པོ་ཏ་ལའི་ལྡེབས་རིས་སུ་བཀོད་པའི་རོལ་ཆ་འབུད་དཀྲོལ་གྱི་རྣམ་པ།

རང་རེ་ཁ་བ་ཅན་ལ་མཚོན་ན་གནའ་སྔ་མོ་ནས་ཡུལ་གྲུ་གང་སར་གླུ་གར་རྩེད་འཇོ་སོགས་ཀྱི་རོལ་མོར་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པའི་སྲོལ་མང་པོ་ཞིག་དར་ཁྱབ་བྱུང་ཡོད་པས། རོལ་ཆ་ནི་གནའ་བོའི་དུས་ནས་བཟུང་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཀྱིས་བེད་སྤྱོད་བཏང་ནས་མི་རབས་ནས་མི་རབས་སུ་བརྒྱུད་ཅིང་། དེ་དག་གི་བཟོ་རྩལ་དང་སྤྱོད་ཚུལ་གྱིས་མཚོན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རྣམ་པ་དང་རིགས་དབྱེ། བྱེད་ནུས། སྤྱོད་སྟངས་ལ་སོགས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་དར་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་སྟེ་རིག་གནས་ཀྱི་མཚོན་དོན་ཟབ་མོ་རེ་གྲུབ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁ་བ་རི་བོའི་ཁོ་ར་ཁོར་ཡུག་གི་མི་རིགས་བར་འབྲེལ་འདྲིས་བྱུང་ཞིང་ཕན་ཚུན་བར་རིག་གནས་བརྗེ་རེས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་རོལ་ཆའི་རིག་གནས་དེ་ཡང་རིག་གནས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར་རྒྱ་དཀར་ནག་བལ་བོ་སོགས་གནའ་བོའི་ཞང་བོད་ཀྱི་ཉེ་འབྲེལ་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་བར་ཕན་ཚུན་ཤན་ཞུགས་ཐེབས་ཡོད་པ་ནི་བསྙོན་དུ་མེད་མོད། ཡིན་ནའང་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་ལྟར་ན་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ས་འོག་ནས་བུད་པའི་རིག་དངོས་ནང་རྫ་བཟོས་སྤྱོད་ཆས་མང་པོ་བྱུང་ཞིང་། ངོས་གཅིག་ཅན་གྱི་རྫ་རྔ་བྱུང་བའི་ལོ་རབས་ནི་རྡོ་ཆས་གསར་མའི་དུས་སྐབས་ཡིན་པ་བདེན་དཔང་བྱས་ཡོད། དེ་མིན་བོན་གྱི་ཡིག་ཆ《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད》ལས་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་སྐུ་འཁྲུངས་སྐབས་རྒྱལ་བཞད་མས་རྒྱལ་བུ་མདུན་བསུ་བར་རོལ་མོ་དང་མཆོད་པ་འབུལ་བའི་གྲབས་གྱིས་ཤིག་ཅེས་པའི་བཀའ་ལུང་ལྟར་འོལ་མོ་ལུང་རིང་གི་མི་རྣམས་འདུས་ནས“ལ་ལས་ནི་ལྷ་ཕྱག་བཙལ་ལོ།། ལ་ལས་ནི་སྐོར་བ་བྱེད་དོ།། ལ་ལས་ནི་དར་ཕྱར་རོ།། ལ་ལས་ནི་དུང་བུད་དོ།། ལ་ལས་ནི་རྔ་བརྡུང་ངོ་།། ལ་ལས་ནི་གཤང་འཁྲོལ་ལོ།། ལ་ལས་ནི་བཅག་པར་བརྡེབ་བོ།། ལ་ལས་ནི་གླིང་བུ་འབུད་དོ།། ལ་ལས་ནི་པི་ཝང་བསྐྲོལ（དཀྲོལ）ལོ།། ལ་ལས་ནི་སྒོང་བསྒྱུར་རོ།། ལ་ལས་ནི་སྒོང་སྤོར་རོ།། ལ་ལས་ནི་འོ་མི་ཤག་འདེབས་སོ།། ལ་ལས་ནི་ཅོང་ཆེན་བརྡུང་ངོ་།། ལ་ལས་ནི་ཅིང་ཆེན་བསྒྲིལ་ལོ།། ལ་ལས་ནི་ཅིང་ཆེན་འདེག་གོ། ......”ཞེས་རོལ་ཆའི་རྣམ་གྲངས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བཀོད་ཡོད་པས་རོལ་ཆ་གང་མང་ཞིག་འབུད་བརྡུང་དཀྲོལ་གསུམ་བྱེད་པའི་ཚུལ་ནི་དཔེ་ཆ་དེའི་ནང་མང་དུ་འབྱུང་བ་དེ་ལས་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་སྐབས་ཐོག་དེ་ནས་རོལ་ཆའི་རིགས་ནི་ཤིན་ཏུ་དར་ཡོད་པ་མཚོན་ཐུབ་པ་མ་ཟད། དེའི་སྔ་རོལ་ནས་བྱུང་ཡོད་པ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད། དེ་བས་ཀྱང་དུང་དཀར་ནི་དེང་དུས་ཇོ་མོ་གླང་མའི་རི་ནས་གཏེར་རྡོར་གྱུར་པའི་དུང་གི་དངོས་པོ་འབེལ་པོ་རྙེད་རྒྱུ་ཡོད་པས་གནའ་བོའི་རོལ་ཆ་གང་མང་ཞིག་གི་འབྱུང་ཁུངས་བོད་རང་ནས་བྱུང་མྱོང་བ་ཚང་མས་ཤེས་གསལ་རེད།  《དག་ཡིག་གསར་བསྒྲིགས》ལས། རོལ་ཆ་ནི་རོལ་མོའི་སྒྲ་འབྱིན་ཞིང་རོལ་དབྱངས་ལ་ཉེར་མཁོའི་ཡོ་བྱད་ཀྱི་མིང་ཞེས་འགྲེལ་ཡོད་པ་དང་། དེ་མིན་ས་པཎ་གྱིས། རོལ་མོའི་ཆ་ལ་མཁས་གྱུར་ན།། ཚོགས་ཀྱི་ནང་ནས་རྒྱན་ལྟར་མཛེས།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། རང་ཅག་བོད་རིགས་ལ་སྔོན་ཐོན་གྱི་མི་རིགས་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར་གནའ་རབས་ནས་རང་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་ལྡན་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རོལ་ཆ་གྱ་ནོམ་པ་ཞིག་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། འབུད་པའི་རོལ་མོ་དུང་དཀར། རག་དུང་ངམ་དུང་ཆེན། རྫ་དུང་། གླིང་བུ། རྐང་གླིང་། རྒྱ་གླིང་སོགས་དང་། བརྡུང་བའི་རོལ་མོ་རྫ་རྔ་དང་། ལག་རྔ། མཆོད་རྔ། མཁར་རྔ། ཌ་མ་རུ། ཅོང་། ཆ་ལང་། ཕེག་རྡོབ། སིལ་སྙན། ཏིང་ཤགས། རྡོར་དྲིལ་སོགས་དང་། དེ་བཞིན་དཀྲོལ་བའི་རོལ་མོ་དྲིལ་བུ། གཡེར་ཁ། པི་ཝང་སོགས་མང་པོ་ཡོད་པར་གྲགས། གཞན་ད་རུང་ངོས་མི་ཟིན་ཞིང་མིང་མི་ཐོགས་པ་འགའ་རེ་མཆིས་ཤིང་།  སྤྱིར་བཤད་ན་སྔ་རབས་བོད་སྤྱོད་རོལ་ཆའི་ལོ་རྒྱུས་བྱ་བ་ནི་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཏིང་ཟབ་པ། རྣམ་གྲངས་མང་བ་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། རོལ་ཆར་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུ་ནི་རོལ་དབྱངས་སྒྱུ་རྩལ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་ནང་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཕྱིར།     དེར་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུ་ནི་མིག་སྔར་མུ་མཐུད་ཤུགས་སྣོན་ཆེས་ཆེར་རྒྱག་དགོས་པའི་ལས་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེ་འབྲེལ་གྱི་ཞིབ་འཇུག་བགྱིས་པ་ཡང་ངེས་པར་དུ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་རིག་གནས་ཁོར་ཡུག་ཁྲོད་བཞག་ནས་དཔྱད་གཞི་བཙལ་འཚོལ་དང་དབྱེ་ཞིབ་ནན་ཏན་བྱེད་དགོས་པ་ལས། གང་བྱུང་འོལ་ཚོད་ཀྱིས་ཁ་ཚོན་གཅོད་ཐལ་མི་འོས་ཤིང་། དེ་བས་རེ་རེ་བཞིན་རྒྱས་སྤྲོས་ནི་ཁོ་བོས་མི་ནུས་པས། གཤམ་ནས་སྔ་རབས་བོད་སྤྱོད་རོལ་ཆ་འགའི་རྒྱུན་ཤེས་སྐོར་གྱི་སྤྱི་དོན་ཙམ་ཞིག་གླེང་བར་བྱའོ། །

