདན་སྟེང་དུ་གྲོའམ་གྲོ་ཕྱེ་དང་ཡང་ན་རྩམ་པས་གཡུང་དྲུང་སོགས་ཀྱི་རི་མོ་འབྲི་བ་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་ལུགས་སྲོལ་ཡིན་ལ། ཀོང་སྤྲུལ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོས་མཛད་པའི་《བག་མ་ལ་དགེ་བའི་ལས་ཕྲན་བདུན་གྱི་ཆོ་ལ་》ཞེས་པའི་ནང་དམིགས་སུ་ཆོ་ག་དེར་གདན་འདིང་བའི་ལས་ཕྲན་ཞེས་འཁོད་ཡོད། གཙང་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་མང་པོར་བུའི་བཞུགས་གདན་སྟེང་དུ་ནས་ལ་རྡོ་དཀར་གོང་ཞིབ་བརྡུང་བྱས་པའི་ཕྱེ་ཕྲན་ཙམ་བསྲེས་པས་གཡུང་དྲུང་གི་རི་མོ་འབྲི་བ་དང་། མནའ་མའི་བཞུགས་གདན་སྟེང་དུ་གྲོ་ལ་ཚྭ་ཕྲན་ཙམ་བསྲེས་པས་ནོར་བུ་དགའ་འཁྱིལ་གྱི་རི་མོ་འབྲི་བའི་སྲོལ་ཡོད། ཡང་བུ་དང་བུ་མོའི་ལོ་རྟགས་མཐུན་སྦྱོར་འབྲིང་ཙམ་ཡིན་ན། བུ་མོའི་བཞུགས་གདན་སྟེང་དུ་འཁོར་ལོ་རྩིབས་བརྒྱད་དང་བུའི་བཞུགས་གདན་སྟེང་དུ་གཡུང་དྲུང་ལག་ཁྱུད་འབྲི་བའང་ཡོད། དུས་ཕྱིས་མང་ཆེ་བས་བཞུགས་གདན་སྟེང་དུ་གྲོའམ་ནས་ཀྱི་གཡུང་དྲུང་གཅིག་པུ་བྲིས་ནས་འཐུས་པ་བྱེད་མཁན་ཡང་ཡོད། འོ་ན་འདྲེན་ཐང་པས་གྲོ་ཕྱེས་གཡུང་དྲུང་འབྲི་བ་དང་། འགྲམ་པས་བུ་མོའི་བཞུགས་གདན་སྟེང་དུ་གཡུང་དྲུང་གཡོན་འཁྱིལ་འབྲི་བའི་སྲོལ་དེ་ཚོའང་སྔར་གྱི་ལུགས་སྲོལ་རྙིང་པ་རྒྱུན་འཛིན་པ་ཞིག་ཡིན་པར་འདོད་དེ། བོན་གྱི་ལུགས་སུ་གཡང་དྲུང་གཡོན་འཁྱིལ་འབྲི་སྲོལ་ཡོད་པ་ཀུན་གྱིས་མཁྱེན་གསལ་དང་། 《མདའ་དང་འཕང་》ཞེས་པའི་ནང་གསལ་བར་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ལྷ་འདོགས་ཀྱི་“ཆོ་ག་དེ་སྤེལ་སྐབས། ཁྱོ་གའི་སྤྱི་གཙུག་ཏུ་བལ་གྱིས་བཟོས་པའི་‘དམུ་ཐག་’ཅེས་པའི་སྐུད་པ་ཞིག་འདོགས་པ་དང་། ‘གཡང་ཐག་’ཅེས་པའི་སྐུད་པ་སྔོན་མོ་ཞིག་མནའ་མའི་སྤྱི་གཙུག་ཏུ་འདོགས་པ་ཡིན་ལ། དེ་རྗེས་ཁྱོ་ག་དེས་ལག་ཏུ་མདའ་མོ་བཟུང་ཞིང་མགོ་སྟེང་གི་ལྷ་ལྔར་ཆང་དང་གཏོར་མ་སོགས་ཀྱི་མཆོད་པ་འབུལ་བ་ཡིན། མནའ་མ་དེས་ལག་ཏུ་སྐྱོགས་ཤིག་བཟུང་ཞིང་འོ་མ་དང་ཕྱེ་མར་གྱི་མཆོད་པ་འབུལ་གྱི་ཡོད། དེ་ནས་ལྷ་བོན་གྱིས་ཁྱོ་ག་དེ་ལ་གསེར་གྱི་ཚིགས་ཁེབས་སམ་རྣ་རྒྱན་ཞིག་སྤྲོད་པ་དེ་ལ་བླ་གསེར་ཞེས་ཟེར་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་། མནའ་མ་དེ་ལ་གཡུ་ཞིག་སྤྲོད་པ་དེ་ལ་བླ་གཡུ་ཞེས་ཟེར་བ་ཡིན། གསར་དུ་གཉེན་སྒྲིག་བྱེད་པའི་ན་གཞོན་ཕོ་མོ་གཉིས་རྩམ་ཕྱེས་འཐེན་པའི་གཡུང་དྲུང་གི་རི་མོ་ཅན་གྱི་གདན་ཐོག་ཏུ་སྡོད་དུ་བཅུག་རྗེས། ལྷ་བོན་དང་ཁྱོ་ག་དང་མནའ་མ་རྣམས་མཉམ་དུ་ཆོ་གའི་ཞལ་འདོན་སྐྱོར་བར་བྱེད་པ་ཡིན།”གཡང་དྲུང་གིས་མི་འགྱུར་རྟག་བརྟན་མཚོན་པའི་བཤད་སྲོལ་དེའང་གཡང་སྒྲུབ་ལས་“ཚེ་ཡི་ཉི་མ་མི་ནུབ་རབ་ཏུ་གསལ། བསོད་ནམས་ཟླ་བ་ཡར་ངོའི་ཟླ་ལྟར་འཕེལ། རིགས་རྒྱུད་མི་འགྱུར་གཡུང་དྲུང་ལྟར་བརྟན་པ། བཀྲ་ཤིས་དེས་ཀྱང་ཡང་ཡང་བཀྲ་ཤིས་ཤོག”ཅེས་གསལ་བ་ལྟར་རོ།།
