གནད་བསྡུས། དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་དུ་《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ་》ཡི་ཚིག་རྐང་བརྒྱད་མ་དམིགས་སུ་བཟུང་ནས། དེའི་བོད་འགྱུར་མ་གཉིས་ཀྱི་མིང་གི་སྒྱུར་ཚུལ་ཏེ། བྱེ་བྲག་ས་མིང་དང་། མིའི་མིང་། ཆུ་བོའི་མིང་། གྲངས་ཀྱི་མིང་། མངོན་བརྗོད་ཀྱི་མིང་བཅས་ཀྱི་སྒྱུར་ཚུལ་ཐད་ལ་གཤིབ་བསྡུར་གྱི་དཔྱད་ནས་མགོ་ལོག་པདྨ་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་ཡིག་སྒྱུར་བྱས་པ་དེ་ཉིད་སྒྱུར་སྤུས་ཅུང་དག་པ་ཡོད་པའི་དགོངས་ཚུལ་གླེང་འདུག
གནད་ཚིག 《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ》 ཚིག་རྐང་བརྒྱད་མ། མིང་གི་སྒྱུར་ཐབས།
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།]I207.22 [ཡིག་ཚང་མཚོན་བྱང་།] A[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག]1005-5746(2019)03-185-07
《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ》ཞེས་པ་འདི་ནི་ཀྲུང་གོའི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་སྙན་པའི་གྲགས་པ་འབར་བཞིན་པའི་ཐང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་སྙན་ངག་གི་བརྩམས་ཆོས་སུམ་བརྒྱ་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཉེ་བའི་ལོ་ངོ་ཉིས་བརྒྱའི་རིང་ཤིན་ཏུ་རྒྱུགས་ཆེ་བའི་དེབ་ཅིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པས། སྔ་གཞུག་ཏུ་ཨུ་རུ་སུ་དང་དབྱིན་ཇི་སོགས་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐད་རིགས་མང་པོར་བསྒྱུར་ཡོད་པར་གྲགས་ཤིང་། རྒྱལ་ནང་དུ་ཡང་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཁ་ཤས་ཤིག་གི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཡོད་ཚོད་གདའ། རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་དུ་སྔ་ཕྱིར་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཙམ་བྱུང་འདུག་པ་ལས་འདིར་ཤར་ཡུལ་ཕུན་ཚོགས་ཚེ་རིང་ (གཤམ་དུ་སྒྱུར་ཀ་པ་ཞེས་བརྫོད་རྒྱུ་ཡིན།) དང་། མགོ་ལོག་པདྨ་རྣམ་རྒྱལ་ (གཤམ་དུ་སྒྱུར་ཁ་པ་ཞེས་བརྗོད་རྒྱུ་ཡིན།) གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་འགྱུར་མ་ཁག་གཉིས་གཤིབ་བསྡུར་བྱ་ཡུལ་དུ་བཟུང་ནས། བོད་འགྱུར་མ་དེ་གཉིས་ལས་ཚིག་རྐང་བརྒྱད་མའི་མིང་གི་སྒྱུར་ཐབས་དམིགས་སུ་བཀར་ནས་གཤིབ་བསྡུར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།
ཐོན་མིའི་བརྡ་སྦྲོད་གཞུང་ལས། “ཡི་གེའི་ཁོངས་ནས་མིང་དབྱུང་སྟེ། ། མིང་གི་ཁོངས་ནས་ཚིག་ཕྱུང་ནས། ། ཚིག་གིས་དོན་རྣམས་སྟོན་པར་བྱེད། །”[1]ཅེས་གསུངས་པ་བཞིན། 