དགོན་པའི་རྟེན་གྱི་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ཆོས་དུང་།

1.དུང་དཀར།

དུང་དཀར་ནི་འབུད་པའི་རོལ་མོའི་བྱེ་བྲག་ཅིག་སྟེ། གནའ་སྔ་མོ་ནས་བོད་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་དུ་དར་ཁྱབ་ཆེ་ཞིང་། མེད་དུ་མི་རུང་བའི་རོལ་མོའི་བྱེ་བྲག་ཅིག་ཡིན། སྤྱིར་བཤད་ན་དུང་ནི་རྒྱ་མཚོའི་ནང་གི་རུས་པ་མེད་པའི་སྲོག་ཆགས་ཕྱི་ཤུན་སྲ་ཞིང་དཀར་ལ། འཁྱིལ་བའི་རི་མོ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་གཙོ་བོ་ཧིན་རྡུའི་སི་ལེ་ལན་ཁ་དང་ལྷོ་ཤར་ཁུལ་གྱི་མཚོ་གཏིང་མི་ཟབ་པ་དག་ན་གནས་ཡོད། སྲོག་ཆགས་དུང་ཤི་རྗེས་ཀྱི་ཕྱི་ཤུན་དེ་མཚོ་འགྲམ་དང་ས་འོག་ཏུ་ལུས་ཏེ་དུས་ཡུན་རིང་པོ་སོང་རྗེས་སྐོགས་རིམ་སྐམ་ནས་འོ་མདོག་གི་དུང་སྐོགས་ཕྱིར་མངོན་པས། དུང་དཀར་ཞེས་ཀྱང་འབོད། དེའི་འཁྱིལ་རིས་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་མི་འདྲ་བའི་ཆ་ནས་དུང་དཀར་གཡས་འཁྱིལ་དང་གཡོན་འཁྱིལ་ཞེས་གཉིས་སུ་དབྱེ་སྲོལ་ཡོད། བོན་གྱི་ཡིག་ཆ་ལ་ལར་དུང་དཀར་གཡས་འཁྱིལ་ལ་ཨུན་ཆེན་གཡས་འཁྱིལ་ཞེས་ཀྱང་ཟེར། བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་འཚོ་བའི་ནང་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱིས་སྤྱོད་བཞིན་པའི་དུང་ལ་རྒྱ་གར་ཞ་དུང་ཞེས་བརྗོད། སྤྱིར་དུང་ལ་རིགས་ལྔ་སྟེ། མཆོག་དམན་བར་གསུམ་དུ་ཕྱེས་ན། དཀྵི་ཎ་ཝརྟ་ཤཾ་ཁ་ཞེས་པ་དུང་དཀར་གཡས་འཁྱིལ་འདི་ནི་སྐྱེ་བ་གཞན་གྱིས་བར་མ་ཆོད་པའི་དུང་སྐྱེ་བ་ལྔ་བ་ཡིན་པ་གང་ལ་ཞིག་ཁ་དོག་ཀུནྡ་ལྟར་རབ་ཏུ་དཀར་ཞིང་བཀྲ་ཤིས་པའི་རྫས་སུ་རུང་བ་ཞིག་དང་། གཟི་དུང་ཞེས་དུང་མཇུག་འབུད་ཁའི་ཕྱོགས་ཕྲ་ལ་རིང་བ་གང་ཞིག་ཁ་དོག་གཟི་སེར་ཁྲ་འདྲ་བ་ཞིག སི་ཏ་ཤཾ་ཁའམ་ཤཾ་ཁ་ཝརྟ་ཞེས་དུང་དཀར་རམ་འཁྱིལ་བ་སྟེ་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་དུང་དཀར། ཀཎྜ་ཤཾ་ཁ་ཞེས་པ་དུང་ཚེར་མ་ཅན་ནམ་དུང་རྭ་ཅན་ཏེ་ཕྱི་ལ་གཟུགས་མོའི་བྱི་ཐུར་འདྲ་བའི་དུང་གི་ཚེར་མས་ཁྱབ་པ་ཞིག རཀྟ་ཤཾ་ཁ་ཞེས་པ་དུང་དམར་ཏེ་སིནྡྷུ་རའི་མདོག་འདྲ་བ་ཞིག་བཅས་སོ། །དེ་རྣམས་ལས་སྔ་མ་སྔ་མ་ལེགས་ཤིང་ཕྱི་མ་ཕྱི་མ་ཞན་པ་ཡིན་ལ། སྔར་གཡས་འཁྱིལ་ལ་གསེར་སྒོར་བརྗེ་བྱེད་པ་དང་། ཕྱི་མ་བཞི་ལ་དངུལ་སྲང་གང་དང་དེ་ལས་རིམ་པས་ཞོ་དོ་རེ་འབྲི་བའི་རིན་ཐང་གི་ཤེས་སོ།

ཀན་སུའུ་ཝུའུ་ཝེའི་ལྷོ་ཕྱོགས་དབང་གི་སྡེའི་དགོན་པའི་རྟེན་གཙོ་བོ་སྔོན་སེ་ཆེན་རྒྱལ་པོས་ས་པཎ་ལ་དབང་ཡོན་དུ་ཕུལ་བར་གྲགས་པའི་དུང་དཀར།

རང་རེའི་བོད་ཡུལ་འདིར་རོལ་མོའི་བྱེ་བྲག་ཏུ་གྱུར་བའི་དུང་དཀར་ནམ་བྱུང་ཞེ་ན། ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་གི་ཡར་སྔོན་ནས་ཡོད་པར་ངེས་ཏེ། 《ཐང་ཡིག་རྙིང་མ》ལས་རྩེད་མོར་ཤོ་དང་མིག་མངས་རྩེ། རོལ་མོ་ནི་དུང་འབུད་རྔ་བརྡུང་ཞེས་བྱུང་བ་དང་། སྔོན་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ་ཞལ་བཞུགས་པའི་སྐབས་ནས་ཀྱང་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་དུང་དཀར་དེ་ཉིད་མཆོད་པའི་རོལ་མོའི་རྣམ་གྲངས་སུ་བྱས་ཏེ་འབོད་སྲོལ་ཡོད་དེ། 《དུས་གསུམ་ནུབ་པ་མེད་པའི་མཚན་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ》ཞེས་པ་ལས། དེ་ནས་འཁོར་དུ་གཏོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྟོན་པ་ལ། བླ་ན་མེད་པའི་མཆོད་སྤྲིན་གྱིས་རྒྱན་ཞེས་བྱ་བ་ལ་བཤམས་ནས་ཕུལ་ཏེ། ཡང་ལ་ལ་ཞིག་ནི་དར་ཕྱར་རོ། །ལ་ལ་ཞིག་ནི་དུང་འབུད་དོ། །ཞེས་དང་།    དེ་མིན་དེང་དུས་ཇོ་མོ་གླང་མའི་རི་ནས་གཏེར་རྡོར་གྱུར་པའི་དུང་གི་དངོས་པོ་འབེལ་པོ་རྙེད་རྒྱུ་ཡོད་པས་འབྱུང་ཁུངས་བོད་ལའང་ཡོད་མྱོང་བ་ཤ་སྟག་ཡིན་ལ། བོན་གྱི་བརྡ་རྙིང་དུ་དུང་དཀར་གྱི་ཐ་སྙད་ཁྱད་ཆོས་བཅས་ཡོད་པས་སྔ་མོ་ནས་རིན་ཐང་ཅན་དུ་བརྩི་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ནང་བསྟན་བོད་ལ་དར་ཚུན་ནས་ཆོས་ཀྱི་དུང་དང་བཀྲ་ཤིས་པའི་རྫས་སུ་བརྩིས་ནས་གཙིགས་སུ་བཟུང་ཞིང་སྤྱོད་སྒོ་རྒྱ་ཆེར་ཕྱིན་ཐོག་དུང་དཀར་གཤོག་པ་ཅན་ཞེས། དུང་དཀར་ལ་གསེར་དངུལ་ཚགས་དཀྲོལ་ཅན་ལ་རིན་པོ་ཆེའི་ཕྲ་རྒྱན་དང་དར་སྣ་ལྔའི་སྙན་ཤལ་ལམ་འཕན་གྱིས་མཛེས་པར་སྤྲས་པའི་བོད་ཀྱི་ལག་ཤེས་ལས་བྱུང་བའི་རོལ་མོའི་བྱེ་བྲག་ཁྱད་ཆོས་ཅན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཏོ། ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ལུགས་བོད་ལ་དར་རྗེས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་དགོན་སྡེ་རྣམས་སུ་དུང་དཀར་ལ་ཆོས་དུང་ངམ་ཚོགས་དུང་ཞེས་གཙིགས་སུ་བཟུང་ནས་ཡོངས་ཁྱབ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཅིང་། ཚོགས་དུང་ཞེས་དགེ་འདུན་རྣམས་ཚོགས་ལ་སྡུད་སྐབས་དུང་དཀར་གྱིས་བརྡ་གཏོང་པ་དང་། ཆོས་དུང་ཞེས་མཆོད་པའམ་ཞི་བའི་ཆོ་གའི་སྐབས་སིལ་སྙན་དང་ལྷན་དུ་འབུད་སྲོལ་ཡོད་པར་མ་ཟད། སྨིན་གླིང་སོགས་སུ་ཞི་རྒྱས་དབང་དྲག་གི་སྦྱིན་སྲེག་གི་ཆོ་སྡེབ་གཅིག་ཏུ་གཏོང་སྐབས་ཞི་བའི་དུང་དཀར་ཆ་དང་། རྒྱས་པས་དུང་ཆེན་ཆ། དབང་གིས་རྒྱ་གླིང་ཆ། དྲག་པོས་རྐང་གླིང་བཅས་སྤྱོད་སྲོལ་ཡོད་པ་དང་། འབྲུག་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ལས་ལྷོ་ཁ་གྲ་ནང་སྡིང་པོ་ཆེ་དགོན་སོགས་སུ་དམིགས་བསལ་གྱི་ཤི་དུང་ཞེས་གཤིན་པོ་དུར་ཁྲོད་དུ་སླེབས་སོང་ཟེར་དུས་དུང་བརྡ་གཏོང་སྲོལ་ཡོད་ལ། དེ་བཞིན་དམངས་ཁྲོད་བླ་མ་རྣམས་མ་ཎི་བ་ཚོས་ཀྱང་མི་ཚོགས་སྡུད་སྐབས་དུང་བརྡ་གཏོང་སྲོལ་ཡོད་པ་དུང་དཀར་འདི་བཞིན་ཡོངས་ཁྱབ་བེད་སྤྱོད་མང་པས། གཞན་ཡང་ཉིས་དུང་ངམ་ཉེ་དུང་ཞེས་དུང་དཀར་ལ་རག་གཤོག་དང་དངུལ་གཤོག་བྱས་པ་དེ་དག་ནི་གོང་གསལ་ཆོས་དུང་ལས་ལོགས་སུ་དགར་བ་ཡིན་ཏེ། དུང་དཀར་གཤོག་པ་ཅན་དེ་རིགས་སྤྱིར་བཏང་སེར་སྦྲེངས་དང་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཡང་སྟེང་རི་དྭགས་ཆོས་འཁོར་ཡོད་སའི་མཚམས་ནས་གཉིས་ཁ་སྤྲོད་དུ་འབུད་སྲོལ་ཡོད་ལ། ཁ་ཅིག་གིས་ཉིས་དུང་ཞེས་གཉིས་ལྷན་དུ་འབུད་པར་བྱེད་ལ། ལ་ལས་ཉེ་བའི་སར་སྤྱན་འདྲེན་གྱི་ཚུལ་དུ་འབུད་པས་ཉེ་དུང་ཞེས་བཏགས་པར་འདོད་ལ། གང་ལྟར་དུང་དཀར་གཤོག་པ་ཅན་འདི་རིགས་ནི་སེར་སྦྲེངས་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཡང་སྟེང་དུ་དགེ་འདུན་རྣམས་ཉེ་བར་སྤྱན་འདྲེན་ཕྱིར་གཉིས་ཁ་སྤྲོད་དུ་ལངས་ནས་འབུད་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག  གཞི་རྐང་དགོན་སྡེ་སོ་སོའི་རྒྱུ་སྟོབས་དང་དང་དོད་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་དགོན་སྡེ་ལ་ལར་དུང་དཀར་རག་གཤོག་མ་གཡུ་ཕྲ་ཅན་དང་། ལ་ལར་དུང་དཀར་དངུལ་གཤོག་མ་གསེར་ཚགས་ཅན། འགའ་ཞིག་ཏུ་ཟངས་ཀྱི་གཤོག་པ་ལ་ནོར་སྣས་བརྒྱན་པ་དེ་འདྲའང་ཡོད་འདུག་པས་གཅིག་ཏུ་མ་ངེས། མ་གཞི་དུང་དཀར་གྱི་སྐད་ནི་རྒྱ་གླིང་ལྟར་སྙན་འཇེབས་ལྡན་པ་ཞིག་མིན་ཡང་། མཆོག་གི་རོལ་མོ་འདི་ལས་ཁྱབ་ཆེ་བ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། 《སྔ་འགྱུར་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་རིག་འཛིན་རྒྱ་མཚོའི་ལོངས་སྤྱོད་ཆས་གོས་རྒྱན་དང་རོལ་མོའི་རྣམ་བཤད་སྔགས་འཆང་རྒྱན་གྱི་མེ་ཏོག》ཅེས་པ་ལས། ཁ་དོག་དྲི་མེད་དཀར་བ་ནི། །དཀར་ཕྱོགས་དབུ་འཕང་སྟོད་པའི་བརྡ། །ཞེས་སོགས་དུང་དཀར་གྱི་བླ་ན་འཕགས་པའི་ཡོན་ཏན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་དུ་མ་བརྗོད་ཡོད་དོ།། དུང་དཀར་ནི་རིམ་བཞིན་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དགེ་འདུན་སྤྱན་འདྲེན་པའི་ཡོ་བྱད་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པས་བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་མང་ཆེ་བར་དར་སྲོལ་ཆེན་པོ་ཡོད།  དེའང་རྗེ་གུང་ཐང་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེས་ལྟ་སྤྱོད་གཙང་མའི་རྒྱུད་པ་སྤེལ་བའི་ཕྱིར།  ཐུབ་པའི་དྲུང་དུ་ཤེལ་དཀར་འཕྲེང་བ་ཕུལ།  ཆོས་དུང་གནས་ཤིང་ལུང་བསྟན་བདེན་པའི་མཐུས།  བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་རྒྱལ་གྱུར་ཅིག་ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་སྔོན་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་རི་བོ་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་ཉིན་མོར་བྱེད་པའི་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་ཡིན་པ་དགོངས་ཏེ་ཆོས་དུང་དཀར་པོ་འགོག་པ་རི་ལ་གཏེར་དུ་སྦས།  དེ་ཉིད་ཕྱིས་སུ་འཇམ་མགོན་བླ་མ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོས་རྗེ་འཇམ་དབྱངས་བཀྲ་ཤིས་དཔལ་ལྡན་ལ་ཁྱོད་ཀྱི་ཆོས་སྡེ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཐོབ་དང་དགོན་མ་ལས་བུ་དགའ་བ་དར་རྒྱས་ཆེན་པོ་འོང་གསུངས་ནས་ཆོས་དུང་དེ་བཞིན་འགོག་པ་རི་ནས་གཏེར་དུ་བཞེས་ཏེ་རྟེན་སྐལ་དུ་གནང་བ་དང་དེང་སྐབས་དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་དགོན་པའི་བྱམས་པ་མཐོང་གྲོལ་ཆེན་པོའི་སྐུ་མདུན་དུ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པས་ཆོས་དུང་དཀར་པོ་དེ་ཡིན།  གཞན་ཡང་གོང་མ་སེ་ཆེན་གྱིས་འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པ་ལ་དབང་བསྐུར་གྱི་ཡོན་དུ་ཆོས་དུང་གྱང་གྲགས་མ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད། །

