[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] ལོ་ཙཱ་ནི་རིག་གནས་བརྗེ་རེས་ཀྱི་ལས་ཤིག་ཡིན་པའི་ཐད་ནས། དེ་ཉིད་སྐད་ཀྱི་རྣམ་པའི་བརྡ་རྟགས་བརྗེ་སྒྱུར་ཙམ་མ་ཡིན་པར། གཙོ་བོར་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་བར་གྱི་ཕན་ཚུན་བརྗེ་སྒྱུར་ཞིག་ཡིན་ནོ། །དཔྱད་རྩོམ་འདིར་སྤྱིར་བོད་རྒྱ་མི་རིགས་གཉིས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་གྲུབ་རྐྱེན་གནས་བབ་དང་ཁྱད་ཆོས་སོགས་ལ་དཔྱད་པས་ཐོག་དྲངས། སྒོས་སུ་གཞི་དེ་ཉིད་ལས་སྐད་རིགས་གཉིས་ཀའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་རྣམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་སྡོམ་པ་དང་། གཞི་དེའི་ཐོག་དེ་གཉིས་ཕན་ཚུན་ཇི་ལྟར་ལོ་ཙཱ་བྱེད་དགོས་པའི་ཐབས་རྩལ་རྣམས་སྐད་བརྡ་རིག་པ་དང་རིག་གནས་མིའི་རིགས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་གཉིས་ཟུང་དུ་སྦྲེལ་ཏེ་དཔྱད་པ་ཙམ་བྱས་ཡོད་དོ། །
[གནད་ཚིག] བོད་རྒྱ་ལོ་ཙཱ། བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས། ཁྱད་པར། སྐད་ཆ། བརྗེ་སྒྱུར།
གླེང་གཞི།
ལོ་ཙཱ་ལ་མཚོན་ན། རང་རེ་ལ་གཞུང་ལུགས་དང་ལག་ལེན་གང་གི་ཐད་ནས་ཀྱང་གཞན་དྲིང་འཇོག་མི་དགོས་པ་ཡོད་དེ། གནམ་གྱི་ཁྲི་བདུན་གྱི་དུས་སུ་བོད་དུ་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་དང་ལག་ལེན་སོགས་བྱུང་བའི་སྐོར་ལ། 《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་དཀར་ཆགས》ལས། ཞང་ཞུང་མཁས་པ་དགུ་བརྒྱ་བློ་རྩལ་སྦྱངས། །རྫུ་འཕྱུལ་དང་བཅས་སྟག་གཟིག་ཡུལ་ཆེན་བགྲོད། །དམུ་ཚ་ཏྲ་ཧེ་གཡུང་དྲུང་བློ་ལྡན་གསལ། །སྣང་བ་མདོག་ཅན་དབལ་བུ་ང་ཚ་ལ། །མདོ་སྔགས་བཀའ་གསང་ཟབ་ལ་རྒྱ་ཆེ་བ། །ལྔ་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་ཞང་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར། །གཡུང་དྲུང་བསྟན་པའི་སྲོག་ཤིང་གཟུག་པར་མཛད། །བ་གོར་མཁས་པ་རིན་ཆེན་བློ་གསལ་གྱིས། །རྒྱ་གར་རྒྱ་ནག་ཡུལ་ཀུན་རྣམ་པར་བགྲོད། །ལྷ་བདག་སྔགས་གྲོལ་ལེགས་ཏང་རྨང་པོ་ལ། ། ཕྱི་ནང་གསང་བའི་བོན་སྒོ་མང་དུ་བཤད། །གཙང་མ་བོད་ཀྱི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བར་བྱས། །[1]ཞེས་དང་། གཞུང་ལུགས་ཀྱི་སྐོར་ལ།《མཛོད》ལས། མུ་ཁྲི་བཙན་པོའི་སྐབས་སུ་ཞང་ཞུང་ནས་མཁས་པ་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་གདན་དྲངས་ནས་བོད་དུ་བོན་གྱི་འདུ་གནས་ཆེན་པོ་སུམ་ཅུ་རྩ་བདུན་བཙུགས་ཏེ་བོན་བསྟན་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བ་དང་བསྟུན་ཞང་ཞུང་གི་སྟོང་རྒྱུང་མཐུ་ཆེན་དང་བོད་ཤ་རི་དབུ་ཆེན་གཉིས་ཡུང་བྱེ་མ་གཡུང་དྲུང་ཆུ་མིག་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་གཉིས་ཀྱི་འགོར་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་བཀའ་གཞུང་ལས་ཞང་བོད་ཚིག་གི་ཚོམས་བསྡེབས་ནས་སྣང་སྲིད་གཏན་ལ་ཕབ།[2]ཅེས་སྟོང་རྒྱུང་མཐུ་ཆེན་དང་ཤ་རི་དབུ་ཆེན་སོགས་ཀྱིས་ཞང་བོད་སྐད་ཀྱི་སྒྲ་མདོ《ཤ་རིའི་སྒྲ་འགྲེལ》ཅེས་པ་བརྩམས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོངས་སུ་གྲགས་ལ། གཞན་ཡང་དེ་རྗེས་ཀྱི་རྣམ་འབྱོར་ཉི་གྲགས་ཀྱི《སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུག་སྒྲ་འགྲེལ》དང་། མ་རྒྱུད་ཐུགས་རྗེ་ཉི་མའི་རྒྱུད་སོགས་ཀྱི་དགོངས་པའི་དོན་བསྡུས་ནས་བརྩམས་པའི་སྒྲ་འགྲེལ《ཞང་བོད་སྒྲ་ཡི་དོན་སྡེབ་སྣང་གསལ་སྒྲོན་མེ》སོགས་བོད་དུ་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་བྱུང་བའི་སྐོར་རྣམས་བོན་གྱི་ཡིག་ཚང་ཁག་ལས་གསལ་བར་གསུངས་འདུག དེ་ནས་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་རིང་ལ་ཐུབ་པའི་བསྟན་པ་ནང་འདྲེན་བྱས་པ་ནས། ཕྱིས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་རིང་གི་མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་བར་དུ་བོད་ལ་སམ་བོད་དང་ཧོར་བོད་བར་གྱི་ལོ་ཙཱའི་གྲུབ་མཐའ་རབ་དང་རིམ་པ་སྔ་རྗེས་སུ་བྱུང་བ་དང་། ལུགས་སོ་སོའི་ལག་ལེན་གྱི་རྒྱུན་ཟམ་མ་ཆད་པ་ནི་ཆོས་འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་ཁག་ལས་གསལ་བར་གསུངས་ལ། བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་སོགས་འགྱུར་གྱི་ཕུང་པོ་རི་བོའི་གཏོས་དང་མཉམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་མངོན་སུམ་དུ་བདེན་པ་ར་སྤྲོད་ཡོད་པས་ཞིབ་ཏུ་མི་སྤྲོའོ། །དེ་ལ་ཡང་ཁ་ཅིག་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་ལུགས་ལ་གང་གང་ཡོད་སྙམ་པ་སྐྱེས་ན།མཁས་པ་སོ་སོའི་བཞེད་ཚུལ་དགར་ཚུལ་མི་འདྲ་ཡང་རགས་ཙམ་འཆད་ན། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་ཆེ་གཉིས་ཆུང་བཞིར་སྨྲ་སྟེ། ཆེ་བ་གཉིས་ནི། དོན་ཐོབ་གཙོ་བོར་མཛད་པའི་ལུགས་དང་འབྲུ་རེ་རེ་ལ་ཞིབ་ཚགས་བྱེད་པའི་ལུགས་གཉིས་ཡིན་ལ། ཆུང་བ་བཞི་ནི། ཁོང་གི《ལེགས་སྦྱར་བང་མཛོད》དུ། སྤྱིར་ལོ་ཆེན་འདི་དང་། པ་ཚབ་དང་། དཔང་ལོ་གསུམ་གྱི་བསྒྱུར་ལུགས་ཤིན་ཏུ་འདྲ་ཞིང་། ངོ་མཚར་ཤིན་ཏུ་ནས་ཀྱང་ཆེ། ལོ་ཆེན་རིན་བཟང་གིས་གསང་འདུས་བསྒྱུར་ལུགས་དེ་ཡང་དེ་དག་དང་མི་མཐུན་པ་ཞིག་འདུག ཡར་ལུང་གྲགས་རྒྱན་གྱི་དེ་སུ་གང་དང་ཡང་མི་མཐུན་ཞིང་རང་གི་ལུགས་ཤིག་འདུག ཕྱིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་པ་རྣམས་ནི་ཚིག་སྤྱིའི་གོ་བ་ལ་བསམ་བློ་མེད་པར་བྱིངས་འགའ་ཞིག་ལ་བསམ་ནས་བསྒྱུར་བ་སྟེ།[3] ཞེས་གསུངས་འདུག དེ་ལས་ལོ་ཆེན་དང་པ་ཚབ་སོགས་ཀྱི་ལུགས་དེ་ནི་དོན་གཙོ་བོ་མཛད་པའི་ལུགས་དང་། ཡར་ལུང་གྲགས་རྒྱན་པའི་ལུགས་དེ་ནི་འབྲུ་རེ་རེ་ལ་ཞིབ་ཚགས་བྱེད་པའི་ལུགས་ཀྱི་མཚོན་བྱེད་དུ་བརྩིའོ། །ཡང་གཅིག་བཤད་ན་ཁོང་གིས་གསུངས་པའི་དོན་ཐོབ་གཙོ་བོར་མཛད་པའི་ལུགས་ཞེས་པ་ནི་གཙོ་བོར་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་འབྲང་པ་རྣམས་ལ་བསྟན་པ་ཡིན་ལ། འབྲུ་རེ་རེ་ལ་ཞིབ་ཚགས་བྱེད་པའི་ལུགས་ཞེས་པ་དེ་ནི་གཙོ་བོ་ས་པཎ་ལུགས་ཀྱི་རྗེས་འབྲང་པ་རྣམས་ལ་བསྟན་པ་ཡིན་འདུག་གོ །ལུགས་གཞན་ཡང་འཆད་ན། བསོད་ནམས་རྡོ་རྗེས་ལུགས་གསུམ་དུ་སྨྲ་སྟེ། 《སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་སྒྲོན་མ》ལས། སྤྱིར་བོད་སྔ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་། ཞྭ་ལུ་ལོ་ཆེན་གྱི་དགོངས་བཞེད་གསལ་ཐག་མི་ཆོད་པ་ལས་གཞན་ལོ་ཙཱའི་ཚད་གཞི་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཙམ་བྱུང་མྱོང་། ཞེས་དང་། ཡང་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ལས་བསྟན་པ་དེ་ཐོག་མ་ཡིན་ཅིང་དེ་ཉིད་ལོ་ཙཱའི་བྱ་བ་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པས་གང་ལ་བལྟོས་ཀྱང་འཚམས་པ་དང་། ས་པཎ་གྱི་ཚད་གཞི་དེ་ཚན་རྩལ་གཞུང་ལུགས་བསྒྱུར་བ་ལ་མེད་དུ་མི་རུང་བ་དང་། ལྕང་སྐྱ་རོལ་པའི་རྡོ་རྗེས་གསུངས་པ་སྒྱུ་རྩལ་རྩོམ་རིག་བསྒྱུར་བ་ལ་མཆོག་ཏུ་བྲིན་པའི་ཐབས་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། གང་ལ་གང་འཚམ་དུ་སྤྱོད་པ་ལས་ཕྱོགས་ལྷུང་གི་བསམ་པས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་དགག་པ་རྒྱག་མི་རིགས་སོ། །[4]ཞེས་གསུངས་སོ། ། དེ་བཞིན་གོང་དུ་བཤད་པའི་ལུགས་སོ་སོས་ཀྱང་དུས་ཐོག་མི་འདྲ་བར་རིག་གནས་ནང་འདྲེན་གྱི་དགོས་མཁོ་ལྟར་སྒྱུར་ཐབས་དང་འགྱུར་གྱི་སྐྱོན་སེལ་སོགས་མི་འདྲ་བ་རབ་དང་རིམ་པ་རྒྱས་པར་བསྟན་འདུག ཡིན་ནའང་། སྒྱུར་བྱེད་སྐད་རིགས་སོ་སོ་ལ་ཡང་དུས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་བསྟུན་ནས་འགྱུར་ལྡོག་འབྱུང་གིན་ཡོད་ལ། བསྒྱུར་བྱ་རིག་གནས་ཀྱི་ནང་དོན་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དབང་གིས་གསར་པ་དང་རྙོག་འཛིང་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་གྱིན་ཡོད་པས། སྔར་གྱི་གཞུང་ལུགས་དང་སྒྱུར་ཐབས་སོགས་ཀྱིས་གོ་མི་ཆོད་པའི་ལོ་ཙཱའི་གནད་དོན་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་ལ། དེ་དག་གིས་ཀྱང་རང་རེ་ལ་སྣེ་སྟོན་གྱི་གཞུང་ལུགས་གསར་པ་དང་། ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ། དཔྱོད་པའི་ཟུར་སོགས་སྔར་མ་ཡོད་པ་གསར་དུ་སྤྱོད་དགོས་པའི་རེ་བའང་བཏོན་བྱུང་། དེས་ན་ཁོ་བོས་དེ་ལྟ་བུའི་གནད་དོན་ཡོད་ཚད་ཐག་རྦད་ཀྱིས་ཆོད་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་རིགས་པ་གསར་རྐྱང་གཙང་སིང་ངེ་བ་ཞིག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བགོ་སྐལ་དུ་སྨྲ་བའོ་ཞེས་པའི་སྤོབས་པ་མེད་ཀྱང་། གཞན་གྱི་གཞུང་ལུགས་གསར་པ་ཡིད་རྟོན་འཕེར་བ་འགའ་རེ་ཡོད་པ་རང་རེའང་འོས་འགབ་ཆེ་བར་སྙམ་ཏེ། འདིར་རང་བློས་ཅི་ནུས་ཀྱིས་རྒྱ་བོད་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་འགངས་ཆེ་བ་འགའ་ཞིག་ཟུར་ཏུ་བཏོན་ཅིང་། ཞིབ་སྡུར་དང་མཐའ་དཔྱོད་ཀྱི་རིགས་པས་མཚམས་སྦྱར་ལ། བསམ་གཞིག་རིག་པའི་ཟུར་གསར་སྤྱད་དེ་ལོ་ཙཱ་ལ་དཔྱད་ཙམ་བྱ་བ་འདི་ཁོ་བོ་ཅག་གི་གླེང་བར་བྱ་བའི་གཞི་ཡིན་ནོ། །
རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་ཞིབ་འཇུག་ལ་མཚོན་ན། ཞིབ་འཇུག་གི་འབྲས་བུ་མི་དམན་པ་བླངས་ཡོད་མོད། ལག་ལེན་ཁྲོད་དུ་གནད་དོན་སྔར་བཞིན་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་ལ། དེ་དག་ལས་ཀྱང་གནད་དོན་ཆེས་ཆེ་ཤོས་སུ་གྱུར་པ་ནི་འགྱུར་ཡིག་རྣམས་བོད་ཡིག་ཡིན་ཀྱང་བོད་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མ་ཐོན་པ། བོད་ཀྱི་མི་ལ་གོ་མི་བདེ་བའི་གནད་དོན་དེ་རེད་ཅེས་མཁས་པ་རྣམས་གསུངས་ཏེ། དོར་ཞི་རིན་པོ་ཆེས། ལོ་ཙཱ་འདི་ཧ་ཅང་དཀའ་མོ་ཞིག་རེད། ངས་སྔོན་ཆད་བསྡུས་གྲྭ་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས་བསམ་པ་ཡིན། ཡིན་ནའང་། བོད་ཀྱི་རིགས་ལམ་ཡ་མཚན་ཅན་དེ་དག་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་གཏན་ནས་བདེ་མོ་ཞིག་ཡོང་ཐབས་མེད་གི ཐ་ན་ངས་རང་གི་བརྩམས་པ་འགའ་རེ་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་རྗེས་ཕྱིར་ལྟོས་ཚེ། རང་བརྩམས་འོ་མ་འདྲ་དེ་དག་ཆུ་རྐྱང་འཐུང་བ་ལྟ་བུར་འགྱུར་འགྲོ་གི དེའི་ཕྱིར། ངས་བསམ་ན་ལོ་ཙཱ་འདི་མི་རིགས་མི་འདྲ་བའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ལ་ཐུག་ཡོད་སྙམ་གྱི་འདུག བོད་དང་རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཤེས་དགོས་རྒྱུ་འདི་ལོ་ཙཱ་ལ་མཚོན་ན་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ཡིན། ཅེས་སློབ་ཁྲིད་སྐབས་དངོས་སུ་དེ་ལྟར་གསུངས། འཇར་མན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཀི་ཏི( 歌德)མཆོག་གིས་ཀྱང་། འདི་ལྟར་གསུངས་ཏེ། ལོ་ཙཱའི་ནུས་པ་ནི་རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རྣམས་ལ་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མིའི་རྣམ་འགྱུར་དང་། བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་སོགས་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་པ་བརྒྱུད་། རང་དང་གཞན་གྱི་འབྲེལ་བ་ཇེ་ལེགས་སུ་གཏང་རྒྱུ་དེ་ཡིན། [5]ཅེས་གསུངས་ལ། པེ་ཅིང་སློབ་ཆེན་གྱི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་ཅི་ཞན་ལིན( 季羡林)ནས། ཤར་ནུབ་རིག་གནས་ཀྱི་རྩ་བའི་ཁྱད་པར་ནི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་འདིའི་སྟེང་ན་མངོན་ཡོད་ལ། དེ་ནི་ཁྱད་པར་གཞན་རྣམས་ཀྱི་རྩ་བ་དང་འབྱུང་ཁོངས་རེད།[6]ཅེས་གསུངས་པ་དེ་དག་ལས་བརྩམས་ཏེ་དཔྱད་ན། མིང་ཚིག་ཡི་གེ་གསུམ་དང་བརྡ་སྤྲོད་པའི་ཆོས་ཉིད་རྐྱང་བ་ཙམ་གྱི་ངོས་ནས་ལོ་ཙཱའི་གནད་དོན་གྱི་རྩ་བ་ཐག་གིས་མི་ཆོད་པས། མི་རིགས་སོ་སོའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཤེས་དགོས་རྒྱུ་ནི་ལོ་ཙཱའི་འོས་འགན་ལེགས་འགྲུབ་འོང་བའི་གཞི་རྩའི་ཁག་ཐེག་ཉག་ཅིག་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ《རྒྱལ་ཁམས་རིག་པས་བསྐོར་བའི་གཏམ་རྒྱུད་གསེར་གྱི་ཐང་མ》ལས་ཀྱང་། རྩེ་ན་བུ་ཆུང་ལག་པའི་ཞིག་སྦྲང་མ། ཞེས་བྲིས་པ་ལ། དེ་མ་དག་གི བུ་ཆུང་ལག་པའི་རྩེ་ན་སྦྲང་མ་ཞིག ཅེས་བྲིས་དགོས་མོད། འོན་ཀྱང་སུམ་རྟགས་ཀྱི་ལུང་ཞིག་དྲངས་ནས་སྔ་མ་ལ་སྐྱོན་སྟོན་དགོས་ན་ཅི་ཡང་མི་རྙེད་པར་ཡུལ་ཙམ་གྱིས་གང་ནས་སྡོད་དགོས་པ་མྱོང་བས་གྲུབ།[7]ཅེས་གསུངས་པ་འདི་དག་གིས་ཀྱང་ལོ་ཙཱའི་འགག་གནད་དེ་དག་ཤུགས་ནས་བསྟན་ཡོད་པས་ཞིབ་ཏུ་བརྟག་པར་འཚལ།
ས་བཅད་དང་པོ། བསམ་གཞིག་དང་སྐད་ཆ། ལོ་ཙཱ་བཅས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་བཤད་པ།
དང་པོ། བསམ་གཞིག་དང་སྐད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་བཤད་པ།
ཇི་སྐད་དུ《སྨྲ་སྒོ》ལས། གནས་རྣམས་དང་ནི་བྱེད་པ་དང་། །རྣམ་པར་རྟོག་དང་རླུང་གཉིས་དང་། །ང་རོ་གསལ་བྱེད་སྣང་ཆ་ཡིས། །ངག་གི་འདུ་བྱེད་ཀུན་ཏུ་བསྐྱེད། །[8]ཅེས་དང་། ས་བྷིར་གྱི་སྐད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ལས། བསམ་གཞིག་ནི་ཕྱིའི་ཐོག་ཁེབས་དོར་བའི་སྐད་ཉིད་ཡིན་ལ། སྐད་ཀྱི་རྣམ་པར་འགྱུར་བ་དག་ནི་བསམ་གཞིག་གི་རླུང་གཡོས་པས་འབྱུང་། [9]ཞེས་གསུངས་པ་འདི་དག་ནི་བསམ་གཞིག་དང་སྐད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཇི་ལྟར་གྲོལ་བའི་ལུང་ཡང་དག་ཏུ་གོ་ནས་རེ་ཞིག་ཐོག་མར་དེ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ལས་བརྩམས་ཏེ་རིམ་བཞིན་ལོ་ཙཱ་དང་ཇི་ལྟར་འབྲེལ་བའི་སྟེང་དུ་སྤྲོ་བར་བྱའོ། །དེ་ལ་ཁ་ཅིག་ན་རེ། སྨྲ་སྒོ་ལས་དེ་ལྟར་བསྟན་པ་ནི་ཡི་གེ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་ལ་བཤད་པ་ཡིན་གྱི་བསམ་གཞིག་དང་སྐད་ལ་འབྲེལ་བ་མེད་ཅེ་ན།འགལ་བ་མེད་དེ། འདིར་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཞེས་པ་ནི་བསམ་གཞིག་ལ་གོ་བ་ཡིན་གྱི། དེར་གོ་བ་མ་ཡིན་ན་རྣམ་རྟོག་ཅེས་པར་གདགས་གཞི་མེད་པའི་སྐྱོན་ཡོད་པའི་ཕྱིར། མ་གྲུབ་ན། དེར་ཐལ། དེ་གཉིས་ངག་གི་འདུ་བྱེད་བསྐྱེད་པ་ལ་ཉེར་ལེན་གྱི་རྒྱུར་གྱུར་པའི་ཆ་ནས་སོ་སོར་འབྱེད་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར། ཡང་ཁ་ཅིག་ན་རེ། ངག་གི་འདུ་བྱེད་བསྐྱེད་པ་ལ་རྒྱུར་གྱུར་པ་གང་ཞིག་ངེས་ཅན་དུ་བསམ་གཞིག་ཡིན་དགོས་ན། གནས་དང་བྱེད་པ། རླུང་དང་ང་རོ་སོགས་ཅིའི་ཕྱིར་བསམ་གཞིག་ལ་མ་གཏོགས་པ་ཡིན། གནས་རྣམས་གཞི་ཡི་རྒྱུ་ཡིན་ཏེ། །བྱེད་པ་འབྱིན་པར་བྱེད་པའི་རྒྱུ། །[10]ཞེས་སོགས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། དེ་དག་ནི་ལྷན་ཅིག་བྱེད་རྐྱེན་ཡིན་གྱི་ཉེར་ལེན་གྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། གཞུང་ཉིད་ལས་ཁབ་ལེན་གྱི་དབང་གིས་ལྕགས་གཡོ་པ་བཞིན་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་དབང་གིས་བཱ་ཡ་ཏ་ཞེས་བྱ་བའི་རླུང་ལུས་ལ་གནས་པ་བསྐུལ་ནས་དེས་སྒྲ་འབྱུང་བའི་གནས་རྣམས་གཡོ་བར་བྱེད་དོ། །[11]ཞེས་རང་གི་རྫས་རྒྱུན་དུ་རྫས་སུ་གཙོ་བོ་སྐྱེད་བྱེད་རྣམ་པར་རྟོག་པ་འདི་ཡིན་པ་བསྟན་འདུག་ལ། གནས་སོགས་གཞན་རྣམས་ནི་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བར་བཞེད་པའི་ཕྱིར། དེ་བཞིན་སྐད་ཆ་ཡང་བསམ་གཞིག་ཁོ་ནའི་སྟོབས་ལས་འབྱུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། མགྲིན་པ་དང་སོ་རྐན་སོགས་རྐྱེན་གྱི་བྱེད་ལས་ལ་བརྟེན་ནས་སྒྲའི་རྣམ་པར་ཆགས་པ་ཡིན་གྱི། དེ་ཁོ་ནས་མི་འགྲུབ་སྟེ། དཔེར་ན་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་ལ་བསམ་གཞིག་ཀྱི་ནུས་པ་ཡོད་ཀྱང་སྐད་ཀྱི་འདུ་བྱེད་རྣམས་བསྐྱེད་པའི་ནུས་པ་མེད་པ་ལྟ་བུའོ། །མདོར་ན་བསམ་གཞིགས་དང་རྣམ་པར་རྟོག་པ་གཉིས་ནི་ངག་གི་འདུ་བྱེད་རྣམས་བསྐྱེད་པ་ལ་ཉེར་ལེན་གྱི་རྒྱུར་གྱུར་པའི་ཆ་ནས་གཉིས་ཀ་མིང་ཅན་གཅིག་གི་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ཙམ་དུ་ཟད་ཀྱི། རྣམ་རྟོག་ཅེས་པར་བསམ་གཞིག་ལས་ལོགས་སུ་གྱུར་པའི་གདགས་གཞི་རང་དབང་བ་ཞིག་འཇོག་ཏུ་མེད་དོ། །ཡང་དེ་ལ་ཁོ་ན་རེ། དེ་གཉིས་གཅིག་ཏུ་བཞག་ན་མི་འཐད་དེ། བསམ་གཞིགས་བྱས་ན་ཕྱི་ཡུལ་གྱི་དངོས་དོན་མིའི་སྣང་ངོར་ཚུར་གྲུབ་པའི་རིམ་པ་ཞིག་ཅེས་དང་།[12]རྣམ་རྟོག་ལ《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད》ལས། དེ་མ་ཡིན་པ་ལ་དེར་འཛིན་པའི་འཁྲུལ་ཤེས། དཔེར་ན་ཐག་ཁྲ་ལ་སྦྲུལ་ལོ་སྙམ་དུ་འཛིན་པའི་རྟོག་པ་ལྟ་བུའོ། །[13]ཞེས་གསུངས་པས་གཉིས་ཀ་མི་མཐུན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་རིག་གནས་མི་མཐུན་པ་གཉིས་ཀྱིས་མིང་ཅན་གཅིག་ལ་མིང་འདོགས་ཚུལ་མ་འདྲ་བ་ཙམ་ལས་དོན་གྱི་སྟེང་ནས་མི་འགལ་ཏེ། ཕྱི་ཡུལ་གྱི་དངོས་པོ་ཐག་ཁྲ་མཐོང་བ་མིའི་སྣང་ངོར་སྦྲུལ་ལོ་སྙམ་དུ་འཛིན་པའི་རྟོག་པ་སྐྱེ་བའི་རིམ་པ་དང་། བསམ་གཞིག་ནི་ཕྱི་ཡུལ་གྱི་དངོས་དོན་མིའི་སྣང་ངོར་ཚུར་གྲུབ་པའི་རིམ་པ་ཞིག་ཅེས་པ་གཉིས་ཞིབ་ཏུ་བརྟགས་ན་དོན་གཅིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོ་ན་དེ་འཁྲུལ་ཤེས་ཡིན་པས་མི་འཐད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ནི་ཆོས་ལུགས་དང་གྲུབ་མཐའི་དབང་གི་ཡིན་གྱི་སོ་སོ་སྐྱེ་བོའི་སྣང་ངོར་འཆར་བའི་རྣམ་རྟོག་ཡོད་ཚད་འཁྲུལ་ཤེས་ཡིན་དགོས་པའི་ངེས་པ་མ་མཆིས་ཏེ། དེ་ལྟ་ན། འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱི་རྣམ་རྟོག་ལས་བརྩམས་ཤིང་གནས་དང་བྱེད་པའི་རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་བའི་ངག་གི་འདུ་བྱེད་དེ་རྣམས་ཀྱང་འཁྲུལ་དགོས་པར་ཐལ། དེའི་སྔོན་དུ་སོང་བའི་ཉེར་རྒྱུ་རྣམ་རྟོག་དེ་འཁྲུལ་ཤེས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེ་ལྟ་ན་འཁྲུལ་བའི་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་ངག་གི་འདུ་བྱེད་དེ་དག་ལས་བརྩམས་པའི་རིག་པའི་གནས་ཐ་དག་ཀྱང་རང་བཞིན་འཁྲུལ་བ་ཅན་དུ་ཁས་ལེན་དགོས་པས་ཧ་ཅང་ཐལ་ལོ། །རང་རེའི་གསུང་རབ་ལས་བྱུང་རྣམ་རྟོག་དང་། །གཞན་གྱི་རིག་གཞུང་ལས་བཏོན་བསམ་གཞིག་ནི། །སྲང་མདའི་ཡང་ལྗིད་མཉམ་པའི་རིགས་པ་འདིར། །མཁྱེན་ལྡན་གཞོན་ནུའི་ཚོགས་རྣམས་ཅིས་མི་དགྱེས། །ཡང་ཇི་སྐད་དུ། 《མཁས་པ་འཇུག་པའི་སྒོ》ལས། མིང་ཚིག་དེ་དག་རྒན་པོ་ཡི། །ཐོག་མར་སྦྱར་བ་བརྡ་ཡིན་ལ། །ཕྱི་ནས་དཔྱོད་པ་ཐ་སྙད་དོ། །[14]ཞེས་པས་བསྟན་ཏེ། བསམ་གཞིག་དང་སྐད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་རྣམས་ཚུལ་ཇི་ལྟར་གནས་པ་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད་དོ། །དེ་ཇི་ལྟར་མཐོང་སྙམ་ན། ཐོག་མར་གོང་གི་ལུང་ཚིག་དེའི་དོན་རྣམས་ཇི་ལྟར་འཚལ་ན། དངོས་པོ་རྣམས་ལ་མིང་དང་ཚིག་ཏུ་བཏགས་པ་རྒན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་བརྗོད་འདོད་ཁོ་ནའི་དབང་གིས་སྦྱར་བ་ནི་བརྡ་ཡིན་ཅེས་བྱ་བའི་དོན་ཡིན་ལ། རྒན་པོ་རྣམས་ཞེས་པས་བྱེད་པོ་ཐོག་མ་བསྟན་པ་ཡིན་ལ། བརྗོད་འདོད་ཁོ་ནའི་དབང་གིས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དོན་ལ་བརྡའི་ཐོག་མ་དེ་དག་བསྐྱེད་པ་ལ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་གཞན་གཅོད་ཕྱིར་རོ། །དཔེར་ན། དགའ་དང་སྨྲེ་དང་ངོ་མཚར་སོགས་ཀྱི་དོན་དང་འཕྲད་པས་ཧ་ཧ་དང་། ཀྱི་ཧུད། ཨ་ལ་ལ་སོགས་ཀྱི་བརྡ་དག་ངག་ནས་འཁྲོལ་བ་རྣམས་བརྗོད་འདོད་ཁོ་ནའི་དབང་གི་སྟེ་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་རླུང་གཡོས་པས་དེ་ལྟར་ཏུ་སྨྲ་བ་ཡིན་གྱི། དགའ་བའི་སྣང་བ་སྐྱེས་པ་ལ་ཧ་ཧ་དང་ངོ་མཚར་བ་དག་མཐོང་བ་ལ་ཨ་ལ་ལ་ཞེས་ངེས་ཅན་དུ་འབོད་དགོས་པའི་རྒྱུ་གཞན་སྔོན་དུ་སོང་བ་མེད་པ་ལྟ་བུའོ། །ཕྱིས་ནས་དཔྱོད་པ་ཐ་སྙད་དོ། །ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱང་མཐོང་ཚད་ལ་བརྡའི་འབྲས་བུར་སྣང་མོད། དོན་ལ་བསམ་གཞིག་གི་བརྒྱུད་པའི་འབྲས་བུ་ཡིན་པས་ནང་འགལ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ལས་བསྟན་ཏེ་བསམ་གཞིག་དང་སྐད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ནི་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་འབྲེལ་བར་བཞེད་པ་ཡིན་ཏེ། ཇི་ལྟར་འགྲེལ་སྙམ་པ་སྐྱེས་ན། རྒྱུ་མཚན་ནི་བསམ་གཞིག་མེད་ཚེ་བརྡ་མེད་ལ། བརྡ་མེད་ཚེ་ཐ་སྙད་ཀྱང་མེད་འགྲོ་པས་མདོར་ན་ཐ་སྙད་ནི་བསམ་གཞིག་གི་དངོས་འབྲས་མ་ཡིན་ཀྱང་བརྒྱུད་འབྲས་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་ཡང་ཁ་ཅིག་ན་རེ། བརྡ་དང་ཐ་སྙད་གཉིས་ཀ་བསམ་གཞིག་གིས་བསྐྱེད་པ་ཡིན་ན། ཐོག་མར་སྦྱར་བ་བརྡ་དང་ཕྱི་ནས་དཔྱོད་པ་ཐ་སྙད་དོ་ཞེས་སྔ་ཕྱི་དང་མིང་གི་རྣམ་པར་དབྱེ་བའི་དགོས་པ་མ་མཆིས་ལ། ཐ་སྙད་ཀྱང་བརྡ་ཇི་ལྟར་བཏགས་པའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་རྒྱུ་མཚན་ལ་བལྟས་ནས་གྲུབ་པ་ཡིན་ཅེས་བཤད་པའི་རྒྱུ་མཚན་མེད་དེ། གཉིས་ཀ་རྒྱུ་གཅིག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། བརྡ་བསྐྱེད་པའི་བསམ་གཞིག་དང་ཐ་སྙད་བསྐྱེད་པའི་བསམ་གཞིགས་གཉིས་ངོ་བོ་གཅིག་ཡིན་ཀྱང་། འཕེལ་རིམ་མི་འདྲ་སྟེ།བརྡ་བསྐྱེད་པའི་བསམ་གཞིག་ནི་སྐྱེས་བུའི་ཤེས་རྒྱུད་ཀྱིས་བསྡུས་ཤིང་གཟུགས་མི་མངོན་པའི་བསམ་གཞིག་གི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་དེ་ཡིན་ལ། ཐ་སྙད་བསྐྱེད་པའི་བསམ་གཞིག་ནི་སྐྱེས་བུའི་ཤེས་རྒྱུད་ལས་བྲལ་ཏེ་བརྡར་ཞུགས་ཤིང་གསར་དུ་སྐྱེ་བའི་བསམ་གཞིག་གི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡིན། ཡིན་ནའང་བསམ་གཞིག་གིས་སྐད་བསྐྱེད་པ་ལས་སྐད་ཀྱི་བསམ་གཞིག་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཏིལ་ཙམ་མེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དབྱིན་རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ལས་ཚིག་གི་ལོ་ཙཱ་ཞེས་པར། སྐད་ཆ་མེད་ཚེ་བསམ་གཞིག་ནི་གཟུགས་ཀྱིས་སྟོང་པ་དང་། བསམ་གཞིགས་མེད་ཚེ་སྐད་ཆ་ནི་དོན་གྱི་སྟོང་བ་ཉིད་དོ་ཞེས་གསུངས་པས།[15]བསམ་གཞིག་དང་སྐད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ནི། ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་དང་རྩོད་སྒྲུབ་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཡིན་པ་བསྟན་འདུག་གོ །
གཉིས་པ། བསམ་གཞིག་དང་ལོ་ཙཱའི་འབྲེལ་བ་བཤད་པ།
ཁ་ཅིག་ཉིད་ཀྱིས་བསམ་གཞིག་དང་ལོ་ཙཱ་གཉིས་ཁ་ཐག་རིང་བ་ལྟར་སོང་བས་ཇི་ལྟར་འབྲེལ་སྙམ་པ་སྐྱེས་མོད། དོན་ལ་ལོ་ཙཱ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། སྐད་རིགས་གཅིག་གིས་བསྟན་པའི་དོན་རྣམས་མ་ནོར་ཞིང་ཆ་ཚང་བའི་སྒོ་ནས་སྐད་རིགས་གཞན་ཞིག་གི་ལམ་ནས་བསྐྱར་དུ་བསྟན་པ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས་ཞེས་པས། [16]མིང་ཚིག་རྐྱང་བ་ཕན་ཚུན་བརྗེ་སྒྱུར་བྱས་ཙམ་གྱིས་ལོ་ཙཱའི་དོན་རྣམས་མ་ནོར་ཞིང་ཆ་ཚང་བའི་སྒོ་ནས་ཕ་རོལ་པོར་རྫོགས་པར་སྟོན་དཀའ་བས། ངེས་པར་དུ་དེ་དག་གི་རྩ་བར་གྱུར་པའི་བསམ་གཞིག་ཀྱང་བརྗེ་སྒྱུར་བྱེད་དགོས། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། མིང་དང་ཚིག་གིས་གྲུབ་པའི་སྐད་ཆ་ནི་ཕྱིའི་རྣམ་པ་ཙམ་ཡིན་གྱི། ནང་གི་རྟེན་ནམ་དེའི་སྙིང་པོར་གྱུར་པ་ནི་བསམ་གཞིགས་ཉིད་ཡིན་པས་སོ། །དེ་ལྟ་ན། མཐོང་ཚད་ལ་བསམ་གཞིག་དང་ལོ་ཙཱའི་འབྲེལ་བ་ནི་ཕལ་བའམ་དགོས་པ་ཆུང་བ་ལྟ་བུར་སྣང་མོད་ཀྱང་། དོན་ལ་གནད་འགག་དང་གཙོ་ཆེར་ཡོད་དེ། སྐུ་ཞབས་ཞུའུ་ཅིན( 许钧)མཆོག་ནས། ལོ་ཙཱ་ནི་གཞི་རྩའི་སྟེང་ནས་བཤད་ན། དོན་གྱི་བསྒྱུར་བ་ཞིག་ཡིན་གྱི་མིང་ཚིག་རང་ངོས་ཙམ་གྱི་བསྒྱུར་བས་དོན་གྱི་སྙིང་པོ་དང་མིང་གང་དེའི་མིང་ཅན་གྱི་དོན་རྫོགས་པར་སྟོན་ཐུབ་བམ་ཞེས་ལོ་ཙཱ་ལ་དོགས་འདྲི་བྱེད་ཐོག ལོ་ཙཱ་ནི་ཡིག་ངོས་གྱི་ཕན་ཚུན་བརྗེ་སྒྱུར་ཙམ་མ་ཡིན་པར་བསམ་བློ་དང་རིག་གནས་ཀྱི་བརྗེ་སྒྱུར་ཞིག་ཡིན་དགོས་ཞེས་རེ་བ་བཏོན་པ་དང་། [17] 《བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་རིགས་ལམ་རྣམ་བཤད་བློ་གསལ་འཇུག་ངོགས》ལས། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱ་བྱེད་སྐབས་སྐད་རིགས་གཉིས་པོའི་ཚིག་དོན་སོ་སོར་སྦྱར་ནས་བརྗེ་སྒྱུར་བྱས་ན་མི་འགྲིག་པར། ངེས་པར་དུ་རང་གི་སྐད་ཡིག་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་སྲོལ་ལས་ཕ་རོལ་པོའི་བསམ་ཁྱེར་འདུ་ཤེས་གཤའ་མ་བརྗེ་སྒྱུར་གནད་ལ་འཕྲོད་ཐུབ་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་དེ་ནི་ལོ་ཙཱའི་དམིགས་བྱ་ཡིན། [18] ཅེས་གསུངས་པ་སོགས་ཀྱིས་བསྟན་ཏེ། ལོ་ཙཱ་ནི་མཐར་གཏུགས་ན་སྐད་ཆ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་བརྗེ་སྒྱུར་ཁོ་ན་ཙམ་མ་ཡིན་པར་བསམ་གཞིག་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་བརྗེ་སྒྱུར་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པ་ཤུགས་ནས་བསྟན་ཡོད་དོ། །དེ་ལྟ་ན་རང་རེས་མིང་དང་། ཚིག་དང་། བརྡ་སྤྲོད་ཙམ་གྱི་ངོས་ནས་ཕན་ཚུན་ལ་འདྲ་འདྲ་འགྲིག་འགྲིག་རེ་ཨེ་སྙད་སྙམ་པ་ལ་ཤ་ཐང་ཐང་དུ་འབད་པ་ནི་གླང་བོ་འདམ་དུ་བྱིང་བ་ལྟ་བུར་ལས་དོན་ཅི་ཡང་མི་འགྲུབ་པས་རྗེས་སོར་བསམ་གཞིགས་ལོ་ཙཱ་རིག་པ་སོགས་གཞུང་ལུགས་དང་ཐབས་ཤེས་གསར་པས་དཔྱད་ན་དོན་སྙིང་ལྷག་ཏུ་ཆེ་བས། གཟུར་གནས་བློ་ལྡན་འདྲ་ཡོད་ན་དགྱེས་པའི་མཆོད་ཡོན་དུ་ཡང་ཆེའོ་སྙམ། དེ་ལ་ཁ་ཅིག་ན་རེ། རང་རེའི་གཞུང་ལུགས་སྔ་མ་དག་ལ་བསམ་གཞིག་གི་ངོས་ནས་ལོ་ཙཱ་བཤད་པའི་རིགས་པ་དེ་ལྟ་བུ་ཨེ་ཡོད་སྙམ་པ་སྐྱེས་ན། གཞན་གྱི་ཇི་ལྟར་སྤྲོས་ཐུབ་པའི་རིགས་པ་རྣམས་ལ་རང་རེའི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་སུ་ཡང་རིགས་པའི་བྱིངས་བཙལ་དུ་ཡོད་དེ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ལས་དམ་པའི་ཆོས་བསྒྱུར་བའི་ལུགས་ནི་དོན་དང་མི་འགལ་ལ་བོད་སྐད་ལ་གར་བདེ་བར་གྱིས་ཤིག [19] ཅེས་བོད་སྐད་ལ་གར་བདེ་བར་གྱིས་ཤིག་ཅེས་པ་ལ་ཞིབ་ཏུ་བརྟགས་ན། དེ་ནི་རིགས་པའི་བྱིངས་གཅིག་ཡིན་ལ། ལོ་ཙཱ་བ་རྣམ་པར་རིགས་པ་གཞན་ཞིག་འཆར་ངེས་པའི་ས་མཚམས་ཤིག་ཀྱང་འདི་ན་ཡོད་འདུག་སྟེ། ཚིག་དོན་འབྲུ་རེ་རེ་བཞིན་བསྒྱུར་བས་གར་བདེ་བའི་དོན་དེ་གཙང་མར་མི་འཁྱོལ་ན།དབང་པོར་སྐྱོན་མེད་པ་ཞིག་མིན་ཚེ་དེ་དག་གི་རྩ་བར་གྱུར་པའི་བསམ་གཞིག་ལ་བསམ་བློ་འཁོར་དགོས་པ་མ་ཡིན་ནམ། དེ་ལ་ཡང་ཁ་ཅིག་ན་རེ། རང་རེའི་འགྱུར་སྔ་མ་དག་ནི་བོད་སྐད་ལ་གར་བདེ་བ་ཤ་སྟག་ལས་འགྱུར་མ་དག་པའམ་བོད་ཀྱི་སྐད་ལ་གོ་དཀའ་བའི་འགྱུར་ཚིག་མཁྲེགས་པ་གཅིག་ཀྱང་མེད་པས་ཁྱོད་ཀྱིས་སྐུར་བ་མ་འདེབས་ཤིག་ཟེར་ན། 《ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད》ལས། དེ་ནས་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་སྐུ་ཚེ་སྨད་ལ་བྱོན་པ་འབྲོ་སྐ་བ་དཔལ་བརྩེགས་དང་། ཅོག་རོ་ཀླུའི་རྒྱལ་མཚན། སྣ་ནམ་གྱི་ཡེ་ཤེས་སྡེ་གསུམ་ལ་བཀའ་བསྩལ་ནས་འགྱུར་སྐྱོན་ཐམས་ཅད་བསལ་ཏེ་མ་འགྱུར་བ་དང་མ་གྲགས་པ་གཉིས། འགྱུར་ཆད་པ་དང་ལྷག་པ་གཉིས། འགྱུར་ལོག་པ་དང་འགྱུར་འཁྲུགས་པ་གཉིས། འགྱུར་དམན་པ་དང་འགྱུར་གཅོང་པ་གཉིས་ཏེ་འགྱུར་སྐྱོན་བརྒྱད་ཀྱི་ཆ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པར་བྱས་ནས་འགྱུར་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ལེགས་པར་བྱས། [20]ཞེས་དང་། 《ལེགས་སྦྱར་བང་མཛོད》ལས། འདིར་ཨསྱ་བྱ་བ་དྲུག་པའི་མཐའ་ཅན་ཡིན་ཡང་བོད་སྐད་ལ་འདི་ནི་བྱ་བ་ལས་བསྒྱུར་མ་བཏུབ་ཅིང་། སྤྱིར་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་དྲུག་པ་ཕལ་ཆེར་བོད་སྐད་ལ་གཉིས་པ་དང་དང་པོ་ཁོ་ན་ཡིན་ཅིང་། པ་ཚབ་སོགས་ཀྱིས་དེ་ལྟར་བསྒྱུར་འདུག་པས་སྔོན་གྱི་འགྱུར་རྣམས་གོ་བདེ་བའི་རྒྱུ་མཚན་གཅིག་དེ་ཡིན་ལ། ཡར་ལུང་གྲགས་པ་རྒྱན་མཚན་གྱི་འགྱུར་རྣམས་གོ་དཀའ་བ་ཡང་རྣམ་དབྱེ་རྣམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་བསྒྱུར་བས་ཡིན།[21]ཞེས་གསུངས་པ་སོགས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་དང་སྐུར་འདེབས་མ་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ། གཞན་དུ་ན་ལྕང་སྐྱའི《དག་ཡིག་མཁས་པའི་འབྱུང་གནས》སོགས་ལ་ཞིབ་ཏུ་ལྟོས་དང་། རང་རེ་ལ་ལོ་ཙཱའི་སྐབས་སུ་བསམ་གཞིག་ལའང་བསམ་བློ་འཁོར་དགོས་པའི་གསལ་བརྡ་སྔུན་ནས་བཏང་འདུག་སྟེ། ཁོང་གིས་ནི་རྒོལ་ཕྱིར་རྒོལ་གྱི་རྩོད་པའི་ཚིག་རྣམས་ནི་ཕན་ཚུན་གཉི་ཀའི་བསམ་པའི་གདེངས་དང་རྩོད་པ་འགྲོ་ལུགས་ལེགས་པར་བརྟགས་ཏེ་སྒྲུབ་ངག་དང་སུན་འབྱིན་པའི་ངག་རྣོ་ཞིང་གོ་བདེ་བའི་ཚིག་གིས་བསྒྱུར་དགོས་སོ་ཞེས་གསུངས་པས་བསྟན་ཏེ།[22] ལོ་ཙཱའི་སྐབས་སུ་ཕན་ཚུན་གཉིས་ཀའི་བསམ་པའི་གདེངས་ཏེ་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་ལེགས་པར་བརྟག་དགོས་པ་བསྟན་འདུག་གོ །མདོར་ན། ལོ་ཙཱ་དང་བསམ་གཞིགས་གཉིས་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་མ་ཡིན་པར་བརྒྱུད་དེ་འབྲེལ་བ་ཡིན་ཀྱང་། དེ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ནི་ལོ་ཙཱ་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བའི་སྐད་ཆའི་འབྲེལ་བ་ལས་ཀྱང་གནད་འགག་དང་གཙོ་ཆེར་ཡོད་པས། འབྲེལ་བའི་མཆོག་སྟེ་ཉིང་འབྲེལ་ལྟ་བུར་ཡོད་དོ། །
