མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་རྒྱལ་མཚན།

          དེ་ཡང་རྒྱལ་བོ་གླང་དར་མར་གྲགས་པ་འདི་ཉིད་བོད་སྤྱི་ལ་དབང་བསྒྱུར་བའི་རྒྱལ་རབས་མཐའ་མ་ཞེ་གཅིག་པ་དེ་ཡིན། རྒྱལ་བོ་འདིས་ཆབ་སྲིད་ཐོག་ནས་མངའ་བསྒྱུར་བ་ནས་བཟུང་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་མ་ཤར་བར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་སྐོར་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ཧ་ཅང་ཉུང་བ་དང་།ཕྲན་བུ་ཡོད་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་ཟང་ཟིང་ཡིན་པར་བརྟེན་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་ཚགས་ཅིག་རྩོམ་འབྲི་བྱེད་པ་ཆེས་དཀའ་བར་འདུག དེ་མ་ཟད་རང་རེའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་རྣམས་ཚང་མ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྗེས་འཇུག་པ་ཤ་སྟག་ཏུ་སོང་སྟབས་རྩོམ་པ་པོའི་མཐོང་སྣང་གཙོ་ཆེ་བ་ནི་སངས་རྒྱས་ ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆེ་བ་དང་དེའི་སྦྱིན་བདག་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་བློན་སོ་སོས་ཆོས་སྤྱོད་ཚུལ་གྱི་གཟི་བརྗིད་ཙམ་ལས་དེའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་དངོས་གནས་དང་དུས་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་ཕལ་ཆེར་རྩ་བ་ནས་བྲིས་ མེད་པ་ལྟ་བུ་རེད། སྤྱིར་བཏང་ལོ་རྒྱུས་ཞེས་པའདི་མི་ཞིག་གི་རང་གི་དུས་སྐབས་ སུ་མཐོང་ཐོས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་འཕོ་འགྱུར་དང་ཆབ་སྲིད་ཐོག་འགྱུར་ལྡོག་གང་བྱུང་བ་དང་རང་འདོད་དང་ཕྱོགས་ཞེན་གྱིས་མ་བསླད་པར་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་དུ་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ་བྱེད།ལོ་རྒྱུས་དེ་འདྲ་བྲིས་པ་ཡོད་ན་དེ་ཚན་རིག་གི་ཐོག་ནས་ཞིབ་འཇུག་ཆེར་མ་བྱས་ཀྱང་དོན་དངོས་སུ་ཁས་ལེན་པའམ་ ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཡུལ་དུ་འཇོག་ཐུབ། དེ་ལྟར་མིན་པར་ལོ་རྒྱུས་དང་རྒྱལ་རབས་ཡིན་ཞེས་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོའི་སྔོན་དུ་བྱུང་བའི་དུས་སྐབས་སུ་འཕོ་འགྱུར་ག་རེ་བྱུང་བ་བྲིས་པ་རྣམས་དཔྱད་གཞིའི་ ཡིག་རིགས་མང་པོ་ཞིག་བསགས་ཏེ་ཞིབ་འཇུག་རྒྱུན་རིང་དུ་བྱས་རྗེས་གཞི་ནས་བདེན་ཆ་ག་པར་ཡོད་མེད་བརྟགས་རྒྱུ་ལས་གཞན་ཆ་འཇོག་བྱེད་པ་དཀའ། འདི་་ལྟར་བྱས་ཚེ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་རྣམས་རིགས་གཉིས་སུ་འདུས་ཡོད། དང་པོ་ནི། དུས་རབས་བཅུ་བའི་སྔོན་དུ་བཙན་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྐུ་རིང་དུ་བཙུགས་པའི་རྡོ་རིང་ཁག་དང་ཁོང་ཚོས་བཞག་པའི་བཀའ་གཙིགས་ཆེ་ཆུང་དང་དེ་དུས་སུ་བྲིས་བའི་ལོ་རྒྱུས་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་དཔེར་ན། རྒྱ་ཤ་ཅུའམ་དེང་སང་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཏུན་ཧོང་ཞེས་འབོད་པའི་ཡུལ་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཀྱི་བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆ་རྣམས་དང་།ཡུལ་དེ་དང་ཉེ་བ་ནས་བྱུང་བའི་ཤིང་གི་བྱང་བུར་བྲིས་པའི་ཁྲམ་ཤིང་ཞེས་པ་རྣམས་ཡིན། གཉིས་པ་ནི། དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའམ་ཕལ་ཆེ་བ་དེའི་རྗེས་སུ་བྲིས་པའི་རྒྱལ་རབས་དང་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ཡིན། ཕྱི་མ་འདིའི་གྲས་སུའང་རྒྱལ་རབས་ཚད་ལྡན་འགའ་ཤས་ཡོད་པ་དཔེར་ན། ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བའི་ཁྱུ་མཆོག་དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས༼༡༥༠༤–༡༥༦༦༽སྤྱི་ལོ༡༥༦༤ལོར་བྲིས་པའི《ལྷོ་བྲག་ཆོས་འབྱུང》ངམ《མཁས་པའི་དགའ་སྟོན》ཞེས་གྲགས་པ་དེ་ནི་དེང་སང་འཛམ་གླིང་ཐོག་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་ཚང་མའི་མགྲིན་གཅིག་ཏུ་ཚད་གཞིར་འཇོག་པའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་རྩོམ་པ་པོས་སྔོན་ཡོད་ཆོས་འབྱུང་རྣམས་སུ་བྲིས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་དང་ལོ་རྒྱུས་འདྲེས་མར་ཡོད་པ་རྣམས་ཧ་ཅང་སྐྱར་ཟློས་མ་བྱས་པར་གནའ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་རྡོ་རིང་དངོས་སུ་མཇལ་ནས་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་བཤུས་པ་དང་།བསམ་ཡས་སུ་ཕེབས་ནས་དེར་ཡོད་དཔེ་མཛོད་རྙིང་པའི་གྲས་ནས་བྱུང་བའི་བཀའ་གཙིགས་རྣམས་དངོས་སུ་མཇལ་ནས་དཔྱད་གཞིར་མཛད་ཡོད། དེར་བརྟེན་ད་རེས་འདིར་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་ནང་དུ་རྒྱལ་པོ་དར་མར་གྲགས་པའི་སྐོར་ཅུང་ཟད་ཐ་ཐོར་ཡོད་པ་གཙོར་བྱས་ནས་དེ་དང་ཆབས་གཅིག་ཏུ་ཕྱིས་སུ་བྱུང་བའི་ཡིག་ཆ་ཁག་ཏུ་ཡོད་པའི་དངོས་དོན་ཁས་ལེན་དུ་རུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཟུར་བརྒྱན་ཏེ་ལོ་རྒྱུས་ཉུང་བསྡུས་ཤིག་འབྲི་རྒྱུ་ཡིན།
　　དེ་ལ”གླང་དར་མ”ཟེར་ བའི་མིང་འདི་ཉིད་ཕྱིས་བྱུང་གི་ཆོས་འབྱུང་རྣམས་སུ་ཆེས་གྲགས་ཀྱང་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་སྔོན་དུ་བྱུང་བའི་ཡིག་ཆ་ད་ཕན་མཐོང་བ་རྣམས་སུ་མི་འདུག་ལ། ཡིག་རྙིང་རྣམས་སུ་བཙན་པོ་འུའི་དུམ་བརྟན་ནམ་དུན་བརྟན་དང་ལྷ་སྲས་དར་མར་འབོད། ཁོང་ནི་ཡབ་འཕྲུལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་ནམ་ཕྱིས་སུ་སད་ན་ལེགས་མཇིང་ཡོན༼ཁྲི་ལོ༨༠༠–༨༣༦༽དུ་གྲགས་པ་དང་ཡུམ་འབྲོ་བཟའ་ལྷ་རྒྱལ་གཉིས་ལ་སྲས་གཉིས་འཁྲུངས་པའི་གཅེན་པོ་ཡིན་ལ། སྤྱི་ལོ་༨༠༣ལོར་སྐུ་བལྟམས། 《སྦ་བཞེད》དུ་ཁོང་གཉིས་ལ་སྐུ་མཆེད་གཙང་མ་ཞེས་པ་ཞིག་རབ་བྱུང་གི་རྟེན་དུ་ཡོད་པར་མ་ཟད་གཞན་ དག་ཀྱང་ཡོད་པའང་བཤད་དོ༎ སྐུའི་གཅུང་པོ་འཕྲུལ་གྱི་ལྷ་བཙན་པོ་ཁྲི་གཙུག་ལྡེ་བཙན་ནམ་ཕྱིས་སུ་རལ་བ་ཅན་དུ་གྲགས་པ་སྤྱི་ལོ༨༣༦ལོར་སྐུ་བཀྲོངས་ནས་ལྷ་སྲས་དར་མ་བོད་རྒྱལ་བོའི་གསེར་ཁྲིར་བཀོད།སྐབས་དེར་ཁོང་དགུང་ལོ་སོ་དྲུག་ལ་ཕེབས་ཡོད། སྣ་ནམ་བཟའ་དང་ཚེ་སྤོང་བཟའ་འཕན་གཉིས་མནའ་མར་བཞེས་ཞེས་གྲགས་ཀྱང་འདི་གཉིས་རྒྱལ་བོའི་ཁྲི་ལ་འཁོད་ནས་བཞེས་སམ་ཁྲི་ལ་མ་འཁོད་གོང་ནས་བཞེས་པ་གང་ཡིན་མི་གསལ།
　　ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བློན་ཆེན་གཙོ་བོ་དབའ་རྒྱལ་ཏོ་རེ་སྟག་གཉའ་ཞེས་པས་བྱས། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མས་བོད་སྤྱི་ཙམ་ལ་མ་ཟད་བོད་ཀྱི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་ཤ་ཅུ་དང་འཛམ་གླིང་ཤར་དཀྱིལ་དར་ལམ་དུ་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཕྲན་ཡུ་གུར་དང་ལི་བཅས་ལ་སྔར་བཞིན་ཆབ་སྲིད་དང་དམག་ཇུས་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས་མངའ་དབང་བསྒྱུར། སྐུའི་གཅུང་པོ་ཁྲི་རལ་བ་ཅན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་བོད་རྒྱ་གཉིས་བར་ཞི་བདེའི་ཆིངས་ཡིག་བཞག་ཡོད་ནའང་བོད་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་ཚང་མ་དང་ལྷག་པར་བོད་བྱང་ཤར་དང་ཤར་ལྷོའི་མཐའ་ཁུལ་དུ་ད་དུང་བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་ཆེས་མང་བ་གནས་ཡོད། མཚོ་སྔོན་ཤར་རྒྱུད་དུ་བོད་བཙན་པོའི་མཐོང་ཁྱབ་ཁྲི་སྡེ་གཙོ་བོ་ཙོང་ཁ་བདེ་བློན་གྱི་ལས་ཁུངས་ཡོད། རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མའི་དུས་སྐབས་སུ་དེར་ཡོད་པའི་དམག་སྤྱི་ཆེན་པོ་ནི་དབའ་ཁྲོམ་བཞེར་ཡིན།
　　སྔོན་བྱོན་བཙན་པོ་བཞིན་བོད་བཙན་པོའི་མངའ་ཐང་ད་དུང་རྒྱ་བསྐྱེད་བྱས་པའི་ལོ་རྒྱུས་མེད་ན་ཡང་བོད་ཀྱི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་བཞིན་པའི་ས་ཁུལ་རྣམས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཤུགས་དང་དམག་དོན་གྱི་དྲག་ཤུགས་ཐོག་ནས་ཐོགས་ཆག་མེད་པར་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པར་མངོན། རྒྱལ་བོ་འདིའི་རིང་སྐུའི་ཡབ་མེས་རྣམས་ཀྱིས་བཞེངས་པའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ཡོད་པ་དཔེར་ན་ཁྲ་འབྲུག་དང་བསམ་ཡས་དང་ར་ས་འཕྲུལ་སྣང་གི་གཙུག་ལག་ཁང་དང་སྐུའི་གཅུང་པོ་ཁྲི་རལ་པ་ཅན་གྱི་དུས་སུ་བཞེངས་བའི་དེ་ག་གཡུ་ཚལ་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ཞེས་པ་ཨ་མདོ་ཙོང་ཁའི་ཡུལ་དུ་ཡོད་པ་བཅས་ལྟ་བུ་ཡིན།གཙུག་ལག་ཁང་འདི་རྣམས་མང་ཆེ་བ་ཕྱིས་བྱུང་གི་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་རྣམ་པ་དང་འདྲ་མཚུངས་སུ་ཡོད། འདི་དག་ཚང་མར་གྲྭ་པ་མི་ཉུང་ཞིག་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་དུས་ནས་ཡོད། ཁོང་ཚོར་རྒྱལ་པོའི་བླ་མཛོད་ནས་འཚོ་རྐྱེན་སྦྱར་བ་མ་ཟད་ལྷ་རིས་ཞེས་དུད་གྲངས་མང་པོ་དགེ་འདུན་གྱི་འཚོ་རྟེན་དུ་ཕུལ། ཁྲི་རལ་ཅན་གྱི་ དུས་ནས་གཙུག་ལག་ཁང་རྣམས་ལ་ལྷ་རིས་སམ་བླ་འབངས་ཡོད་བཞིན་པའི་ཐོག་ད་དུང་ས་ཞིང་ དང་སྒོ་ཕྱུགས་རྒྱ་ཆེར་སྤྲད་དེ་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མི་སྣས་མཆོད་གཞིས་རྒྱ་ཆེར་བཟུང་བ་དང་དེ་རྣམས་སུ་ཡོད་པའི་བླ་འབངས་སམ་མི་སེར་ལ་རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་དང་སྲིད་གཞུང་ལྟོས་མེད་ཐོག་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པའི་འགོ་ཚུགས། བླ་འབངས་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱལ་པོར་དཔྱ་ཁྲལ་འཇལ་མི་དགོས་པ་དང་སྲིད་གཞུང་ལ་དམག་ཁྲལ་རྒྱུགས་མི་དགོས་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྲིམས་ཡིག་གཏན་འབེབས་བཟོས་ཡོད།དེར་བརྟེན་གཙུག་ལག་ཁང་རྣམས་སུ་ཡོད་པའི་གྲྭ་པ་ལ་རྒྱལ་པོའི་བླ་མཛོད་ནས་འཚོ་རྟེན་མུ་མཐུད་ནས་སྦྱར་བ་དང་གཅིག གྲྭ་པ་ཚོར་དབང་བའི་མི་སེར་གྱིས་དཔྱ་ཁྲལ་འཇལ་བ་དང་དམག་ཁྲལ་རྒྱུགས་མི་དགོས་པའི་རྐྱེན་དང་གཉིས། ཕྱི་རོལ་དུ་བོད་ཀྱི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་ཁག་དང་བོད་རྒྱའི་ས་མཚམས་སུ་བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་ཆེན་པོ་ཕྱོགས་ཐ་དད་དུ་མུ་མཐུད་ནས་ཉར་དགོས་པ་དང་གསུམ་བཅས་མདོར་ན་རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མའི་སྲིད་གཞུང་དང་མི་དམངས་ལ་དཔལ་འབྱོར་ཐོག་ནས་དཀའ་ཚེགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་མངོན་དུ་གསལ། སྔོན་བྱོན་བཙན་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྐུ་རིང་ལ་དྲག་ཤུགས་ཀྱི་དམག་དོན་གཙོ་ཆེར་བྱས་ཡོད་ཀྱང་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མའི་རིང་དུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དར་བས་ཆོས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་དང་དམག་དོན་གྱི་འགྲོ་གྲོན་གཉིས་ཕལ་ཆེར་མགོ་མཉམ་ལྟ་བུར་ཆགས།
　　དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཐོག་ནས་དཀའ་ངལ་ཆེ་བ་མ་ཟད་མི་འབོར་གྱི་ ཐོག་ནས་ཀྱང་དཀའ་ངལ་བྱུང་ཡོད།བཙན་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྐུ་རིང་ལ་བོད་ནི་འཛམ་གླིང་ཤར་དཀྱིལ་རྒྱལ་ཁབ་གྲལ་ནས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཤུགས་ དམག་དོན་གྱི་དྲག་ཤུགས་བཅས་གང་ཅིའི་ཐད་གཟི་བརྗིད་ཆེ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། རྒྱལ་ཕྲན་མང་པོ་སྤ་བཀོང་པ་དང་དམག་འཐབས་པ་ལ་ཤུགས་དང་དཔའ་རྩལ་གང་གི་ཐད་ནས་ཡིན་ནའང་མི་དམན་པར་ཡོད་པ་འཛམ་གླིང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་ཚང་མར་རླུང་ལྟར་གྲགས། དྲག་པོ་དམག་གི་སྟོབས་ཤུགས་དེ་ལྟར་སྐྱོང་བ་ལ་དམག་གྲས་སུ་འགྲོ་བའི་མི་མང་པོ་དགོས་པ་བཤད་མ་དགོས།དེ་དུས་བོད་ཀྱི་མི་འབོར་དང་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་བོད་ཀྱི་མི་འབོར་གཉིས་ཞིབ་བསྡུར་བྱས་པ་ཡིན་ན་དེ་དུས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་མི་འབོར་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པ་ལས་ཆེ་བར་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་ཡིན་ནའང་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མས་བོད་ཀྱི་མི་འབོར་སྐོར་ལ་ཐུགས་འཚེར་བྱས་པ《སྦ་བཞེད》དུ་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་ཤུགས་བསྟན་དུ་གོ་ཐུབ།
　　སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བརྒྱུད་གྲྭ་བཙུན་མང་པོ་འཕེལ་ན་བོད་ ཀྱི་མི་འབོར་རིམ་པར་འཕྲི་ངེས་པའི་ཆོས་ཉིད་དེ་རྒྱལ་པོ་འདིས་དེ་དུས་ནས་མངོན་པར་གཟིགས། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནང་མི་དྲག་གི་རུས་རྒྱུད་ཆེ་བ་དང་རྙིང་བའི་གྲས་ནས་འབྲོ་དང་དབའ་གཉིས་དུས་རྒྱུན་དུ་ཆབ་སྲིད་ཐོག་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་འགྲན་ཟླ་བྱས་ཚུལ་མངོན། འབྲོའི་ཁྱིམ་ཚང་གི་ལྟེ་བ་མཚོ་སྔོན་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་མཐའ་ཁུལ་དུ་ཡོད་པ་དང་།བཙན་པོ་འདུས་སྲོང་མང་པོ་རྗེ༼ཁྲི་ལོ༦༧༦–༧༠༤༽དང་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གཉིས་ཀྱི་བཙུན་མོ་ཁྱིམ་ཚང་འདི་ནས་རིམ་པར་བྱོན་པས་ཕྱིས་སུ་རུས་རྒྱུད་འདིའི་རྒྱུད་ལ་བློན་ཞང་གི་གོ་གནས་ཤིག་གཏན་འབེབས་བཟོས། ཁྱིམ་ཚང་འདིའི་མི་རབས་ཚང་མས་བོད་རྒྱ་གཉིས་བར་བདེ་འཇགས་ཡོང་རྒྱུར་མོས་མཐུན་ཡོད་པ་དང་དེ་འོང་བར་འབད་བརྩོན་ཡང་བྱས། རྒྱ་ནག་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་དད་མོས་ལྷག་པར་ཡོད་ལ།སྐབས་དེར་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ ལྡེ་བཙན་གྱི་བཙུན་མོ་འབྲོ་བཟའ་རྒྱལ་མོ་བརྩན་བྱ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ཕྱིས་སུ་དགེ་ཚུལ་མར་གྱུར་ནས་ཇོ་མོ་བྱང་ཆུབ་ཏུ་འབོད་པ་དེས་རྒྱ་ནག་ཧྭ་ཤང་མ་ཧ་ཡཱ་ནའི་ཡོན་བདག་གཙོ་བོ་བྱས་ཏེ་བོད་དུ་རྒྱ་ནག་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ནས་བྱུང་བའི་ཅིག་ཅར་བའི་ལུགས་དར་སྤེལ་བྱེད་པ་ལ་འབད་པ་ཆེན་པོ་བྱས། གོང་སྨོས་ཧྭ་ཤང་ཡང་རྒྱ་ཤ་ཅུ་ནས་བོད་དུ་བཀུག་པ་ཞིག་གོ །
　　དབའི་རུས་རྒྱུད་ནི་དུས་རབས་དྲུག་པ་ཙམ་ནས་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ་དང་བོད་གཅིག་གྱུར་བྱེད་མཁན་གྱི་གྲས་སུ་ཡོད། བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་དུས་སུ་རུས་ཁྱིམ་དེ་ལྷག་པར་ཤུགས་ཆེ་བར་བྱུང་། དབའ་ཁྱིམ་ཀྱིས་བོད་རྒྱ་གཉིས་བར་ཞི་བདེ་ཡོང་བའི་དོན་ལ་དོ་སྣང་དེ་ཙམ་མི་བྱེད་པར་རྒྱ་གར་ནས་བྱུང་བའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་ལྷག་པར་འདོད་མོས་བྱས། རུས་རྒྱུད་འདིས་མཁན་པོ་ཞི་བ་འཚོ་གདན་འདྲེན་བྱེད་ཞུ་རྒྱུ་དང་བསམ་ཡས་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་ཐད་ལ་འབད་བརྩོན་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད། དབའ་གསལ་སྣང་ངམ་ཕྱིས་ སུ་རབ་བྱུང་བསྒྲུབས་ནས་དབའ་ཡེ་ཤེས་དབང་པོར་ཞུ་བ་དེས་བསམ་ཡས་སུ་བོད་ཀྱི་མཁན་པོ་དང་པོ་དེ་མཛད། མཁན་པོ་གཉིས་པ་ཡང་དབའ་དཔལ་དབྱངས་ཡིན། འདི་གཉིས་ནི་ཅིག་ཅར་བའི་ལུགས་ལ་ངོ་ རྒོལ་བྱས་ཏེ་མཐར་ཧྭ་ཤང་ཕམ་པར་བྱེད་མཁན་གྱི་གྲས་ནས་གཙོ་ཆེ་བ་རྣམས་ཡིན། ཕམ་ཉེས་སུ་གྱུར་པའི་ཧྭ་ཤང་ཡང་རྒྱ་ཤ་ཅུར་གནས་དབྱུང་དུ་བཏང་ངོ་། །
　　རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མའི་མ་ཡུམ་ནི་འབྲོ་བཟའ་ལྷ་རྒྱལ་ཞུ་བ་དེ་ཡིན་ཡང་རྒྱལ་པོས་རྒྱ་ནག་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་ཐུགས་མོས་ཡེ་ནས་མི་གནང་བ་དང་། ལྷ་སྐུ་ཇོ་བོ་ཤཱཀྱ་མུ་ནེ་ཡང་རྒྱ་མོ་ཀོང་ཇོས་བོད་དུ་ཁྱེར་ཡོང་བའི་རྒྱ་ལྷ་ཞེས་འཕྱ་སྨོད་མཛད་པ། རྒྱ་མོ་དེ་ས་དཔྱད་ལ་མཁས་པས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཉམས་པ་དང་བོད་རྒྱའི་དབང་འོག་ཏུ་འགྲོ་བའི་ཆེད་བོད་ཀྱི་ས་མིག་གནད་འགངས་ཆེ་བ་མང་པོའི་དབྱིབས་བཅོས་པ་རེད་ཅེས་བཀའ་བཀྱོན་མཛད་པར་གྲགས། ཁྲི་རལ་པ་ཅན་ནི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་སྙིང་ཐག་པ་ནས་ཡིད་ཆེས་ཡོད་སྟབས་བོད་རྒྱ་བར་དམག་འཁྲུགས་རྒྱུན་འཇགས་སུ་ཡོད་པ་དེ་བློ་ལ་བཟོད་མ་ཐུབ་པར་བརྟེན་བོད་རྒྱ་བར་ཞི་བདེའི་ཆིངས་ཡིག་ཉིད་བློན་ཆེན་འབྲོ་གསུམ་རྗེ་སྟག་སྣང་གིས་མཐུན་གྲོས་བྱས་ཏེ་སྤྱི་ལོ༨༢༢ལོར་ཆིངས་ཡིག་བཞག