དུང་དཀར་གསེར་དང་དངུལ་གྱི་གཤོག་པར་རིན་པོའི་ཆེའི་ཕྲ་ཅན།

གང་ལྟར་བོད་མི་དམངས་ཀྱིས་དུས་ཆེན་ཆེ་མ་ཆུང་གསུམ་དང་མི་ཚེའི་ཆོ་ག་ཅི་རིགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་དུང་དཀར་སྤྱོད་པ་མ་ཟད། ཐ་ན་ཕྲུ་གུ་བཙས་མ་ཐག་དང་བགྲེས་སོང་གྲོངས་ནས་འདས་མཆོད་བྱེད་སྐབས་སུའང་དུང་བརྡ་གཏོང་སྲོལ་ཡོད། བོད་མི་རིགས་ནི་གདོད་མ་ཉིད་ནས་ཁ་དོག་དཀར་པོ་ལ་དད་མོས་དང་བརྩི་མཐོང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། དུང་དཀར་ནི་བོད་མིའི་སེམས་ཁམས་དང་མཐུན་པའི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་ཕྱིར། དེས་བོད་མི་དམངས་ལ་འཕྲུལ་སྣང་གི་འཇིག་རྟེན་གྱི་གསང་བར་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་པར་རམ་འདེགས་དང་། རང་བྱུང་ཁམས་དང་འཐབ་རྩོད་བྱེད་དུས་བློ་སྤོབས་དང་ཡིད་ཆེས་གང་མང་བསྩལ་ཡོད་པ་གོར་མ་ཆག །

2. རྔ།

རྔ་ནི་རང་རེ་བོད་ཙམ་མ་ཟད་མི་རིགས་གང་མང་ཞིག་ལ་དར་མྱོང་ཞིང་དེའི་བྱུང་རབས་ཀྱང་མི་རིགས་དེ་དག་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་བསྡུར་ནས་བལྟས་ན་རྔ་ནི་གནའ་མི་དག་གི་འཚོ་བ་ནས་གསར་གཏོད་བྱས་ཏེ་རིམ་བཞིན་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་བ་ནི་གདོན་མི་ཟ་སྟེ། ཐོན་སྐྱེད་ངལ་རྩོལ་གྱི་ཁྲོད་ནས་སྤྲོ་དགའི་དབང་གིས་རྡོ་དང་རྡོ་བརྡབས་པའམ་ཤིང་ཐུར་དང་ཤིང་ཐུར་བརྡབས་པ་སོགས་རྡེབ་སྟངས་མི་འདྲ་བ་ལས་སྒྲ་སྣ་ཚོགས་གྲགས་པ་ལས་རིམ་བཞིན་ཤིང་རྔ་དང་དེ་ནས་རྫ་རྔ་འཁར་རྔ་སོགས་བྱུང་བ་ཡིན་སྲིད། གང་ལྟར་ཀྱང་བོད་ལ་རྔ་བྱུང་སྔ་བ་ནི་དོན་གྱིས་གྲུབ་སྟེ། བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་ལྟར་ན་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ས་འོག་ནས་བུད་པའི་རིག་དངོས་ནང་རྫ་བཟོས་སྤྱོད་ཆས་མང་པོ་བྱུང་ཞིང་། ངོས་གཅིག་ཅན་གྱི་རྫ་རྔ་བྱུང་བའི་ལོ་རབས་ནི་རྡོ་ཆས་གསར་མའི་དུས་སྐབས་ཡིན་པ་བདེན་དཔང་བྱས་ཡོད།  རིམ་བཞིན་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་སྟེ་ལྷའི་འདུ་ཤེས་ལས་མཆོད་འབུལ་སོགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་དུ་བེད་སྤྱད་དེ་རྗེས་སུ་གདོད་བོན་དང་བཙན་བོན། གཡུང་དྲུང་གི་བོན་སོགས་སུ་རྔ་སྤྱོད་པ་ཤུགས་ཆེར་སོང་བ་མ་ཟད། བོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སུ་སྔ་རབས་བོན་གཤེན་དུ་མ་རྔ་ལ་བཞོན་ནས་ནམ་མཁའ་ལ་འགྲོ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་བཀོད་ཡོད་དོ།

བཟོ་བཀོད་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་རྔ་བོ་ཆེ།

རྔ་ནི་བརྡུང་བའི་རོལ་མོའི་བྱེ་བྲག་ཅིག་སྟེ། དབྱིབས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཟླུམ་པོ་དང་གྲུ་བཞི། ཟླ་གམ། ཟུར་གསུམ་སོགས་ཡོད་པ་དང་། རིགས་ཀྱི་ཆ་ནས་རྔ་བོ་ཆེ་དང་སྒྲིག་རྔ། རྔ་ཆུང། སྔ་རབས་བོན་གྱི་རོལ་ཆ་ཕྱེད་རྔ་ཞེས་རྔ་ངོས་ཡ་མ་དང་།  རལ་པ་འཆམ་སྐབས་རྐེད་པར་འདོགས་བྱའི་རྐེད་རྔ། དེ་མིན་རྒྱུ་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་འཁར་རྔ་དང་།  རྫ་རྔ།  རྡོ་རྔ་སོགས་རིགས་དུ་མ་ཡོད། མདོག་གི་ཆ་ནས་དཀར་པོ་དང་སེར་པོ། དམར་པོ། སྔོན་པོའམ་མཐིང་ནག་སོགས་ཡོད་པ། དེ་བཞིན་རྔ་ཤིང་ལ་ཙན་དན་ཤུག་པ་ཨ་དཀར་སྦ་སྨྱུག་སོགས་ཤིང་སྣ་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་བཞེངས་སྲོལ་ཡོད་པ་དཔེར་ན《སྟག་ལ་སྤུ་གྲི་དཀར་ནག་དམར་གསུམ་གྱི་རྔ་རབས》ཞེས་པ་ལས་རྔ་བཞེངས་ཚུལ་གྱི་བྱུང་རིམ་གསལ་བོ་ཞིག་བྲིས་ཡོད་པ་ལྟར་དང་། དེ་བཞིན་རྔ་པགས་ལའང་སེང་གེ་དང་འབྲོང་། བ་གླང་ཆུ་གླང་གི་པགས་པ། རྟ་དང་རའི་པགས་པ། ཐ་ན་མི་ཡི་པགས་པ་ལ་སོགས་ཀྱིས་གཡོགས་པའི་སྲོལ་མཆིས་ཚུལ་བན་བོན་གཉིས་ཀའི་གཏམ་ལ་གྲགས་ཤིང་སྔོན་གྱི་དུས་ལ་ཡོད་སྲིད་ཀྱང་ད་ལྟ་རྒྱུ་ཆ་དེ་རིགས་ལག་སོན་དཀའ་འདུག དབྱིབས་སྣ་ཚོགས་དེ་རིགས་ཀྱང་བཟོ་རྩལ་དཀའ་སླའི་དབང་གིས་སམ་ཡང་ན་རྒྱུ་རྐྱེན་གཞན་པས་དབྱིབས་ཟླུམ་པོ་ལས་གཞན་གྲུ་བཞི་དང་ཟླ་གམ། ཟུར་གསུམ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་མཐོང་དཀོན་པར་གྱུར་འདུག མདོར་ན་སྔོན་གྱི་དུས་སུ་རྔའི་རིགས་ལ“རིན་ཆེན་སྣ་བདུན་དཔག་བསམ་ཤིང་། །རྫ་རྔ་ཅང་ཏེ་རྔ་བོ་ཆེ། །ཙན་དན་བརྗིད་ལྡན་རྒྱུས་མང་རྔ། །བསམ་ཡས་མ་ཊཾ་བསྒྲལ་བའི་རྔ། །དཔེ་ཆེན་གསང་བའི་རྔ་ཆེན་འདིས། །བྷནྷ་ལྟག་སྤྲོད་རུ་ཏྲ་བསྒྲལ་བའི་རྔ། །” ཞེས་འབྱུང་བའི་རྔའི་རྣམ་གྲངས་དེ་རིགས་དེང་གི་དུས་སུ་སྦྱར་ནས་གླེང་ན། བོན་ཕྱོགས་སུ་དགོན་པ་དང་སྔགས་འཆིང་གི་སྡེ་ནས་སྤྱོད་པའི་རྔ་ལ་རིགས་དབྱེ་མང་པོ་མི་སྣང་ཞིང་རྒྱུགས་ཆེ་བ་དག་ནི་གཤམ་གསལ་འདི་དག་ཡིན།