              （21）《བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་གཅེས་བཏུས་》ཞེས་པའི་ཤོག་ངོས་266ནང་གི་འདྲེན་ཐང་གྲོང་གི་ཤར་པའི་བག་སྟོན་ཞེས་པའི་ནང་གསལ། 《སྤང་རྒྱན་མེ་ཏོག་》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་ནས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1999ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།
              （22）ངག་དབང་བསམ་གཏན། ཕོ། ཤར་པ། ལོ་58 ཕ་ཡུལ་ཞོལ་པོ་སྒང་ཚོན། སྐབས་བདུན་པ་ནས་བཅུ་གཅིག་བར་གྱི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་དང་། སྐབས་དྲུག་པ་ནས་བཅུ་གཅིག་བར་གྱི་གཞིས་རྩེ་ས་གནས་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་རྒྱུན་ཨུད་གནང་ཡོད། བཀའ་འདྲི་ཞུ་བའི་དུས་ཚོད་ནི་སྤྱི་ལོ་2015ལོའི་ཟླ་བ་6པའི་ཚེས་20ཉིན། ཁོང་གིས་གསུངས་པའི་ལྟོགས་སླ་ལོ་གསར་ལ་སྟོད་ལོ་ཟེར་བ་ཡིན་ཞེས་པའི་གསུངས་ཚུལ་དེ་འདྲ་ནི་ལྟོགས་སླ་ལོ་གསར་གཏོང་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་བོ་ཚོའི་གསུང་ཚུལ་གཅིག་མཚུངས་ཤིག་ཡིན། སྤྱི་ལོ་2015ལོའི་ཟླ་བ་4པའི་ཚེས་13ཉིན་སྙེ་མོ་གནས་ཡུལ་དུ་བཅའ་འདྲི་ཞུ་སྐབས་དེ་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་བོ་ཚོས་ཀྱང་ལྟོགས་སླ་ལོ་གསར་ཟེར་བ་ནི་གཞན་གྱིས་འཕྱ་ལད་ཚུལ་གྱིས་བཏགས་པ་ཞིག་ཡིན་ཟེར། སྙེ་མོ་གནས་ཡུལ་གྱི་ལོ་གསར་བོད་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པར་གཏོང་བའི་སྲོལ་དེའི་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁུངས་བཤད་སྐབས། དེ་སྔོན་ཁུལ་དེ་ནི་སྙེ་མོ་རྒྱལ་བྱེད་དགོན་པའི་མི་སེར་ཡིན་པ་དང་། ལོ་ལྟར་བོད་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པའི་ཟླ་མཇུག་དང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཟླ་སྟོད་དུ་ཁུལ་དེའི་སྐྱེས་པ་རྣམས་དགོན་པའི་མེ་ཤིང་སྐྱ་ཚེར་རྒྱག་པར་འགྲོ་དགོས་པས། སྙེ་མོའི་ས་ཁུལ་གཞན་དང་མཉམ་དུ་བོད་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པར་ལོ་གསར་བཏང་ན་ནི་ཁྱིམ་ཚང་གི་ནང་མི་མཉམ་འཛོམས་མི་ཐུབ་པས། བོད་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པར་ལོ་གསར་སྔ་སྣུར་གྱིས་བཏང་བ་ཡིན་པར་གྲགས། དེ་ནི་ཤར་པ་ཚོས་དེང་དུས་དཔྱིད་གསར་དུས་ཆེན་གཏོང་བའི་གོམས་གཤིས་བྱུང་ཚུལ་དང་ཆ་འདྲའོ།།
              （23） བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་མི་འདྲ་བར་ལོ་གསར་གཏོང་བའི་དུས་ཚོད་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་བྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་རང་རིགས་ཀྱི་སྔར་སོང་ལོ་ཟླའི་ནང་འབྱུང་རྩིས་ཀྱི་ལོ་འགོའི་འཛིན་སྟངས་ལ་བཞེད་པ་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་བྱུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན་པར་ངེས་ཤིང་། བོད་རྒྱལ་པུ་དེ་གོང་རྒྱལ་གྱི་སྐབས་རྒན་མོ་བལ་མའི་ཟླ་རྩིས་སྔར་མེད་གསར་གཏོད་བྱས་ཤིང་། ལོ་འཁོར་མཚམས་ཀྱི་དུས་རྟགས་དེ་ལྷོ་ཁའི་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོའི་ཁམ་སྡོང་ལ་མེ་ཏོག་ཤར་དུས་སུ་བཟུང་ནས་དེ་འཕྲལ་དཔྱིད་ཀྱི་དུས་ཆེན་གཡའ་བཟང་གཏོང་སྲོལ་ཆགས་པ་དང་། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་སོ་གསུམ་པ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐུ་དུས་སུ་རྒྱ་རྩིས་རྙིང་མའི་ལུགས་ལྟར་བོད་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པའི་ཚེས་གཅིག་ལ་ལོ་འགོར་འཛིན་པའི་སྲོལ་ཆགས། དེ་རྗེས་བོད་རྒྱལ་སོ་བདུན་པ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་སྐབས་བོད་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པའི་ཚེས་གཅིག་ཉིན་ལོ་འགོར་འཛིན་པའི་ལུགས་ཆགས། དེ་ནས་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་དུས་འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པས་ཧོར་ལུགས་ལྟར་བོད་ཟླ་དང་པོར་ཧོར་ཟླ་དང་པོ་ཞེས་པའི་མིང་བཏགས་ནས་བོད་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་གཅིག་ལ་ལོ་གསར་གཏོང་བའི་སྲོལ་བྱུང་བ་བཅས། ལོ་རྒྱུས་འདི་རྣམས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་ད་ལྟའི་བར་དུ་བོད་ལུགས་ལ་ལོ་གསར་མང་པོ་བྱུང་བ་དང་། ཡུལ་གྲུ་སོ་སོའི་ལོ་གསར་གཏོང་བའི་དུས་ཚོད་ཀྱང་གཅིག་མཐུན་མིན་པའི་དོན་དངོས་དེ་ཆགས་པར་སྙམ།
              （24）བསོད་ནམས་ལགས་ནས་མཛད། 《ཤར་པའི་སྐོར་ཆེ་ལོང་ཙམ་བརྗོད་པ》 《བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག》 1983ལོའི་བོད་ཡིག་དུས་དེབ་དང་པོའི་ཤོག་ངོས་28ལ་གསལ།
              （25）（26）འུ་ཧྥིན་ཨན་ནས་མཛད་པའི་《ཀྲུང་གོའི་དམངས་སྲོལ་》ཞེས་པའི་ཤོག་ངོས་220ནང་གསལ།
              （27）柴生祥主编：《藏族文化知识简明读本》，甘肃民族出版社，2014年出版，第258页。
              （28）贡波扎西著：《中尼边境夏尔巴人和四川松潘夏尔瓦人的民俗学对比研究》，刊载于《西藏研究》2011年4期，第111页。
              （29）བསོད་ནམས་ལགས་ནས་མཛད། 《ཤར་པའི་སྐོར་ཆེ་ལོང་ཙམ་བརྗོད་པ》 《བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག》 1983ལོའི་བོད་ཡིག་དུས་དེབ་དང་པོའི་ཤོག་ངོས་25ལ་གསལ།
              （30）སྣམ་བུའི་གོས་ཕྱི་ནང་སློག་ནས་གྱོན་པའི་སྲོལ་དེའི་དར་ཚུལ་དང་ཐོག་མར་དར་བའི་འབྲེལ་ཡོད་བཤད་སྲོལ་རྣམས་ཚ་རྟི་དོན་གྲུབ་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ནས་རྩོམ་བསྒྲིགས་གནང་བའི་《བོད་ཀྱི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་དཔེ་རིས་》ཞེས་པའི་ཤོག་ངོས་247ནང་གསལ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2013ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།
              （31）གཞིས་རྩེ་ས་ཁུལ་སྲིད་གྲོས་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་པའི་《གཞིས་རྩེའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་དཔྱད་གཞིའི་རྒྱུ་ཆ་བདམས་བསྒྲིགས་》ཞེས་པའི་ཤོག་ངོས་264ལ་གསལ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། སྤྱི་ལོ་2005ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན།