ཐུབ་བསྟན་དཔལ་ལྡན་ནི་བོད་ཀྱི་མིང་དུ་གྲགས་པའི་པར་རྒྱག་མཁན་ཞིག་ཡིན། སྤྱི་ལོ་1964ལོར་སི་ཁྲོན་དཀར་མཛེས་ནས་སྐྱེས་ཤིང་། ད་ལྟ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་ཁུལ་དར་ལག་རྫོང་གི་རིག་གནས་ཅུས་སུ་ལས་ཀ་གཉེར་བཞིན་ཡོད། ཁོར་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མཐོ་རིམ་པར་ལེན་པ་དང་ཀྲུང་གོའི་པར་ལེན་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི། རྒྱལ་སྤྱིའི་པར་བའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཁོངས་མི། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་པར་ལེན་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་དྲུང་ཡིག་གཞོན་པ་སོགས་ཀྱི་གོ་མིང་ཐོབ་ཡོད། ལྷག་པར་སྐྱེས་ཁམས་དང་། སྲོག་ཆགས། དམངས་སྲོལ་སོགས་ཀྱི་པར་རིས་བརྩམས་ཆོས་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་བྱ་དགའ་གང་མང་ཐོབ་མྱངས། ཁོང་གི་པར་རིས་བརྩམས་ཆོས་《གནས་རིའི་གཟི་འོད།》ཅེས་པ་འཛམ་གླིང་རང་བྱུང་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པས་（WWF）ཉར་ཚགས་བྱས། དེ་མིན་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་གྱི་མགོ་ཁུངས་ནས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མའི་མཛེས་པ་དེ་ངེད་ཅག་གཟིགས་མོ་བ་དག་གི་མིག་ལམ་དུ་བཤམས་ཡོད།
        ཁ་དཀར་རྐྱང་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རིམ་པ་དང་པོའི་སྲུང་སྐྱོབ་སྲོག་ཆགས་ཡིན།
        《འཛམ་གླིང་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ལྷན་ཚོགས།》ཀྱི་（IUCN）2012ལོའི་རྒྱུད་ཆད་ལ་ཉེ་བའི་མིང་གཞུང་ver3.1ཉེན་ཁ་ཡོད་པའི་（LC）ནང་དུ་བཀོད་པ་དང་། 《ཝ་ཤང་ཐོན་གྱི་སྤྱི་ཆིངས། 》ལས་CITESⅠརིམ་པའི་སྲུང་སྐྱོབ་སྲོག་ཆགས་སུ་བཀོད་ཡོད།
ཁ་དཀར་རྐྱང་ནི་རྐྱང་གི་ཁྲོད་ནས་གཟུགས་གཞི་ཆེས་ཆེ་ཤོས་ཡིན་ལ། རྐྱང་གི་མགོ་བོའི་ཞེང་ཆེ་ལ་ཐུང་བ་དང་མཆུ་ཏོ་སྒོར་དབྱིབས་སུ་གྲུབ་ཅིང་མདོག་དཀར་པོ་ཡིན་པས་རང་རེའི་བོད་པ་ཚོས་རྐྱང་ཁ་དཀར་ཞེས་ཀྱང་བྱ། རྣ་ཅོག་གི་རིང་ཚད་ལ་ཧའོ་སྨི་170ཙམ་ཡོད་ཅིང་རྔོག་མ་ཐུང་ཞིང་དྲང་བ། སུག་བཞི་སྦོམ་ལ་རྨིག་པ་ཅུང་མཐོ་བ། རྒྱབ་ཀྱི་སྤུ་མདོག་སྨུག་པོ་ཡིན་ལ་ལྟོ་བ་དང་སུག་བཞིའི་ནང་ངོས་དཀར་པོ་ཡིན། ཁ་ཟས་སུ་འཇག་མ་དང་གྲོག་ཤིང་། འཁན་པ་སོགས་སྤྱོད་ཅིང་། གཙོ་བོ་རང་རྒྱལ་གྱི་མཚོ་སྔོན་དང་ཀན་སུའུ། ཞིན་ཅང་། བོད་ལྗོངས། སི་ཁྲོན་སོགས་སུ་གནས་ཡོད། མཚོ་འཕགས་སྨི3600ནས་སྨི་5400ཡིས་མཐོ་བའི་ས་རུ་ཁྱུ་བྱས་ནས་འཚོ་སྡོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ལ། ཚ་གྲང་དང་གངས་ཆར་སོགས་ཀྱི་བཟོད་བསྲན་ནུས་པ་ཧ་ཅང་མཐོ། སྤྱིར་བཏང་དུ་ལྔ་དྲུག་རེ་དང་བཅུ་རེ། ཆེས་མང་དུས་བརྒྱ་ལྷག་ཁྱུ་བྱས་ནས་རྒྱུ་ཞིང་། ཁྱུ་མགོ་ཕོ་རྐྱང་ཞིག་གིས་ཁྲིད་དེ་རྩྭ་ཆུ་གང་བཟང་གི་རྗེས་སུ་སྙེགས་ནས་སྐོར་སྐྱོད་ཀྱི་འཚོ་བ་རོལ། ལོ་རེའི་ཟླ་7པ་ནས་ཟླ་12པའི་བར་རྒྱུད་སྤེལ་གྱི་དུས་རིམ་ཡིན་ལ། རྐྱང་མོ་ཞིག་གིས་ཕྲུ་གུ་བཙའ་དུས། ཕྲུ་གུའི་ལྗིད་ཚད་ལ་སྟོང་ཁེ་35ལྷག་ཡོད་ལ། ལོ་གསུམ་བཞི་འགོར་དུས་ད་གཟོད་དར་ལ་བབས། རྐྱང་གི་ཚེ་ཚད་ཧ་ལམ་ལོ་ངོ་20ཡས་མས་ཡིན་ལ། ལོ་རེའི་ཟླ་བརྒྱད་པ་ནས་དགུ་པའི་བར་རྒྱུད་སྤེལ་འཁྲིག་སྦྱོར་གི་དུས་ལ་འཁེལ།
        ཆེད་སྒྲིག་འདིའི་པར་རིས་འདི་དག་ལོ་ངོ་གསུམ་ལྷག་གི་རིང་ལ། ཨར་ཅིན་རི་བོ་ལྷོ་ངོས་དང་། གཉན་ཆེན་ཐང་ལྷའི་བྱང་ངོས། ཨ་ཆེན་གངས་རིའི་ཉེ་འཁོར་ཏེ་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་སོགས་བོད་ལྗོངས་དང་ཞིན་ཅང་། མཚོ་སྔོན། སི་ཁྲོན་སོགས་ཞིང་ཆེན་བཞིའི་སྦྲེལ་མཚམས་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་གྱི་མགོ་ཁུངས་ནས་རྐྱང་ཁ་དཀར་ཁྱུ་ཚོགས་འགའ་རེར་དུས་ཚིགས་མི་འདྲ་བའི་སྒོ་ནས་དེ་དག་གི་འཚོ་སྡོད་དང་སྐྱེས་འཕེལ་ཕྱོགས་གང་ཅི་ཐད་ནས་རྗེས་སྙེགས་དང་།
ལྟ་ཞིབ། ཟིན་ཐོ་སོགས་བཀོད་ནས་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་རྒྱུ་ཆ་དང་པོ་ཟིན་ཐོར་བཀོད། རྗེས་ཕྱོགས་ཀྱི་རྐྱང་གི་སྲུང་སྐྱོབ་དང་དྲིལ་བསྒྲགས་སྐོར་རྨང་གཞི་ཡག་པོ་བཏིང་ཞིང་། ཚན་རིག་གི་སྒོ་ནས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་ཐབས་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་འཚོ་སྡོད་གནས་མལ་ཡག་པོ་ཞིག་འཚོལ་སྙེགས་བྱེད་པར་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་རྨང་གཞི་བཏིང་ཡོད་དོ། །