　　འོན་ཀྱང་རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མའི་ཡབ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་དུས་ནས་རྒྱལ་པོའི་སྲིད་གཞུང་དུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་ཁུར་བྱེད་མཁན་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མི་སྣ་ཡོད་པ་ནི་བྲན་ཀ་དཔལ་གྱི་ཡོན་ཏན་དང་མྱང་ཏིང་ངེ་འཛིན་བཅས་ཡིན། དེ་ཡང་རྒྱལ་པོ་རེ་རེའི་དུས་སྲིད་གཞུང་གི་གཙོ་འཛིན”བཀའ་ལ་གཏོགས་པའི་ཕྱི་ནང་གཉིས་ལ་དབང་ཞིང་ཆབ་སྲིད་འཛིན་པ”ཞེས་བློན་ཆེན་རེ་རེ་ལས་མེད་ཀྱང་ཁྲི་རལ་བ་ཅན་གྱི་དུས་སུ་བྲན་ཀ་དཔལ་ཡོན་དང་འབྲོ་འཁྲི་གསུམ་རྗེ་སྟག་སྣང་གཉིས་ཀ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བློན་ཆེན་དུ་བསྐོས་པ་མ་ཟད་བྲན་ཀ་དཔལ་ཡོན་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲྭ་བ་ཡིན་སྟབས་ཁོང་ལ་འབྲོ་ཁྲི་གསུམ་རྗེ་སོགས་མི་སྐྱའི་བློན་པོ་རྣམས་ལས་གཙིགས་སུ་ཆེ་བ་བྱས། འབྲོ་ཁྲི་གསུམ་རྗེ་ལྷ་སར་མི་བཞུགས་པར་རྟག་ཏུ་མཚོ་སྔོན་ཁུལ་དུ་གནས་བཅའ་དགོས་བྱུང་བ་ཡང་རྒྱུ་མཚན་དེས་ཡིན་ནམ་སྙམ། འདི་དུས་ནས་བཟུང་སྲིད་གཞུང་དུ་དགེ་འདུན་པས་ཆབ་སྲིད་འགན་ཁུར་བྱེད་མཁན་བྱུང་བས་མི་སྐྱའི་བློན་པོ་འབྲོ་གསུམ་སྟག་སྣང་དང་དབའ་རྒྱལ་ཏོ་སྟག་གཉའ་བཅས་འབྲོ་དབས་གཙོར་བྱས་ཏེ་རུས་རྒྱུད་ཆེ་བའི་བློན་པོ་ཚོས”ཆབ་སྲིད་ཆོས་དང་བསྟུན་དབང་དགེ་འདུན་ལ་ཕུལ”ཞེས་མི་དགའ་བའི་རྣམ་པ་བསྟན། མི་སྐྱའི་བློན་པོའི་ངོར་ཁྲི་རལ་པ་ཅན་གྱིས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་དད་པ་བྱེད་པ་ཡོན་ཏན་ཡིན་ནའང་ཆོས་ལུགས་དེའི་ཆབ་སྲིད་ལ་རྔམ་པའི་གྲྭ་པ་རྣམས་ཡན་གར་འཇོག་པ་ནི་དགེ་མིན་སྐྱོན་དུ་མཐོང་ནས”ཆབ་སྲིད་དབང་བཙུན་པ་ལ་གཏད”ཅེས་རྒྱལ་པོ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད།
　　རིང་པོར་མ་ལོན་པར་སྤྱི་ལོ༨༣༦ལོར་དབའ་རྒྱལ་ཏོ་རེ་སྟག་གཉས་གཙོ་བྱས་ཏེ་ཁྲི་རལ་པ་ཅན་དམར་གསོད་དུ་གཏང་། དེར་བརྟེན་ལྷ་སྲས་དར་མ་ཁྲི་ལ་འཁོད་དུས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་བོད་ཀྱི་དམག་དོན་གྱི་སྲིད་ཇུས་གཉིས་གཅིག་གིས་གཅིག་གི་མགོ་གནོན་མ་ཐུབ་པར་ཡོད་པའི་གནས་ སྟངས་ཐོག་འབྲོ་དབའི་རུས་རྒྱུད་གཉིས་བར་བོད་ཀྱི་དམག་དོན་དང་ཆབ་སྲིད་ཆེད་ འགྲན་ཟླའི་ནམ་མ་ལངས་པར་ཡོད་འདུག
　　གླང་དར་མས་བསྟན་པ་བསྣུབས་ཞེས་པར་དཔྱད་དགོས།
　　རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མས་བསྟན་པ་བསྣུབས་ཞེས་བཤད་པའི་རྒྱལ་རབས་དང་ཆོས་འབྱུང་རྣམས་ཀྱི་ཁུངས་རྙིང་ཤོས་ནི”སྦ་བཞད”ཡིན་ལ། དེ་ཡང《སྦ་བཞེད་ཞབས་བཏགས་མ》ཞེས་པ་ལས་འབྱུང་།
　　ཞབས་བཏགས་མ་ཞེས་པ་འདི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་མཇུག་ཏུ་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་དེའི་ནང་ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་དང་། ལྷ་བཙུན་བྱང་ཆུབ་འོད།ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་བོ་གསུམ་གྱི་མིང་བྱུང་བ་མ་ཟད་དུས་འཁོར་གྱི་རྩིས་ཞེས་པའི་མིང་ཚིག་འབྱུང་བ་ལས་ཤེས་ཐུབ།དེར་བརྟེན་ལོ་རྒྱུས་འདི་ཡིག་ཆ་དང་ངག་རྒྱུན་རྙིང་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་བྲིས་པ་ཡིན་ངེས་ཀྱང་བཙན་པོ་ཁྲི་དར་མ་འདས་ནས་ཕལ་ཆེར་ལོ་གཉིས་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ཙམ་ གྱི་རྗེས་སུ་བྲིས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་རེད། ལྷག་པར་དུ་དེ་ནི་དབའམ་སྦའི་རུས་རྒྱུད་ལ་ཞེན་པ་ཆེ་བ་ཞིག་གིས་བྲིས་པར་སྙམ། འདིའི་ནང་ཁྲི་དར་མས་བསྟན་པ་བསྣུབས་ཚུལ་བཤད་པ་ནི་ཕལ་ཆེར་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཟོལ་ཙམ་དང་དོན་དངོས་ལ་དཔྱད་ཚེ་ཁས་ལེན་དཀའ་བའི་གནད་དོན་མང་པོ་འདུག