གནད་བསྡུས། རྩོམ་འདིའི་ནང་བོད་རིག་པའི་མཁས་དབང་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེའི་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་གི་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཞིགས་ནས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཐབས་སྐོར་དང་། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་རྒྱ་བོད་ཡུལ་དུ་དར་སྐབས་རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པར་གྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་དང་མཇུག་འབྲས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ། ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་ཁག་བར་གྱི་གླེང་མོལ་དང་དེ་བཞིན་གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་སྨྲ་བའི་རིག་གཞུང་གི་གཞི་འཛིན་ས། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་དུ་འགྱུར་བ་བྱ་རྒྱུའི་ཐད་ཀྱི་ཤར་ཕྱོགས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ། དེ་བཞིན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔྱད་ཡིག་ལེགས་སྒྲིག་དང་ཡིག་བསྒྱུར་གྱི་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་རིན་ཐང་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་ནང་དོན་རྣམས་མདོར་བསྡུས་ཀྱིས་བྲིས་འདུག
གནད་ཚིག བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན། རིག་གཞུང་གནས་ཚད། རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན། གྲུབ་མཐའ་ཁག་བར་གྱི་གླེང་མོལ།
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།] B948 [ཡིག་ཚང་མཚོན་བྱང་།] A [རྩོམ་གི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག] 1005-5746(2019)01-001-18
སྐུ་ཞབས་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་མཆོག་ནི་བོད་རིག་པའི་མཁས་པ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་སྔ་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གླིང་བོད་རིག་པའི་ཚན་ཁག་གི་ཀྲུའུ་རེན་དང་། བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་གླིང་གི་འགོ་འཛིན་སོགས་ཀྱི་འགན་བཞེས་མྱོང་། ད་ལྟ་ཁོང་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་མཚན་ཉིད་རིག་པ་དང་ཆོས་ལུགས་རིག་པའི་སློབ་གླིང་གི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་དང་། འབུམ་རམས་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མའི་སློབ་དཔོན་བཅས་ཡིན། སྐུ་ཞབས་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས་ནས་ད་ཕན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་ཕྱག་ལས་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་གནང་སྟེ། ཕྱི་རབས་པ་རྣམས་ལ་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་འབྲས་མང་པོ་བཞག་གནང་ཡོད། ཁོང་གི་གསུང་རྩོམ་དེབ་དང་པོ་《བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་རྩ་གནད》ཅེས་པ་དེ་སྤྱི་ལོ1992ལོར་པར་དུ་སྐྲུན་རྗེས། རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ལས་རིགས་ནང་བག་ཆགས་བཟང་པོ་བྱུང་ཡོད། སྐབས་འདིར། དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས་ལ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་། དེའི་ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཐབས་སྐོར་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་ནང་དོན་རྣམས་མདོར་བསྡུས་གླེང་རྒྱུ་ཡིན།
སྨྱུག་འཛིན་པ། རྒན་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས། སྐུ་ཁམས་བཟང་། ངོས་ནས་《བོད་ལྗོངས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་རིག་གཞུང་དུས་དེབ》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གི་མངགས་བཅོལ་ལྟར། ཁྱེ ད་རང་གི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཐབས་ཐད་བཅར་འདྲི་ཐུང་ངུ་ཞིག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པས། རྒན་ལགས་ནས་མཛད་བྲེལ་ལ་མ་འཛེམས་པར་གུས་པའི་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཁྱེད་རང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་སློབ་སྦྱོང་དང་ཞིབ་འཇུག་མཛད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་། བོད་རིག་པ་མཁས་ཅན། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་དང་། དེ་བཞིན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ། ལོ་ཙཱ་བ་གྲགས་ཅན་ཆོས་དཔོན་ཧྥ་བཙུན་（法尊）ནམ་བོད་སྐད་དུ་བློ་བཟང་ཆོས་འཕགས་ཞུ་བ་སོགས་མཁས་པ་ཆེན་པོ་དང་མི་སྣ་གྲགས་ཅན་མང་པོ་དང་ལས་འབྲེལ་བྱུང་ཞིང་། ཁོང་རྣམ་པའི་དྲུང་ནས་སློབ་སྦྱོང་ཞུ་བའི་སྐལ་བ་བཟང་པོ་ཐོབ་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་ལས་འབྲེལ་དེ་དག་གིས་ཁྱེད་རང་གི་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱང་ཚད་ཐད་ཤུགས་རྐྱེན་ཅི་འདྲ་ཐེབས་ཚུལ་སྐོར་མདོར་བསྡུས་ཤིག་གསུངས་རོགས།
རྒན་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་མཐུན་རྐྱེན་མང་པོ་ཚང་དགོས། ཡིན་ནའང་མི་ཞིག་གི་མྱོང་བརྒྱུད་དང་མི་ཚེ་ནི་ཚད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་པས། མཐུན་རྐྱེན་ཚང་མ་ཚང་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་དཀའ་བ་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་ཆེས་མ་མཐའི་ཆ་རྐྱེན་འགའ་ཤས་ངེས་པར་དུ་ཚང་དགོས། གལ་ཏེ་དེ་ལས་ལྡོག་ན་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་ནི་གླེང་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་རེད། དང་ཐོག་བོད་རྒྱ་སྐད་ཡིག་གི་རྨང་གཞི་ངེས་ཅན་ཡོད་དགོས། ངས་བོད་སྐད་ཡིག་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་ངས་ཤེས་པ་ཚང་མ་དེང་རབས་ཀྱི་བོད་ཡིག་རེད། བོད་ཡིག་གི་བརྡ་རྙིང་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དམིགས་བསལ་ཚིག་ལ་ཤེས་རྟོགས་ཉུང་ཉུང་ཡིན། མི་འདང་བའི་ཆ་དེ་གསབ་ཆེད། སྤྱི་ལོ1977ལོར་ང་རང་པེ་ཅིན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་ཚན་ཁག་ཏུ་གཟབ་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས། ང་རང་གི་ལས་ཁུངས་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གླིང་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་སྐད་ཡིག་ཚན་ཁག་ཏུ་གནའ་བོའི་བོད་ཡིག་གི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་དང་གཟབ་སྦྱོང་སློབ་མ་དང་ལྷན་དུ་གནའ་བོའི་བོད་ཡིག་དང་འབྲེལ་བའི་སློབ་ཚན་ཉན་པ་ཡིན། སྐབས་དེར་ང་ཚོར་སློབ་ཚན་དེ་ཁྲིད་མཁན་ནི་བོད་རིག་པ་མཁས་ཅན། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རིག་གཞུང་ཆེད་མཁས་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་མཆོག་རེད། བསླབ་གཞིའི་ནང་དོན་ཡང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་འདེམ་བསྒྲིགས་དང་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་འདེམ་བསྒྲིགས་སྐོར་རེད། བསླབ་ཚན་ཚང་མར་ངས་སློབ་ཚན་མ་འཚོགས་གོང་སྔོན་སྦྱོང་བྱེད་པ་དང་། ཚོགས་དུས་གཟབ་ནན་གྱིས་ཉན་པ། གཙོ་གནད་ཟིན་བྲིས་འགོད་པ། ཚོགས་ཚར་རྗེས་བསྐྱར་སྦྱོང་བཅས་བྱས་པ་མ་ཟད། དགེ་རྒན་རྣམ་པ་དང་བློ་མཐུན་རྣམ་པར་བཀའ་འདྲི་མང་པོ་ཞུས་པ་ཡིན། དེ་ལྟར་རྒྱུན་བསྲིངས་ལྷོད་མེད་ཀྱིས་ལོ་གཉིས་རིང་སྦྱངས་པས་ཡར་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་ལ། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཐད་ཀྱི་དཔེ་ཆ་མང་པོ་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་བལྟ་ཀློག་ཐུབ་པར་གྱུར་སོང་། ཡིན་ནའང་ངའི་ངོས་ནས་བཤད་ན། དེའི་གོ་བ་ལོན་པ་ཙམ་གྱིས་མི་འགྲིག་ཅིང་། ད་དུང་བོད་ཡིག་གི་དཔེ་ཆ་དེ་དག་ཁྲོད་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད་དཔྱད་གཞི་རྒྱ་ཡིག་ཐོག་སྒྱུར་ན་གཞི་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཐུབ། དེར་བརྟེན་ངས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་དཔེ་ཆ་ཡིག་བསྒྱུར་གྱི་ལས་དོན་དེ་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་ལ་ངེས་པར་མཁོ་བའི་རྨང་གཞིའི་སྦྱོང་བརྡར་དང་སྟ་གོན་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ངས་སྔ་ཕྱིར་དེང་རབས་ཀྱི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་མཁས་པ་ཆེན་པོ་དང་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་མོ་ཆོས་དཔོན་ཧྥ་བཙུན་（法尊）དང་། ཆོས་དཔོན་ཀོན་ཁུང་།（观空） དགེ་བསྙེན་ཀོ་ཡོན་ཞིང་།（郭元兴） སྐུ་ཞབས་ཝང་སེན།（王森）སྐུ་ཞབས་ཧན་ཅིང་ཆིང་（韩镜清）བཅས་ལ་བཀའ་སློབ་ཞུ་མྱོང་ཡོད། ཁོང་རྣམ་པས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་ལ་གཞིགས་ནས། སངས་རྒྱས་ཆོས་གཞུང་ལོ་ཙཱ་བྱ་ཐབས་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་བྱ་དགོས་པ་དང་། དེའི་ཐབས་ཤེས་བཟང་ཤོས་ནི་དཔེ་བསྡུར་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད་ཅེས་བཀའ་སློབ་གནང་བྱུང་། དེ་ཡང་དཔེ་བསྡུར་ཞེས་པ་ནི་བསྒྱུར་ལེགས་ཤོས་ཀྱི་བོད་རྒྱ་སྐད་རིགས་གཉིས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་གཉིས་བསྡུར་བ་གཏོང་གིན་བལྟ་ཀློག་བྱ་རྒྱུ་དེར་ཟེར་བ་དང་། བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ནང་དོན་ནས་བརྡ་སྤྲོད་གྲུབ་གཞིའི་བར་དང་། བོད་རྒྱ་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཐོག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་བར་གྱི་གཤིབ་བསྡུར་ནས་ཚིག་འགྲུབ་ཐབས་བཅས་བར་ཚང་མ་གསལ་པོར་རྟོགས་པར་བྱས་ཐོག