ས་བཅད་གཉིས་པ། བོད་རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་རྣམས་སྐད་ཀྱི་སྟེང་ནས་མངོན་ཚུལ་བཤད་པ།
དང་པོ། ཡི་གེའི་ངོས་ནས་བཤད་པ།
བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ནི་གཟུགས་དང་དོན་ནི་དངོས་ཀྱི་མི་འབྲེལ་བའི་སྒྲ་སྦྱོར་ཡི་གེར་བཞེད་ལ། རྒྱའི་ཡི་གེ་ནི་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་གཟུགས་དང་དོན་གཉིས་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ་བ། གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པས་དོན་གྱི་བསྟན་བྱ་ཅིག་ཅར་དུ་བསྐྱེད་པའི་འདྲ་གཟུགས་ཡི་གེའི་ངོ་བོ་ཅན་ཡིན་ཅེས་རྒྱའི་མཁས་པ་རྣམས་སྨྲ་སྟེ། རྒྱ་ཡིག་ནི་ཡ་ཐོག་རི་མོའི་རྣམ་པ་ལས་ཐད་ཀར་འཕེལ་བ་ཞིག་ཏེ། ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁོངས་ནི་འདྲ་གཟུགས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཡིན་པས། དེ་ལ་རྟོག་བྲལ་མངོན་སུམ་གྱི་རང་བཞིན་ཤུགས་ཆེའོ། །[23]ཞེས་གསུངས་པས་ཤེས་སོ། །དེས་ན། བོད་ཡིག་སྒྲ་སྦྱོར་གྱི་ཡི་གེ་ཡིན་པ་དང་། རྒྱ་ཡིག་འདྲ་གཟུགས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཡིན་པ་ཙམ་གྱིས། གཅིག་ལ་རྟོག་ཡོད་རྗེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་ཤུགས་ཆེ་བ་དང་། ཅིག་ཤོས་ལ་རྟོག་མེད་མངོན་སུམ་གྱི་རང་བཞིན་ཤུགས་ཆེ་བ་ཇི་ལྟར་ཤེས་སྙམ་ན། རྒྱ་ཡིག་ནི་ཡི་གེའི་ལྡོག་པ་རང་གི་ངོས་ནས་དོན་རྣམས་ཐད་ཀར་གཟུགས་ཀྱི་སྟེང་ནས་མཐོང་ཐུབ་པ་ཅན་ཞིག་སྟེ། དཔེར་ན། 明，益，男སོགས་ཀྱི་གཟུགས་དང་དོན་ནི་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བས། གཟུགས་ལ་བལྟས་པས་བསྟན་དོན་དེ་མུར་གོ་ཐུབ་པས་རྗེས་དཔག་གི་བློས་རྟོགས་པའི་གོ་སྐབས་ཡེ་ནས་མེད་ལ། བོད་ཡིག་ལ་མཚོན་ལ་ཡི་གེའི་ལྡོག་པ་རང་གི་ངོས་ནས་བསྟན་དོན་གོ་བ་མ་ཡིན་པར་རྣམ་དབྱེ་དང་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་སྒོ་ནས་གོ་དགོས་ཀྱི། ཐད་ཀར་གཟུགས་མཐོང་བས་དོན་རང་བཞིན་གྱི་གོ་བའི་རྒྱ་ཡིག་ལྟ་བུ། མེ་ལོང་ལ་གཟུགས་བརྙན་འཆར་བ་བཞིན་མ་ཡིན་པར་སྔོན་རྗེས་མིང་གསུམ་དང་། མགོ་འདོགས་དབྱངས་གསུམ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་དབྱེ་རྣམས་ཆོས་ཉིད་ཇི་ལྟར་སྦྱོར་དགོས་པ་དང་། སྐབས་ཀྱི་བརྗོད་འདོད་ཅི་ཡིན་པའི་སྒོ་ནས་བསྟན་དོན་ལ་སྙེག་དགོས་པ་ཞིག་སྟེ། རྗེས་དཔག་གི་རྟོག་པས་མཚམས་སྦྱོར་དགོས་པ་ཞིག་གོ ། དཔེར་ན། ཀ་ཞེས་ཁོ་ན་བཞག་པས་ཀ་བའི་དོན་མི་སྟོན་པ་ལ། མིང་མཐའ་བ་ཞེས་པའི་རྣམ་དབྱེ་སྦྱར་བ་ན། ད་གཟོད་ཀ་བའི་དོན་སྟོན། དེ་ན། ཁ་ཅིག། ཀ་བཞི་གདུང་བརྒྱད་ཅེས་པའི་ཀས་ཀ་བའི་དོན་མི་སྟོན་པར་ཐལ། ཀ་ཁོ་ནས་ཀ་བའི་དོན་མི་སྟོན་པའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདིར་ཕྱིས་ཀྱི་གདུང་བརྒྱད་ཅེས་པའི་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་དབང་གིས་ཀ་བ་ལ་གོ་དགོས་སོ། ། དེས་ན། བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ལ་རྗེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་ཤུགས་ཆེ་བ་དང་། རྒྱ་ཡིག་ལ་མངོན་སུམ་གྱི་རང་བཞིན་ཤུགས་ཆེ་བ་རྣམས་གོ་བདེ་ཕྱིར་རི་མོར་བཀོད་ན།
(རྣམ་དབྱེ་དང་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར་དགོས)
1.བོད་ཡིག ཡི་གེ(གཟུགས ) ← འབྲེལ་མེད → དོན། (རྫས་ཀྱི་འགྱུར་བའི་གོ་རིམ་ལྟ་བུ)
(རྣམ་དབྱེ་དང་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར་མི་དགོས)
2.རྒྱ་ཡིག ཡི་གེ(གཟུགས) ← ཐད་ཀར་འབྲེལ་ཡོད → དོན། (མེ་ལོང་ལ་གཟུགས་བརྙན་འཆར་བ་ལྟ་བུ)
དཔེར་ན། བོད་ཡིག་ལ་མེ་ཞེས་པའི་གཟུགས་མཐོང་བ་ཙམ་གྱིས་མེའི་གདགས་གཞི་གོ་མི་ཐུབ་པས། མེ་ཞེས་པའི་ཡི་གེའི་གཟུགས་མཐོང་བ་དང་མེའི་གདགས་གཞི་གཉིས་ངོ་འཕྲོད་དགོས་པ་ལ། བར་དུ་ཚ་ཞིང་བསྲེགས་པའི་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་དོན་སྤྱི་ཞིག་བློ་ལ་འཆར་པ་དང་། དེ་ནས་རྗེས་དཔག་གི་བློས་མཚམས་སྦྱོར་བ་ལ་བརྟེན་མེ་དང་མེའི་གདགས་གཞི་གཉིས་ཕན་ཚུན་ངོ་འཕྲོད་དགོས་སོ། །རྒྱ་ཡིག་ལ་ནི་གཟུགས་ཀྱིས་དོན་རྣམས་བསྐྱེད( 望形生意)ཅེས 火ཞེས་པའི་ཡི་གེའི་གཟུགས་འདིའི 火ཡི་དོན་སྤྱི་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པས་ཁྱེར་ནས་ཡོད་པས། གཟུགས་མཐོང་མ་ཉིད་དུ་མེའི་གདགས་གཞི་ཅིག་ཅར་དུ་བློ་ངོར་འཆར་ཡོང་བས། བར་ཏུ་རྗེས་དཔག་གི་རིགས་པས་མཚམས་སྦྱོར་བ་མི་དགོས་སོ། །དེ་ལྟ་ན། རྒྱའི་ཡི་གེའི་གཟུགས་ཀྱི་སྟེང་ནས་དོན་སྟོན་པའི་ཁྱད་ཆོས་འདི་ནི། རྒྱའི་རིག་གནས་ཀྱིས་རྗེས་དཔག་ལ་གཙིགས་ཆེན་མི་བྱེད་པར་མངོན་སུམ་གཙིགས་སུ་འཛིན་པའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་དེ་ཡི་གེའི་སྟེང་གི་མཚོན་ཚུལ་ཡིན་ལ། བོད་ཀྱི་ཡི་གེའི་རྣམ་དབྱེ་དང་བརྗོད་འདོད་ཀྱིས་མཚམས་སྦྱར་དགོས་པའི་ཁྱད་ཆོས་འདི་ནི། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱིས་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ཆ་ལ་གཙིགས་ཆེན་བྱེད་པའི་རྗེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་རྣམས་ཡི་གེའི་སྟེང་གི་མཚོན་ཚུལ་ཡིན་གྱི། རྒྱའི་ཡི་གེ་ལ་མངོན་སུམ་གྱི་རང་བཞིན་དང་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ལ་རྗེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་རྣམས་གོང་མ་ལྷས་བསྩལ་བ་ལྟ་བུ་རྒྱུ་མཚན་བརྗོད་དུ་མེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེས་ན་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་སྤྱི་མཚན་པ་དང་རང་མཚན་པའི་ཁྱད་པར་རྣམས་ཡི་གེའི་སྟེང་ནས་ཇི་ལྟར་མངོན་ཞེ་ན། བོད་ཡིག་སྒྲ་སྦྱོར་དང་རྒྱ་ཡིག་འདྲ་གཟུགས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཡིན་པ་དེས་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་སྟེང་ནས། བོད་ཡིག་ལ་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཞིག་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཡོད་ལ། རྒྱ་ཡིག་ལ་རང་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཡོད་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན། རྒྱ་ལ་གཟུགས་ལ་བལྟས་པས་དོན་རྣམས་མཐོང（望形生意）ཞེས་བཤད་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར། རྒྱ་ཡིག་གི་ཡི་གེ་ཕལ་ཆེ་བ་གཟུགས་ཀྱི་དོན་སྟོན་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་ཏེ། ཕིན་ཉིན་ཧོན་གྱིས་ཕྱོགས་སྡོམ་བྱས་པ་ལྟར་ན། རྒྱའི་ཡི་གེའི་བརྒྱ་ཆའི་བརྒྱད་ཅུ་ནི་སྒྲ་གཟུགས་ཀྱི་ཡི་གེ( 形声字)ཤ་སྟག་ཡིན་ལ། དོན་རྣམས་ཕལ་ཆེར་ཡི་གེ་གང་དེའི་ཟུར་དུ་གནས་པའི་གཟུགས་དེའི་བསྟན་པའི་དོན་དང་འབྲེལ་བ་ཤ་སྟག་ཡིན་ཏེ།དཔེར་ན། ཟུར་གྱི་ཆ 贝ཡི་བྱས་པའི་ཡི་གེ 财、货、贿、赠、贷、贸、贪、费、贵སོགས་ཡོད་ཚད་ནི་ནོར་དང་འབྲེལ་བ་ཤ་རྐྱང་ཡིན་ལ། ཟུར་གྱི་ཆ 言བྱས་པའི་ཡི་གེ 语、谈、说、请、许、诺、读、讨、论རྣམས་ནི་སྐད་ཆ་དང་འབྲེལ་བ་ལྟ་བུའོ། །བོད་ཡིག་ལ་དེ་ལྟ་བུའི་ཁྱད་ཆོས་མེད་པ་རྟོགས་སླ་སྟེ། དཔེར་ན། སྨྲ། གླེང་། བཤད། ཀློག དཔྱད་སོགས་སོ་སོ་སྐད་ཆ་དང་འབྲེལ་བ་ཤ་སྟག་ཡིན་མོད། རྒྱ་ཡིག་ལྟ་བུ་གཟུགས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་ལ་བརྟེན་ནས་དོན་འདྲེན་པའི་ཁྱད་ཆོས་དེ་བོད་ཡིག་ལ་མེད་དོ། །
གཉིས་པ། ཚིག་གི་ངོས་ནས་བཤད་པ།
གཟུགས་འདུ་དང་དོན་འདུའི་ཁྱད་པར་གྱི་ངོས་ནས་བཤད་པར་བྱ། བོད་རྒྱའི་ཚིག་གི་ཁྱད་པར་གཙོ་བོ་ནི་གཟུགས་འདུ་དང་དོན་འདུའི་ཁྱད་པར་འདི་རེད། གཟུགས་འདུ་ཞེས་བྱ་ནི། ཚིག་གི་ཁྲོད་དུ་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཕྲད་ཀྱི་ནུས་པས་མིང་ངམ་ཚིག་ཕྱེད་མ་ཕན་ཚུན་སྦྲེལ་བ་ལ་བརྟེན་ནས། ཚིག་དེའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གོ་བ( 语法意义)དང་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ( 逻辑关系)གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པས་གསལ་བར་བསྟན་པ་ཞིག་དང་། དོན་འདུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི། མིང་ངམ་ཚིག་ཕྱེད་མ་ཕན་ཚུན་བར་ལ་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཕྲད་མི་སྦྱོར་ཞིང་། དེ་ཉིད་རང་ངོས་གྱི་གོ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཚིག་ཧྲིལ་པོའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གོ་བ་དང་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་རྣམས་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་སྒོ་ནས་བསྟན་པ་ཞིག་ལ་བྱ།[24]ཞེས་རྒྱའི་སྐད་བརྡ་སྨྲ་བ་ལན་ཧྲོ་ཞང་གིས་སྨྲ། དེ་ཡང་ཐོག་མར་རྒྱ་དབྱིན་སྐད་ཆའི་ཆོས་ཉིད་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་ལོན་པའི་དོན་སྤྱི་གཉིས་ཡིན་མོད། བོད་རྒྱའི་སྐད་ཆ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་བཀོལ་རུང་བ་ཡིན་པས་འདིར་རིགས་པ་དེའི་ངོས་ནས་དཔྱད་ཙམ་བྱའོ། །
བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་ཐོག་མ་ནས་རྗེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་ཤུགས་ཆེ་ལ། ཡི་གེ་ཡང་མེས་པོ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱི་སྒྲ་སྦྱོར་གྱི་ཡི་གེར་གཏན་ལ་ཕབ་པས། སྐད་ཆ་ལ་ཡང་སྐབས་བསྟུན་གྱིས་རྣམ་དབྱེ་ཅི་རིགས་སྦྱར་ཞིང་རྣམ་པ་ངེས་ཅན་གྱི་ལམ་ནས་དོན་རྣམས་སྟོན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཐོག་མ་ནས་ཡོད་འདུག་སྟེ། དེ་རྣམས་བོད་ལ་བརྡ་སྤྲོད་གྱི་རྣམ་གཞག་ཆེས་སྔ་མོ་ནས་བྱུང་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་སྟེ། གལ་ཏེ་སྐད་ཆ་ལ་རྣམ་པ་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་དོན་སྟོན་དགོས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་རང་བཞིན་དེ་འདྲ་བ་མི་དགོས་ན། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱང་དགོས་པ་མེད་དེ། རྒྱ་ཡིག་ལྟ་བུའོ། ། རྒྱའི་ཡི་གེ་ནི་མིང་ངམ་ཚིག་ཕྱེད་མ་རང་ངོས་ཀྱི་གོ་བ་ལ་བརྟེན་པ་ནས་དོན་རྟོགས་དགོས་པའི་རང་བཞིན་ཅན་ཡིན་པས། བོད་ཡིག་ལྟ་བུ་བར་དུ་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཕྲད་སོགས་སྦྱོར་བའི་རྣམ་པ་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་བརྟེན་དགོས་པ་མ་ཡིན་ཕྱིར། ཇི་ལྟར་སྦྱར་བ་སོགས་སྟོན་པའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་རང་རྐྱ་བ་ཞིག་མེད་པ་འདིས་མཚོན་ཏོ། །བོད་ཀྱི་ཚིག་ལ་སྤྱིར་བཏང་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཕྲད་རང་གཞན་དབང་སོགས་ཅི་རིགས་སྦྱར་ཏེ་བདག་གཞན་དུས་གསུམ་གྱི་ངོ་བོ་སོ་སོར་མ་འདྲེས་པར་བྱས་ལ། རྒྱ་ཡིག་ལ་ནི་དེ་ལྟ་བུ་རེ་རེ་བཞིན་མིང་དང་ཚིག་གི་འབྲེལ་བ་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཕྲད་སོགས་མེད་པས། བདག་གཞན་དང་དུས་གསུམ་གྱི་ཁྱད་པར་རྣམས་ཡི་གེའི་ལྡོག་པ་རང་ངོས་ནས་དཔག་ཚོད་ཙམ་བྱ་དགོས་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་དེ་ལྟ་བུ་ལ་བརྟེན་དགོས་ཀྱི་མེད་དོ། །དེ་ལ་རྟགས་འཇུག་གི་རྩ་བ་ལས། ཡི་གེའི་ཁོངས་ནས་མིང་དབྱུང་ཞིང་། །མིང་གི་ཁོངས་ནས་ཚིག་ཕྱུང་ནས། ། ཚིག་གིས་དོན་རྣམས་སྟོན་པར་བྱེད། །ཅེས་གསུངས་པས་བསྟན་ཏེ། བོད་ཀྱི་སྐད་ཆ་ནི། ཡི་གེ་ཚུན་ཆད་ནས་བརྗོད་པའི་བར་དུ་མུ་ཏིག་ཐག་པའི་རྒྱུན་ལ་བརྒྱུས་པ་དང་འདྲ་ལ། རྒྱའི་སྐད་ཆ་ནི་རྒུན་འབྲུམ་སྣོད་དུ་བླུགས་པ་ལྟ་བུ་རེ་རེའི་བར་ན་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་སྟར་ལ་བརྒྱུས་པ་འདྲ་བའི་འབྲེལ་བ་རྣམ་པར་མངོན་པ་དེ་མེད་འདུག་པས། བོད་ཚིག་རྣམས་རིང་ཤོས་སུ་ཡོད་ལ་རྒྱ་ཚིག་རྣམས་ཐུང་ཤོས་སུ་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཅིག་ཀྱང་འདི་ཡིན་འདུག་གོ །དཔེར་ན།
1. ཁྱད་པར་དུ་ང་རང་ཟུར་ཏུ་བཀར་ནས་མ་གཅིག་དང་བུ་མོ་གཅིག་འབྲལ་མི་ཕོད་པར་ཨ་མས་ངའི་ལག་པ་ནས་བཟུང་སྟེ་བཅང་བཅང་བྱས་ཤིང་། གདོང་མཆི་མས་གང་བའི་ངུ་ངག་གིས་......ཟེར། ཅེས་པ་ལ། [25]“ 她特别把我拉到一边，我们母子俩依依难舍。母亲紧紧握着我的手，泪汪汪地说：...”[26]དཔེར་བརྗོད་འདི་ལས།བོད་དང་རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གཉིས་གསལ་བར་བྱས་འདུག་སྟེ། གཅིག་ནས་གོང་གི་བོད་ཡིག་གི་ཚིག་ལ་བར་དུ་ནས་སྒྲ་དང་རུ་བསྡུས་པའི་ར་ཡིག་སྦྱར་བས་ཚིག་གཅིག་གཤའ་མར་འགྲུབ་མོད། རྒྱ་ཡིག་ལ་ནི་དེ་ལྟ་བུའི་བར་དུ་ཚིག་ཕྲད་དང་རྣམ་དབྱེའི་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་ཚིག་ཧྲིལ་པོ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་ཐག་པ་གཅིག་ལ་རྒྱུན་མི་ཐུབ་པས། ཚིག་ཕྱེད་མ་བཞི་ལ་བསྒྱུར་དགོས་འདུག་གོ །འདི་ལས་བལྟས་ན། བོད་ཡིག་གི་ཚིག་ནི་སྦྲུལ་བསྣུར་བ་ལྟར་བར་དུ་སྟོང་པའི་ཆ་ཅི་ཡང་མེད་ལ། རྒྱ་ཡིག་གི་ཚིག་ནི་སྦལ་བ་ལྡིང་བ་ལྟར་སྔ་ཚིག་དང་ཕྱི་ཚིག་བར་དུ་སྟོང་པའི་ཆ་མང་དུ་ཡོད་འདུག་པས། གཅིག་ལ་གཏན་ཚིགས་དང་རྗེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་ཤུགས་ཆེ་བ་དང་། ཅིག་ཤོས་ལ་མངོན་སུམ་དང་ཐོལ་བྱུང་གི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བ་ཤིན་དུ་གསལ་ལོ། །གཉིས་ནས། བོད་ཀྱི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བ་དང་རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་རང་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བ་དེ་ཡང་ཤིན་དུ་གསལ་ཏེ། བོད་ཡིག་ལ་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་བཀོལ་བ་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་མིང་རང་མཚན་པ་བསྒྱུར་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན། བོད་ཡིག་ཏུ་གདོང་མཆི་མས་གང་བའི་ངུ་ངག་གིས་ཞེས་པའི་གང་ནི་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་ཡིན་མོད། རྒྱ་ཡིག་ལ 泪汪汪ཞེས་མིང་རང་མཚན་པར་བསྒྱུར་འདུག་པ་ལྟ་བུའོ། །
2. དེའི་ཚེ་གྱད་རྣམས་ཀྱིས་གདུང་འཁོར་ལོས་སྒྱུར་རྒྱལ་ལ་བྱ་བ་ལྟར་བྱས་ཏེ་ཞུགས་ལ་ཞེན་པར་འདོད་ཀྱང་མེ་མ་འབར་བ་མ་འགག་པས་འོད་སྲུངས་མ་བསླེབས་པས་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ་སྨྲས་པ་དང་འོད་སྲུངས་བསླེབས་སྟེ། སྒྲོམ་ཕྱེ་རས་དང་ཤིང་བལ་བསལ་ཏེ་སྐུ་མ་ཉམས་པ་ལ་ཕྱག་བྱས་སོ། །[27]རྒྱ་འགྱུར་དུ།“那时，力士们按火葬转轮王的习俗，欲立即火化佛身，但举火不燃，阿尼律陀察知这是因为大迦叶尚未到来。逐向大家说明缘于。大迦叶到来后，开棺去掉布，棉等缠囊物，向未坏佛身礼拜。”[28] དཔེར་བརྗོད་འདི་ཡང་གོང་དང་འདྲ་བར།གཅིག་ནས་བོད་ཡིག་ལ་ཚིག་ཧྲིལ་པོ་གཅིག་ཡིན་ཀྱང་། རྒྱ་ཡིག་ལ་ཚིག་ཕྱེད་མ་མང་དུ་བསྒྱུར་འདུག་པས། དེས་ནི་བོད་ཀྱི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་རྗེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བ་དང་། རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་མངོན་སུམ་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བ་དེ་བསྟན་འདུག་ལ། གཉིས་ནས། བོད་ཡིག་ལ་མིང་སྤྱི་མཚན་པར་ཡོད་པ་རྣམས་རྒྱ་ཡིག་ལ་མིང་རང་མཚན་པར་བསྒྱུར་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན། བོད་ཡིག་ལ་གདུང་ཞེས་པ་རྒྱ་ཡིག་ལ 佛身དང་། བོད་ཡིག་ལ་ཧ་ཅང་སྡུད་པའི་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་ཁོ་ནས་བསྟན་པའི་དོན་རྣམས་རྒྱ་ཡིག་ལ་ཐད་ཀར་མངོན་སུམ་དུ 习俗 ཞེས་པར་བསྒྱུར་པ་དང་། བོད་ཡིག་ལ་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་ཞུགས་ཞེས་པ་སྦྱར་བ་ལ། རྒྱ་ཡིག་ཏུ་མིང་རང་མཚན་པ 火化ཞེས་དང་། བོད་ཡིག་ཏུ་དོན་ལ་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བའི་འོད་སྲུངས་མ་བསླེབས་པས་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ་སྨྲས་པ་དང་ཞེས་ཙམ་གྱི་ཚིག་ཁོ་ན་སྦྱར་བ་ལ། རྒྱ་ཡིག་ཏུ 阿尼律陀察知这是因为大迦叶尚未到来。逐向大家说明缘于ཞེས་བོད་ཚིག་དེའི་དོན་སོ་སོར་འཕྲལ་ཏེ། སྔར་གྱི་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བའི་བོད་ཚིག་དེ་རང་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བའི་རྒྱ་ཡིག་གི་སྦྱོར་སྲོལ་ལྟར་བྱས་འདུག་པ་ལྟ་བུའོ། །དེ་ཅིའི་ཕྱིར་སྙམ་ན། བོད་ཀྱི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་གཅིག་སྡུད་ཤུགས་ཆེ་བའི་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཞིག་ཡོད་པས། ཚིག་ལ་ཡང་སྡུད་པ་ཤུགས་ཆེ་བས་དོན་རྣམས་མིང་གཅིག་གམ་ཚིག་ཐུང་ངུས་སྡུད་ཅི་ཐུབ་བྱེད་དེ།ཚིག་བསྡུ་མང་པོ་བརྗིད་པ་སྟེ། །དེ་དག་ལྷུག་པ་དག་གི་གསོས། །[29]ཞེས་པ་ལྟར། འོད་སྲུངས་མ་བསླེབས་པས་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ་སྨྲས་པ་དང་ཞེས་ཙམ་གྱི་ཚིག་གཅིག་པོས 阿尼律陀察དང་། 逐向大家说明缘于སོགས་ཀྱི་དོན་རྣམས་ཁོངས་སུ་སྡུད་པས་ཚིག་ལ་སོ་སོར་མ་བསྟན་ཀྱང་ཤེས་མོད། རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་མངོན་སུམ་དང་རང་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་དེ་ཤས་ཆེ་བས། བོད་ཚིག་སྡུད་པ་དེ་རྣམས་ཁོ་པ་ཚོའི་སྦྱར་ལུགས་ལྟར་སོ་སོར་ཕྲལ་ཏེ། རང་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བའི་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་ན་རྒྱའི་སྐད་ཀྱི་སྦྱོར་བའམ་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་མཐུན་པས་གོ་བདེའོ། །