སྔ་རབས་ཀྱི་རྔ།

རྔ། སྤྱིར་རྔ་ཞེས་ན་སྤྱི་མང་དུ་འཇུག་དགོས་ཀྱང་ཡོངས་གྲགས་སུ་བྱེ་བྲག་ཅིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བཞིན་ཡོད་དེ། མདོ་རྒྱུད་དག་ནའང་རྔ་དང་འཁར་རྔ་བརྡུང་ཞེས་ལྷན་དུ་འབྱུང་བས་སོ། །འདིར་བཤད་པའི་རྔ་ནི་དབྱིབས་ཟླུམ་པོ་ལ་ངོས་གཉིས་པགས་པས་གཡོགས་པའི་རྔ་སྟེ། ཆེ་ཆུང་ནི་ཚངས་ཐིག་ལ་ལི་སྨི༦༠ཡས་མས། རྒྱུན་དུ་མདུན་ངོས་སུ་རྒྱུན་ཐག་གིས་གནམ་ལ་བཏགས་ནས་ཡོད་ཅིང་། བརྡུང་དུས་ལག་གཡས་པས་རྔ་དབྱུག་བཟུང་ནས་ངོས་གང་རུང་ལ་བརྡུང་བ་ཡིན། གོང་ནས་རྔའི་བཤད་པ་མང་དུ་འབྱུང་བ་དག་དང་གཞུང་སོ་སོ་ནས་བྱུང་བའི་རྔ་རབས་སྐོར་ཡང་འདི་ལ་སྦྱར་ནས་གླེང་བ་ཡིན།  

ལག་རྔ། ལག་རྔ་ནི་གཙོ་བོ་དགོན་པ་ནས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བ་སྟེ། ངོས་གཉིས་ཅན་གྱི་རྔ་ལ་ལག་པས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡུ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་སྟེ། ཆེ་ཆུང་ཚངས་ཐིག་ལ་ལི་སྨི༥༠ནས༦༠ཡས་མས། བརྡུང་དུས་ལག་གཡོན་པས་རྔ་ཡུ་ནས་དམ་པོར་བཟུང་སྟེ་གཡས་པས་རྔ་དབྱུག་གིས་བརྡུང་བ་ཞིག་ཡིན། སྟབས་བདེའི་དབང་གིས་ཡུ་བ་ཙམ་ཡོད་པ་མ་གཏོགས་གོང་གི་རྔ་དང་ཁྱད་ཡེ་མེད།

བོད་ཀྱི་རོལ་ཆ་འཁར་རྔ།

འཁར་རྔ། འཁར་རྔ་ནི་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་རྒྱུ་འཁར་བ་ལས་གྲུབ་ཅིང་། དབྱིབས་ཟླུམ་པོ། ཆེ་ཆུང་ནི་རྒྱུན་པར་ཚངས་ཐིག་ལ་ལི་སྨི༤༠ཡས་མས། ཐ་གུས་ཟུར་གཉིས་ནས་དྲངས་ཏེ་ལག་གཡོན་པར་བཟུང་སྟེ་ལག་གཡས་པས་རྔ་དབྱུག་གིས་བསྣུན་པ་ཞིག་ཡིན། འཁར་རྔ་ནི་སྒྲ་གྲགས་ཚད་ཆེ་བས་རྔ་དང་ལག་རྔར་བསྡུར་ན་བེད་སྤྱོད་གཏོང་ཚད་ཅུང་ཉུང་སྟེ། གཙོ་བོ་དགོན་པ་ཡིན་ན་ཚོགས་ཞུགས་ཀྱི་བརྡ་གཏོང་བྱེད་དུ་བརྡུང་བ་དང་། དེ་མིན་མདོ་ཕྱོགས་སུ་སིལ་རོལ་དང་གཡང་འགུག་སོགས་ཀྱི་སྐབས་གཏོང་བ་དང་། སྔགས་ཕྱོགས་སུ་ལྷ་སོགས་སྤྱན་འདྲེན་དང་རོལ་མོ་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད། 

དེ་མིན་རྔ་བོ་ཆེ་ནི་དགེ་འདུན་འདུས་ཚོགས་ཆེན་མོ་དང་ཁྲིམས་ལུགས་ཁྱབ་བསྒྲགས། ཕོ་བྲང་ཆེན་པོའི་སྒོ་འབྱེད། དབྱར་འཆམ་ཆེན་མོའི་སོགས་ཀྱི་སྐབས་སུ་རོལ་མོ་ཁང་གི་གཡས་གཡོན་ནས་བརྡུང་བ་དང་། སྐེད་རྔ་ནི་ཀོང་བྲོ་སོགས་འཁྲབ་སྐབས་སྐེད་པར་བཏགས་ཏེ་བརྡུང་བ། རྡོ་རྔ་ནི་རྡོ་རྒྱུ་སྲ་བས་ལྕགས་སྐད་འབྱུང་བའི་རྡོ་ལེབ་སྟེ། སྔར་རི་ཁྲོད་པ་དང་འཚམས་པ་བ་ལ་བརྡ་གཏོང་བྱེད་ཙམ་ཡིན་ནོ།