དེར་བརྟེན་དེའི་ནང་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མའི་སྐོར་གང་ཡོད་པ་དང་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡིག་ཆའི་ནང་གང་ཡོད་པ་གཉིས་ར་འཕྲོད་པ་ཤིན་ཏུ་དཀའ། 《ཞབས་བཏགས་མར》བསྟན་པ་སྣུབ་ཚུལ་རགས་ཙམ་ལས་དེ་སྣུབ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གསལ་བོ་བཤད་མེད་ལ། དེ་མཚུངས་སུ་བོད་ལུང་པ་སྤྱི་དང་དེའི་སྐབས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ནི་ཟུར་ཙམ་ཡར་བྲིས་མི་འདུག ཁྲི་དར་མ་ནི་སྐྱེ་བོ་བླུན་པོ་ཞིག་གི་རྣམ་པར་བསྟན་པ་དང”ཐུགས་སུ་གདོན་གསོལ”ཟེར་བ་དང་བློན་ཆེན་ཚོ་ནི་ཇག་རྐུན་སྡེ་བའི་རྣམ་པར་བསྟན་པ་རྣམས་ནི་ཕྱིས་སུ་བྱུང་བའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་གྱིས་ལོ་རྒྱུས་གསར་པ་བཟོས་པ་ཡིན་པར་སྙམ༎
　　བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་སུ་དམག་གི་འགྲོ་གྲོན་ཆེ་བ་དང་འབངས་མི་མང་པོ་དམག་ཁྲལ་རྒྱུགས་དགོས་པར་བརྟེན་བཙན་པོ་ཁྲི་དར་མ་དང་ཁོང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བློན་ཆེན་དབའ་རྒྱལ་ཏོ་རེ་སྟག་གཉའ་གཉིས་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ༨༣༡ཙམ་ལ་གོང་དུ་སྨོས་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་རྣམས་དང་དེར་ཡོད་དགེ་འདུན་གྱི་འཚོ་རྟེན་རྒྱལ་བོའི་བླ་མཛོད་ནས་སྦྱར་བའི་རྒྱུན་བཅད། མཆོད་གཞིས་རྣམས་ཕྱིར་ཕྲོག་བླ་འབངས་སམ་གཙུག་ལག་ཁང་གི་མི་སེར་རྣམས་གློད་དཀྲོལ་བྱས། མི་གཞོན་དམག་ཁྲལ་ལ་འགྲོ་དགོས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་མི་གཞོན་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་བཀག མི་མང་རབ་ཏུ་བྱུང་ན་བོད་ཀྱི་མི་འབོར་ལ་གནོད་ཚབས་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་སྔོན་ཡོད་གྲྭ་པ་འགའ་ཤས་ཁྱིམ་དུ་ཕབས། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲྭ་པའི་འཚོ་བ་གཞན་ལ་བརྟེན་པའི་ལམ་ལུགས་ལ་བཀག་འགོག་ཤུགས་ཆེར་བྱས་པ་བཅས་སོ། །
　　སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བཤད་སྲོལ་ལ་བསྟན་པ་ཡོད་མེད་སོ་ཐར་གྱི་སྡོམ་རྒྱུན་ལ་ཐུག་ཅེས་ཟེར། རྒྱུ་མཚན་དེས་ཕྱིས་སུ་ལོ་རྒྱུས་མཁན་གྱིས”བསྟན་པ་བསྣུབས”ཞེས་ཟེར་བར་སྙམ།འོན་ཀྱང་རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མའི་རིང་ལ་སྔགས་ཀྱི་ཐེག་པ་ཆེས་ཆེར་དར་བ་དང་། གསང་སྔགས་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་པའི་ཉིང་ཁུ་ཡིན་ཞེས་པའི་ཟེར་ལུགས་ལ་བལྟས་ན། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མས་གཙུག་ལག་ཁང་རྣམས་སུ་སངས་རྒྱས་ ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རབ་བྱུང་པ་མང་པོ་འཚོ་རྟེན་གཞན་ལ་བཅོལ་ནས་བཞུགས་པ་བཀག་པ་ལས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་རང་རྩ་མེད་བཟོས་མེད་པ་ནི་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་གིས་ར་སྤྲོད་བྱེད་ཐུབ་པ་འདི་ལྟར་ཡིན།
　　“ཡུལ་མཐོ་ས་གཙང་བོད་ཀྱི་ཡུལ༎
　　གངས་རི་མཐོ་ཚང༼གཙང༽ཀུན་གྱི་གཉའ༎”
　　ཆུ་བོ་ཀླུང་ཡས་ཀུན་གྱི་མགོ།
　　ལྷ་གཉན་ཡུལ་དབྱིངས་དཀྱིལ་འདི་ན༎
　　རྒྱལ་བོ་ཙ་ཞེས་བྱ་བ་དེ༎
　　ལྷའི་རིགས་ལ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་རྒྱུ༼རྒྱུད༽༎
　　ལྷ་སྲས་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱིས༎
　　དམ་ཆོས་སློབ་དཔོན་རྒྱ་གར་ཡུལ་ནས་སྤྱན་དྲངས་ཏེ༎
　　མུན་ནག་དཀྱིལ་དུ་སྒྲོན་བཏེག་བཞིན༎
　　རྒྱལ་ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱང་སྤྱོད་པར་གནང་༎
　　བྱང་ཆུབ་མཆོག་གི་ལམ་ལ་བཀོད༎
　　ལྷ་སྲས་ལྷའི་དྲིན་རེ་ཆེ༎
　　བཀའ་ལུང་གཞུང་དང་འཐུད༼མཐུན༽པའི་ཚེ༎
　　ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་དང་༎