《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱའི་》བོད་འགྱུར་མའི་ནང་དུའང་མིའི་མིང་དང་ས་མིང་། མངོན་བརྗོད་ཀྱི་མིང་དང་གྲངས་ཀྱི་མིང་སོགས་གྲངས་མེད་ཅིག་ཡོད་པ་ནི་སྨོས་མ་དགོས་ཤིང་། “མིང་ལེགས་པར་བསྒྱུར་ན་བསྒྱུར་ཡིག་གི་ཚིག་ལེགས་པར་འཁྱོངས་པའི་རྨང་གཞིའི་ཆ་རྐྱེན་བྱུང་བ་དང་། ཚིག་ལེགས་པར་བསྒྱུར་ན་མ་ཡིག་གི་བརྗོད་པ་ལེགས་པར་འཁྱོངས་པའི་རྨང་གཞིའི་ཆ་རྐྱེན་བྱུང་བ་དང་། རྗོད་པ་ལེགས་པར་བསྒྱུར་ན་སྒྱུར་རྩོམ་ཧྲིལ་པོ་ལེགས་པར་འཁྱོངས་བའི་རྨང་གཞིའི་ཆ་རྐྱེན་བྱུང་བ་ཡིན།”[2]ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན་མིང་ལེགས་པར་བསྒྱུར་རྒྱུ་ནི་བསྒྱུར་བ་གང་དེའི་འགྱུར་ཡིག་ལེགས་པོ་ཡོང་བའི་རྨང་གཞི་ཡིན་པས། གཤམ་དུ་འགྱུར་མ་གཉིས་ཀྱི་ཚིག་རྐང་བརྒྱད་མའི་མིང་གི་སྒྱུར་ཐབས་ཀྱི་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བར་བྱ།
དང་པོ། ས་མིང་དང་ཆུའི་མིང་། མིའི་མིང་སོགས་ཀྱི་སྒྱུར་ཚུལ་སྐོར།
ལོ་ཙཱའི་ཁྲོད་ས་མིང་བསྒྱུར་བ་ལ་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ཐབས་འདི་སྤྱད་དང་སྤྱོད་མུས་སུ་མཆིས་ཤིང་། སྒྲ་སྒྱུར་ལ་ནང་གསེས་ཅི་ཙམ་ཡོད་པ་མཁས་པ་སོ་སོར་བཞེད་པ་མི་མཐུན་པ་མང་ཡང་ས་མིང་སྒྱུར་སྐབས་བྱེ་བྲག་སྒྲ་སྒྱུར་དང་སྒྲ་དོན་ཕྱེད་སྒྱུར་གྱི་ཐབས་བཀོལ་རྒྱུགས་ཆེ་བ་ལྟར། བོད་འགྱུར་མ་《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ》ཡི་ནང་དུའང་བྱེ་བྲག་གི་ཐབས་འདི་གཉིས་སྤྱད་ནས་བསྒྱུར་བའི་དཔེ་བརྗོད་གང་མང་ཞིག་ཡོད་པ་དཔེར་ན། 吴དང་楚ལ་ཝུའུ་དང་ཁྲུའུ། 辋川ལ་ཝང་ཁྲོན། 汉江ལ་ཧན་ཅང་། 岘山ལ་ཞན་ཧྲན། 秦中ལ་ཆིན་ཀྲུང་། 广陵ལ་ཀོང་ལིན། 汉阳ལ་ཧན་དབྱང་། 梁州ལ་ལིའང་ཀྲུའུ། 云阳ལ་ཡུན་དབྱང་སོགས་སུ་བསྒྱུར་འདུག་པ་ལྟ་བུའོ། ། གོང་གི་ས་མིང་དང་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་གི་འགྱུར་ལ་འགྱུར་ཀ་པ་དང་ཁ་པ་གཉིས་ལས་མ་གྲོས་གཅིག་མཐུན་བྱུང་འདུག་པས་ཧ་ཅང་ལེགས།
འོན་ཀྱང་། མདོ་དབུས་གཉིས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཀློག་སྟངས་དང་སྒྲ་གདངས་ཀྱི་ཐད་ལ་ཁྱད་པར་ཅུང་ཆེ་ཙམ་ཡོད་པ་ལས། འགྱུར་ཡིག་འདི་གཉིས་ཀྱི་ཁྲོད་སྒྲ་སྒྱུར་དང་སྒྲ་དོན་ཕྱེད་སྒྱུར་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བའི་འགྱུར་མ་མི་འདྲ་བ་ཁ་ཤས་ཀྱང་བྱུང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། “题大庚岭北驿”(p132)ཞེས་པའི“庚岭”ལ་འགྱུར་ཀ་པའི་ནང་དུ“ཏ་ཡུས་རི་བོ”ཞེས་དང་། འགྱུར་ཁ་པར་“རི་བོ་ཏ་ཀེང་ལིང་”ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ། ། སྙན་ངག་འདི་ནི་རྩོམ་པ་པོ་སུང་ཀྲི་ཝུན(宋之问)མཆོག་རི་བོ་ཀེང་ལིང་བརྒྱུད་དུས་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན། མ་ཡིག་གི་མཆན་ལས་རི་བོ་དེ་ནི་ད་ལྟའི་ཅང་ཞིའི་རྒྱུད་དུ་ཡོད་ལ། དེ་ནི“越城岭、 都庞岭、 萌渚岭、 骑田岭、 大庾岭”(ཤ132)ཞེས་རི་བོ་ལྔ་ཡོད་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་གཅིག་ཡིན་ཞེས་བཀོད་ཡོད། དེ་བས་ཡིག་སྒྱུར་གྱི་སྐབས་སུ་སྒྲ་སྒྱུར་ཕྱེད་སྒྱུར་གྱི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་འགྱུར་ཁ་པ་ལྟར་རི་བོ་ཏ་ཀེང་ལིང་ཞེས་བསྒྱུར་ན་འོས་པར་སེམས། ཡང་དཔེར་ན“次北固山下”(ཤ133)ཞེས་པའི“北固山”ལ་འགྱུར་ཡིག་ཀ་པའི་ནང་དུ“པའེ་ཀུའུ་རི”དང་། འགྱུར་ཁ་པར་“བྱང་གི་ཀུའུ་ཧྲན་རི་བོ”ཞེས་བསྒྱུར་འདུག “北固山”ཞེས་པའི་རི་བོ་དེའི་མིང་ནི་སྡོད་གནས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཐོགས་པ་ཡིན་དེ། རི་བོ་དེ་ནི་ཅང་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཀྲིན་ཅང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པས་མིང་ཡང་དེ་ལྟར་བཏགས་པ་རེད། དེའི་ཕྱིར་འགྱུར་ཡིག་ཀ་པ་ལྟར“པའེ་ཀུའུ་རི”ཞེས་བསྒྱུར་ན་མ་ཡིག་གི་ནང་དོན་ཇི་བཞིན་སྟོན་མི་ནུས་པས། འགྱུར་ཁ་པའི་ལུགས་ལྟར་བསྒྱུར་ན་གཅིག་ནས་མ་ཡིག་གང་དེ་འགྱུར་ཡིག་ཏུ་ཐད་ཀར་སྒྲ་དོན་ཕྱེད་སྒྱུར་གྱི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་བསྒྱུར་ན་མ་ཡིག་གི་ས་མིང་མངོན་པར་མཚོན་ཐུབ་པར་མ་ཟད། འགྱུར་མ་དེའི་ཞབས་མཆན་དུ“འབྲི་ཆུའི་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་རི་བོ་ཞིག ཅང་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཀྲིན་ཅང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་ཡོད”(ཤ133)ཅེས་ས་གནས་གང་དུ་ཡོད་པ་སོགས་ཞིབ་ཕྲའི་ངང་མཆན་དུ་བཀོད་ཡོད་པས་དེར་བརྟེན་འགྱུར་ཁ་པ་ལེགས་པར་མཐོང་ངོ་། །
ཆུ་བོའི་མིང་ལ་དཔེར་ན་“宿桐庐江寄广陵旧游” (ཤ161) ཞེས་པའི“桐庐江”ལ་འགྱུར་ཡིག་ཀ་པས་“ཐུང་ལུའུ་ཅང་གཙང་པོ་”དང་། འགྱུར་ཁ་པས་“ཐུང་ལུའུ་གཙང་པོ་”ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ། ། ཆུ་བོ་འདིའི་མིང་ལ་འདིར་འགྱུར་ཀ་པ་དང་ཁ་པ་གཉིས་ཀས་སྒྲ་སྒྱུར་ལས་སྒྲ་དོན་ཕྱེད་སྒྱུར་གྱི་ཐབས་བཀོལ་ནས་བསྒྱུར་འདུག་པ་ལེགས་པར་སེམས་ཀྱང་། རྒྱ་སྐད་ཀྱི་“江”ཞེས་པ་ནི་དོན་ལ་གཙང་པོར་གོ་དགོས་པས། འགྱུར་ཁ་པ་བཞིན་བསྒྱུར་ན་འགྲིག་པར་འདོད། ལྷག་པར་དུ་རང་རེའི་སྐད་དུ་མེ་ཏོག་གངས་ལྷའམ་ཡང་ན་གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་དང་། མཚོ་མ་ཕམ་མམ་མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ་ཞེས་གང་ལ་བྱ་བའི་མིང་དེ་མིང་བྱེ་བྲག་པ་གང་དེའི་མགོ་དང་མཇུག་གང་རུང་དུ་འཇོག་ཆོག་པར་སྣང་བས། འགྱུར་ལ་མི་འགྲིག་པའི་ཆ་མེད་པར་སྣང་ཡང་། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ལས། “ཡུལ་དང་སེམས་ཅན་དང་མེ་ཏོག་དང་རྩི་ཤིང་ལ་སོགས་པའི་མིང་བསྒྱུར་ན་ཡིད་གོལ་ཞིང་ཚིག་མི་བདེ་བ་དང་། འོལ་ཕྱིར་བསྒྱུར་དུ་རུང་ཡང་དོན་དུ་དེ་ལྟར་ཡིན་ནམ་མ་ཡིན་གཏོལ་མེད་པ་རྣམས་ནི། སྒྲ་འོ་ལེ་ཙམ་བསྒྱུར་དུ་བཏུབ་ཀྱང་དོན་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བ་རྣམས། མགོ་ལ་ཡུལ་ཞེ་འམ། མེ་ཏོག་ཅེས་པ་གང་ལ་བྱ་བའི་མིང་གཅིག་བླ་ཐབས་སུ་སྣོན་ལ་རྒྱ་གར་སྐད་སོ་ན་ཞོག་ཅིག་”[3] ཅེས་དཔེ་བརྗོད་དང་བཅས་ཏེ་སྒྲ་སྒྱུར་ཐབས་ཤིན་ཏུ་གསལ་པོ་ཞིག་གསུངས་ཡོད་པས། འགྱུར་མ་དེ་གཉིས་ཀྱང་མིང་གི་མགོ་མཇུག་བརྗེས་ནས་“ཐུང་ལུའུ་གཙང་པོ་”ཞེས་སུ་བསྒྱུར་ན་《སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི》བཞེད་པ་དང་ཡང་མཐུན་པས་དེ་བས་ཀྱང་ལེགས་པར་སྙམ།