ཉམས་མྱོང་ཕྱོགས་བསྡོམས་དང་བྱ་ཐབས་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད། ཆོས་དཔོན་ཧྥ་བཙུན་དང་ཆོས་དཔོན་ཀོན་ཁུང་ནས་མཛུབ་ཁྲིད་ཞིབ་ཚགས་གནང་བའི་འོག ངས་ཆོས་དཔོན་ཧྥ་བཙུན་གྱིས་བསྒྱུར་གནང་བའི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི《ལམ་རིམ་བསྡུས་དོན》དང་《དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོ》དང་། ཆོས་དཔོན་ཀོན་ཁུང་དང་ཁོང་གི་སློབ་མས་བསྒྱུར་གནང་བའི་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་བསྟན་བཅོས་གྲགས་ཅན《དབུ་ཚད་ཀྱི་དཀའ་བའི་གནད》སོགས་མ་ཡིག་དང་བསྒྱུར་ཡིག་དཔེ་བསྡུར་བྱས་ནས་གཟབ་ནན་གྱིས་བལྟ་ཀློག་ཞུས་པ་ཡིན། ཕྱིས་སུ་སྐུ་ཞབས་ཝང་སེན་མཆོག་ནས་ལོ་རབས་སུམ་ཅུ་པར་ནན་ཏན་གྱིས་ཕྱག་བྲིས་གནང་བའི《དབུ་མ་རྩ་ཤེས》སཾ་བོད་རྒྱ་ཤན་སྦྱར་ཞིག་ང་ལ་གཡར་པོ་གནང་བྱུང་བས། ང་རང་ལ་དགོས་འདོད་ནོར་བུ་ཞིག་ཐོབ་པ་ལྟར་ཡིད་དགའ་བས་མྱོས། གང་དེ་བལྟ་ཀློག་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ངས་བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀྱི་ཐ་སྙད་དང་ཚིག་དུམ་གལ་ཆེ་བ་དག་བཤུས་ནས་གཤིབ་བསྡུར་ལེགས་པར་བྱས། ཕྱིས་སུ་ཆོས་དཔོན་ཀོན་ཁུང་དང་སྐུ་ཞབས་ཧན་ཅིང་ཆིང་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་མཛུབ་ཁྲིད་འོག་རང་ཉིད་ཀྱིས་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པའི་འགོ་བརྩམས། ངའི་ལོ་ཙཱའི་བརྩམས་འབྲས་དང་པོ་དེ་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པས་འཆད་འཁྲིད་གནང་ཞིང་། ཁོང་གི་བུ་སློབ་རྒྱལ་ཚབ་དར་མ་རིན་ཆེན་གྱིས་ཟིན་བྲིས་བཀོད་པ་ལས་གྲུབ་པའི་བསྟན་བཅོས་ཏེ། དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་ལུགས་ཀྱི་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་དཀའ་གནད་བརྒྱད་བསྟན་པ་འགོ་བརྗོད་དུ་《དཀའ་གནད་བརྒྱད་ཀྱི་ཟིན་བྲིས》ཞེས་པ་དེ་རེད། གང་དེ་ཆོས་དཔོན་ཀོན་ཁུང་དང་སྐུ་ཞབས་ཧན་ཅིང་ཆིང་གིས་བཟོ་བཅོས་གཏན་འཁེལ་གནང་རྗེས《འཛམ་གླིང་ཆོས་ལུགས་ཞིབ་འཇུག》ཐོག་སྤེལ་ཡོད། དེ་ནས་ངས་སླར་ཡང་ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་འཇིགས་མེད་དབང་པོས་བརྩམས་གནང་བའི་《གྲུབ་མཐའ་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ》དང་། དབལ་མང་པཎྜི་ཏ་དཀོན་མཆོག་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས་གནང་བའི《ས་རྙིང་བཀའ་བརྒྱུད་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་མགོ་སྨོས་ཙམ་མུ་ཏོའི་རྒྱངས་འབོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བྱ་གཏོང་སྙན་སྒྲོན་བདུད་རྩིའི་བསངས་གཏོར》ཞེས་པ་སོགས་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་སྒྱུར་བ་མ་ཟད། དེ་དག་ཀྱང་དགེ་བསྙེན་ཀོ་ཤིན་ཡོན་གྱིས་ཞུ་དག་གནང་རྗེས་པར་དུ་བསྐྲུན་ཡོད།
དཔེ་བསྡུར་དང་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་། དེ་ལྟ་བུའི་བྱ་ཐབས་ནི་བྲོ་མེད་ཅང་ཅང་ཞིག་དང་། ཐ་ན་ལྐུག་རྟགས་ལྟ་བུར་མངོན་ཡང་། དེར་གོ་ཉིས་ཆོད་ཀྱི་ཕན་འབྲས་ཐོན་པ་སྟེ། གཅིག་ནས་ལོ་ཙཱའི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་ཐུབ་པ་དང་། གཉིས་ནས་བོད་རྒྱ་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་འགྲོ་བ། གསུམ་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཕན་ཚུན་འགྲེལ་བརྗོད་དང་། གསབ་རེས་བྱེད་པ་བརྒྱུད་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་གོ་བ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་འགྲོ་བ་དང་། གཅིག་རྒྱན་གཅིག་གིས་བྱེད་ཐུབ་པའི་མྱོང་བ་ཟབ་མོ་ཞིག་བྱུང་། ད་དུང་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནི་རྒྱུ་ཆ་བཙལ་འཚོལ་དང་། ཤེས་བྱ་གསོག་འཇོག རྨང་གཞི་འདིང་བ་བཅས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན། དེ་མིན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་རྨང་གཞིའི་དུས་སྐབས་སུ། ངས་བོད་ཡིག་ཐོག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དཔེ་ཆ་སྣེ་རིགས་ལྔ་ནན་ཏན་གྱིས་བལྟས་པ་ཡིན། དེ་དག་ཁྲོད་ནས་རིགས་གཅིག་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་ཐད་ཀྱི་དཔེ་ཆ་རེད། དེ་ནི་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་མཆོག་དང་སྐུ་ཞབས་ཝང་སེན་ནས་ང་ལ་གནང་བའི་བཀའ་སློབ་ལྟར་བལྟ་ཀློག་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། སྐུ་ཞབས་ཝང་སེན་གྱིས། ཐུའུ་བཀྭན་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མའི་བསྟན་བཅོས་གྲགས་ཅན《ཐུའུ་བཀྭན་གྲུབ་མཐའ》ཞེས་པ་དེར་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་སྐོ ར་བཤད་ཡོད་ལ། བོན་ཆོས་སྐོ ར་ཡང་བཤད་ཡོད་པ་དང་། མདོ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐོར་བཤད་ཡོད་ལ། སྔགས་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐོར་ཡང་བཤད་ཡོད་པ། རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲུབ་མཐའི་བསམ་བློ་བཤད་ཡོད་ལ། བོད་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་ཀྱང་བཤད་ཡོད་པ། དེ་མིན་གྲུབ་མཐའི་བཞེད་ཚུལ་ལྟ་བ་བཤད་ཡོད་ལ། ལོ་རྒྱུས་གདན་རབས་ཀྱང་གླེང་ཡོད་པ་མ་ཟད། དཔྱད་གཞི་ཞིབ་ཚགས་པ་དང་། སྒྲོམ་གཞི་ཚགས་དམ་ལ། གཙོ་གནད་འབུར་དུ་ཐོན་པ་བཅས་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེ་བས་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ཞུ་དགོས་པ་ཞིག་ནི་ཐུའུ་བཀྭན་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་ཁོང་རང་ནི་དགེ་ལུགས་པ་ཡིན་ན་ཡང་ཁོང་གིས་གྲུབ་མཐའ་དང་ལུགས་གཞན་གྱི་བསམ་བློར་དཔྱད་དཔོག་དང་ངོ་སྤྲོད་གནང་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་ཁྲོད་ཇོ་ནང་པའི་གྲུབ་མཐའི་སྐོར་ཕུད། དེ་མིན་ཅུང་དྲང་པོ་དྲང་བཞག་དང་གནད་ལ་འཁེལ་བ་ཞིག་བྱུང་ཡོད། དཔེ་ཆ་དེའི་རྒྱ་བསྒྱུར་མ་ཡང་ཡོད། དེ་གཉིས་གཤིབ་བསྡུར་གྱིས་བལྟས་ན་ཆོག་ཅེས་བཀའ་གནང་བྱུང་ལ། ངས་ཀྱང་སྐུ་ཞབས་ཝང་ལགས་ཀྱི་བཀའ་བཞིན་དཔེ་ཆ་དེ་ནན་གྱིས་བལྟས་པས་བློ་བསྐྱེད་ཆེན་པོ་བྱུང་། ཕྱིས་སུ་རྒན་དུང་དཀར་ལགས་ནས་ ཞིབ་འཇུག་སློབ་མར་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བཞེད་པ་དང་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་སློབ་ཁྲིད་གནང་སྐབས་ཀྱང་དཔེ་ཆ་དེ་མ་དཔེར་བཟུང་ནས་ཁྲིད་གནང་སོང་། ང་རང་ནས་རྒན་དུང་དཀར་ལགས་ཀྱི་དྲུང་ནས་བསླབ་ཚན་དེ་ཚར་གཉིས་ཉན་པ་ཡིན། སྐབས་དེར་རྒན་དུང་དཀར་ལགས་ནས་དབལ་མང་པཎྜིཏ་དཀོན་མཆོག་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས་གནང་བའི《ས་རྙིང་བཀའ་བརྒྱུད་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་མགོ་སྨོས་ཙམ་མུ་ཏོའི་རྒྱངས་འབོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བྱ་གཏོང་སྙན་སྒྲོན་བདུད་རྩིའི་བསངས་གཏོར》ཞེས་པ་དེ་ང་ལ་འོས་སྦྱོར་གནང་བྱུང་། དཔེ་ཆ་དེ་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་གཞི་རྩའི་བཞེད་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་གནང་བའི་བསྟན་ཆོས་ཤིག་རེད། དཔེ་ཆ་དེ་ཁ་གསལ་ཞིང་གོ་བདེ་ལ། ཤིན་ཏུ་རྩ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པས། དཔེ་ཆ་དེ་རག་རྗེས་ངས་སྔ་ཕྱིར་ཉུང་མཐར་ཡང་ཐེངས་བཅུ་ཙམ་ཞིབ་བལྟ་བྱས་པ་མ་ཟད། དེའི་ནང་གི་ལེའུ་གལ་ཆེ་བ་དག་རྒྱ་ཡིག་ལ་སྒྱུར་བ་ཡིན། དེ་ལྟར་དཔེ་དེབ་དེ་གཉིས་ལ་ཞིབ་བལྟ་བྱས་པ་བརྒྱུད། ང་རང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་འཕེལ་རིམ་དང་། གྲུབ་མཐའ་སོ་སོའི་བཞེད་དོན་གཙོ་བོ་དང་བསམ་བློའི་ཁྱད་ཆོས་རགས་ཙམ་རྟོགས་བྱུང་། ཡིན་ནའང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་ཆུ་ཚད་དེ་ལྟ་བུས་ཅི་ལ་འགྲི ག ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་སྔར་བས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་ཆེད། ང་རང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཁག་གི་ཚབ་མཚོན་བསྟན་བཅོས་བཀླག་འགོ་བརྩམས་པ་ཡིན། དེ་ལྟར་ངས་སྔ་ཕྱིར་ཞིབ་བལྟ་དང་རགས་བལྟ་བྱས་པའི་དཔེ་ཆའི་གྲས་སུ་དགེ་ལུགས་པའི་སྲོལ་གཏོད་པ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་《བྱང་ཆུབ་ལམ་རིམ་ཆེན་མོ》དང་། 《རྟེ ན་འབྲེལ་བསྟོ ད་པ》 《དཀའ་གནད་བརྒྱད་ཀྱི་ཟིན་བྲིས》《དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོ》སོགས་དང་། བཀའ་བརྒྱུད་པའི་མི་སྣ་གཙོ་གྲས་སྒམ་པོ་བ་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེའི་《ལམ་རིམ་ཐར་པའི་རྒྱན》དང་། རུས་པའི་རྒྱན་ཅན་གྱི《མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་ཐར་དང་མགུར་འབུམ》ཇོ་ནང་པའི་མི་སྣ་གཙོ་གྲས་དོལ་པོ་བ་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི《རི་ཆོས་ངེས་དོན་རྒྱ་མཚོ》རྙིང་མ་བའི་མི་སྣ་གཙོ་གྲས་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་པའི《ཀློང་ཆེན་མཛོད་མདུན》སོགས་ཡོད། གཞན་ཡང་ཁོ་བོས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་མི་སྣ་གཙོ་བོའི་མྱོང་བརྒྱུད་དང་། འཕྲིན་ལས། དེ་བཞིན་ཁོང་རྣམ་པའི་དགོངས་པའི་འགྱུར་ལྡོག་རྒྱུས་ལོན་གསལ་པོ་ཡོང་ཆེད། 《རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་རྣམ་ཐར》དང་། 《མར་པ་ལོ་ཙཱ་བའི་རྣམ་ཐར》《མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་ཐར》བཅས་བལྟ་ཀློག་བྱས་པ་ཡིན། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བསམ་བློའི་འབྱུང་ཁུངས་དང་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རྒྱུན་གསལ་རྟོགས་སྔར་ལས་ལྷག་པ་ཡོང་ཆེད། ད་དུང་རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འཁོད་པའི་བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་ལ་བལྟས་པ། དཔེར་ན་བོད་ཡིག་ཐོག་གི 《བུ་སྟོ ན་ཆོས་འབྱུང》དང་ཏཱ་ར་ནཱ་ཐའི《རྒྱ་གར་ཆོས་འབྱུང》ཀུན་མཁྱེན་འཇིགས་མེད་དབང་པོའི་《གྲུབ་མཐའ་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ》བཅས་དང་། རྒྱ་ཡིག་ཐོག་གི་ལུས་ཝི་ཡིས་བྲིས་པའི《རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འབྱུང་ཚུལ་མདོར་གླེང》（吕溦《印度佛学源流略讲》）ཞེས་པ་དང་། ད་དུང་དེང་རབས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་མཁས་པས་བྲིས་གནང་བའི་རང་སོའི་གྲུབ་མཐའི་ཆོས་འབྱུང་ལོ་རྒྱུས་དཔེར་ན། 《རྙིང་མའི་ཆོས་འབྱུང》དང་། 《ས་སྐྱའི་ཆོས་འབྱུང་གཅེས་བསྡུས》《བཀའ་བརྒྱུད་ཆོས་འབྱུང་ནོར་བུའི་ཕྲེང་བ》《ཇོ་ནང་པའི་ཆོས་འབྱུང་ཟླ་བའི་སྒྲོན་མེ》《དགེ་ལུགས་པའི་ཆོས་འབྱུང་བེེཌཱུརྱ་སེར་པོ》སོགས་ཞིབ་པར་བལྟས་པ་ཡིན།
བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསྟན་བཅོས་དེ་དག་ལ་བལྟ་ཀློག་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་དོགས་གནད་མང་པོ་ཞིག་འཕྲད་པ་དང་། དོགས་གནད་དེ་དག་སེལ་ཆེད་ངས་སྔ་ཕྱིར་དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་། ཤར་གདོང་རིན་པོ་ཆེ། ཐུབ་བསྟན་ཉི་མ་རིན་པོ་ཆེ། སྐུ་ཞབས་མཁྱེན་རབ་འོད་ཟེར་མཆོག ཆོས་དཔོན་ཧྥ་བཙུན་མཆོག ཆོས་དཔོན་ཀོན་ཁུང་མཆོག སྐུ་ཞབས་ཝང་སེན་མཆོག སྐུ་ཞབས་ཧན་ཅིང་ཆིང་མཆོག སྐུ་ཞབས་མི་ཉག་མགོན་པོ་མཆོག སྐུ་ཞབས་བཤད་སྒྲུབ་མཆོག སྐུ་ཞབས་ཡེ་ཤེས་མཆོགདགེ་བསྙེན་ཀོ་ཤིང་ཡོན་སོགས་ལ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར། ཁོང་རྣམ་པས་རྩ་ཆེའི་མཛུབ་སྟོན་གནང་བྱུང་། སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད་ང་རང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་འགྱུར་དང་། ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བཞེད་དོན་གྱི་གཞི་རྩའི་ནང་དོན་དང་། གཏན་ཚིགས་གྲུབ་གཞི། ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས། རིགས་གཞུང་གི་འབྱུང་ཁུངས་སོགས་ཅུང་ཆ་ཚང་བའི་ཐོག་ནས་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་ཐུབ་བྱུང་། དུས་རབས་གོང་མའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་བཅུ་པར། སྟབས་ལེགས་པར་ང་རང་ནས་ཧྥང་ལི་ཐན་（方立天）དང་། ལུས་ཏ་ཅེ།（吕大吉） མུ་ཀྲུང་ཅན་（牟钟鉴）སོགས་སྐུ་ཞབས་རྒན་གྲས་ཁག་ཅིག་ངོ་ཤེས་ཤིང་། ཁོང་རྣམས་ཀྱི་དྲུང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་། རྒྱ་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ལོ་རྒྱུས། ཀྲུང་གོའི་མཚན་ཉིད་རིག་པ། ཆོས་ལུགས་རིག་པ་སོགས་ཐད་ཀྱི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཐབས་སློབ་སྦྱོང་ཞུས་པས། དེས་ང་རང་གི་ཤེས་བྱའི་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་གྲུབ་གཞི་རིམ་འཕར་ལེགས་བསྒྱུར་ཐུབ་བྱུང་།
སྨྱུག་འཛིན་པ། ཁྱེད་རང་ནས་གསུང་རྩོམ་དེབ་དང་པོ《བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་རྩ་གནད》ཅེས་པ་དེ་སྤྱི་ལོ1992ལོར་དཔེ་སྐྲུན་བྱས་རྗེས་རིགས་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ལས་རིགས་ནང་བག་ཆགས་བཟང་པོ་བྱུང་ཡོད། ཁྱེད་རང་ནས་ཕྱག་རྩོམ་དེའི་འབྱུང་རྐྱེན་སྐོར་གསུང་རོགས། ཁྱེད་རང་ནས་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔའི་གོང་དུ་བྲིས་གནང་བའི་ཕྱག་རྩོམ་དེར་གདེང་འཇོག་ཅི་འདྲ་གནང་གི་ཡོད།
རྒན་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་། རྨང་གཞི་འདིང་རྒྱུ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུ་གཉིས་བར་དུས་ཀྱི་ཐད་ནས་སྔ་ཕྱིའི་ཁྱད་པར་ཡོད་ལ། ཆབས་ཅིག་དེ་གཉིས་བར་སྣོལ་འདྲེས་དང་ཕན་ཚུན་མཉམ་བསྲེས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཡང་ཡོད་པས། དེ་གཉིས་ཡོངས་སུ་སོ་སོར་གནས་པ་ཞིག་མིན། ཐོག་མར་ངས་དཔེ་བསྡུར་གྱི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་ལོ་ཙཱ་སྦྱོང་སྐབས་དགེ་ལུགས་པའི་སྲོལ་གཏོད་པ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་དེ་གཙོ་གནད་དུ་བཞག་ནས་ཤེས་རྟོ གས་ཐུབ་པ་བྱས་པ་དང་། ཕྱིས་སུ་ངས་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་མི་སྣའི་ཁྲོད་ནས་འཐུས་ཚབ་རང་བཞིན་ཆེ་ཤོས་ལྡན་པའི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་མཆོག་ཞིབ་འཇུག་གི་གཙོ་གནད་ཁ་ཕྱོགས་ལ་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཡོད། ངས་སྤྱད་པའི་བྱ་ཐབས་ནི་གཙོ་གནད་དམ་འཛིན་དང་། ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་འགག་གཏོར་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་གསུང་རྩོམ་མང་པོའི་ཁྲོད་ནས་ངས་《ལམ་རིམ་བསྡུས་དོན》དང་《དཀའ་གནད་བརྒྱད་ཀྱི་ཟིན་བྲིས》གཉིས་བདམས་པ་ཡིན། དཔེ་ཆ་དེ་གཉིས་ལ་ངས་བལྟ་ཀློག་བསམ་གཞིགས་ནན་པོ་བྱས་པ་དང་། རྨང་གཞི་དེའི་ཐོག་གང་དེའི་ནང་གི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་བསམ་བློ་རྟོགས་ཐབས་བྱས་ཤིང་། དེའི་བསམ་བློའི་ཁྱད་ཆོས་གསལ་སྟོན་དང་། དཔེ་ཆ་ཧྲིལ་པོའི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ནང་སྙིང་ལ་གོ་བ་ལོན་པ་བྱས་པ་དང་། ཆབས་ཅིག་དུས་ཐོག་ཏུ་གོ་ཆོད་པའི་དཔྱད་གཞི་བསྡུ་རུབ་དང་། དཔྱད་གླེང་དང་མྱོང་ཚོར་འབྲི་བ་སོགས་བྱས་ཐོག དེའི་ཁྲོད་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཙོང་ཁ་པའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དགོངས་པར་དམིགས་བསལ་གྱི་གོ་བ་ཇི་ལྟར་ལེན་ཚུལ་དང་བལྟ་སྟངས་ཇི་འདྲ་འཛིན་ཚུལ་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེར་འཛུལ་ཐུབ་པ་དང་། ཐོན་ཐུབ་པ་ཞེས་ཟེར། དེ་རྗེས་སླར་ཡང་ཙོང་ཁ་པའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱུ་ཆ་སྟེ། དཔེར་ན། རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཐེག་ཆེན་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་དབུ་མའི་ལྟ་བ་དང་། དེང་རབས་ཀྱི་ནང་རིག་པ་མཁས་ཅན་དང་། སྤྲུལ་སྐུ། རིག་གནས་པ་སོགས་ཀྱིས་ཐེག་ཆེན་དབུ་མའི་བསམ་བློར་གཞི་རྩའི་ལྟ་ཚུལ་ཇི་ལྟར་འཛིན་ཚུལ་སོགས་བལྟ་ཀློག་བྱས་ནས། རང་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ལ་ཁ་གསབ་དང་ལེགས་སྒྲིག་བྱེད་པ་དང་། ཁོང་དུ་ཆུད་ཟིན་པའི་རྒྱུ་ཆར་བསམ་གཞིགས་དང་གོ་སྒྲིག་བསྐྱར་མ་བྱས་ཐོག མཐར་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འབེབས་པ་དང་། རང་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་གྲུབ་པ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ངའི་དཔྱད་རྩོམ་དང་པོ《རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་བསམ་བློར་དཔྱད་པ》ཞེས་པ་དེ་ལྟར་བྲིས་པ་ཡིན་ལ། གང་དེར་ལས་རིགས་གཅིག་པའི་ཆེད་མཁས་ཀྱིས་གདེང་འཇོག་ཡག་པོ་གནང་བྱུང་།