3. ཆོས་ཉིད་དང་མི་འགལ་ན་ཆོས་སུ་གཟུང་ལ་དེ་ལྟ་མིན་ན་མི་གཟུང་ངོ་ཞེས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །[30]“若与法性不违，则持为正法，否则不予持取。[31]དཔེར་འདི་ལས།གཅིག་ནས་བོད་ཀྱི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་རྗེས་དཔག་ཅན་དང་རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་མངོན་སུམ་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་རྣམས་མཐོང་ཐུབ་སྟེ། བོད་ཚིག་གཅིག་པོ་རྒྱ་ཚིག་ཕྱེད་མ་བཞི་རུ་བསྒྱུར་འདུག་ལ། བོད་ཚིག་ལ་བར་དུ་དང་སྒྲ་དང་ལ་སྒྲའི་ཕྲད་དང་རྣམ་དབྱེ་སྦྱར་བས། ཚིག་ཧྲིལ་པོའི་སྔ་ཕྱིའི་བར་དུ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཤུགས་ཆེ་ལ། རྒྱ་ཡིག་གི་ཚིག་ཕྱེད་མ་བཞི་ཀའི་བར་གྱི་སྔ་ཕྱིའི་འབྲེལ་བ་རྣམས་ཡུལ་ཙམ་གྱིས་གང་ནས་སྡོད་དགོས་པ་མྱོང་བས་གྲུབ་པ་ལས། ཕྲད་དང་རྣམ་དབྱེ་སོགས་ཀྱི་སོ་སོ་མཚམས་སྦྱོར་བ་མེད་དོ། ། གཉིས་ནས། བོད་ཀྱི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་སྤྱི་མཚན་པ་དང་རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་རང་མཚན་པའི་ཁྱད་པར་རྣམས་མཐོང་ཐུབ་སྟེ། བོད་ཡིག་གི་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་རྣམས་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་མིང་རང་མཚན་པར་བསྒྱུར་འདུག་པ་དཔེར་ན། བོད་ཡིག་གི་ཚིག་འདིའི་ཁྲོད་དུ་ན་སྒྲ་ནི་གལ་འཛུགས་སྟོན་པའི་རྣམ་དབྱེ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་འདིའི་སྐབས་སུ་མིང་སྔ་ཕྱིའི་གལ་འཛུགས་ཀྱི་དོན་སྟོན་པའི་འབྲེལ་བ་སྤྱི་མཚན་པ( 抽象关系)ཞིག་བསྟན་གྱི་ཡོད་མོད། རྒྱ་ཡིག་ལ་ཐད་ཀར་ཡི་གེའི་ལྡོག་པ་རང་གི་ངོས་ནས་གལ་འཛུགས་ཀྱི་དོན་གཤའ་མར་སྟོན་པའི་མིང་རང་མཚན་པ 若ཞེས་པར་བསྒྱུར་པ་ལྟ་བུའོ། ། དེ་ཡང་གསལ་པོར་བཤད་ན། བོད་ཡིག་གི་ན་སྒྲ་ནི་འབྲེལ་བ་སྤྱི་མཚན་པ་སྟོན་པར་བྱེད་པའི་རྣམ་དབྱེ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྐབས་དོན་སོ་སོ་འཇུག་པ་ལྔའི་སྒོ་ནས་མི་འདྲ་མོད། རྒྱ་ཡིག་གི 若ནི་སྒྲའི་སྐབས་བབས་ཀྱི་དོན་ཁོ་ན་ཙམ་སྟོན་པའི་མིང་རང་མཚན་པ་ཞིག་ལས་ན་སྒྲའི་འཇུག་པ་ལྔ་པོ་ཐེག་པ་ཞིག་མ་ཡིན་ནོ། །
གོང་གི་དཔེར་བརྗོད་འདི་དག་ལས་མཐོང་ཐུབ་པ་ནི། བོད་ཚིག་ལ་མིང་དང་ཚིག་ཕྱེད་མའི་བར་དུ་ཚིག་ཕྲད་ཀྱི་ཐག་པས་སྦྲེལ་ནས་ཡོད་པས། དོན་རིལ་པོ་གཅིག་ཏུ་གོ་བ་ལ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་ཆོས་ཉིད་གང་ཡིན་གྱི་གཏན་ཚིགས་ཤིག་ལ་བློ་གཏད་དགོས་པས། ཚིག་ལ་ལྟོས་བཅོས་ཀྱི་གཟུགས་འདུའི( 形合)ཁྱད་ཆོས་མངོན་པར་གསལ་ལ། རྒྱ་ཚིག་རྣམས་ནི་བར་དུ་ཚིག་ཕྲད་རྣམ་དབྱེ་ཡིས་མཚམས་སྦྱོར་བའི་གཏན་ཚིགས་མངོན་པར་ཡོད་པ་དེ་ལྟ་བུ་ལ་བརྟེན་མེད་པས་མཐོང་ཚོད་ལ་སོ་སོ་བ་ལྟར་མཆིས་པས། དོན་རིལ་པོ་རྫོགས་པར་རྟོགས་པ་ལ་མིང་དང་ཚིག་སྔ་མའི་སྟོབས་ཀྱིས་ཕྱི་མའི་འབྲེལ་བ་རྣམས་དྲངས་ཤིང་རྟོགས་དགོས་པས། ཚིག་ལ་དོན་འདུའི( 意合)ཁྱད་ཆོས་ལྷག་ཏུ་གསལ་ལོ། །ཡང་བོད་ཀྱི་ཚིག་ལ་སྤྱི་མཚན་པའི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་ལ། རྒྱའི་ཚིག་ལ་རང་མཚན་པའི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བར་ཡོད་པས། དེའི་ཕྱིར། བོད་རྒྱའམ། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་སྐབས་སུ་ཁྱད་པར་འདི་དག་ཤེས་ན། སྒྱུར་བ་རྣམས་ཕན་ཚུན་ཉ་དང་ཉུང་མ་བསྲེས་པ་ལྟ་བུ་བོད་མ་རྒྱའམ་རྒྱ་མ་བོད་གང་ཡིན་མི་ཤེས་པའི་སྐད་རིགས་ཕུང་གསུམ་པ་ཞིག་ཏུ་མི་འགྱུར་བ་ལ་ཕན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡོད་པས་ཤིན་དུ་གཙོའོ། །
གསུམ་པ། སྡོམ་ཆུང་།
གཤམ་ནས་ས་བཅད་འདིའི་བསྟན་དོན་བོད་རྒྱའི་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་རྣམས་མིང་ཚིག་ཡི་གེ་གསུམ་གྱི་ངོས་ནས་ཇི་ལྟར་མངོན་པ་དཔེར་བཀོད་དེ་བསྟན་ན།
གོང་གསལ་དཔེར་བརྗོད་འདི་ལས་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི། རྒྱ་ཡིག་གི་ཡི་གེའམ་མིང 戴འདིའི་ལྡོག་པ་རང་ངོས་ན་དུས་གསུམ་གྱི་དབྱེ་བ་མི་གསལ་བས་རང་མཚན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་ལ། བོད་ཡིག་གི་མིང་འདོགས་འདི་ལ་དུས་ཀྱི་དབྱེ་བ་སོགས་ཁོངས་སུ་འདུ་བའི་ཆ་ནས་སྤྱི་མཚན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཡོད་དོ། །གཞན་ཡང་རྒྱ་ཡིག་མིང 戴འདི་ལ་རང་གི་བསྟན་བྱ་གཤའ་མ་དེ་ལས་དོན་གཞན་སྟོན་པའི་ཆ་ཏོག་ཙམ་ཡང་མེད་མོད། བོད་ཡིག་གི་མིང་འདོགས་ལ་རང་གི་བསྟན་བྱ་འདོགས་པའི་དོན་ལས་གཞན་དུས་ཀྱི་ཆ་སྟོན་པའི་དོན་ཞིག་ཀྱང་འདུས་པས་བོད་ཀྱི་མིང་ལ་རྗེས་དཔག་གམ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཞིག་ཀྱང་འདུས་ཡོད་དོ། །ཚིག་གི་ངོས་ནས་བལྟས་ན། བོད་ཚིག་རྣམས་ལ་དུས་གསུམ་གྱི་དབྱེ་བ་ལྟར་གདགས་དང་འདོགས། བཏགས། ཐོགས་ཞེས་སོ་སོར་ཚིག་གི་ཁྲོད་དུ་བཅུག་པས་མིང་དེའི་སྟོབས་ཀྱིས་ཚིག་ཧྲིལ་པོ་རྗེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་བྱིན་ཏེ་འདས་མ་འོངས་ད་ལྟ་གསལ་བར་སྟོན་ལ། རྒྱ་ཚིག་རྣམས་ལ་མིང戴འདིའི་སྟོབས་ཀྱིས་དུས་གསུམ་གྱི་དབྱེ་བ་སྟོན་པའི་ནུས་པ་མེད་པས་ཡི་གེ་གཞན་གྱི་གྲོགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྟོན་དགོས་སོ། །
ས་བཅད་གསུམ་པ། ཁྱད་པར་དེ་དག་ལོ་ཙཱའི་སྐབས་སུ་ཕན་ཚུན་ཇི་ལྟར་བསྒྱུར་དགོས་པའི་སྐོར་བཤད་པ།
དང་པོ། དོན་འདུ་ཅན་དང་གཟུགས་འདུ་ཅན་གྱི་བརྗེ་སྒྱུར་ཐབས་ལམ་བཤད་པ།
དོན་འདུ་དང་གཟུགས་འདུའི་དོན་རྣམས་གོང་ནས་འཆད་ཟིན་པས་འདིར་བསྐྱར་དུ་མི་ཟློས་པར་བྱ། རྒྱ་ཡིག་འདི་དོན་འདུ་ཅན་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་བཤད་ན། རྒྱ་ཡིག་ལ་ངེས་གཏན་གྱི་བརྡ་སྤྲོད་མེད་པས་རང་ཚིག་སྔ་ཕྱིའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་རྣམས་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་སྟོན་པ་མི་གཙོ་བར་ཐ་སྙད་རང་ངོས་ཀྱི་ནུས་པས་སྟོན་པ་ཤུགས་ཆེ་ལ། བོད་ཡིག་ལ་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ཆ་ཚང་བས་མི་ཚད་དུས་གསུམ་གྱི་དབྱེ་བ་ཧ་ཅང་གསལ་བས་རང་ཚིག་སྔ་ཕྱིའི་འབྲེལ་བ་རྣམས་བརྡ་སྤྲོད( 语法)དང་ཐ་སྙད( 词汇)ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་ནུས་པས་སྟོན་གྱི་ཡོད། དེ་ལས་གཙོ་ཆེར་ནི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ནུས་པར་བརྟེན་པ་ཤུགས་ཆེའོ། །ཡང་གཅིག་བཤད་ན། རྒྱ་ལ་བརྡ་རྟགས་ཚེག་ཤད་ཀྱི་རྣམ་གཞག( 标点符号)འདི་ཐོག་མ་ནས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་ཕྱིས་ནས་བྱུང་བ་འདིའི་ངོས་ནས་ཀྱང་རྒྱ་ཡིག་ནི་ཐོག་མ་ནས་མིང་ཚིག་སྔ་ཕྱིའི་བར་དུ་རྐྱེན་གྱིས་མཚམས་སྦྱོར་བ་སོགས་མེད་པའི་དོན་འདུ་དངོས་མའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཡིན་པ་ཧ་ཅང་གསལ། དཔེར་ན། 时彼国中，有一长者，多财饶宝，悭贪暴恶，无有慈悲。时有一婢，不得宁处。ཞེས་པའི་ཚིག་འདིའི་བར་གྱི་ཚེག་རྣམས་དོར་ན།ཚིག་གི་གཅོད་མཚམས་དང་དོན་གྱི་སྔ་ཕྱིའི་འབྲེལ་བ་ཡན་ཆད་ཐ་སྙད་རང་ངོས་ཀྱི་ནུས་པ་ལ་བརྟེན་དགོས་པ་ལས་ཐབས་ཤེས་གཞན་མེད་དོ། །དེ་ལྟ་ན། རྒྱ་བོད་ཕན་ཚུན་གྱི་ལོ་ཙཱའི་སྐབས་ཁྱད་པར་འདི་ལ་ངེས་ཤེས་ཟབ་མོ་འདྲོངས་རྗེས། ཕན་ཚུན་རང་རང་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྟར་བསྒྱུར་དགོས་སོ། །གཤམ་ནས་དཔེར་འགའ་བཀོད་ན།
1. རྒྱ་ཡིག། 如是我闻：一时佛在阿梨提国。时彼国中，有一长者，多财饶宝，悭贪暴恶，无有慈悲。时有一婢，不得宁处。《贤愚经》[32]( 作者：佛学在线 发表日期：2006-12-22 来源：佛学在线)བོད་འགྱུར། མདོ་མཛངས་བླུན་ལས། འདི་སྐད་བདག་གིས་ཐོས་པ་དུས་གཅིག་ན། བཅོམ་ལྡན་འདས་མཉམ་ཡོད་ན་རྒྱལ་བུ་རྒྱལ་བྱེད་ཀྱི་ཚལ་མགོན་མེད་ཟས་སྦྱིན་གྱི་ཀུན་དགའ་ར་བ་ན་བཞུགས་སོ། །དེའི་ཚེ་ན། ཡུལ་དེ་ན་ཁྱིམ་བདག་ལོངས་སྤྱོད་དང་ལྡན་པ་སེར་སྣ་ཅན་སྙིང་རྗེ་མེད་པ་ཞིག་ལ་བྲན་མོ་རྒན་མོ་ཞིག་ཡོད་དེ། (ལེའུ་བཅུ་དགུ་པ་བྲན་མོ་དབུལ་མོས་ཀཱ་ཏ་ཡ་ན་དབུལ་པས་བཙོངས་པའི་ལེའུ་ལས། [33]p161)ཞེས་པའི་དཔེར་བརྗོད་འདི་ལས་མཐོང་ཐུབ་སྟེ། རྒྱ་ཡིག་གི་ཚིག་ཕྱེད་མ་སོ་སོའི་བར་དུ་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཕྲད་ཀྱིས་མཚམས་སྦྱར་བ་མེད་པར། སྔ་ཕྱིའི་འབྲེལ་བ་རྣམས་ཐ་སྙད་རྐྱང་པའི་ནུས་པས་གོ་དགོས་ཀྱི་གཞན་གྱི་གོ་ཐབས་མེད་པ་ལྟ་བུ་དང་། དེ་དང་བསྡུར་ན། བོད་ནི་མིང་ཚིག་སྔ་ཕྱིའི་བར་དུ་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཕྲད་སོགས་ཀྱི་གཅོད་མཚམས་དང་སྔ་ཕྱིའི་འབྲེལ་བ་གསལ་བར་བསྟན་ཡོད་པས་ཚིག་ཧྲིལ་པོར་མཐོང་ཚོད་ལ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ངེས་ཅན་ལྡན་པས་གཟུགས་འདུ་ཡི་གེའི་ཁྱད་ཆོས་ཧ་ཅང་གསལ་ལོ། །
2.རྒྱ་ཡིག་ཏུ། 尔时彼天及五百天子，远尘离垢， 得法净眼，飞还天宫。《贤愚经》[34]( 作者：佛学在线 发表日期：2006-12-22来源：佛学在线)བོད་འགྱུར་དུ། ལྷའི་སྲས་པོ་དེ་དག་རྡུལ་དང་བྲལ་དྲི་མ་དང་བྲལ་ཏེ་ཆོས་ལ་ཆོས་ཀྱི་མིག་རྣམ་པར་དག་པར་གྱུར་ནས་ཕྱིར་ལྷའི་གནས་སུ་དོང་ངོ་། །(《མཛངས་བླུན་གྱི་མདོ》[35]p164)
3. བོད་ཡིག་ཏུ། བཙན་པོས་ཨཱ་ཙརྱ་བོ་དྷྭ་ས་ཏྭིའི་བཞིན་དུ་ལ་ལྟ་སྤྱོད་གྱིས་ཤིག་གསུངས་པས་ཏོན་མུན་པ་རྣམས་ཁྲོས་ཏེ། (བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང[36]p187-188)རྒྱ་འགྱུར་དུ། 藏王吩咐”当依阿阇黎菩提萨埵的见行而行”(《布顿佛教史》蒲文成译[37]p119)གོང་གི་དཔེར་བརྗོད་འདི་གཉིས་ལ་བལྟས་ནའང་། ཚིག་སོ་སོར་རང་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་པར་གསལ་པས་མང་དུ་མི་སྤྲོས་སོ། །
གཉིས་པ། མིང་སྤྱི་མཚན་པ་དང་རང་མཚན་པའི་བརྗེ་སྒྱུར་ཐབས་ལམ་བཤད་པ།