མིའི་མིང་སྒྱུར་དུས་སུ་སྒྲ་སྒྱུར་ཁོ་ན་ལས་སྒྱུར་ཐབས་གཞན་བེད་སྤྱོད་མི་བྱེད་པ་ནི་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མཁས་དབང་མང་པོའི་བཞེད་པ་གཅིག་ཏུ་མཐུན་པ་ལྟར། 《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ》ཡི་བོད་འགྱུར་མ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུའང་མིའི་མིང་སྒྱུར་བ་ལ་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ཐབས་ཤེས་འདི་སྤྱད་ནས་སྒྱུར་འདུག་པ་ནི་དཔེར་ན་“奉济驿重送严公四韵”(p148)ཞེས་པའི“严公”ལ་འགྱུར་ཀ་པའི་ནང་དུ་“ཡན་ཀུང་”ཞེས་དང་། འགྱུར་ཁ་པའི་ནང་དུ་“ཡན་ཝུའུ་”ཞེས་བསྒྱུར་འདུག་མོད། སྙན་ངག་འདིའི་ནང་གི་“严公”ཞེས་པ་ནི་མིང་ལ་ཡན་ཝུའུ་ཟེར་བའི་ས་གནས་ཀྱི་དཔོན་པོ་ཞིག་ཡིན་པས། འགྱུར་ཡིག་གཉིས་པ་ལྟར་ཡན་ཝུའུ་ཞེས་བསྒྱུར་ན་ལེགས་པར་སྙམ།
གཉིས་པ། མངོན་བརྗོད་ཀྱི་མིང་གི་སྐྱུར་ཚུལ་སྐོར།
མངོན་བརྗོད་ཀྱི་ནུས་པའི་སྐོར་ལ་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་རྒན་དཔའ་རིས་སངས་རྒྱས་མཆོག་གིས“མེད་ན་མི་ཆོག་པ་མེད་ཀྱང་། ཡོད་ན་དོན་གྱི་ངོ་བོ་ཙམ་སྟོན་པའི་ཤུལ་དུ་ཉམས་མཚོན་པར་ཚིག་རྒྱན་གྱི་ནུས་པ་དང་། རོ་བྲོ་བར་དོན་གཞན་འདྲེན་པའི་ནུས་པ་དང་། བརྗོད་བདེ་བར་སྒྲ་མང་ཉུང་དབང་འབྱོར་བའི་ནུས་པ་དང་། ཟློས་སྐྱོན་སེལ་བའི་བར་རྣམ་གྲངས་བརྗེ་བའི་ནུས་པ་ཅི་རིགས་འབྱུང”[4]ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན་དུ། 《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ་པ》འདི་ལ་མཚོན་ན་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པས། མ་ཡིག་ལ་ཚེག་བར་དང་ཚིག་རྐང་གི་གྲངས་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་ལྡན་ཡོད་ན། ཡིག་སྒྱུར་གྱི་ཁྲོད་དུ་མངོན་བརྗོད་སྤྱད་ཚེ་མ་རྩོམ་གྱི་ཉམས་འདོན་རྒྱུར་ཕན་པ་མ་ཟད། ད་དུང་ཚིག་རྐང་དོ་མཉམ་པར་ཡང་ཕན་པ་ཆེན་པོ་འབྱུང་ཐུབ་པ་ལྟར། འགྱུར་མ་འདི་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་མ་ཡིག་གང་དེའི་མིང་ཁ་ཤས་མངོན་བརྗོད་ཀྱི་མིང་བཀོལ་ནས་ཡིག་བསྒྱུར་བྱས་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། “海上生明月， 天涯共此时”(p126)ཞེས་པ་པ་དེ་འགྱུར་ཀ་པའི་ནང་དུ“མཐའ་ཡས་རྒྱ་མཚོའི་སྟེང་ནས། ། དཀར་གསལ་ཟླ་བ་ཤར་བྱུང་། ། ཁྱེད་དང་ངེད་གཉིས་མཉམ་དུ།། ལྷན་ཅིག་ཟླ་བ་མཐོང་བྱུང།།”(ཤ143)ཞེས་མངོན་བརྗོད་གཅིག་ཀྱང་བཀོལ་མེད་པར་བསྒྱུར་ཡོད་པ་དང་། འགྱུར་ཁ་པའི་ནང་དུ་“ཆུ་གཏེར་བསྲུབས་ལས་རི་བོང་འཛིན་པ་ཤར། ། གནམ་གྱི་མཐའ་ལས་ཟླ་བར་མཉམ་དུ་བལྟ། །” (ཤ25)ཞེས“ཆུ་གཏེར”དང“རི་བོང་འཛིན་པ”སྟེ་མངོན་བརྗོད་ཀྱི་མིང་གཉིས་བཀོལ་ནས་སྒྱུར་འདུག འགྱུར་གཉིས་ཀ་ལེགས་པོ་ཡོད་ཀྱང་། འགྱུར་ཁ་པས་མ་ཡིག་གི་ནང་དོན་ཇི་བཞིན་མཚོན་ཡོད་པའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་། ད་དུང་ཚིག་རྐང་གི་མང་ཉུང་ཡང་མ་ཡིག་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་བསྒྱུར་འདུག་པས། དེ་བས་ཀྱང་ལེགས་པར་སྙམ།
ཡང་དཔེར་ན་“牛渚西江夜， 晴天五片云。 ”(p140)ཞེས་པ་དེ། འགྱུར་ཡིག་ཀ་པའི་ནང་དུ་“ཉིའུ་ཀྲུའུ་རི་བོའི་ནུབ་ངོས་གཙང་པོ་ཡི། ། མཚན་མོའི་དུས་དེར་ནམ་མཁར་བལྟ་བའི་ཚེ། །”(143)ཞེས་དང་། འགྱུར་ཡིག་ཁ་པས་“འབྲི་ཆུའི་ནུབ་ཀྱི་ཉིའུ་ཀྲུའུ་མཚན་མོ་ནི། ། ཨ་སྔོན་གཡའ་དག་ཆུ་འཛིན་འདུ་བ་བྲལ། །” (ཤ230)ཞེས་བསྒྱུར་འདུག་པ་ལྟ་བུའོ། ། གོང་གི་དཔེར་བརྗོད་འདི་ལས་འགྱུར་ཀ་པས་མ་ཡིག་གི་ནང་དོན་འགྱུར་ཡིག་ཏུ་ཇི་བཞིན་མཚོན་ཡོད་ཀྱང་། སྙན་ངག་གི་སྙན་པའི་ཆ་དེ་ཙམ་ཐོན་མི་འདུག་ཅིང་། འགྱུར་ཁ་པ་བཞིན་མངོན་བརྗོད་ཀྱང་ཉུང་ཙམ་བེད་སྤྱད་ནས་བསྒྱུར་ན་ཚིག་གི་སྙན་ཆ་ཐོན་པར་ཕན་ཐོགས་པ་མ་ཟད། ཚིག་རྐང་གི་གྲངས་ཀྱང་མ་ཡིག་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་འདུག་པས་ལེགས་པར་མཐོང་།
《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ་པ》ལས་ཚིག་རྐང་བརྒྱད་མ་འདི་ནི་སྙན་ངག་རེ་རེའི་ཚིག་རྐང་གི་གྲངས་ཀྱི་ཚད་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་ཏེ། སྙན་ངག་ཡོད་ཚད་ལ་ཚིག་རྐང་བརྒྱད་ལས་མེད་པ་འདི་ནི་ཚིག་རྐང་བརྒྱད་མའི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་ཡང་ཡིན། དེ་བས་གོང་གསལ་གྱི་དཔེར་བརྗོད་དེ་གཉིས་ནང་བཞིན་འགྱུར་ཡིག་ཀ་པས་ཚིག་རྐང་གི་མང་ཉུང་ཐད་ལ་དོ་སྣང་དེ་ཙམ་མ་བྱས་པར། བརྗོད་དོན་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་འགྱུར་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་རྒྱུ་གཙོར་བཟུང་ནས་བསྒྱུར་ན། “རང་རྒྱལ་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་མོ་ཡན་ཧྥུས་བསྟན་པའི་ལོ་ཙཱའི་ཚད་གཞི་སྟེ། རྒྱ་སྐད་དུ་“信达雅”ཟེར་བ་དང་། བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན་“བསྟུན་བདེ་སྙན་”གསུམ་ཟེར། “信”ཟེར་བ་ནི་ནང་དོན་མ་ཡིག་ལ་བསྟུན་པ་ཡིན་ཏེ། མ་ཡིག་གི་བསྟན་དོན་འགྱུར་ཡིག་གི་ནང་དུ་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་དུ་མཚོན་པར་བྱ་བ་ལ་གོ ། “达”ཟེར་བ་ནི་འགྱུར་ཡིག་ལ་འབྲེལ་ཆགས་པ་ལ་གོ་དགོས་ཏེ། འགྱུར་ཡིག་གི་བརྡ་སྤྲོད་ལུགས་དང་མཐུན་ཞིང་གོ་བདེ་བ་ཞིག་ཡོང་བ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། “雅”ཟེར་བ་ནི་ཚིག་སྦྱོར་སྙན་ཞིང་འཇེབས་པ་བཅས་ཡིན།”[5]ཞེས་པའི་དེང་རབས་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་ཁྲོད་གྲགས་ཆེ་ཞིང་། གནས་བབ་གལ་ཆེན་ཟིན་པའི་ལོ་ཙཱའི་ཚད་གཞིའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཚད་གཞི་དང་པོ་དང་མཐུན་མོད། ཚད་གཞི་གསུམ་པ་དང་དེ་ཙམ་མི་མཐུན་པར་འགྱུར་བས། འགྱུར་ཧ་ཅང་ལེགས་པོ་ཞིག་ཏུ་ཚུད་དཀའ་བར་སེམས།
གོང་གསལ་གྱི་དཔེར་བརྗོད་ཁག་ལ་གཞིགས་ན་མངོན་བརྗོད་ཀྱི་རིག་པ་འདི་བེད་སྤྱད་ན་ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་གི་ནང་དུ་ཚིག་སྦྱོར་རྣ་བར་སྙན་པ་དང་། སྒྲ་གདངས་དྲག་ཞན་དང་འཇམ་རྩུབ། ཚིག་སྦྱོར་དོ་མཉམ་ཡོང་བ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་ནུས་པ་ཆེ་བས། ཚིགས་བཅད་སྙན་ངག་བསྒྱུར་དུས་གང་ལ་གང་འཚམ་དང་དེ་ལ་དེ་བསྟུན་གྱིས་མངོན་བརྗོད་ཀྱི་རིག་པ་འདི་བེད་སྤྱད་ན་མ་ཡིག་གི་རྩོམ་ཉམས་སོར་འཇོག་བྱ་བར་ནུས་པ་བླ་ལྷག་ཏུ་འདོན་ཐུབ་པ་མ་ཟད། ལོ་ཙཱ་བ་“ལེའུ་ཀྲུང་ཏི་ཡིས“བསྟུན་བདེ་འདྲ(信达切)”ཞེས་པའི་ཚད་གཞི་བཏོན་པ་དང་། “བསྟུན་”ཞེས་པ་ནི་མ་ཡིག་གི་ནང་དོན་ཇི་བཞིན་བསྟུན་པ་དང་། “བདེ་”ཞེས་པ་ནི་འགྱུར་མར་འབྲེལ་ཆགས་ཏེ་བརྗོད་བདེ་བ་ཡོང་བ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། “འདྲ་”ཞེས་པ་ནི་མ་ཡིག་དང་འགྱུར་ཡིག་གཉིས་ཀྱི་ཉམས་འགྱུར་འདྲ་བ་ཡོང་བར་བྱ་བ་ལ་གོ་”[6]ཞེས་པའི་ལོ་ཙཱའི་ཚད་གཞི་དང་ཡང་མཐུན་པས་སྙན་ངག་ལོ་ཙཱ་བྱེད་སྐབས་མངོན་བརྗོད་ཀྱི་རིག་པ་འདི་བེད་སྤྱད་ན་ལེགས་པར་སྙམ།
གསུམ་པ། གྲངས་ཀྱི་མིང་སྒྱུར་ཚུལ་སྐོར།
སྤྱིར་མིང་ལ་དབྱེ་ན་ཁྱད་གཞི་བརྗོད་པའི་མིང་དང་། ཁྱད་ཆོས་བརྗོད་པའི་མིང་། བྱ་བའི་མིང་སོགས་རིགས་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ལས་གྲངས་ཀ་བརྗོད་པའི་མིང་ངམ། གྲངས་ཀྱི་མིང་ནི“་ཡུལ་ལྗོངས་བཀོད་འབྲི་བགྱི་དུས་དང་སེམས་ཀྱི་ཉམས་སྣང་སྟོན་པ་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་མིང་གཞན་གྱིས་ཚབ་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཁྱད་འཕགས་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་གྱིན་ཡོད”[7]ཅེས་པ་ལྟར། འདིར་སྐབས་སུ་བབས་པའི་《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ་པའི》མ་ཡིག་དང་འགྱུར་ཡིག་གཉིས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་ཡུལ་ལྗོངས་བཀོད་འབྲི་དང་། སེམས་ཀྱི་ཉམས་སྣང་མཚོན་པའི་སྙན་ངག་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཡོད་ལ། དེའི་ཁྲོད་དུ་གྲངས་ཀྱི་མིང་བཀོད་པའི་ཆ་ཡང་ཧ་ཅང་མང་སྟེ། བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མའི་མཐར་ཕྱིན་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་ལས་《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱའི》ནང་དུ་ཁྱོན་བསྡོམས་“གྲངས་ཀྱི་མིང་བཀོལ་བའི་སྙན་ངག་130ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་དང་། དེས་བསྡོམས་གྲངས་ཀྱི་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་ཟིན་ཡོད”[8]ཅེས་བཀོད་འདུག དེ་བས་གྲངས་ཀྱི་མིང་ནི་《ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ་》ཡི་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་གི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་གདོན་མི་ཟའོ། ། གཤམ་དུ་འགྱུར་ཀ་པ་དང་ཁ་པ་གཉིས་ཀྱི་གྲངས་ཀྱི་མིང་གི་བསྒྱུར་ཚུལ་ཐད་ལ་བསྡུར་དཔྱད་ཅུང་ཙམ་བྱས་ན་འདི་ལྟ་སྟེ།
དཔེར་ན། མ་ཡིག་ཏུ། “晚年惟好静， 万事不关心。”(p156)ཞེས་པ་དེ། འགྱུར་ཀ་པའི་ནང་དུ་“ན་སོ་རྒས་དུས་དབེན་པར་བསྟེན་ལ་སྤྲོ། ། མང་མང་འཇིག་རྟེན་བྱ་བར་སེམས་མི་ཆགས། །” (ཤ166)ཞེས་དང་། འགྱུར་ཁ་པའི་ནང་“ཚེ་སྨད་འདི་ལ་དབེན་པ་ཁོ་ནར་དགའ། ། འཇིག་རྟེན་བྱ་བར་དོ་སྣང་ཅི་ལ་བྱེད། །” (ཤ283)ཅེས་སུ་བསྒྱུར་འདུག