ང་རང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློར་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་ཞིབ་ཕྲའི་ཐབས་ལམ་ནི། གནད་གཅིག་འགར་གཏོར་གྱིས། གཏིང་ཟབ་ཁ་གསལ་ཡོང་བ་བྱེད་པ་དང་། ཉམས་མྱོང་ཕྱོགས་བསྡོམས་ཀྱིས་བྱ་ཐབས་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱེད་པ། གནད་གཅིག་ནས་ངོས་གཅིག་བར་རིམ་པས་རྒྱ་བསྐྱེད་བཏང་ཐོགཁྱོན་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པ་དང་ཡུག་གཅིག་ལ་སྦྲེལ་བ་བྱ་རྒྱུ་བཅས་ཡིན། རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པར་ཞིབ་འཇུག་ཕྲན་ཙམ་བྱས་རྗེས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རིམ་ལ་གཞིགས་ཐོག བྱ ་ཐབས་དེ་རང་སྤྱད་ནས་ལམ་སེང་ཇོ་ནང་ལུགས་དང་། བཀའ་བརྒྱུད་པ། ས་སྐྱ་པ། རྙིང་མ་བ་བཅས་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་བསམ་བློའི་གཞི་རྩའི་ནང་དོན་དང་། མ་ལག་སྒྲོམ་གཞི། ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས། རིགས་གཞུང་འབྱུང་ཁུངས། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་བསམ་གཏན་པའི་བསམ་བློས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་ཁག་ལ་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་སོགས་ལ་དཔྱད་པ་བྱས་ནས། གྲུབ་མཐའ་དེ་དག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་དག་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཟབ་ཚད་དང་རྒྱ་ཆེ་ཚད་ཇི་ཙམ་ལ་སླེབས་མིན་དང་། བོད་མིས་བསམ་བློ་རིག་གཞུང་ཐོག་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློར་གསར་སྣོན་དང་གོང་འཕེལ་བཏང་ཚུལ་ལ་བརྟག་ཞིབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེ་ནས་སླར་ཡང་ངས་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ངང་རྙིང་མ་བ་དང་། ས་སྐྱ་པ། བཀའ་བརྒྱུད་པ། ཇོ་ནང་པ་སོགས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་གཙོ་བོ་ཁག་གི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་བསམ་བློ་བྲིས་ཡོད། རྩོམ་འབྲིའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་གྲུབ་མཐའ་དེ་དག་གི་བཞེད་དོན་གོ་དཀའ་བ་དག་ལ་གང་ཐུབ་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་ཕལ་སྐད་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་ཡོད་ཅིང་། གང་དེའི་ལྟ་ཚུལ་དང་རྒྱུ་ཆ་དག་ཉ་ཆུ་ལྟར་འདྲེས་པར་བྱས་ཡོད། ལས་དོན་དེ་དག་བརྒྱུད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་གཙོ་གྲས་དང་མི་སྣ་གཙོ་གྲས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་བསམ་བློ་དེ་དག་ལ་བང་རིམ་མི་འདྲ་བ་དང་། ཟུར་མི་འདྲ་བ། གཞོགས་མི་འདྲ་བ་ནས་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་བྱས་ན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློ་གོང་འཕེལ་གྱི་ཁུངས་སྣེ་གཙོ་བོ་གཞི་ནས་གནད་ལ་འཁེལ་བའི་ཐོག་ནས་ཕྱོགས་བསྡོམས་ཐུབ་པ་དང་། རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་བསམ་གཞིགས་གྲུབ་འབྲས་འདུས་པའི་མཚན་ཉིད་དང་། ཁྱབ་ཁོངས། བརྗོད་གཞི་གཙོ་བོ་ཁག་ཕྱོགས་བསྡོམས་ཐུབ་པ། དེའི་སྔར་ཡོད་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་ལ་གཞིགས་ནས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་མ་ལག་འབྲི་བཞེངས་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་འདྲ་བའི་ཆ་དང་མི་འདྲ་བའི་ཆ་ཟུར་འདོན་ཐུབ་པ། དེ་ལྟར་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློ་དང་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཤུགས་རྐྱེན་ལ་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་གདེང་འཇོག་བྱེད་ཐུབ་པའི་མྱོང་ཚོར་ཟབ་མོ་བྱུང་།
ཞིབ་འཇུག་གི་ཁྱབ་ཁོངས་རིམ་བཞིན་རྒྱ་ཆེ་རུ་འགྲོ་བ་དང་། ཞིབ་འཇུག་གི་བལྟ་ཕྱོགས་ཟམ་མི་ཆད་པར་འགྱུར་བ་འགྲོ་བ་དང་བསྟུན་ནས། ང་རང་གིས་བོད་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཆོས་ལུགས་བོན་ཆོས་དང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བར་ཧ་ཅང་ཟབ་པའི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་མཐོང་བྱུང་། དེར་བརྟེན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློ་ཡང་དག་པའི་ཐོག་ནས་རྟོགས་པར་བྱེད་པར། ངེས་པར་དུ་བོན་ཆོས་བསམ་བློ་ཐོན་པ་དང་། འཕེལ་བ། འགྱུར་བའི་ཚུལ་དང་། དེ་བཞིན་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་གསེད་འགྲོལ་བྱ་དགོས། གནས་ཚུལ་དེར་དམིགས་ནས་ངས་བོད་ཡིག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚགས་དང་། ལྷ་སྒྲུང་ཤོད་རྒྱུན། གནའ་དཔྱད་འཚོལ་རྙེད་སོགས་ཀྱི་དཔྱད་ཡིག་འབོར་ཆེན་བལྟས་པ་དང་། བོན་ཆོས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་བསམ་བློའི་ཐད་ཀྱི་ཚབ་མཚོན་དཔེ་ཆར་བལྟ་ཞིབ་བྱས་པས། དེའི་ཁྲོད་དུ་ང་རང་ལ་ཤེས་རྟོགས་སྔར་ལས་ལྷག་པ་ཐུབ་པ་ཞིག་ནི། བོན་ཆོས་དང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་བསམ་བློའི་བར་གཅིག་ནས་ཕན་ཚུན་འགལ་ཟླ་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་གནས་པ་དང་། གཉིས་ནས་ཕན་ཚུན་བསྡུ་ལེན་མཉམ་འདྲེས་ཀྱི་འགལ་ཟླ་གཅིག་འདུའི་འབྲེལ་བ་ཞིག་གྲུབ་ཡོད་པ་དེ་རེད། རྣམ་པའི་ཐད་ནས་དེ་གཉིས་ཕན་ཚུན་ཟུར་འབུད་དང་འཐབ་རྩོད་བྱེད་པའི་སྣང་ཚུལ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཡོད་ཀྱང་། ནང་དོན་ཐད་ཕན་ཚུན་བསྡུ་ལེན་དང་མཉམ་འདྲེས་བྱེད་པ་དེས་འགལ་ཟླའི་ཆ་ཤས་གཙོ་བོ་དེ་བཟུང་ཡོད་པ་དང་། བོན་ཆོས་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དོན་དེ་བས་མང་བ་བསྡུ་ལེན་བྱས་ཡོད། དེ་ནས་བཟུང་བོན་ཆོས་ཀྱི་བསམ་བློའི་མ་ལག་གཙོ་བོར་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་ནས། བོན་ཆོས་དེ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཅན་དུ་གྱུར་བའི་བོན་ཆོས་ལ་གྱུར་ཡོད་པ་དང་། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཅན་དུ་གྱུར་བའི་བོན་ཆོས་དེ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། ལྟ་ཚུལ་དེ་ཉིད་བཏོན་པ་དེས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་། གང་འདྲ་ཞིག་ལ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཟེར་བ་དང་། དེའི་ནང་ནང་དོན་གང་དང་གང་ཚུད་པ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད། དེ་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ནས་བཤད་ན་འགག་གཏོར་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། དེ་ལྟར་ངའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་དེ་མ་ལག་ཅུང་ཆ་ཚང་བའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཤིག་ལ་སླེབས་པ་དང་། དེ་ནི་ངའི་གནས་ནས་ཐིག་དང་། ཐིག་ནས་ངོས། དེ་ནས་ཡུགས་གཅིག་ཏུ་སྦྲེལ་བའི་ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཐབས་དེ་ཡིན། ངའི་རྩོམ་ཡིག《བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་རྩ་གནད》ཅེས་པ་དེ་ཡང་བྱ་ཐབས་དེ་སྤྱད་ནས་བྲིས་པ་ཡིན།
དེབ་དེ་བཏོན་རྗེས་ང་རང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བསམ་བློའི་གཞི་རྩའི་ནང་དོན་དང་། མ་ལག་སྒྲོམ་གཞི། ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ། རིགས་གཞུང་གི་འབྱུང་ཁུངས་སོགས་ལ་རྒྱུས་ལོན་ཅུང་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་བྱུང་སོང་། ཡིན་ནའང་གཏིང་ཟབ་པོ་མ་རེད། དེའི་གོང་ངས་བལྟ་ཞིབ་བྱས་པའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ཐད་ཀྱི་དཔྱད་གཞི་མང་ཆེ་བ་མ་བཅོས་རྣལ་མར་གནས་པའི་གདོད་མའི་དཔྱད་གཞི་མ་རེད། དེར་བརྟེན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློར་གོ་བ་གཏིང་ཟབ་ལོན་པ་དང་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་བྱ་དགོས་ན། ངེས་པར་དུ་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་དཔེ་མཚོན་བསྟན་བཅོས་ཁག་བལྟ་དགོས་པ་དང་། དེ་ལྟར་བྱས་ན་གཞི་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བསམ་བློའི་གཞི་རྩའི་ནང་དོན་དང་ཁྱད་ཆོས་མི་འདྲ་བ་རྟོགས་ཐུབ་སྙམ་སྟེ། སྤྱི་ལོ1994ལོའི་རྗེས་ངས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རྙིང་མ་བའི་རྩ་བའི་ཆོས་གཞུང《ཀློང་ཆེན་མཛོད་མདུན》དང་། 《གུ་བཀྲའི་ཆོས་འབྱུང》ས་སྐྱ་བའི་རྩ་བའི་ཆོས་གཞུང་《སྣང་གསུམ》དང་། 《རྒྱུད་གསུམ》 《ལྟ་བའི་ཤན་འབྱེད་ཐེག་མཆོག་གནད་ཀྱི་ཟླ་ཟེར》 《སྡོམ་གསུམ་རབ་དབྱེ་རང་འགྲེལ》བཀའ་བརྒྱུད་པའི《ལམ་རིམ་ཐར་རྒྱན》དང་། 《ནཱ་རོ་ཆོས་དྲུག》 ཇོ་ནང་པའི《རི་ཆོས་ངེས་དོན་རྒྱ་མཚོ》དགེ་ལུགས་པའི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི《བྱང་ཆུབ་ལམ་རིམ་ཆེན་མོ》དང་། 《དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོ》《དབུ་མ་ལ་འཇུག་པའི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་དགོངས་པ་རབ་གསལ》ཉེ་རབས་ཀྱི་དགེ་ལུགས་པའི་མཁས་པ་གྲགས་ཅན་རྗེ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོའི་གསུང་འབུམ་《ཀླུ་སྒྲུབ་དགོངས་རྒྱན་ལ་ཆེ་ལོང་དུ་བརྟགས་པ་མི་འཇིགས་སེངྒེའི་ང་རོ》དང་། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི《དབུ་མ་ཟབ་གནད་སྙིང་པོར་དྲིལ་བའི་ལེགས་བཤད་ཀླུ་སྒྲུབ་དགོངས་རྒྱན》བཅས་ལ་ཅུང་ཞིབ་ཅིང་ཕྲ་བ་དང་གཏིང་ཟབ་པའི་སྒོ་ནས་བལྟ་ཞིབ་བྱས་པ་ཡིན། བསྟན་བཅོས་དེ་དག་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བསམ་བློ་ལེགས་པར་མཚོན་ནུས་པའམ་འཐུས་ཚབ་ཏུ་རུང་བའི་དཔེ་མཚོན་བསྟན་བཅོས་ཤ་སྟག་ཡིན། བསྟན་བཅོས་དེ་དག་གི་སྙིང་དོན་ཟབ་ལ། མ་ལག་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་། ལུང་ཚིག་མང་བས། བལྟ་ཀློག་བྱེད་སྐབས་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བ་དང་། ཚར་རེ་གཉིས་བལྟས་པ་ཙམ་གྱིས་མཐིལ་རྟོགས་པ་ཞིག་མིན་པས། དཔེ་ཆ་དེ་དག་ལོ་བཅུ་གྲངས་བཀླག་ཀྱང་ད་དུང་ཉུང་བའི་ཚོད་དུ་སྣང་།
བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་དཔེ་ཆ་དེ་དག་ལ་བལྟས་པ་ཙམ་གྱིས་མི་འགྲིག རྒྱུ་མཚན་ནི་དཔེ་ཆ་དེ་དག་བལྟས་ན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་གཞི་རྩའི་ནང་དོན་དང་ཁྱད་ཆོས་མི་འདྲ་བ་རྟོགས་པ་ཙམ་ཡིན་ལ། དེ་ཙམ་གྱིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བསམ་བློའི་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་རིམ་དང་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་འབྱུང་རྩའི་རྩ་བ་དེ་རྟོགས་དཀའ་བ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ད་དུང་གང་དེའི་གོ་དོན་གསལ་རྟོགས་དང་། འཕེལ་འགྱུར་དབྱེ་ཞིབ། འབྱུང་རྩ་འཚོལ་ཞིབ། འགྱུར་ལྡོག་གསེད་འགྲོལ་བཅས་བྱ་དགོས་ཀྱི་ཡོད།
གོང་ཞུས་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་དམིགས་ནས། ངས་ད་དུང་སྔ་ཕྱིར《བྱམས་ཆོས་སྡེ་ལྔ》དང་། 《དབུ་མ་རིགས་ཚོགས་དྲུག》 སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱི《འགྲེལ་ཆེན་བུདྷ་པ་ལི་ཏ》 ལེགས་ལྡན་འབྱེད་ཀྱི《ཤེས་རབ་སྒྲོན་མེ》 ཡེ་ཤེས་སྙིང་པོ་ཡི《དབུ་མ་བདེན་གཉིས》 ཞི་བ་འཚོ་ཡི་《དབུ་མ་རྒྱན》དང་། 《རྒྱན་གྱི་ཞི་འཚོའི་འགྲེལ་པ》 ཀ་མ་ལ་ཤཱི་ལ་ཡི《དབུ་མ་སྣང་བ》དང་། 《སྒོམ་རིམ》དང་པོ་དང་། བར་པ། ཐ་མ་བཅས་གསུམ། ཨ་ཏི་ཤའི《བྱང་ཆུབ་ལམ་སྒྲོན》བཅས་ལ་ཞིབ་བལྟ་བྱས་པ་ཡིན།
རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་གལ་ཆེན་དེ་དག་ལ་ཕྲ་རགས་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བལྟ་ཀློག་བྱས་རྗེས། ང་རང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་འཕེལ་འགྱུར་དང་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཡོང་ཁུངས་ཐད་ངོས་འཛིན་གསལ་པོ་ཞིག་བྱེད་ཐུབ་བྱུང་།
ཀུན་གྱིས་མཁྱེན་གསལ་ལྟར། ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་བསམ་གཏན་པའི་ཆོས་རྒྱུན་ཐུ་བྷོད་དུ་དར་རྗེས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཡོད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་མཁན་ཚོས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་གནད་དེར་ངེས་པར་དུ་དོ་སྣང་མཛད་དགོས། བསམ་གཏན་པའི་ཆོས་བོད་དུ་དར་བ་དང་། དེས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གནས་བབ་གང་འདྲ་བཟུང་ཡོད་མེད། དེས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློར་ཤུགས་རྐྱེན་གང་འདྲ་ཐེབས་མིན་ཐད། ངས་སྔ་ཕྱིར་ཧྥ་རན་སིའི་བོད་རིག་པའི་མཁས་པ་གྲགས་ཅན་ཏའེ་མི་ཝི་ཡི་《ཐུ་བྷོད་ཀྱི་སེར་མོ་བའི་རྩོད་གླེང་བཀོད་པ》（戴密微《吐蕃僧诤记》）ཞེས་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཡིག་དང་རྒྱ་ཡིག་ཐོག་གི་ཐུ་བྷོད་དུས་ཀྱི་ནང་བསྟན་ལོ་རྒྱུས་དཔྱད་གཞིར་བལྟ་ཞིབ་བྱས་པ་ཡིན།
གོང་ཞུས་ལྟར་བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དཔྱད་གཞི་མི་འདྲ་བ་ཁག་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་གསེད་འགྲོལ་བྱས་པ་བརྒྱུད། ང་རང་ནས་ཤིན་ཏུ་རྩ་ཆེ་བའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བཞེད་ཚུལ་བསམ་བློའི་ཐད་ཀྱི་དཔྱད་གཞི་རྣལ་མ་འཚོལ་བསྡུ་སྔོག་འདོན་ཐུབ་པས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བསམ་བློའི་ཁྱད་ཆོས་དང་། རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཡོང་ཁུངས་ཐད་ཁྱོ ན་ཡོངས་དང་མ་ལག་ཅན་གྱི་རྒྱུས་ལོན་ཐུབ་བྱུང་།
སྨྱུག་འཛིན་པ། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ནི་ཕྱི་ལོག་ནས་དར་བའི་རིག་གནས་ཤིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས། གང་དེ་རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་། དར་ཡུལ་ས་ཁུལ་གྱི་རིག་གནས་ཀྱི་གདིང་གཞི་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་དང་མཇུག་འབྲས་མི་འདྲ་བ་ཡོང་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་རྒྱ་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་དང་མཇུག་འབྲས་མི་འདྲ་བ་དེར་ཁྱེད་རང་ནས་དགོངས་པ་གང་འདྲ་བཞེས་བཞིན་ཡོད།
རྒན་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས། རྒྱ་ནག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་བསྡུར་བ་གཏོང་སྐབས། རྒྱ་ནག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གནད་དོན་འགའ་ཤས་ཤིག་རང་བཞིན་དུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཐོག་ནས་མངོན་གྱི་འདུག དཔེར་ན། ང་རང་ནས་རྒྱ་ནག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས། སུང་གི་ལུགས་རྟོགས་རིག་པ་（宋明理学）ནི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རུའུ་ལུགས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་རྒྱ་ནག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་མཚན་ཉིད་རིག་པ་ཏའོ་ལུགས་དང་ཕྱི་ཕྱོགས་ནས་དར་བའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བསྡུ་ལེན་བྱས་པའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་གྲུབ་པའི་རུའུ་ལུགས་གསར་པའི་བསམ་བློ་ཡིན་པ་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་བྱུང་། དེར་བསམ་བློ་གཏོང་སྐབས་བོད་རིགས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གི་བོན་ཆོས་དང་ཕྱི་ཕྱོགས་ནས་དར་བའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་གཉིས་དང་། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ཡིད་ལ་དྲན་གྱི་འདུག བོད་རིགས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ལོ་རྒྱུས་ཐོག བོན་ཆོས་དང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་གཉིས་ཀྱིས་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བ་བྱུང་བ་དང་ཕན་ཚུན་འགལ་ཟླར་གྱུར་བ་གཉིས་ཀ་བརྒྱུད་མྱོང་ལ། ཕན་ཚུན་བསྡུ་ལེན་དང་ཕན་ཚུན་ཟུར་འབུད་བྱེད་པའི་འགལ་བ་ཡང་བརྒྱུད་ཡོད། དེ་དག་ཁྲོད་བོན་ཆོས་དེ་ཉིད་གདོད་མའི་དུས་ཀྱི་བོན་ཆོས་དང་། གཡུང་དྲུང་བོན་ཆོས། རྩ ་སྤོས་བོན་ཆོས་བཅས་བརྒྱུད་རིམ་རིང་མོ་དང་དུས་མཚམས་མི་འདྲ་བ་བརྒྱུད་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་བོན་ཆོས་རྩ་སྤོས་ཀྱི་དུས་རིམ་ནང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དོན་སྤྱི་དང་། གཞི་རྩའི་བསམ་བློ། བསྟན་བཅོས་མ་དཔེ་བཅས་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཏིང་ཟབ་པ་དང་། ཆ་ཚང་ཞིང་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བསྡུ་ལེན་བྱས་པས། བོན་ཆོས་དེ་ཉིད་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཅན་གྱི་བོན་ཆོས་ལ་གྱུར་ཡོད། ཁྱོ ན་ཡོངས་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཕྱོགས་སུ་རྩ་སྤོས་རྒྱབ་པའི་བོན་ཆོས་དེ་ཉིད་སྔར་གྱི་བོན་ཆོས་དེ་མིན་པར་གྱུར་བ་དང་། མཐར་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་གྱུར་ཟིན་ཡོད། བསམ་བློའི་དམིགས་ཡུལ་དང་གཞི་རྩའི་ནང་དོན་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་འདྲེས་ཟིན་ཡོད། དེར་གཞིགས་ན་རྒྱ་ནག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་རུའུ་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློས་ཏའོ་ལུགས་དང་། དེ་བས་ཀྱང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་བསྡུ་ལེན་བྱས་པས། མཐར་སུང་གི་ལུགས་རྟོགས་རིག་པ་གྲུབ་ཡོད། རྣམ་པའི་ཐད་ནས་བལྟས་ན། རྒྱ་ནག་ཏུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་བསམ་བློ་རུའུ་ལུགས་དང་ཏའོ་ལུགས་འདྲེས་ཡོད་པ་དང་། བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་བོད་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བསམ་བློ་བོན་ཆོས་འདྲེས་ཡོད། ཡིན་ནའང་མཉམ་འདྲེས་ཀྱི་མཇུག་འབྲས་ཐད་ནས་བཤད་ན། སུང་གི་ལུགས་རྟོགས་རིག་པ་ནི་བསམ་བློའི་དམིགས་ཡུལ་ཐད་ནས་བཤད་ན་སྔར་བཞིན་རུའུ་ལུགས་ཡིན་པ་ལས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མིན། དེ་ལྟར་བརྗོད་དོན་ཡང་གང་དེའི་གཞི་རྩའི་བསམ་བློ་ཀུན་སློང་ནི་སྔར་བཞིན་ལུས་སྦྱོང་དང་། ཁྱི མ་སྐྱོང་། རྒྱལ་སྐྱོང་། གནམ་འོག་སྐྱོང་བ། མི་ཆེན། དཔོན་པོ། ཕ་ཚ། བུ་རྒྱུད་བཅས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ལ་འཇུག་པའི་བསམ་བློ་ཡིན་པ་ལས། ཚེ་ཕྱི་མར་ཐར་པ་དང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་ཐོབ་པར་བྱེད་པའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བསམ་བློ་མིན་པས་རེད། དཔེར་ན། མིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པ་མཁས་ཅན་ཀྲང་ཙའེ་（张载）འམ་ཡོངས་གྲགས་སུ་སྐུ་ཞབས་ཧེང་ཆུས་（横渠先生）ཞུ་བ་དེས། ཐོག་མར་ཀྲུང་གཡུང་（《中庸》）ཞེས་པའི་རུའུ་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་དེ་བཀླག