བོད་ཀྱི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་དང་། རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་རང་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་བོད་ཡིག་གི་ཚིག་སྦྱོར་གྱི་བབ་ནི་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་དོན་རྣམས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་བསྟན་པ་ལ་ཕྱོགས་ཆེ་མོད། རྒྱའི་ཚིག་སྦྱོར་གྱི་བབ་ལ་མིང་རང་མཚན་པ་བཀོལ་པ་ཤིན་ཏུ་མང་བས་དོན་རྣམས་སྣང་བརྙན་གྱི་ལམ་ནས་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་པར་སྟོན་པ་ལ་ཕྱོགས་ཆེ་བར་ཡོད་དེ། དཔེར་ན།
1. དཀོར་ཟ་བ། - 吃闲饭 བོད་ཡིག་ཏུ་དཀོར་ཞེས་པ་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་ཡིན་ཀྱང་། རྒྱ་ཡིག་ཏུ 闲饭ཞེས་མིང་རང་མཚན་པར་བསྒྱུར་འདུག བོད་ཡིག་གི་དཀོར་གྱི་དོན་ལ་སྣང་བརྙན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཏོག་ཙམ་ཡང་མ་མཆིས་མོད། རྒྱ་ཡིག་གི 闲饭ལ་སྣང་བརྙན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཤིན་ཏུ་གསལ་བ་ལྟ་བུའོ། །
2. 九牛二虎之力 - ནུས་ཤུགས་ཡོད་དགུ་བཏོན་པ། དཔེར་འདིའི་བོད་ཚིག་གི་དོན་ནི་མིང་རང་ངོས་ཀྱི་དོན་ལ་བསྟན་ནས་གོ་དགོས་ཏེ། ནུས་ཤུགས་དང་ཡོད་དགུ། བཏོན་པ་སོགས་ཀྱི་མིང་རེ་རེའི་རྩ་བའི་དོན་ལ་བསྟན་ཅིང་། མིང་སོ་སོའི་སྔ་ཕྱིའི་འབྲེལ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་གོ་དགོས་ཀྱི། ཚིག་སྤྱིའི་སྣང་བརྙན་ལ་བརྟེན་ནས་དོན་ལ་བསྙེགས་པའི་ཁྱད་ཆོས་དེ་མེད་དོ། །རྒྱ་ཡིག་གི 九牛二虎之力འདིའི་དོན་ནི་སྣང་བརྙན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་དགོས་ཀྱི། མིང་གི་རྩ་བའི་དོན་གྱིས་བསྟན་བྱ་མི་སྟོན་ཏོ། །གལ་སྲིད་རྒྱ་ཡིག་གི་སྣང་བརྙན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་འདི་བོད་ཡིག་ལའང་སྣང་བརྙན་ཅན་དུ་བསྒྱུར་ན། གླང་དགུ་སྟག་གཉིས་ཀྱི་ཤུགས་ཞེས་སུ་འགྱུར་འགྲོ་བས་བོད་སྐད་མ་ཡིན་ནོ། །
3. རྩྭ་དང་རྩི་ཤིང་།- 花草树木བོད་ཡིག་ལ་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་རྩི་ཤིང་ཁོ་ན་སྦྱར་བས་ཀྱང་རྒྱ་ཡིག་གི་མིང་རང་མཚན་པ 花草树木 ཞེས་པའི་ཡི་གེ་བཞི་པོའི་དོན་རྣམས་མ་ལུས་པར་སྟོན་ཐུབ་སྟེ། བོད་ཡིག་གི་རྩི་ཤིང་ཞེས་པའི་མིང་འདིའི་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་མེ་ཏོག་དང་རྩྭ། ལྡུམ་བུ། ལྗོན་ཤིང་གི་རིགས་ཡོད་ཚད་འདུས་པས་རྩི་ཤིང་ཞེས་ཙམ་གྱིས་འཐུས་མོད། རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་རང་མཚན་དང་སྣང་བརྙན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཤས་ཆེ་ལ། དེ་དག་ཀྱང་ཁོང་པ་ཚོའི་སྐད་ཀྱི་ངོས་ན་མངོན་ཡོད་པས་བོད་ཡིག་ལྟར་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་གཅིག་གིས་དོན་རིལ་པོ་ཞིག་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་བསྟན་པ་མ་ཡིན་པར། 花草树木ཞེས་གཟུགས་ཅན་དེའི་གཟུགས་རེ་རེ་དཔེར་ན 木ལྟ་བུ་སྣང་བརྙན་གྱི་ལམ་ནས་བསྟན་གྱི་ཡོད་དོ། །
4. 挡也挡不住----བཀག་ཀྱང་མི་ཁོག དཔེར་བརྗོད་འདིའི་རྒྱ་ཡིག་གི་མིང 挡སྔ་ཕྱི་གཉིས་ཀ་སྒྲ་གཟུགས་དོན་གསུམ་འདྲ་ཡང་། བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཚེ་རྒྱ་ཡིག་ལྟ་བུ་མིང་སྔ་ཕྱི་སྒྲ་གཟུགས་དོན་གསུམ་འདྲ་བར་བསྒྱུར་མི་ནུས་སོ། །བོད་ཡིག་གི་མིང་བཀག་དང་རྒྱ་ཡིག་གི་མིང 挡འདི་གཉིས་དོན་གྱི་ཆ་ནས་འདྲ་མོད། ཕྱི་མའི 挡དེའི་ཚབ་ལ་བཀག་འདི་མི་སྦྱར་བར། ཁོག་ཅེས་མིང་སྤྱི་མཚན་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཡོད། དེ་ལྟར་དུ་བསྒྱུར་ན་བོད་ཡིག་གི་སྦྱོར་སྲོལ་དང་མཐུན་གྱི། རྒྱ་ཡིག་གི་སྦྱོར་འགྲོས་ཇི་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་ན། བཀག་ཀྱང་མི་བཀག་ལྟ་བུར་འགྱུར་བས་བོད་ཡིག་ཡིན་ཀྱང་བོད་སྐད་དངོས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་སྦྱོར་ཚུལ་མ་ཡིན་ནོ། །
5.རྒྱ་ཡིག་ཏུ། 是会的将来还我，佛眼相看。你惹不还，我叫你目前流血。[38]བོད་འགྱུར་དུ། ཡག་པོ་བྱས་ནས་ཚུར་སློག་ན་ངས་སྙིང་རྗེ་བལྟས་ནས་བཞག་ཆོག གལ་ཏེ་མ་སློག་ན་ད་ལྟ་རང་ཁྱོད་བཞུ་མར་ལ་ཕུ་བཏབ་པ་ལྟར་བཟོ་རྒྱུ་ཡིན།[39] དཔེར་བརྗོད་འདིའི་ཁྲོད་ཀྱི་རྒྱ་ཡིག་གི 佛眼相看ཞེས་པ་དང 目前流血ནི་རང་མཚན་དང་སྣང་བརྙན་གྱི་རང་བཞིན་ཤུགས་ཆེ་བའི་རྒྱུན་འཇགས་ཚིག་ཅིག་ཡིན་མོད། བོད་ཡིག་ཏུ་ཇི་བཞིན་ཕབ་སྒྱུར་བྱས་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱན་གྱི་གཟིགས་ཞེས་དང་མིག་མདུན་དུ་ཁྲག་ཐོན་ཅེས་སུ་འགྱུར་བས་ཧ་ཅང་དགོད་བྲོ་ལ་བོད་ཀྱིས་མི་གོ་བས། འདིའི་རིགས་བསྒྱུར་བ་ལ་སྐབས་བསྟུན་གང་འཚམ་བཞིན་རང་མཚན་པ་རྣམས་སྤྱི་མཚན་པར་བསྒྱུར་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན། 佛眼相看ཞེས་པ་བོད་ཡིག་གི་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་སྙིང་རྗེས་ཞེས་པར་སྒྱུར་འདུག་པ་དང་། 目前流血བཞུ་མར་ལ་ཕུ་བཏབ་པ་ལྟར་བཟོ་རྒྱུ་ཡིན་ཅེས་སུ་བསྒྱུར་བས་བོད་ཀྱི་གོམས་གཤིས་སུ་གྱུར་པའི་བརྡའི་སྦྱོར་ལུགས་དང་མཐུན་ནོ། །
6.这样办得很经济，可以减轻人们的负担--དེ་འདྲ་བྱས་ན་འགྲོ་སོང་ཆུང་བས་མི་དམངས་ཀྱི་ཁུར་བོ་ཡང་དུ་གཏོང་ཐུབ། [40]དཔེར་བརྗོད་འདི་ནི་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་དཔེ་ཞིག་ཡིན། སྐབས་འགར་རྒྱ་ཡིག་ལ་མིང་སྤྱི་མཚན་པར་ཡོད་པ་བོད་ཡིག་ཏུ་ཡང་མིང་རང་མཚན་པར་ཕབ་སྒྱུར་བྱེད་དགོས་པ་ཡོད་དེ། དཔེར་བརྗོད་འདིའི་ཁྲོད་ཀྱི་རྒྱ་ཡིག་གི་མིང 经济འདི་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་ཡིན་ཀྱང་། བོད་དུ་ཇི་བཞིན་མིང་སྤྱི་མཚན་པར་བསྒྱུར་ན་མ་ཡིག་གི་དོན་གྱི་གོ་བ་ལོག་པར་འགྲོ་སྟེ། དཔེར་ན། བོད་ཡིག་ལའང་རྒྱ་ཡིག་གི་མིང 经济འདི་ཇི་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་ན་དཔལ་འབྱོར་ཞེས་པར་བསྒྱུར་དགོས་པས་དོན་ཅི་ཡིན་མི་ཤེས་པར་འགྱུར་འགྲོ་བས། འདི་ལྟ་བུའི་སྐོར་རྣམས་བོད་ཡིག་ཏུ་ངེས་པར་མིང་རང་མཚན་པ་འགྲོ་སོང་ཆུང་བ་ཞེས་པར་བསྒྱུར་ན་དོན་དང་མི་འགལ་ལ་བོད་སྐད་ཀྱི་སྦྱོར་ཚུལ་དང་ཡང་མཐུན་ནོ། ། དེའི་ཕྱིར་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་གྱི་སྐབས་སུ། སྤྱི་ཆ་ནས་བོད་ཀྱི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བའི་ངེས་ཤེས་འདྲོངས་ཐོག།མཐའ་གཅིག་ཏུ་ལྟ་བ་གཅིག་ཆོད་དུ་མ་སོང་བར་སྐབས་སྐབས་སུ་ཐུན་མིན་གྱི་ སྟོབས་ཀྱིས་གང་ལ་གང་འཚམ་དུ་བསྒྱུར་དགོས་སོ། །
གཞན་ཡང་། བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀར་མིང་གི་ངོ་བོ་གཅིག་ཅན་དུ་བསྒྱུར་དགོས་པའང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན།
7. ཧེ་བག་ཤིག་ཙམ་ལ་ཁྱད་པར་མཛོ་ཙམ།-- 差之毫厘，失之千里。 དཔེར་བརྗོད་འདི་ནི་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཀའི་མིང་གི་ངོ་བོ་བསྒྱུར་མི་དགོས་པར་ཁྲིགས་སེ་འགྲིག་པ་ཡིན་པས།མ་ཡིག་ལ་ཇི་བཞིན་ཡོད་ན་བུ་ཡིག་ལའང་དེ་ལྟར་དུ་བསྒྱུར་བས་འཐུས་སོ། །ལོ་ཙཱ་ནི་ཧ་ཅང་རྙོག་འཛིང་ཆེ་བ་ཡིན་པས་ལག་ལེན་གྱི་སྐབས་སུ། སྐབས་བསྟུན་བཞིན་བདེ་ལྕག་འཁྱུག་པོའི་སྒོ་ནས་གང་ལ་འཚམ་དུ་བསྒྱུར་དགོས་ཀྱི། ལྟ་བ་གཅིག་ཆོད་དང་ཕྱོགས་གཅིག་གི་མཐར་ལྷུང་བས་མི་འོས་སོ། །
གསུམ་པ། ཚིག་རིང་ཐུང་ཕན་ཚུན་དུ་བསྒྱུར་བའི་ཐབས་ལམ་བཤད་པ།
ས་བཅད་གོང་མ་དག་ལས་འཆད་པ་ལྟར་བོད་ཀྱི་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་ལ་སྤྱི་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་དང་རྗེས་དཔག་གམ་གཏན་ཚིགས་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བ་དང་། རྒྱའི་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་ལ་རང་མཚན་དང་མངོན་སུམ་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བ་དེའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཚིག་མང་ཆེ་བ་ཅུང་ཟད་རིང་ཤོས་སུ་ཡོད་ལ། རྒྱ་ཚིག་ཕལ་མོ་ཆེ་ནི་ཐུང་གྲས་སུ་ཡོད་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། ཡིན་ནའང་། མཐའ་གཅིག་ཏུ་བོད་ཚིག་རིང་བ་དང་རྒྱ་ཚིག་ཐུང་བའི་ངེས་པའང་མ་མཆིས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་ཕན་ཚུན་ལོ་ཙཱའི་སྐབས་སུ་རང་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྟར་ཐུང་བ་རྣམས་རིང་བ་དང་།རིང་བ་རྣམས་ཐུང་བར་བསྒྱུར་དགོས་ཀྱི་རྡོ་ཆགས་བཙན་སྒྲིག་དང་ཨུ་ཚུགས་གླེན་རྟགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ངེས་ཅན་དུ་མ་ཡིག་གི་རྣམ་པ་ཇི་བཞིན་དུ་ཐོན་པར་བསྒྱུར་དགོས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཤམ་ནས་ཀུན་ཆེན་དོལ་བུ་བའི《རི་ཆོས་ངེས་དོན་རྒྱ་མཚོར》ཐེག་པ་ཆེན་པོ་མདོ་སྡེའི་རྒྱན་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་ལེའུར་བྱས་པ་ལས་ལུང་དྲངས་པའི་འགྱུར་ཞིག་དཔེར་བཀོད་དེ་བཤད་ན།
1. རྒྱ་འགྱུར། ：(《大乘庄严经纶》云) 性信心形入，成净菩提胜。[41]བོད་འགྱུར། ： མདོ་སྡེ་རྒྱན་ལས། རིགས་དང་ཆོས་ལ་མོས་པ་དང་། །དེ་བཞིན་སེམས་ནི་བསྐྱེད་པ་དང་། །སྦྱིན་ལ་སོགས་སྒྲུབ་པ་དང་། །སྐྱོན་མེད་པ་ལ་འཇུག་ཉིད་དང་། །སེམས་ཅན་རྣམས་ཡོངས་སྨིན་བྱེད་དང་། །ཞིང་ནི་རྣམ་པར་སྦྱོང་བ་དང་། །མི་གནས་མྱ་ངན་འདས་པ་དང་། །བྱང་ཆུབ་མཆོག་དང་སྟོན་པའོ། །