སྤྱིར་ན་གྲངས་ཀྱི་མིང་ལ་དབྱེ་ན་དངོས་མེད་གྲངས་དང་དངོས་གྲངས་ཞེས་རིགས་གཉིས་སུ་དབྱེ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ལས། གོང་གསལ་གྱི་དཔེ་བརྗོད་དེའི་ནང་གི“万”ཞེས་པ་ནི་ཚིག་སྔ་ཕྱིའི་ནང་དོན་ལ་བརྟགས་ན་དངོས་མེད་གྲངས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་འདུ་ཞིང་། དེ་ལ་གྲངས་ཀ་ཁྲི་ཡི་དོན་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པར་འུད་བརྗོད་དང་བགྲང་གིས་མི་ལང་བའི་དོན་ཆེས་ཆེར་ལྡན་པས། ལོ་ཙཱ་བ་ཤར་ཡུལ་ཕུན་ཚོགས་ཚེ་རིང་དང་། མགོ་ལོག་པདྨ་རྣམ་རྒྱལ་གཉིས་ཀྱིས་“万事”ཞེས་པ་དེ་མ་གྲོས་གཅིག་མཐུན་གྱིས་“མང་མང་འཇིག་རྟེན་བྱ་བ་”དང་“འཇིག་རྟེན་བྱ་བ་”ཞེས་དངོས་མེད་གྲངས་སུ་བསྒྱུར་འདུག་ཅིང་། དེ་ལྟར་བསྒྱུར་བ་ལས་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རྣམ་པ་དང་བསམ་པའི་འཆར་འགོད་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ཡོད་ལ་མ་རྩོམ་གྱི་ཉམས་ཀྱང་ཇི་བཞིན་དུ་མཚོན་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།
ཡང་དཔེར་ན། “城阙辅三秦， 风烟望五津。”(p127)ཞེས་པ་དེ། འགྱུར་ཡིག་ཀ་པའི་ནང་དུ་“ཁྲང་ཨན་ལྕགས་རིས་ཆིན་གསུམ་བསྐོར་བར་ནུས། ། རླུང་དང་ཐལ་བའི་ཁྲོད་ནས་ལྟ་བའི་ཚེ། ། མིང་ཅང་གཙང་པོ་མིག་གི་དབང་པོར་འཆར། །”(ཤ 144)ཞེས་དང་། འགྱུར་ཁ་པས་“མཁར་གྲོང་ལ་ནི་ཁག་གསུམ་ཆིན་གྱིས་སྲུང་། ། ཐལ་རླུང་ཁྲོད་ཀྱི་གྲུ་ཁ་ལྔ་ལ་བལྟ། །”(ཤ247)ཞེས་སུ་བསྒྱུར་འདུག དེ་ལྟར་“三秦”ཞེས་པ་ལ་འགྱུར་ཀ་པས་“ཆིན་གསུམ་”དང་ཁ་པས་“ཁག་གསུམ་ཆིན་”ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད་ལ། “五津”ཞེས་པར་འགྱུར་ཀ་པས་“མིང་ཅང་གཙང་པོ་”དང་འགྱུར་ཁ་པས་“གྲུ་ཁ་ལྔ་”ཞེས་བསྒྱུར་འདུག མ་ཡིག་ལ་ཞིབ་ཏུ་བརྟགས་ན་གོང་གི་གྲངས་ཀ་འདི་གཉིས་ནི་དངོས་གྲངས་ཡིན་པར་སྣང་བས། ཡིག་སྒྱུར་གྱི་སྐབས་སུ་ངེས་པར་དུ་དངོས་གྲངས་ལྟར་བསྒྱུར་དགོས་པ་བཞིན། “三秦”ཞེས་པ་ལ་འགྱུར་ཡིག་ཀ་པ་དང་ཁ་པ་གཉིས་འགྱུར་གཅིག་མཐུན་བྱུང་ཡོད་པས་ལེགས་ཀྱང་། “五津”ཞེས་པ་དེ་ལ་འགྱུར་གཉིས་མི་མཐུན་པ་བྱུང་མོད། མ་ཡིག་གི་“五津”ཞེས་པ་ནི་སི་ཁྲོན་མིང་ཅང་ན་ཡོད་པའི་གནའ་བོའི་“白华津、 万里津、 江首津、 涉头津、 江南津”བཅས་གྲུ་ཁ་ལྔ་ལ་གོ་དགོས་ཤིང་། མ་ཡིག་གི་ནང་དོན་ལ་གཞིགས་ན་བལྟ་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་གྲུ་ཁ་ལྔ་པོ་དེ་ཡིན་ཕྱིན། འགྱུར་ཡིག་ཀ་པ་ལྟར་བསྒྱུར་ན་འོས་འཚམ་མིན་པར་སེམས་ཏེ་“མིང་ཅང་གཙང་པོ”ཞེས་བརྗོད་ན་སྤྱི་ཙམ་ལས་བྱེ་བྲག་གི་བལྟ་ཡུལ་ངོས་བཟུང་མེད་ཅིང་། མ་ཡིག་གི་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོ་ནི་ཐལ་རླུང་ཁྲོད་དུ་ལུས་ཡོད་པའི་གྲུ་ཁར་ལྟ་བ་དེ་ཡིན་ཕྱིར་སྤྱི་ནས་བྱེ་བྲག་ཏུ་བབས་ཏེ“གྲུ་ཁ་ལྔ་”ཞེས་འགྱུར་ཁ་པའི་ལུགས་ལྟར་བསྒྱུར་ན་ལེགས་པར་སེམས།
མཇུག་བསྡུ་བ།