ཡིན་ནའང་དེས་ཡིད་མ་ཚིམས་པས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་པ་དང་ཏའོ་ལུགས་ཀྱི་དགེ་རྒན་བསྟེན། དེ་གཉིས་ཀྱིས་ཀྱང་ཁོང་གི་ཡིད་མ་ཚིམས་པས་མཐར་རུའུ་ལུགས་ལ་ཕྱིར་ལོག་ནས་རུའུ་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་དྲུག་ལ་སྦྱངས་པ་བྱས་ནས་བསྡད་པ་མ་ཟད། མཐར་དེ་ཡིས་ཡིད་ཚིམས་ནས། རང་ལ་འདང་ངེས་ཡོད་བཞིན་དུ། །གཞན་ལ་སློང་བ་འདི་ཅི་ཞིག །ཅེས་སྨྲས། དེ་ནས་ཁོང་གིས་ལུགས་གཞན་དོར་ནས་ཚེ་གང་རུའུ་ལུགས་ཁོ་ནར་བརྟེན་ནས་བསྡད། སུང་གི་ལུགས་རྟོགས་རིག་པའི་མཁས་པ་ཁྲེང་ཧའོ་（程颢）ཡང་དེ་ལྟར་ལགས་ཏེ། ཁོང་གི་གཅུང་པོ་ཁྲེང་གཡིས་（程颐）ཀྱིས་ཁོང་གི་སྐོར་བརྗོད་པའི་ནང་། ཏའོ་ལུགས་རིག་པ་སྦྱོང་བ་ནི། ཏའོ་ལུགས་བྱེད་པར་འདོད་པ་མིན། །མཁས་པ་མང་པོ་བསྟེན་བྱས་ཤིང་། །ནང་ཆོས་ཏའོ་ལུགས་ཁ་ོ ནར་ཡང་། །ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་ཞུགས་པར་བྱས། །འོན་ཀྱང་མཐར་ཐུག་རུའུ་ལུགས་ཀྱི། །བསྟན་བཅོས་དྲུག་གི་དབྱིངས་ལ་ཚུད། །ཅེས་འཁོད། དེ་དག་གིས་གསལ་བཤད་བྱས་པར། ཁོང་ཚོས་མ་གཞི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་ཞིབ་པར་བྱས་པ་མ་ཟད། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་རུའུ་ལུགས་བསམ་བློའི་ནང་འདྲེས་པར་བྱས་ཀྱང་། མཐར་ཐུག་རུའུ་ལུགས་ཐོག་གནས་པ་ལས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་པར་མ་འགྱུར་བ་དེ་རེད། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ནང་རྩ་སྤོས་རྒྱབ་པའི་བོན་ཆོས་ནི། རྩ ་བའི་ཁ་ཕྱོགས་ཐད་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་ཆ་འདྲ་བར་གྱུར་ཡོད་པ་སྟེ། བོན་ཆོས་ཀྱིས་ཀྱང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་འདྲ་བར་ཚེ་ཕྱི་མ་དོན་དུ་གཉེར་བ་མ་ཟད། ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་དོན་དུ་གཉེར་བཞིན་ཡོད། བོན་ཆོས་ལ་ཡང་རང་རང་གི་ཐེག་ཆེན་བསམ་བློ་དང་། གསང་སྔགས་བསམ་བློ། དབུ་མའི་ལྟ་བ། སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་བ། ད་དུང་གཞུང་ཆེན་ཀ་པོད་ལྔ་ཡོད་པ་དང་། ཐ་ན་བོན་ཆོས་ཀྱི《བཀའ་འགྱུར》དང་《བསྟན་འགྱུར》ཡང་ཡོད། དེར་གཞིགས་ན་སུང་གི་ལུགས་རྟོགས་རིག་པ་དང་རྩ་སྤོས་རྒྱབ་པའི་བོན་ཆོས་གཉིས་ལ་རང་རང་གོང་འཕེལ་འགྲོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ཆ་འདྲ་བའི་གནས་བབ་འཕྲད་ཀྱང་མཐར་དེ་གཉིས་ཀྱི་མཇུག་འབྲས་གཏན་ནས་མི་འདྲ་བར་གྱུར་ཡོད། སུང་གི་ལུགས་རྟོགས་རིག་པ་དང་རྩ་སྤོས་རྒྱབ་པའི་བོན་ཆོས་གཉིས་ཀྱི་ཆ་འདྲ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་དང་ཆ་མི་འདྲ་བའི་མཇུག་འབྲས་དེར་ངས་ལམ་གཅིག་མཚུངས་འབྲས་བུ་སོ་སོ་ཞེས་པའི་སྡོམ་ཚིག་བཀོད་ཡོད། དེར་བརྟེན་ངའི་ལྟ་ཚུལ་ནི། སུང་གི་ལུགས་རྟོགས་རིག་པས་མ་གཞི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དོན་བསྡུ་ལེན་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། གང་དེ་སྔར་བཞིན་རུའུ་ལུགས་ཡིན་པ་ལས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མིན་པ་དང་། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ནང་རྩ་སྤོས་རྒྱབ་པའི་བོན་ཆོས་ནི་གཞི་རྩའི་དམིགས་ཡུལ་དང་གཞི་རྩའི་ཁ་ཕྱོགས་ཚང་མ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་གྱུར་ཟིན་ཡོད་པ་དེ་རེད། ངས་སྔ་མོ་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཅན་གྱི་བོན་ཆོས་ནི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཡིན་པ་ལས་བོན་ཆོས་མིན་པ་མ་ཟད། གང་དེ་ནི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཞིང་། མི་འདྲ་བའི་ཆ་ཆེན་པོ་ལྡན་པའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་གྱུར་ཚུལ་གྱི་བསམ་ཚུལ་བཏོན་ཡོད། ངས་གང་དེར་ཕོ་བོན་མོ་བན་ཞེས་ཟེར་གྱི་ཡོད། གནད་དོན་དེ་བོན་ཆོས་ཀྱི་རིག་གནས་པ་མང་པོས་ཀྱང་ཁས་ལེན་གནང་གི་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་ཚོས་བོན་པོ་དང་བན་དེས་བརྗོད་པ་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་གནང་གི་འདུག
སྨྱུག་འཛིན་པ། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་རིགས་ཁྲོད་ཆོས་ལུགས་དང་རིག་གནས་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ཐད་རྩོད་གླེང་ཚ་ཚ་འུར་འུར་བྱེད་བཞིན་ཡོད། རང་རྒྱལ་གྱི་རིག་གནས་པ་གྲགས་ཅན་ལུས་ཏ་ཅེ་（吕大吉）དང་། མུ་ཀྲུང་ཅན།（牟钟鉴） ད་དུང་རྒན་ལགས་ཁྱེ ད་རང་ནས་ཀྱང་དེའི་ཐད་ངེས་ཤེས་གཏིང་ཆོད་ཀྱི་དགོངས་ཚུལ་བཏོན་ཡོད། མཚམས་འདིར་ཁྱེད་རང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་བོད་རིགས་རིག་གནས་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གསུངས་ན་འགྲིག་གམ།
རྒན་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་བོད་རིགས་རིག་གནས་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ཡང་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་ངའི་ཞིབ་འཇུག་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་ཚུད་པའི་བརྗོད་གཞི་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། ཀུན་གྱིས་མཁྱེན་གསལ་ལྟར། ཆོས་ལུགས་དང་རིག་གནས་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ནི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་མདུན་སར་གནས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན། གནའ་དེང་ཕྱི་ནང་གི་མཁས་པས་དེའི་ཐད་གནད་ལ་འཁེལ་བའི་ཆོད་སྡོམ་མང་པོ་གནང་ཡོད། དཔེར་ན། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་རིག་པ་མཁས་ཅན་སྦའོ་ལོ•ཏི་ལི་ཤིས་《རིག་གནས་ལྷ་རིག་པ》（保罗•蒂利希《文化神学》）ཞེས་པའི་ནང་། མཐར་ཐུག་གི་དོ་ཁུར་བྱ་གཞིར་གྱུར་བའི་ཆོས་ལུགས་ནི་རིག་གནས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་མ་ཕྱི་དེ་ཡིན་པ་དང་། རིག་གནས་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་དོ་ཁུར་བྱ་གཞིས་རང་ངོས་ཀྱི་རྣམ་པ་མངོན་པར་བྱེད་པའི་ཚོགས་སྤྱི་ཞིག་ཡནི ་ཞསེ ་གསུངས་ཡོད། གང་དེ་མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན། ཆོས་ལུགས་ནི་རིག་གནས་ཀྱི་མ་ཕྱི་ཡིན་པ་དང་། རིག་གནས་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཡིན་ཞེས་པ་དེ་རེད། ཀྲུང་གོའི་དེང་རབས་མཚན་ཉིད་རིག་པ་མཁས་ཅན་སྐུ་ཞབས་ཧོ་ལིན་（贺麟）གྱིས་ཀྱང་། ཏའོ་ནི་རིག་གནས་ཀྱི་མ་ཕྱི་དང་། རིག་གནས་ཏའོ་ཡི་སྤྱོད་ཆས་ཡིན་ཞེས་གསུངས་ཡོད། སྐུ་ཞབས་ཏི་ལི་ཤི་དང་ཧོ་ལིན་གྱིས་ང་རང་གི་བློ་སྒོ་ཕྱེ་སྟབས། རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གོང་འཕེལ་ལོ་རྒྱུས་དང་། དེ་བཞིན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གོང་འཕེལ་ལོ་རྒྱུས་དང་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ། བོད་རིག་པའི་ལས་རིགས་ནང་ཐེངས་དང་པོར་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དང་། དམངས་ཡོངས་ནས་ཆོས་དད་བྱེད་པའི་བོད་རྙིང་པར། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ནི་སྣ་མང་ཀུན་འདུས་ཀྱི་ཤེས་བྱའི་མ་ལག་ཡིན་པ་དང་། དེ་དག་ཁྲོད་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་བསམ་བློ་ནི་མ་ཕྱི་དང་། བོད་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ནི་རྣམ་པ་ཡིན་པ། རྣམ་པ་ནི་མ་ཕྱིའི་བསམ་བློ་མཚོན་བྱེད་ཡིན་པ་སྟེ། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་བོད་རིགས་རིག་གནས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ནི་ནང་དོན་གྱིས་རྣམ་པ་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ་དང་། རྣམ་པས་ནང་དོན་མཚོན་པར་བྱེད་པའི་འབྲེལ་བ་ཡིན་ཞེས་པའི་དགོངས་ཚུལ་བཏོན་ཡོད། ངར་འདི་ལྟ་བུའི་འདུ་ཤེས་འཆར་དོན་དང་། ངས་འདི་ལྟར་དྲན་དོན་ཅི་ཡིན་ཞེ་ན། དེ་ནི་རང་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་བསམ་གཞིགས་ནུས་པས་ང་རང་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པས་རེད། དྲ ན་ཚོད་ལ་མི་རིང་བའི་གོང་ཀྲུང་གོའི་ནང་བསྟན་མཐུན་ཚོགས་སུ་འཚོགས་པའི་ཀྲའོ་ཧ་ྥུ ཁྲུའུ་（赵朴初）སྐུ་བལྟམས་ནས་ལོ་ངོ་བརྒྱ་འཁོར་བར་དྲན་གསོ་ཞུ་བའི་རིག་གཞུང་གྲོས་ཚོགས་ཐོག རིག་གནས་པ་མང་པོས། ཀྲའོ་ཧྥུ་ཁྲུའུ་མཆོག་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ནི་རིག་གནས་ཤིག་རེད་ཅེས་གསུངས་པ་དེ་ནི་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ལ་ཕུལ་བའི་ལེགས་སྐྱེས་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད་ཅེས་གླེང་གནང་སོང་། དེ་དག་ཁྲོད་ཀྲུང་གོའི་ནང་བསྟན་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་གཞོན་པ་ཆོས་དཔོན་ཧྲེང་ཧིའི་（盛辉）ཡིས་ཀྲའོ་ཧྥུ་ཁྲུའུ་མཆོག་གི་དགོངས་པར་གསལ་འགྲེལ་གནང་སྐབས། ཀྲའོ་ཧྥུ་ཁྲུའུ་མཆོག་གིས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ནི་རིག་གནས་རེད། ཡིན་ནའང་རིག་གནས་དང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བར་མཚུངས་རྟགས་རྒྱག་རྒྱུ་མེད་ཅེས་གསུངས་ཡོད། དེ་ནི་ཀྲའོ་ཧྥུ་ཁྲུའུ་མཆོག་གི་དགོངས་ཚུལ་ཆ་ཚང་དེ་རེད་ཅེས་གསུངས་གནང་སོང་། སྤྱི་ལོ2011ལོའི་ཟླ་བ་བཅུ་གཉིས་པར་ང་རང་ཧུའུ་ནན་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཐེབས་རྩའི་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་དཔྱད་དཔོག་ཚོགས་འདུར་ཞུགས་སྐབས། ཆོས་དཔོན་ཧྲེང་ཧིའི་དང་མཇལ་བའི་སྐལ་བ་ཐོབ་པས། སྐབས་དེར་ཁོང་ལ་ཀྲའོ་ཧྥུ་ཁྲུའུ་མཆོག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་བཀའ་མོལ་དེ་བསྐྱར་དུ་གསུང་རོགས་ཞེས་ཞུས་པར། ཁོང་གིས། ཀྲའོ་ཧྥུ་ཁྲུའུ་མཆོག་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གསུངས་པའི་ནང་། ད་དུང་བཀའ་མོལ་ཚིག་གཉིས་ཡོད་དེ། དེ་ནི་ཧྲའོ་ལིན་དགོན་པ་ནི་དྲག་རྩལ་སྦྱོང་ས་ཡིན་ལ། ད་དུང་བསམ་གཏན་སྒོམ་ཡུལ་ཡང་ཡིན་ཞེས་པ་དེ་རེད་ཅེས་གསུངས། ཀྲའོ་ཧྥུ་ཁྲུའུ་མཆོག་གི་རིག་གཞུང་དགོངས་ཚུལ་དེའི་ཁྲོད་ནས་ཆོས་ལུགས་དང་རིག་གནས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ནི་རྩོད་སྒྲུབ་ཅིག་ཡིན་ལ། རྙོག་འཛིང་ཆེ་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པས། དེའི་ཐད་ད་དུང་ཞིབ་བསྡུར་རྒྱ་ཆེ་གཏིང་ཟབ་བྱ་དགོས་པའི་མྱོང་ཚོར་ཟབ་མོ་བྱུང་།