དེ་བཞིན་དམངས་ཁྲོད་ནའང་རྔའི་སྤྱོད་ཚུལ་ཁྱབ་ཆེ་ཞིང་། རིགས་དང་རྣམ་པའང་མང་བ། རྔའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱིས་མཚོན་པའི་གླུ་གར་བྲོ་འཆམ་སོགས་མང་དུ་སྣང་བ་ཡང་སྙོན་མེད་ཡིན་མོད། འདིར་རྔའི་བརྡུང་ཚུལ་སྐོར་ཅུང་ཙམ་སྤྲོས་ན། རྔ་པ་ཞིག་ཡིན་ཚེ་ཐོག་མར་རྔ་ཡི་སྐད་གནས་ལ་བྱང་བར་སློབ་དགོས་ལ། བརྡུང་པའི་ཚེ་ན་ཡང་། རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོའི་ཀློང་མི་དཀྲུག ། རི་རབ་གླིང་བཞིའི་མཐའ་མི་བསྐོར། ། རི་ཐང་མཚམས་ཀྱི་བྲག་མི་བཤག ། རི་དྭགས་རྒྱལ་པོའི་གདོང་མི་བསྣུན། ། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། མཐའ་དང་དཀྱིལ་གཉིས་སུ་མ་ཡིན་པར་སུམ་གཉིས་ཡར་ཕུད་པའི་སར་བསྣུན་ཚེ་སྐད་ལེགས་པར་ཐོན་ལ། ལག་པའི་ཤུགས་གང་ཡོད་ཀྱིས་བརྡུངས་ན་སྒྲ་ཕྱིར་འགྱེད་ཀྱི་སྒྲ་རླངས་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཡོད་པས་རྔ་གཡོག་ཀྱང་འཕྲུལ་ཡང་ལྷོད་གསུམ་གྱི་སྒོ་ནས་བསྣུན་ཚེ། སྐད་ཀྱང་གསང་ཞིང་ཁྱབ་འགྱེད་ཆེ་ལ་སྙན་པ་ཞིག་འབྱུང་བ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཕྱིར་རོལ་མོའི་བསྟན་བཅོས་གཅིག་ཤེས་ཀུན་གྲོལ་ལས་ཀྱང་། དེས་ན་གང་དུ་བརྡུངས་པ་ནི། །ཡུ་བའི་ཐད་ཀྱི་རྔ་རི་ནས། །སོར་མོ་དྲུག་བདུན་གང་རུང་ཉིད། །གཞལ་བའི་མཚམས་སུ་བརྡུངས་པ་ན། །འདོད་དོན་ཐམས་ཅད་འགྲུབ་པ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པ་སོགས་རྔ་རྡུང་གི་བསྟན་བཅོས་དང་ལག་ལེན་དངོས་ལས་ཤེས་པར་བྱའོ།།

3.རག་དུང་ངམ་དུང་ཆེན། 

དུང་ཆེན་ནི་འབུད་པའི་རོལ་མོའི་རྣམ་གྲངས་ཤིག་སྟེ། རག་དུང་ངམ་དུང་ཆེན་དང་དེ་འབུད་སྟངས་ཀྱི་དབྱངས་རྟའི་རི་མོ་འདི་དང་ཚུལ་བཞིན་འབུད་པའི་སྲོལ་འདི་ཡང་སྒྲ་ཡངས་འཇུག་གིས་བཤད་ན་དགོན་པའི་དབྱངས་ཀྱི་རིག་གནས་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་ཡིན། དང་པོ་ནས་བོད་རང་གིས་བཟོས་པའི་རོལ་ཆ་ཞིག་ཡིན་འདུག་སྟེ་ཟ་ཧོར་གྱི་མཁན་པོ་ཞི་བ་འཚོ་དང་། ཨོ་རྒྱན་པདྨ་འབྱུང་གནས་རྣམ་གཉིས་བོད་ལ་སྤྱན་དྲངས་ཏེ་བསམ་ཡས་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་ཟིན་པའི་རབ་གནས་དགའ་སྟོན་སྐབས། ཟངས་དུང་ཆ་ལང་མཁར་རྔ་གླིང་བུ་དང་༔  རྫ་རྔ་པི་ཝང་ཕེག་རྡོབ་རོལ་མོའི་ཚོགས༔  ཞེས་འབྱུང་བས་བོད་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་སྐབས་སུ་རང་རེའི་ཡུལ་འདིར་རྒྱུ་ཟངས་ལས་བྱས་པའི་ཟངས་དུང་ཡོད་པར་ངེས་ཤིང་། དེ་རྗེས་སུ་མངའ་རིས་སུ་ལྷ་བླ་མ་བྱང་ཆུབ་འོད་ཀྱིས་ཇོ་བོ་རྗེ་སྤྱན་འདྲེན་སྐབས་རྒྱུ་རག་ལས་ཆེད་དུ་བཟོས་པས། ལོ་པན་སྤྱན་འདྲེན་རག་དུང་ཞེས་མིང་བཏགས་པ་དང་། དེ་ནས་ཆོས་ལུགས་ཡོ་ཆས་སམ་མཆོད་རྫས་གྲས་སུ་གཏོགས་པར་གྲགས། གཉིས་པ་རག་དུང་གི་མིང་འདོགས་ཚུལ། ཕྱིས་དགོན་པའི་གྲྭ་པ་ཚོས་དུང་དམར་ཞེས་པ་འབོད་སྲོལ་འདི་ཡང་རྒྱུ་ཆ་ཟངས་ལ་བཟོས་པའི་ཆ་དང་ཁ་དོག་དམར་བའི་ཆ་ནས་བཏགས་ཤིང་ཟངས་དུང་འབོད་པ་ཡང་དོན་དུ་གཅིག་ཡིན། རག་དུང་ནི་རྒྱུ་བ་རག་གི་བཟོས་པའི་དུང་ཆེན་ཞེས་ཚིག་མཛོད་སོགས་ལས་གསལ།

རག་དུང་གསེར་གྱི་པ་ཏྲས་བརྒྱན་པ།

རག་དུང་གི་རྒྱུ་ཆ། དགོན་པ་སོ་སོས་ད་ལྟ་གསེར་དངུལ་བཀྲ་མ་དང་། སྟོང་རག་བཀྲ་མ། ཟངས་རག་བཀྲ་མ་སོགས་ཀྱིས་བཟོས་ཏེ། རོལ་མོ་འདི་དགོན་པའི་རོལ་ཆ་ཀུན་ལས་རིང་ཤོས་དེ་ཡིན། དུང་ཆེན་གྱི་དབྱིབས་ནི་སྲིད་དུ་རིང་ཐུང་ཇི་ལྟར་བྱུང་ཡང་རྩ་མདའ་ཐེ་བའི་ལྷུ་བཞི་ལས་གྲུབ་ཅིང་། སྟོད་ནས་རིམ་བཞིན་ཇེ་སྦོམ་དུ་སོང་བའི་སྨད་མཐར་ཁ་བོ་ཆེ་རྒྱ་གླིང་གི་ཁ་ལྟར་གཡེར་བ་དང་། ལྷུ་སོ་སོའི་བར་ན་ཡང་ལྦ་ཚིགས་ཚགས་དཀྲོལ་གྱི་པ་ཏྲས་མཛེས་པ་མགྲིན་པའི་གྱེན་ལ་རིམ་བཞིན་ཕྲ་བའི་སྟེང་དུ་སྦུ་གུ་དང་སྤྲད་པའི་ཁ་ཡི་མེ་ཏོག་གམ་ཏིང་ཤགས་ཞེས་མཆུ་རྟེན་སྦུབས་ཅན་ཁ་ཕྱིར་ལོག་པའི་རྣམ་པ་ཅན།  མགྲིན་པའི་སྦུ་གུའི་ཕྱོགས་གསུམ་སྒྲོ་འདབ་ཅེས་ཟངས་ཀྱི་ཐུར་མ་གསུམ་གྱི་པྲ་ཆོས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། 