ལོ་ཙཱ་བྱེད་པ་ལ་རྩ་བའི་སྒྱུར་ཐབས་ཆེན་པོ་གསུམ་དང་བཞི་ཞེས་བཞེད་པ་མི་འདྲ་བ་ཡོད་ཀྱང་། སྒྲ་སྒྱུར་ནི་དེ་དག་གང་ལའང་མེད་ཐབས་མེད་པའི་ཐབས་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ལ། ལྷག་པར་དུ་མིང་སྒྱུར་དུས་གཙོ་བོ་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ཐབས་འདི་རྒྱུགས་ཆེ་ཞིང་། ཐབས་དམ་པ་འདི་ལའང་ནང་གསེས་སུ་སྒྲ་སྒྱུར་དང་སྒྲ་དོན་ཕྱེད་སྒྱུར་སོགས་རྣམ་པ་ལྔ་རུ་དབྱེ་ཆོག་པར་བཤད་ཀྱང་། མིང་ཡོད་ཚད་ལ་ཐབས་འདི་སྤྱོད་པ་ནི་མིན་པར། ས་མིང་དང་མིའི་མིང་། ཆུའི་མིང་། རྫས་འགྱུར་གྱི་གཞི་རྒྱུའི་མིང་སོགས་སྒྱུར་དུས་ཐབས་འདི་མཁོ་བ་དང་། གྲངས་ཀྱི་མིང་དང་མངོན་བརྗོད་ཀྱི་མིང་སོགས་བསྒྱུར་དུས་དོན་སྒྱུར་གྱི་ཐབས་སྤྱད་ནས་སྒྱུར་དགོས་པ་ལས། སྒྲ་སྒྱུར་བྱས་ན་མ་ཡིག་གི་བརྗོད་དོན་ལོག་པར་བསྒྱུར་རྒྱུ་ནི་གདོན་མི་ཟ་ཞིང་། ལོ་ཙཱའི་དགོས་མཁོ་དང་བསྟུན་ནས། ལག་ལེན་དངོས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་སྙན་ཚིག་བསྒྱུར་བ་ལ་མངོན་བརྗོད་ཀྱི་མིང་ཡང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ན་ཚིག་གི་སྙན་ཆ་དང་ཚེག་བར་ཀྱི་གྲངས་སྙོམས་པ་སོགས་ལའང་ནུས་པ་ལྡན་པས། སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་འོས་ཤིང་འཚམ་པར་སྤྱོད་རྒྱུ་ནི་ལེགས་པར་འདོད་དོ། །
མཆན་འགྲེལ།
[1]ཀརྨ་སི་ཏུ། ཀརྨ་སི་ཏུའི་སུམ་རྟགས་འགྲེལ་ཆེན་མཁས་པའི་མགུལ་རྒྱན་མུ་ཏིག་ཕྲེང་མཛེས། [M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2004ལོའི་ཟླ་6པར་པར་ཐེངས་གསུམ་པ་བརྒྱབ། ཤ271
[2]བོད་ལྗོངས་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཁང་། [J] བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག 2003ལོའི་དུས་དེབ་དང་པོ། ཤ9
[3]བོད་ལྗོངས་རྟེན་རྫས་བཤམས་མཛོད་ཁང་ནས་བསྒྲིགས། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ། [G] པེ་ཅིན། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2003ལོའི་ཟླ་12པར་པེ་ཅིན་དུ་པར་ཐེངས་དང་པོ་བརྒྱབ། ཤ72
[4]དཔའ་རིས་སངས་རྒྱས། དག་ཡིག་རིག་པའི་གབ་པ་མངོན་ཕྱུང་། [M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1999ལོའི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པར་པར་ཐེངས་དང་པོ་བརྒྱབ། ཤ498
[5]འབྲུག་ལྷ་དང་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་། རྒྱ་བོད་ཡིག་སྒྱུར་སློབ་དེབ་བློ་གསལ་མིག་སྒྲོན། [M] པེ་ཅིན། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2009ལོའི་ཟླ་8པར་པེ་ཅིན་དུ་པར་ཐེངས་དང་པོ་བརྒྱབ། ཤ70
[6]འབྲུག་ལྷ་དང་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་། རྒྱ་བོད་ཡིག་སྒྱུར་སློབ་དེབ་བློ་གསལ་མིག་སྒྲོན། [M] པེ་ཅིན། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2009ལོའི་ཟླ་8པར་པེ་ཅིན་དུ་པར་ཐེངས་དང་པོ་བརྒྱབ། ཤ70
[7]ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ་བོད་འགྱུར་མ་གཉིས་ལས་ཚིག་རྐང་བཞི་མའི་སྐོར་གྱི་བསྡུར་དཔྱད། བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན་གྱི་མཐར་ཕྱིན་དཔྱད་རྩོམ། ཤ20
[8]ཐང་གི་སྙན་ངག་སུམ་བརྒྱ་བོད་འགྱུར་མ་གཉིས་ལས་ཚིག་རྐང་བཞི་མའི་སྐོར་ཀྱི་བསྡུར་དཔྱད། བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན་གྱི་མཐར་ཕྱིན་དཔྱད་རྩོམ། ཤ20