སྨྱུག་འཛིན་པ། ཉེ་བའོ་ལོ་ཤས་ནང་གྲུབ་མཐའ་ཁག་བར་གྱི་སྐད་ཆ་ཤོད་རེས་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ལས་རིགས་ནང་གི་གླེང་གཞི་གལ་ཆེ་བའི་གྲས་ཤིག་རེད། དེའི་ཐད་ཁྱེད་རང་ནས་ཀྱང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་དགོངས་འཆར་བཏོན་གནང་ཡོད། དེའི་སྐོ ར་རོབ་ཙམ་གསུངས་རོགས།
རྒན་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས། གནད་དོན་དེའི་འབྱུང་རྐྱེན་ནི་འདི་འདྲ་རེད། ཆིང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་ཁམས་ཁུལ་གྱི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་མཁས་པ་འཇམ་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེ་དབང་པོ་དང་ཀོང་སྤྲུལ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོས་ཁམས་ཁུལ་དུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་མང་བ་དང་། གྲུབ་མཐའ་སོ་སོར་ཡན་ལག་མང་བ། དེ་དག་སོ་སོའི་བར་རྩོད་རྙོག་མང་བས་དེས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ལ་ཆག་སྒོ་བཟོ་བར་དམིགས་ནས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་བསླངས་གནང་ཡོད། གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞེས་པ་ནི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲུབ་མཐའ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་རང་ཉིད་དང་གྲུབ་མཐའ་གཞན་དག་བར་གྱི་ཉེ་རིང་ཆགས་སྡང་སྤོངས་དགོས་པར་ཟེར། ཞིབ་ཅིང་ཕྲ་བར་བརྗོད་ན། གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་རྙིང་མ་བ་དང་། ས་སྐྱ་པ། བཀའ་བརྒྱུད་པ། དགེ་ལུགས་པ་སོགས་གྲུབ་མཐའ་མང་པོ་ཐོན་ཡོད་པས། གྲུབ་མཐའ་དེ་དག་སོ་སོས་རང་ལྟ་མཆོག་འཛིན་གྱིས་གྲུབ་མཐའ་གཞན་ལ་དམའ་འབེབས་ཁྱད་གསོད་བྱ་མི་རུང་ལ། གྲུབ་མཐའ་ཁག་སོ་སོས་ལྟ་སྤྱོད་གཙང་མ་འཛིན་སྐྱོང་བྱ་དགོས་པ་དང་། དེར་གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཅེས་བརྗོད། གལ་ཏེ་དེ་ལས་ལྡོག་ན་གྲུབ་མཐའི་ཕྱོགས་ལྷུང་ཡོད་པར་འགྱུར། གལ་སྲིད་གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་དེ་གྲུབ་མཐའ་ཁག་བར་ཕན་ཚུན་སྐད་ཆ་དང་། འཆད་འཁྲིད། ཉམས་ལེན། ལྟ་ཚུལ་བཅས་བཙན་གྱིས་མཉམ་བསྲེས་བྱེད་པར་གོ་བ་བླངས་ན། དེ་ནི་གོ་འཛོལ་ཙམ་མ་ཟད། ལྟ་ཚུལ་མགོ་རྟིང་ལོག་པ་ཞིག་ཡིན། གོང་དུ་ཞུས་པ་དེ་དག་ནི་གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཀྱི་གོ་དོན་ཡིན། ང་རང་གི་བསམ་ཚུལ་ལྟར་ན། དང་ཐོག་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་གྲུབ་མཐའི་རྩ་བའི་བཞེད་དོན་དང་། ལམ་ལུགས་སྲོལ་དག་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས། རྒྱུན་གཙང་མའམ་གསལ་པོ་ཞིག་འཛིན་དགོས་པ་ལས། གཞན་དང་དབྱེ་བ་གསལ་པོ་མེད་པ་དང་ཕན་ཚུན་ཉ་ཉུང་མཉམ་བསྲེས་བྱས་ན་འགྲིག་གི་མེད། གསལ་ཙམ་བཤད་ན་གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཅེས་པ་དེས་གྲུབ་མཐའི་དབྱེ་བ་མི་དགོས་ཞེས་མི་བརྗོད་པ་དང་། དེས་གྲུབ་མཐའ་སོ་སོས་རང་རང་གི་ཐུན་མིན་རང་བཞིན་དང་ཁྱད་པར་རང་བཞིན་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱ་དགོས་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། གཉིས་ནས་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་ཐུན་མིན་སྒེར་གཤིས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱ་དགོས་ཞེས་པ་དེ་ནི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་བར་ཕན་ཚུན་འགྲོ་འོང་སྤེལ་རེས་བྱ་མི་རུང་ཞེས་བརྗོད་པ་མིན། ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་ཁག་བར་ངེས་པར་དུ་འབྲེལ་གཏུགས་དང་འགྲོ་འོང་བྱ་དགོས་ངེས་ཡིན། གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཅེས་པ་དེས་གྲུབ་མཐའ་གང་རུང་གི་མི་སྣས་གྲུབ་མཐའ་གཞན་གྱི་བཞེད་དོན་དང་། ཆོ་ག་ཕྱག་སྲོལ་སྐོར་བརྗོད་སྐབས། གྲུབ་མཐའ་དེའི་ལངས་ཕྱོགས་སུ་ལངས་ནས་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་དང་སྒྲོ་བཏགས་དང་འཁྱོག་བཤད་མེད་པར་བརྗོད་དགོས། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་བཤད་ན། ཕར་ཕྱོགས་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་ཐོག་ལངས་ནས་ཕར་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐད་ཆ་ཤོད་དགོས་པ་ལས། རང་འདོད་ལྟར་བརྗོད་མི་རུང་བ་དང་། དེ་བས་ཀྱང་གྲུབ་མཐའ་གཞན་དེར་མཐོང་ཆུང་དང་དམའ་འབེབ་བྱ་མི་རུང་། དེ་ཡང་གྲུབ་མཐའ་ཁག་བར་འདྲ་མཉམ་གྱི་བལྟ་སྟངས་འཛིན་པ་དང་། ཕན་ཚུན་བརྩི་བཀུར་ཞུ་དགོས། དེ་ལྟར་བྱས་ན་གྲུབ་མཐའ་ཁག་ཕན་ཚུན་མཐུན་ཡང་མི་འདྲ་བ་དང་། ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཡོང་ཐུབ་ཅིང་། སྐད་ཆ་ཤོད་རེས་བྱེད་པ་ལས་ཁ་གཏད་དུ་མི་ལངས་བའི་གནས་སྟངས་ཤིག་གྲུབ་ངེས།
གང་དེ་ཆོས་ལུགས་སྣ་མང་ཐེ་ཞུགས་དང་ཆོས་ལུགས་སྣ་མང་ཁས་ལེན་གྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད། ཆོས་ལུགས་གང་ཞིག་ལ་དད་མོས་ཡོད་པའི་མི་ཞིག་ཆོས་ལུགས་གཞན་ཞིག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་ནང་ཞུགས་ན། གང་དེ་ནང་གནས་ཀྱི་ཐེ་ཞུགས་པ་ཞིག་ལ་འགྱུར་བ་དང་། གང་དེ་ཆོས་ལུགས་དེའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་གནས་པའི་ལྟ་ཞིབ་པ་ཙམ་མ་ཟད། ནང་གནས་ཀྱི་ཐེ་ཞུགས་པ་ཞིག་གི་ངོས་ནས། མཐར་རང་ཉིད་ཀྱི་སྔར་ཡོད་ཀྱི་དད་པ་དེ་མི་དོར་བ་དང་ཆབས་ཅིག ཚད་གཞི་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གཞན་ཞིག་གམ་ཡང་ན་གཞན་འགའ་ཤས་ཀྱི་ལྟེ་བའི་རིན་ཐང་ལྟ་བ་དང་དད་མོས་དང་ལེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེས་ན་དད་མོས་པ་དེར་ཆོས་ལུགས་སྣེ་མང་གི་དད་ལྡན་པ་ཞེས་བཤད་ཆོག
སྨྱུག་འཛིན་པ། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་དུ་འགྱུར་བ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡང་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་གི་གླེང་གཞི་ཞིག་ལ་གྱུར་ཡོད། དེའི་ཐད་ཁྱེད་རང་ནས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ལག་ཆ་དང་བྱ་ཐབས་གསར་པ་སྤྱད་ནས་འཚོལ་ཞིབ་བྱ་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་བ་མ་ཟད། ཆབས་ཅིག་སློབ་མར་སློབ་ཁྲིད་གནང་སྐབས་སམ་ཡང་ན་རིག་གཞུང་གླེང་སྟེགས་ཐོག ཡང་ན་ཁྱེད་རང་གིས་བྲིས་གནང་བའི་ཕྱག་རྩོམ་ཐོག ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་དང་ཀྲུང་གོའི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་བལྟ་ཕྱོགས་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་ལ་འགྱུར་བར་བལྟ་ཞིབ་བྱ་དགོས་པའི་སྐོར་ཐེངས་མང་གསུངས་གནང་ཡོད། ཁྱེད་རང་ནས་དེའི་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་མདོར་བསྡུས་གླེང་རོགས།