འགྱུར་འདི་གཉིས་བསྡུར་ན། འགྱུར་གཉིས་ཀྱི་དོན་གཅིག་མོད་རྒྱ་འགྱུར་ལ་ཚིག་ཐུང་བ་དང་། བོད་འགྱུར་ལ་ཚིག་རིང་པོར་ཡོད་པས་གཉིས་ཀ་མ་ཡིག་གཅིག་ལས་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ཅེས་ན་ཡིད་མི་ཆེས་པ་ལྟ་བུར་ཡོད་མོད། དོན་ལ་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཚིག་སྦྱོར་སྤེལ་ལུགས་དང་བརྡ་སྤྲོད་ལུགས་སོགས་མི་འདྲ་བས་ཡིན་གྱི་ཆད་ལྷག་བྱུང་བ་སོགས་མ་ཡིན་ནོ། །རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ལ་མངོན་སུམ་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བས་མིང་དང་མིང་གི་བར་དུ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་མངོན་པར་གསལ་བ་མེད་པས། 性信心形入， 成净菩提胜。ཚིག་འདི་ལ་མཚོན་ལ། མིང་སོ་སོའི་བར་དུ་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཕྲད་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར་བ་མེད་པར་གཅིག་འཕྲོར་གཅིག་གཏུགས་པས་ཐུང་ངུར་ཡོད་ལ། བོད་ཀྱི་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་ལ་རྗེས་དཔག་གི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བས་མིང་དང་མིང་གི་བར་དུ་ཕྲད་དང་རྣམ་དབྱེ་སོགས་སྦྱར་དགོས་པས་རིང་པོར་ཆགས་པ་ཡིན་ནོ། །དཔེར་ན། བོད་ཡིག་ཏུ། རིགས་དང་ཆོས་ལ་མོས་པ་དང་། །ཞེས་པ་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ན། 性信ཙམ་གྱིས་ཆོག་པ་དང་། དེ་བཞིན་སེམས་ནི་བསྐྱེད་པ་དང་། །ཞེས་པར 心དང་། སྦྱིན་ལ་སོགས་སྒྲུབ་པ་དང་། །ཞེས་པ་ལ 形དང་། སྐྱོན་མེད་པ་ལ་འཇུག་ཉིད་དང་། །ཞེས་པར 入དང་། སེམས་ཅན་རྣམས་ཡོངས་སྨིན་བྱེད་དང་། །ཞེས་པར 成དང་། ཞིང་ནི་རྣམ་པར་སྦྱོང་བ་དང་། །ཞེས་པར净དང་། མི་གནས་མྱ་ངན་འདས་པ་དང་། །བྱང་ཆུབ་མཆོག་དང་སྟོན་པའོ། །ཞེས་པ་ལ 菩提胜ཞེས། བོད་ཚིག་རྡོག་པོ་གཅིག་ལ་རྒྱ་ཡིག་འབྲུ་གཅིག་གིས་འཐུས་དོན་ནི། རྒྱའི་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་ལ་བོད་ཀྱི་ལྟར་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་རང་བཞིན་མངོན་པར་གསལ་བ་དེ་མེད་པར་མིང་སོ་སོ་ཡུལ་ཙམ་གྱིས་གང་ནས་སྡོད་དགོས་པ་མྱོང་བས་གྲུབ་དགོས་པ་ལས། 性信, 心, 形,入，成, 净, 菩提胜བར་དུ་སྔ་ཕྱིའི་འབྲེལ་བ་འདྲེན་པ་ལ་མངོན་པར་གསལ་བའི་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཕྲད་སོགས་སྦྱར་མི་དགོས་པས་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟ་ན། རྒྱ་ཡིག་གི་མིང་དེ་ཚོ་འབྲེལ་མེད་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། འབྲེལ་ཡོད་ཡིན་ཀྱང་འབྲེལ་བ་ཡི་གེའི་ངོར་མངོན་པར་གསལ་མི་དགོས་པར་ཚིག་སྤྱིའི་ཤུགས་ན་གབ་ནས་ཡོད་དོ། །
2. བོད་ཡིག་ཏུ། དེའི་དུས་སུ་ཧྭ་ཤང་མངོན་ཤེས་ཅན་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཕོ་ཉ་བ་འཕགས་པ་བྱང་སེམས་ཀྱི་སྤྲུལ་པ་ཞིག་འོང་སྟེ་འདི་འདྲའོ་ཞེས་འབག་བྱས་སོ། །[42] ཞེས་པའི་རྒྱ་འགྱུར་ལ། 当时，有位具神通的和尚说藏地派来的使者中有位菩萨的化身，详说其相貌特征，并捏制出其面具像。[43]དཔེར་འདི་ནི་བོད་ཚིག་ཐུང་བ་དང་རྒྱ་ཚིག་རིང་བའི་དཔེར་ཞིག་ཡིན། བོད་ཡིག་ཏུ་འདི་འདྲའོ་ཞེས་འབག་བྱས་སོ་ཞེས་ཚིག་སྦྱོར་གྱི་བབ་ནི་དཀྱུས་ཅིག་ཏུ་བསྟན་པ་ཙམ་ཞིག་ཡིན་མོད། རྒྱ་འགྱུར་དུ་ཁ་ཇེ་གསལ་དུ་བཏང་བ་ལ་མིང་ལྷག་མ་སྦྱར་ཏེ་ཚིག་ཇེ་རིང་དུ་བཏང་འདུག་གོ །དེ་ལྟར་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་ཕལ་ཆེར་བོད་ཡིག་ལ་སྤྱི་མཚན་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བ་དང་རྒྱ་ཡིག་ལ་རང་མཚན་གྱི་རང་བཞིན་ཤས་ཆེ་བས་ཡིན་པར་སྙམ། བོད་ཡིག་འདི་སྤྱིར་བཏང་མིང་སྤྱི་མཚན་པ་བཀོལ་ཏེ་དོན་རྣམས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་བསྟན་པར་ཕྱོགས་ཆེ་ལ། རྒྱ་ཡིག་འདི་སྤྱི་བཏང་མིང་རང་མཚན་པ་བཀོལ་ཏེ་དོན་རྣམས་སོ་སོ་སྣང་བརྙན་གྱི་ལམ་ནས་བསྟན་པར་ཕྱོགས་ཆེ་བར་ཡོད་དོ། །
3. རྒྱ་ཡིག་ཏུ། 天地无言泣，同哀素月沉。青史垂功绩，红梅极育恩。[44]( 见《天安门诗抄》)བོད་འགྱུར་དུ། དགུང་ནམ་མཁའི་དབྱིངས་དང་ནོར་འཛིན་གཞིར། །ཀུན་ཡིད་གདུང་ངུ་ཅོའི་སྒྲ་ཡི་ཁྲོད། །ངེས་ཚ་གདུང་སྐྱོབ་པའི་བསིལ་ཟེར་གྱི། །སྐུའི་འོད་དཀར་ནུབ་པར་མྱ་ངན་ཞུ། །སྲིད་འདི་ན་འགྲན་ཟླ་ཀུན་བྲལ་བའི། །རྗེ་ཁྱེད་ཀྱི་རྣམ་ཐར་ཡི་གེར་འཁོད། །ཐུགས་བརྩེ་བས་བསྐྱངས་པའི་བཀའ་དྲིན་དེ། །དུས་ནམ་ཡང་བརྗེད་པར་དཀའ་བ་ཡིན། །
གོང་གསལ་གྱི་མ་ཡིག་དང་འགྱུར་གཉིས་ཀ་མིང་ཚིག་ཡི་གེ་གང་གི་ངོས་ནས་ལྟོས་ན་ཡང་གཅིག་ཉིད་གཅིག་ལ་ཐད་ཀར་འཕྲོད་པ་ཕལ་ཆེར་གཅིག་ཀྱང་མེད་པས། བོད་འགྱུར་འདིའི་མ་ཡིག་འདི་ཡིན་ཅེས་ན་ཡིད་མི་ཆེས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་མོད། དོན་ལ་ལོ་ཙཱ་བ་ཉིད་རྒྱ་བོད་གཉིས་ཀའི་སྐད་ཀྱི་གོམས་ལུགས་ལ་བྱང་བས་ཚིག་འགྲོས་གཤའ་མར་མ་བསྒྱུར་བར། རང་རང་སྐད་ཀྱི་གོམས་སྦྱོར་ལྟར་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ཏེ། རྒྱ་ཚིག་དོན་ཟབ་ཅིང་ཚིག་བསྡུས་ཆེ་བ་རྣམས་དོན་སོ་སོར་འཕྲལ་ཞིང་གཏན་ཚིགས་མ་འཁྱོལ་བར་བྱས་ཏེ་བོད་སྐད་ལ་གོམས་སྦྱོར་ཆེ་བ། གེ་སར་སྒྲུང་ནང་གི་གླུའི་ཚིག་སྦྱོར་དང་འདྲ་ཆེ་བ་བོད་སྐད་རང་གི་སྦྱོར་ཚུལ་དངོས་དང་མཐུན་པར་བསྒྱུར་པས། མ་ཡིག་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར་པ་ཡིན་ཀྱང་འགྱུར་ཡིག་ཉིད་བོད་རྩོམ་དངོས་ཀློག་པ་དང་འདྲ་བས་འགྱུར་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་ནི་འདི་དག་ཡིན་ནོ། ། སྒྱུར་བ་བོས་སྒྱུར་བའི་ཚེ་ན་རྒྱའི་བསམ་གཞིག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་མ་བྱེད་པར་བོད་རང་གི་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་དང་ཀློག་པ་པོའི་རོལ་མྱོང་བྱེད་ཚུལ་དང་མཐུན་པར་བསྒྱུར་འདུག་པས་འགྱུར་འདི་དག་ནི་ང་ཚོའི་མིག་ལྟོས་བྱེད་ས་ཡིན་ནོ། །
བཞི་པ། ངེས་ཚིག་དང་དགག་ཚིག་གི་བརྗེ་སྒྱུར་ཐབས་ལམ་བཤད་པ།
འདིར་ངེས་ཚིག་དང་དགག་ཚིག་ཅེས་པ་ནི་རྒྱ་ཡིག་གི 否定与肯定ཞེས་པ་དེ་ཡིན་པས་གཞན་དུ་གོ་བར་མི་བྱའོ། །བོད་དང་རྒྱའི་བསམ་གཞིགས་བྱེད་སྟངས་ལ་གོང་ནས་བཤད་པའི་ཁྱད་པར་དེ་དག་ལས་ངེས་ཚིག་ཤས་ཆེ་བ་དང་དགག་ཚིག་ཤས་ཆེ་བའི་ཁྱད་པར་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་ལ། སྐད་ཀྱི་སྟེང་ན་འདི་ལྟར་མངོན་ཏེ། རྒྱ་ཚིག་ལ་དགག་ཚིག་ཏུ་ཡོད་པ་བོད་ཚིག་ཏུ་ངེས་ཚིག་གིས་མཚོན་པ་དང་། བོད་ཡིག་ལ་དགག་ཚིག་ཏུ་ཡོད་པ་རྒྱ་ཡིག་ལ་ངེས་ཚིག་གིས་མཚོན་གྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་དེ་ཡང་མཐའ་གཅིག་ཏུ་མ་ངེས་པས་སྐབས་བསྟུན་བཞིན་བསྒྱུར་དགོས་སོ། །འདིར་དཔེར་བརྗོད་འགའ་བཀོད་ན།
1. རྒྱ་ཡིག་ཏུ”我只有一本书”ཞེས་པར། བོད་ཡིག་ཏུ། ང་ལ་དཔེ་ཆ་གཅིག་ལས་མེད། དཔེར་བརྗོད་འདི་ལས་རྒྱ་ཚིག་ནི་ངེས་ཚིག་ཡིན་མོད། བོད་ཡིག་ཏུ་ངེས་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཐབས་མེད་པས་དགག་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས་སོ། །
2. རྒྱ་ཡིག་ཏུ། ：中华人民共和国成立到第三个五年计划的完成，共有时间十八年”[45]བོད་འགྱུར་དུ། ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་བཙུགས་པ་ནས་ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་གསུམ་པ་མ་གྲུབ་པར་ཁྱོན་སྡོམ་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་ཡོད་པ་རེད། [46] དཔེར་འདིའང་རྒྱ་ཚིག་ལ་དགག་སྒྲ་མེད་ཀྱང་བོད་ཚིག་ལ་དགག་སྒྲ་ཡོད་དོ། །
དཔེར་བརྗོད་འདི་ནི་མའོ་ཙེ་ཏུང་གི་གསུང་རྩོམ་གཅེས་བསྡུས་དེབ་ལྔ་པ་ལས་བདམས་པ་ཞིག་ཡིན། འདིའི་མ་ཡིག་ནི་ངེས་ཚིག་ཅིག་ཡིན་མོད། ཀུན་གྱིས་ཁས་ལེན་པའི་བོད་འགྱུར་མ་དེའི་ནང་དུ་དགག་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་འདུག ཁོ་བོས་བསམ་ན་རྒྱ་ཚིག་ཇི་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་ནའང་མ་ཡིག་དང་མི་འགལ་བ་ལྟ་བུར་སྣང་མོད། སྔར་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཉམས་མྱོང་ཅན་དེ་ཚོས་དགག་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་འདུག་པ་ལ་རྒྱུ་མཚན་ཆེན་པོ་རེ་ཡོད་ངེས་བསམ་ཏེ་བཞག་པ་ཡིན་ནོ། །དངོས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡིན་པ་དཔྱད་པར་འཚལ་ལོ། །
3. རྒྱ་ཡིག་ཏུ”不错”ཞེས་པར། བོད་ཡིག་ཏུ་། ཡང་དག་པ།ལེགས་པོ། ཞེས་ངེས་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས།
4. རྒྱ་ཡིག་ཏུ། “无可否认”ཞེས་པར། བོད་ཡིག་ཏུ། ཁས་ལེན་དགོས། ཞེས་ངེས་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས་སོ། །
ཟུར་བལྟའི་དཔྱད་གཞི།
[1][2][18][40][44] འཕྲིན་ལས་ཆོས་གྲགས་ཀྱིས་བརྩམས། བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་རིགས་ལམ་རྣམ་བཤད་བློ་གསལ་འཇུག་ངོགས། [M] ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2010:65.68. 380. 380. 444
[3][7][21] གངས་ཅན་རིག་མཛོད། དེབ་བཅུ་པ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། དེབ་གསུམ་པ། [M] བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008:453. 293. 362.
[4] ཁྲི་བསམ་གཏན་དང་ཚེ་དབང་ཐར་གྱིས་བསྒྲིགས། སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་སྒྲོན་མེ། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2002:317.
[5][24] 刘宓庆. 翻译与语言哲学[M]. 北京: 中国对外翻译出版社, 2004:31. 42-43.
[6] 陈定安. 英汉比较与翻译[M]. 北京: 中国对外翻译出版社 1998:276.