དུང་ཆེན།

ཆེ་ཆུང་གི་ཚད་ནི་དགོན་པ་སོ་སོའི་རྒྱུ་སྟོབས་དང་སྤྱོད་ཡུལ་སོགས་ལས་གཅིག་ཏུ་མ་ངེས་ཏེ།  ཆེ་ཚད་ལ་མི་གཅིག་གིས་ཐེག་ཙམ་དང་ཆུང་ཚད་ལ་ཕྲ་དུང་ཞེས་འཁྱེར་བདེ་བ་དང་འབུད་བདེ་བ་སྣ་ཚོགས་འདུག་ཀྱང་།  རྩ་བའི་མཚན་ཉིད་ཀུན་ལ་ཚང་བར་མ་ཟད་རྩ་བའི་སྐད་སྣའང་ཕྲ་སྦོམ་འབྲིང་གསུམ་སྟེ།  ཕྲ་བ་ཏིར་དང་སྦོམ་པ་འདོར། འབྲིང་བ་བརྒྱངས་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཞིང་དེ་ཡང་འདོར་ནི་རྔ་ལྤགས་སྟེང་སྲན་མ་གཏོར་བ་ལྟར་དང་། བརྒྱངས་ནི་རྒོད་ཀྱིས་ནམ་འཕང་གཅོད་པ་ལྟ་བུ། ཏིར་ནི་གླང་པོ་ཆེའི་ངུར་སྐད་དང་ཕྱོགས་མཐུན་པར་དགོས་ཞེས་གྲགས་ལ།  གཞི་རྩའི་འབུད་སྟངས་ལ་ཡང་འདོར།  བསུ་མ།  བརྒྱངས།  རྦད་བཅད།  ཏིར་ཕབ།  ཏིར་ཆེན།  བརྒྱངས་ཕྲུག་གམ་འཛར་ཞེས་པ།  དགོན་སྡེ་སོ་སོའི་ཕྱག་སྲོལ་དུང་ཚིགས་དབྱངས་རིས་དཔེ་གཟུགས་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཡོད། །

4.གླིང་བུ།

གླིང་བུ་ནི་འབུད་གཏོང་རོལ་མོའི་བྱེ་བྲག་ཤིག་སྟེ། བོད་ཀྱི་ཡིག་ཚང་ལྟར་ན། ཐོག་རྗེ་ཐོག་བཙན་སྐུ་རིང་ལ་དར་ཚུལ་སྔོན་གྱི་ཡིག་ཚང་དུ་འཁོད་ཡོད།

སྤྱིར་རང་རེའི་བོད་དུ་དར་བའི་གླིང་བུ་ལ་འཕྲེད་གླིང་དང་གཞུང་གླིང་གཉིས་ཙམ་དུ་ངེས་ཀྱང་། རྒྱུ་མི་འདྲ་བའི་ཆ་ནས་སྨྱུག་གླིང་དང་། ཤིང་གླིང་། ལྕགས་གླིང་། འདག་གླིང་། རྫ་གླིང་། རྐང་གླིང་། རུས་གླིང་། རྒོད་གླིང་སོགས་ཡོད།

བོད་ཀྱི་རོལ་ཆ་གླིང་བུ།

རང་རེ་བོད་ལ་འཕྲེད་གླིང་གི་སྤྱོད་ཁུངས་ཀྱང་ཁྱབ་ཆེ་བ་སྟེ། དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་སྟོད་གཞས་ནང་མ་ནས་མཆོད་སྤྲིན་གར་འཆམ་གྱི་ནང་ལའང་བེད་སྤྱོད་ཅིང་། དེ་ཡང་སྟོད་གཞས་ནང་མའི་སྐབས་མངའ་རིས་ཀྱི་སྒྲ་སྙན་དང་ཡང་ཆིན་འཕྲེད་གླིང་སོགས་བརྩམས་ནས་གཏོང་བའི་ཐོག་མའི་སྲོལ་འཛུགས་པ་པོ་ནི་རྡོ་རིང་བསྟན་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་མཆོག་ཡིན་ཏེ།  《དགའ་བཞི་བའི་མི་རབས་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ཟོལ་མེད་གཏམ་གྱི་རོལ་མོ》ཞེས་བྱ་བ་ལས་ཤེས་ཐུབ། དེ་བཞིན་དམངས་གཞས་དང་ཁྲོམ་སྐོར་གྲལ་སྟར་སོགས་ཀྱི་ནང་འཕྲེད་གླིང་ཁེར་གཏོང་དང་སྡེབ་གཏོང་བྱེད་པའང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་རྩྭ་ཐང་ངམ་མཛེས་ཤིང་ཡིད་དུ་འོང་བའི་གར་སྟེགས་ཐོག་འཕྲེད་གླིང་རྐྱང་གཏོང་བྱེད་པའང་ཡོད་པས། དེ་ནི་བཟོ་བདེ། འཁྱེར་བདེ། གཏོང་བདེའི་རོལ་མོ་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པའོ།

གཞུང་གླིང་ནི་རྒྱུ་ཤིང་ལས་གྲུབ་ཅིང་རོལ་ཆ་དེའི་མགོ་སྦོམ་པ་དང་བར་མཇུག་རིམ་བཞིན་ཕྲ་བར་བྱུང་བ་ཞིག་ལ། མགོ་བོའི་ཕུ་འདེབས་པའི་བུ་ག་ཕུད་འཐེབ་ཀྱི་བུ་ག་ལྔ་ཡོད་པ་དང་གླིང་བུ་དེ་གཞུང་དུ་འཁྱེར་ནས་གཏོང་དགོས་སྟབས་མིང་ལའང་གཞུང་གླིང་ཞེས་བྱུང་བ་ཡིན།

དེ་ལས་སྨྱུག་གླིང་ནི་རྒྱུ་སྨྱུག་མ་ལས་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པས། ལེགས་ཉེས་བརྟག་སྐབས་སྨྱུག་གཤིས་དང་མགོ་མཇུག་སྦོམ་ཕྲ་མཉམ་མིན་ལ་བལྟས་ནས། སྨྱུག་གསར་དང་མགོ་མཇུག་སྦོམ་ཕྲ་མི་མཉམ་པའི་རིགས་དག་སྤོངས་དགོས།

       ཤིང་གླིང་ནི་རྒྱུ་ཤིང་ལས་གྲུབ་པའི་གླིང་བུ་ཞིག་སྟེ། དེ་ནི་སྨྱུག་གླིང་དང་མི་འདྲ་བར་མགོ་སྦོམ་མཇུག་ཕྲ་བ་ཞིག་ཡིན་ལ། སྤྱིར་ཤིང་གླིང་ཡིན་ན་གཞུང་གླིང་རང་དུ་ངེས་ཤིང་། དེ་ལ་ཡང་མཐེབ་མིག་ལྔ་ལྡན་དང་མཐེབ་མིག་བདུན་ལྡན་གཉིས་སུ་ཡོད།

      ལྕགས་གླིང་ནི་རྒྱུ་ལྕགས་ལས་གྲུབ་པའི་གླིང་བུ་ཞིག་སྟེ། དེ་ཡིས་ནམ་རྒྱུན་གཞས་དང་ཞབས་བྲོར་རམ་འདེགས་བྱེད་པ་དཀོན་ཡང་བྱིས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྩེད་འཇོར་རོལ་སྐབས་རང་དགར་གཏོང་སྲོལ་མང་། མཐེབ་མིག་བདུན་ལྡན་གྱི་ལྕགས་གླིང་ནམ་བྱུང་སྐོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་གསལ་བར་མི་ཤེས་མོད། དེ་ནི་གཞི་རྐང་འཕྲེད་གླིང་མཐེབ་དྲུག་མ་ཡིན་པར་དབུགས་བུག་དང་མཐེབ་མིག་བར་དུ་འདམ་སྤྲི་འབྱར་སའི་བུ་ག་མེད་སྟབས། སྐད་སྦོམ་ཞིང་མི་གསལ་བ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་། འཕྲེད་གླིང་ལ་དཔེ་བལྟས་ཏེ་རིག་པས་བསྐྲུན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་གོར་མ་ཆག