རྒན་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས། འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་（诠释学）ཞེས་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་བྱ་ཐབས་དེར་ཅུང་སྔ་མོ་ནས་དོ་སྣང་བྱུང་ལ། ཆབས་ཅིག་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པའི་དཔེ་ཆ་ཁ་ཤས་མཐོང་བྱུང་། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་དེའི་ཐད་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་མང་དུ་ཕྱིན་འདུགདཔེར་ན། ཧེ་ཏེ་ཀེར་གྱི་《དུས་ཚོད་དང་གཞི་གྲུབ》（海德格尔《时间与存在》）ཅེས་པ་དང་། ཀ་ཏ་མོར་གྱི《བདེན་དོན་དང་བྱ་ཐབས》（伽达默尔《真理与方法》）ཞེས་པ་སོགས་ལ་བལྟས་རྗེས་བློ་བསྐྱེད་ཆེན་པོ་བྱུང་། ངའི་བསམ་པར་གཟུགས་ཉིད་སྨྲ་བའི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་སྤྱད་ནས་ཀྲུང་གོའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་ལ་འགྱུར་བའི་གནད་དོན་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱས་ན་འཚམ་པོ་ཡོད་སྙམ། དེ་ལྟར་བྱས་ན་རིག་གཞུང་གནས་ལུགས་ཐད་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་རང་སའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་ལ་འགྱུར་བའི་ཁྲིམས་མཐུན་རང་བཞིན་གྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་གང་ལེགས་ཐུབ། ན་ནིང་ངས་སླར་ཡང་ཀྲུང་གོའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་ཡིན། སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པའི་བསམ་བློའི་སྙིང་དོན་སྤྱིའི་ཆ་ནས་ཚང་མ་ཀྲུང་གོའི་གནའ་བོའི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པའི་ནང་ཡོད་པ་ཚོར་བྱུང་། དེར་བརྟེན་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པའི་སྐོར་གླེང་ན་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་ཁོ་ན་གླེང་བས་མི་འགྲིག་པར། ད་དུང་ཀྲུང་གོའི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་གླེང་དགོས་སྙམ་བྱུང་། དེ་དག་ཁྲོད་རུའུ་ལུགས་དང་། རྒྱ་ནག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས། ཏའོ་ལུགས་བཅས་ཀྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་དང་། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་ཚུད་ཡོད། ད་དུང་ཕུ་འདེད་བྱས་ན་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་ཡང་ཡོད། དེ་ལྟར་ང་ཚོས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་ཚུད་ཅིང་། ཕྱོགས་བསྡུས་ཅན་གྱི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པའི་རིགས་གཞུང་ཞིག་གཏོད་ཆོག གང་དེ་ཅིག་བྱས་ན་རིགས་གཞུང་གསར་གཏོད་ཀྱི་འཇུ་སྣེ་ཞིག་ལ་འགྱུར་སྲིད།
སྨྱུག་འཛིན་པ། ཁྱེད་རང་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཐེབས་རྩའི་གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས《བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔྱད་གཞི་འདེམ་བསྒྲིགས་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་དཔྱད་གླེང》ཞེས་པ་གཙོ་སྒྲུབ་གནང་བཞིན་ཡོད་སྐད། དེའི་སྐོར་མདོར་བསྡུས་ཤིག་ང་ཚོར་གསུངས་རོགས།
རྒན་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས། ལས་དོན་དེ་ད་ལྟ་སྒྲུབ་མུས་ཡིན། དེའི་ཁྱད་ཆོས་ནི་མདུན་ལ་ལོ་རྒྱུས་དང་མཇུག་ལ་དཔྱད་གླེང་། ལོ་རྒྱུས་ནས་བསམ་བློར་འཇུག་པ། ལོ་རྒྱུས་དང་དཔྱད་གླེང་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བ་དེ་ཡིན། ང་ཚོས་དང་ཐོག་ལོ་རྒྱུས་དངོས་གཙོ་རིང་ལུགས་ཀྱིས་མཛུབ་ཁྲིད་བྱས་ཐོག ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་དེང་རབས་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་དང་ཀྲུང་གོའི་སྲོལ་རྒྱུན་འགྲེལ་བརྗོད་རིག་པ་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་བྱ་ཐབས་ཐོག་ནས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློ་གོང་འཕེལ་ལོ་རྒྱུས་ལ་རྟོ ག་ཞིབ་ཐུབ་ཐབས་བྱེད་པ་དང་། དེ་ནས་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུ་ཆ་འཚོལ་བསྡུ་དང་། ལེགས་སྒྲིག དཔྱད་འདེམས། ཡིག་བསྒྱུར་བཅས་ཀྱི་ཐད་ལ་ཡང་ཕུ་འདེད་དང་། སྟབས་བསྟུན། ཁྱད་ལྡན་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་འབུར་དུ་ཐོན་པ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།
སྨྱུག་འཛིན་པ། གོང་དུ་ཁྱེད་རང་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བཀའ་བསྟན་ཡིག་བསྒྱུར་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་སྐོར་གསུངས་གནང་སོང་། རྨང་གཞི་དེའི་ཐོག་ང་ཚོས་གང་འདྲ་བྱས་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ལ་སྐུལ་འདེད་སྔར་ལས་ལྷག་པ་གཏོང་དགོས་སམ།
རྒན་དཔལ་འབར་རྡོ་རྗེ་ལགས། མིག་སྔར་ང་ཚོས་སྒྲུབ་དགོས་པའི་ལས་དོན་ནི་སྲོལ་རྒྱུན་དེ་ལྟ་བུ་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། དང་ཐོག ལོ་རྒྱུས་གདན་རབས་དང་། བསམ་བློའི་བཞེད་དོན། སྒྲུབ་པ་ཉམས་ལེན། ཆོ་ག་ཕྱག་སྲོལ། ལྷ་ཚོགས་མ་ལག་སོགས་ཕྱོགས་མང་པོའི་ཐད་ནས་རྒྱ་ནག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་བྱ་དགོས། རྒྱ་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་དེ་སྔོན་ལ་སླེབས་ཡོད་པ་དང་། གཡུར་དུ་ཟ་བའི་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་ཡོད། ཉེ་རབས་ནས་བཟུང་། རྒྱ་ནག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མཁས་པས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་ཐབས་དང་ཀྲུང་གོའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་དཔྱད་ཐབས་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་ཀྲུང་གོའི་རྒྱ་ནག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཏིང་ཟབ་ཅིང་ཆ་ལག་ཚང་བའི་སྔོག་འདོན་དང་ལེགས་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་ཅིང་། རྒྱ་ནག་གི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློ་དར་བ་དང་།འཕེལ་བ། འགྱུར་ལྡོག་ཕྱིན་པ་བཅས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རིམ་དང་། རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས། གཞི་རྩའི་ནང་དོན། དེ་བཞིན་ཀྲུང་གོའི་རྒྱ་ནག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་བསམ་བློ་རིག་གནས་བར་གྱི་གཅིག་ནས་ཁྱད་པར་ཡོད་ལ་གཉིས་ནས་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་འབྲེལ་བ་བཅས་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་གསེད་འགྲོལ་ཐུབ་ཡོད་པ་དང་། ཞིབ་འཇུག་གི་གཏིང་ཚད་ཧ་ཅང་ཟབ་ཅིང་། ཐོབ་པའི་གྲུབ་འབྲས་ནི་གཡུར་དུ་ཟ་བ་ཞིག་རེད། ལྟོས་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བཤད་ན། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་དེ་ཟབ་ཚད་དང་རྒྱ་ཆེ་ཚད་གང་གི་ཐད་ནས་བཤད་ཀྱང་གོང་དང་ཧེ་བག་ཆེན་པོ་ཤོར་ཡོད། དང་ཐོག ཆ་ཤས་རྐྱང་པའི་ཞིབ་འཇུག་འདང་གི་མེད། དེ་ཡང་དཔེར་ན། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་ལོ་རྒྱུས་གདན་རབས་དང་། བསམ་བློའི་བཞེད་དོན། སྒྲུབ་པ་ཉམས་ལེན། དཔེ་མཚོན་བསྟན་བཅོས། ཆོ་ག་ཕྱག་སྲོལ། ལྷ་ཚོགས་མ་ལག བན་བོན་འབྲེལ་བ་སོགས་ཐད་ཀྱི་ཕྱོགས་རྐྱང་པའི་ཞིབ་འཇུག་ལྟ་བུ་རེད། རྨང་གཞིའི་རང་བཞིན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་འབྲས་ཉུང་དྲག་པའི་དབང་གིས། ང་ཚོས་སྔར་ལས་ལྷག་པའི་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བར་གྱུར་ཡོད། དཔེར་ན། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་བཞེད་དོན་ཐད་རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བར་གཅིག་ནས་འབྲེལ་བ་ཡོད་ལ། གཉིས་ནས་ཁྱད་པར་ཡང་ཡོད་པའི་འབྱུང་རྩའི་འབྲེལ་བ་དང་། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གོང་འཕེལ་གྱི་དུས་མཚམས་མི་འདྲ་བའི་ནང་གི་བསམ་བློའི་རླབས་རྒྱུན་གྱི་རྩ་ལག་རྩ་ཁུངས། དུས་མཚམས་མི་འདྲ་བའི་ནང་གི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་བཞེད་དོན་བསམ་བློའི་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཁུངས་སྣེ་སོགས་ལྟ་བུ་རེད། རྒྱུ་རྐྱེན་དེ་དག་དབང་གིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་མ་ཕྱི་བྱས་པ་དང་། སྒོམ་སྒྲུབ་དང་། ཆོ་ག ཕྱག་སྲོལ། ལྷ་ཚོགས་སོགས་ཀྱིས་ཡལ་ག་བྱས་པའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསམ་བློའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་དུས་ཐུང་ནང་ཐོན་དཀའ་བ་ཞིག་རེད།
གོམ་པ་རེ་རེས་ལེ་དབར་སྟོང་ཕྲག་བགྲོད། །ཐིགས་པ་བསགས་པས་རྒྱ་མཚོ་འཁྱིལ། །ཞེས་པ་ལྟར། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཞིབ་འཇུག་པ་རྣམ་པས་སེམས་རྣལ་དུ་འབེབ་པ་དང་། ཁྲོམ་རའི་དཔལ་འབྱོར་གྱིས་ཁྱེར་ཡོང་བའི་ཤུགས་རྐྱེན་ངན་པ་ཁྱད་བསད་བྱས་ཐོག རྐུབ་སྟེ གས་གྲང་མོར་ལོ་བཅུ་སྡོད་པར་ནུས། །རྩོམ་ཡིག་ཆོ་མེད་ཚིག་གཅིག་འབྲི་མི་བྱ། །ཞེས་པའི་སྙིང་སྟོབས་ཐོག་ནས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཁག་ལ་ཞིབ་འཇུག་ལེགས་པར་བྱས་ཐོག ཆུ་ཐིགས་བསགས་པའི་རྒྱ་མཚོ་བཞིན་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་གཞི་ཆེན་པོ་སྒྲུབ་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས་སོ། །
སྨྱུག་འཛིན་པ། དེ་རིང་གི་བཅར་འདྲི་འདི་གར་མཚམས་འཇོག་པར་བྱ། སླ ར་ཡང་སྐུ་ཉིད་ནས་མཛད་བྲེལ་ལ་མ་འཛེམས་པར་ངེད་ཀྱི་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ། སླ ད་སྐུ་ཉིད་སྐུ་ཁམས་བདེ་ཞིང་། ཁྱིམ་ཚང་བདེ་སྐྱིད། བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཡོང་བ་ཤོག
མཆན།
རིག་གཞུང་བཅར་འདྲི་འདིའི་རྒྱ་ཡིག་གི་མ་ཡིག་ནི་《བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན་རིག་དེབ》2018ལོའི་དུས་དེབ་གསུམ་པའི་ནང་འཁོད་ཡོད་ཅིང་། བཅར་འདྲི་ཞུ་མཁན་ནི་ཧྲན་ཤིའི་（陕西）དགེ་འོས་སློབ་ཆེན་ཆོས་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་འབུམ་རམས་པ་བཀྲ་ཤིས་རྣམ་རྒྱལ་ཡིན།