       རྫ་གླིང་ནི་རྒྱུ་རྫ་ལས་གྲུབ་པའི་གླིང་བུ་ཞིག་སྟེ། སྤྱིར་རོལ་མོའི་བྱེ་བྲག་ཅིག་ཏུ་བྱས་ནས་གཏོང་སྲོལ་མེད་ཀྱང་། རྫ་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་རྫ་ཆས་དང་མཉམ་དུ་བཙོངས་ལ། གདོད་མའི་དུས་རབས་སུ་བྱུང་བའི་རོལ་ཆ་རྫ་གླིང་དང་འདག་གླིང་ལ་སྒོང་གཟུགས་དང་བྱིའུ་གཟུགས་གཉིས་ཡོད་པ་དང་། རོལ་ཆའི་མིང་ནི་དེའི་གཟུགས་དབྱིབས་ལ་གཞིགས་ནས་བྱུང་བའམ་དེའི་བཟོ་རྒྱུར་གཞིགས་ནས་བྱུང་བ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་སྟབས། འདག་པ་ཚི་ཅན་གྱིས་བཟོས་པའི་རོལ་ཆ་དེར་དེའི་བཟོ་རྒྱུར་གཞིགས་ཏེ་འདག་གླིང་ཞེས་པ་དང་། རྫ་མཁན་གྱི་མེར་བསྲེགས་ཏེ་རྫ་བཏང་བའི་རོལ་ཆ་དེར་རྫ་གླིང་ཞེས་བྱུང་། ལྟོ་བའི་སྟེང་དུ་མཐེབ་མིག་གཉིས་གསུམ་བཞི་སོགས་གང་རུང་ཡོད་ལ། གཏོང་ཚུལ་ནི་གཞུང་གླིང་ལྟ་བུར་སྟེང་ནས་གཏོང་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན།

རུས་གླིང་།

རྐང་གླིང་ནི་མིའི་བརླ་རུས་ལས་བཟོས་པའི་གླིང་བུ་ཞིག་སྟེ། དེ་ཡང་སྔོན་འཕགས་ཡུལ་གྱི་གྲུབ་ཐོབ་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཉིད་བྱ་བྲལ་གྱི་སྤྱོད་པར་གཤེགས་ཏེ་གནས་ངེས་མེད་དུར་ཁྲོད་སོགས་སུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོ་ག་མཛད་སྐབས་རང་ཉིད་མི་རྟག་པ་སྒོམ་པ་ལ་གྲོགས་བྱེད་པའི་ཆེད།  དུར་ཁྲོད་ནས་མི་ཤི་བའི་བརླ་རྐང་རུས་ལ་གླིང་བུ་མཛད་པ་ན་རྐང་གླིང་ཞེས་གྲགས།

 བོན་གྱི་རོལ་མོའི་བྱུང་རབས་སུ“ཞང་ཞུང་དབལ་གྱི་བྱེ་བྲག་ཕུག་རོང་ཆེན་དུ། །དབལ་བོན་ཆེན་པོ་སྟག་ལ་མེ་འབར་གྱིས། །སྲིན་པོ་ཕོ་མོ་བསྒྲལ་བའི་བརླ་རྐང་ལ། །བསྟན་པའི་དགྲ་དཔུང་བཤིག་པའི་རྐང་གླིང་བཟོ”ཞེས་འཁོད་པ་དེས་རོལ་ཆ་དེ་ནི་མི་ཤི་བའི་རྐང་དུང་ལས་བཟོས་པ་ཤིག་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ། །            

        རྒོད་གླིང་ནི་བོན་པོ་བ་རྣམས་ཀྱིས“བོན་ཉིད་ནམ་མཁའི་ཀློང་ནས་སྐྱེད་པའི་ལྷ། རྒོད་གསས་ཁམས་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། བོན་ཉིད་རྣམ་མཁའི་ཀློང་ནས་སྐྱེད་པའི་ལྷ། རྒོད་བུ་འཕར་དྲག་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ”ཞེས་ལྟར་ངོས་འཛིན་པའི་གླག་རྒོད་ཀྱི་གཤོག་རུས་ལས་བཟོས་པ་ཞིག་ཡིན། ནག་ཆུ་ས་ཁུལ་འོམ་བུ་ནི་སྔར་ནས་ད་བར་བོན་ཆོས་ལ་དད་པ་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་མཁན་གྱི་ས་གནས་ཤིག་ཡིན་འདུག་པ་དེའི་རོལ་མོ་བ་རྒན་གྲས་ཚོས་ཡུལ་དེའི་མདོ་བརྡ་མའི་རོལ་དབྱངས་ནི་སྔར་ཞང་ཞུང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ནས་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་གྱིས་ད་བར་དར་ཡོད་ཅེས་གསུངས་པ་དང་། རོལ་དབྱངས་དེའི་ནང་འབུད་པའི་རོལ་ཆ་ནི་རྒོད་གླིང་ཡིན་པ་དེའི་ཐོག་ནས་ཀྱང་རོལ་ཆ་དེ་སྐབས་དེ་དུས་ནས་ལག་ལེན་ཡོད་པ་ཤུགས་ཀྱི་མཚོན་ཐུབ། གླག་རྒོད་ཀྱི་དུང་རུས་ལས་བཟོས་པའི་རྒོད་གླིང་ལ། བོད་ཀྱི་ས་ཆ་འགར་དུང་རུས་གླིང་བུའམ་རུས་གླིང་ཞེས་ཀྱང་འབོད། དེ་ཡང་གླག་རྒོད་ཀྱི་གཤོག་པའི་དུང་རུས་ཀྱི་མགོ་མཇུག་གཉིས་སྦོམ་ཞིང་དཀྱིལ་གཞུང་ཕྲ་བ་མ་ཟད། དུང་རུས་ལ་ཕྲ་སྦོམ་རིང་ཐུང་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བྱུང་བའི་དབང་གིས་རྒོད་གླིང་ཡང་མཐེབ་མིག་གསུམ་ལྡན་དང་བཞི་ལྡན། ལྔ་ལྡན། དྲུག་ལྡན་བཅས་ཆེ་ཆུང་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པ་དེ་རིགས་ཀྱི་སྒྲ་དབྱངས་ཀྱང་སྙན་པོ་ཡོད་པ་དང་། གཏོང་ཚུལ་ནི་གཞུང་གླིང་ལྟར་ཡིན། ། 

        སྤྱིར་གླིང་བུའི་སྐད་རིང་ཐུང་དྲག་ཞན་སྦོམ་ཕྲ་སྙན་མི་སྙན་ཚང་མ་དབུགས་དང་མཐེབ་ཀྱི་བྱེད་ལས་ལ་རག་ལས་པ་ཞིག་ཡིན་གཤིས། གང་གླིང་བུ་དོན་དུ་གཉེར་བ་དག་གིས་གཅིག་ནས་དབུགས་དབྱུང་བའི་གནས་དང་བྱེད་རྩོལ་རྣམས་ཤེས་དགོས་པ་དང་། གཉིས་ནས་མཐེབ་ཀྱི་གནས་ལུགས་ཡང་དག་པར་རྟོགས་དགོས་ལ། གསུམ་ནས་མཐེབ་དབུགས་ལྷན་སྡེབ་ཀྱི་རྩལ་ལ་བྱང་ཆུབ་པར་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེའོ། །

5.རྐང་གླིང་ངམ་རྐང་དུང་།

རྐང་གླིང་ནི་སྔགས་ཀྱི་མཆོད་རྫས་བྱེ་བྲག་མིའི་བརླ་རུས་ལས་བཟོས་པའི་གླིང་བུ་ཞིག་སྟེ། དེའི་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་རྐང་དུང་ཞེས་ཀྱང་འབོད། 《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད》ལས། དཔའ་བོ་དམག་ཐོག་ཏུ་ཤི་བའམ། སྐྱེས་པའམ་བུད་མེད་གཙང་མ་རང་བཞིན་གྱིས་ཤི་བའི་རྐང་རུས་ལས་བཟོས་པའི་གླིང་བུ་སྟེ། རྐང་གླིང་བཟོ་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་མི་བསད་ནས་བཟོས་པའི་ལུགས་སྲོལ་དེ་འདྲ་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ལ་གཏན་ནས་མེད། ཞེས་གསུངས་པ་དང་། དེ་ཡང་སྔོན་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་གྲུབ་ཐོབ་རྣམས་ཀྱིས་དུར་ཁྲོད་སོགས་སུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོ་ག་མཛད་སྐབས་མི་རྟག་པ་སྒོམ་པ་ལ་གྲོགས་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་དུར་ཁྲོད་ནས་མི་ཤི་བའི་བརླ་རྐང་རུས་ལ་གླིང་བུ་མཛད་སྲོལ་ལས་བྱུང་བའོ། །