　　ལས་ཀྱི་རྡོ་རྗེ་མཁས་པ་གསུམ༎
　　མ་འདྲེས་སྤྱོད་ལམ་འདི་ལྟ་བུ༎
　　མཁས་བཙུན་སྤྱོད་ལ་འཁྲུག་པ་མེད༎
　　བོད་ཁམས་ཀུན་ཀྱང་བདེ་ཞིང་སྐྱིད༎
　　ལྷ་སྲས་དར་མ་མན་ཅད༼ཆད༽དང་།
　　འོད་སུས༼སྲུང༽དབོན་སྲས་མན༼ཡན༽ཆད་དུ༎
　　སྤྱི་ནི་དར་ཅིང་རྒྱས་ཅེས༼ཆེས༽པས༎
　　མྱིར་སྐྱེས་ཀུན་ཀྱང་འགྲུབ་པར་བཞེད༎”
  གནའ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འདི་དུས་རབས་དགུ་པའི་ཕྱེད་གཉིས་པའི་ནང་བྲིས་པར་ངེས།འདི་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་གྲས་ནས་སྤྱི་ལོ1976ལོར་བདག་གིས་རྙེད། དེ་སྔོན་མཁས་པ་སུ་གང་གིས་གཟིགསམི་འདུག་པས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་ཚོ་ལ་ལེགས་སྐྱེས་སུ་འབུལ། དེར་བརྟེན་ལོ་རྒྱུས་འདི་དུས་སྐབས་དེ་རང་དུ་བྲིས་པས་ད་བར་ཆིག་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་ལོན་པ་དང་དེ་ནི་ཕྱིས་སུ་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་གྱིས་ཕྱོགས་ཞེན་གྱིས་མ་བསླད་པའི་ཡིག་ཆ་ཁུངས་ལྡན་ཞིག་ཡིན།འདིའི་ནང་རྒྱལ་པོ་ཙ་ཞེས་པ་ནི་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་འབྱུང་ཁུངས་བཤད་པའི་སྐབས་སུ་རི་བོ་དཔལ་ཞེས་བྱ་བའི་རྩེ་མོར་མགོན་པོ་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་ལས་གསང་སྔགས་རྒྱུད་བཅོ་བརྒྱད་ཞུས་པའི་རྒྱལ་པོ་དེ་དང་ཆ་འདྲ་བར་འདུག དེའི་སྐོར་ཞིབ་བཤད་གཞན་དུ་བྱས་ཡོད་པས་དེར་གཟིགས། དེ་ལྟར་རྒྱལ་པོ་ལྷ་སྲས་དར་མ་ནས་དེའི་སྲས་ཁྲི་འོད་སྲུང་གི་སྐུ་རིང་བར་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཧ་ཅང་དར་བར་བཤད་པ་ལས་སྣུབ་པའི་ལོ་རྒྱུས་མི་འདུག་གོ །
     ཁྲི་དར་མས་རྒྱ་ཤ་ཅུ་དང་འཛམ་གླིང་ཤར་དཀྱིལ་གྱི་དར་ལམ་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ མངའ་རིས་ལ་སྔར་བཞིན་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་བ་དང་དེ་དག་ཏུ་ཡོད་པའི་མི་རིགས་ བོད་ཀྱི་མངའ་འབངས་སུ་གཏོགས་པ་ཚོས་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་བདེ་འཇགས་ཡོང་བ་དང་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོའི་སྐུ་ཚེ་རིང་བ་དང་མངའ་ཐང་རྒྱས་པའི་ཆེད་དུ་སྨོན་ལམ་ཞུས་པ་འདི་ལྟར་འདུག
     “བཙན་པོ་ལྷ་སྲས་འུའི་དུན་བརྟན་གྱི་སྐུ་ཡོན་དུ་བསྔོ་བའི་སྨོན་ལམ་དུ་གསོལ་བ། ཆགས(ཆབ)འོག་གི་འབངས་ལས་མཆོད་པའི་གནས་སུ་གནང་སྟེ། རང་དབང་བསྐུར་ནས་མྱི་མང་པོ་ཐར་པར་བཀྱེ་ཡང་གྲོལ། ཐར་བའི་སྣོད་དུ་འགྱུར་ཞིང་། འགྲོ་བ་མང་པོ་ལ་ཕན་པ་དང་།བདེ་བའི་དོན་བྱེད་པར་གྱུར་ཅིག བར་ཆད་ཀྱི་བགེགས་དང་བྲལ་ཏེ། ཚེ་ལ་དབང་ཐོབ་པར་སྨོན་ནོ༎ གཙུག་ལག་ཁང་དང་མཆོད་རྟེན་གསར་བརྩིགས་ཤིང་རྙིང་བཅོམས་ཡང་ལྷ་དང་མྱིའི་མཆོད་པའི་རྟེན་ནམ་ཉི་མ་དང་ཟླ་བ་ཡོད་ཀྱི་བར་ཏུ་དམ་པའི་ཆོས་མྱི་འཇིག་ཅིང་གནས་པར་གྱུར་ལ་འགྲོ་བ་མང་པོའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་གཞིར་གྱུར་ཅིག ཕྱོགས་བརྒྱད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་བཀའ་འོག་ཏུ་འདུས་པ་དང་། ད་ལྟར་བཞུགས་པའི་སྐུ་འདི་ལ་ལྟས་ངན་པ་སྟོན་པ་དང་། འགེགས་དང་ཕས་གྱི་རྒོལ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མི་ཚུགས་ཤིང་སྐུ་ཚེ་གཡུང་དྲུང་དུ་ བཞུགས་པར་སྨོན་ནོ།།”
རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མ་བཀྲོངས་པ།
     རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མའི་སྐུ་རིང་ལ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དགོན་པའི་ལམ་ལུགས་ལ་གནོད་འཚེ་ཚབས་ཆེན་པོ་བྱུང་བར་བརྟེན་བསམ་ཡས་དང་གཙུག་ལག་ཁང་གཞན་ལ་བཞུགས་པའི་གྲྭ་པ་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བར་དཀའ་ངལ་བྱུང་། དེར་བརྟེན་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ནང་ཆོས་ལ་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་བའི་སྲིད་ཇུས་དང་དམག་དོན་གྱི་ཆབ་སྲིད་གཉིས་བར་གྱི་འཐབ་རྩོད་་དེ་རིམ་པར་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན། བསམ་ཡས་ཀྱི་དགེ་འདུན་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མའི་སྲིད་ཀྱི་ལམ་ལུགས་ཡིད་ལ་མ་བཟོད། མཐར་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེས་རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མ་སྤྱི་ལོ842ལོ་སྟེ་དགུང་ལོ་སོ་དགུའི་ཐོག་ལྷ་སར་སྐུ་བཀྲོངས། ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེའི་སྐོར་ཆོས་འབྱུང་སོ་སོ་ནས་བཤད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་ཡོད། འགའ་ཤས་ནས་གྲུབ་ཐོབ་ལྟ་བུ་དང་ཡང་འགའ་ཤས་ནས་སྔགས་བཙུན་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པར་བཤད་མོད། ཁོང་ནི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲྭ་བ་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད་བསམ་ཡས་ཀྱི་མཁན་རབས་དགུ་པ་ཡིན་པ་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་བྲིས་མའི་གྲས་ནས་བདག་གིས རྙེད་བྱུང་། དེ་ཡང་རབ་བྱུང་བའི་རྟེན་དུ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཁོང་མདོ་ཁམས་སྨད་དུ་བྲོས་པ་དང་རྒྱལ་པོ་བསད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་དགེ་སློང་གི་སྡོམ་པ་ཞུས་པའི་ཁ་སྐོང་དུ་བཞུགས་མ་ཐུབ་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་ཀྱང་ཤེས་སོ།། ད་ཕན་རྒྱལ་རབས་དང་ཆོས་འབྱུང་ཁག་མཐོང་བའི་ནང་ན་བསམ་ཡས་ཀྱི་མཁན་རབས་རིམ་བྱོན་བཤད་པ་རྩ་་བ་ནས་མི་འདུག་པས་གོང་སྨོས་ཡིག་རྙིང་དེ་གལ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོར་མཐོང་། གང་ལྟར་རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དགོན་པ་དང་བཙུན་པས་འཚོ་བ་གཞན་ལ་བརྟེན་པ་བཀག་འགོག་བྱས་པ་ལ་བསམ་ཡས་ཀྱི་མཁན་པོའི་སྙིང་ན་ནས་རྒྱལ་བོ་ བཀྲོངས་བ་ལ་ཧ་ལས་དགོས་དོན་མེད་ན་ཡང་རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མ་བཀྲོངས་བའི་རྗེས་སུ་རྒྱལ་ས་འཛིན་མཁན་སྤུ་རྒྱལ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་བོའི་གདུང་འཛིན་མེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་སྤུ་རྒྱལ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རབས་ཆད། བཙན་པོ་རིམ་བྱོན་གྱི་ནང་ནས་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྦྱིན་བདག་མཛད་པ་ལ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མི་སྣས་རྟག་པར”ཆོས་རྒྱལ”དང”བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ”སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་གཟེངས་བསྟོད་ཧ་ཅང་བྱས་ཀྱང་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མི་སྣས་བཀྲོངས་པ་ནི་རང་གིས་ཧ་ཅང་གཅེས་པའི་རྒྱལ་པོའི་སྦྱིན་བདག་གི་གདུང་རབས་བཅད་པར་མ་ཟད་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མི་སྣས་བྱས་རྗས་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཞིག་བཞག་པ་རེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མ་བཀྲོངས་པ་ནས་བཟུང་བོད་སྤྱི་ལ་དབང་བའི་རྒྱལ་པོ་མ་བྱུང་བ་ཕུད། བོད་རང་གི་སྲིད་གཞུང་དང་མི་དམངས་ཁ་བྲལ་ཏེ་བོད་སིལ་བུར་འཐོར་ནས་ལོ་ངོ་ཆིག་སྟོང་བརྒྱ་ཙམ་རིང་སྔོན་བྱོན་བཙན་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྐུ་རིང་ལྟར་བོད་སྤྱི་ལ་དབང་བསྒྱུར་བའི་སྲིད་གཞུང་ཞིག་རྩ་བ་ནས་འཛུགས་མ་ཐུབ་པ་འདི་བྱུང་བ་རེད།
     རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མ་སྐུ་བཀྲོངས་པའི་རྗེས་སུ་བཙུན་མོ་སྣ་ནམ་བཟའ་ལ་སྲས་ཡུམ་བརྟན་དང་ཚེ་སྤོང་བཟའ་འཕན་ལ་གནམ་ལྡེ་འོད་སྲུང་འཁྲུངས་སོ་ཞེས་ཕྱིས་བྱུང་གི་རྒྱལ་རབས་དང་ཆོས་འབྱུང་ཁག་མང་ཆེ་བར་བཤད་ཀྱང་ཡིག་རྙིང་རྣམས་སུ་འོད་སྲུང་གི་ མིང་གཅིག་བུ་ལས་ཡུམ་བརྟན་ཞེས་པ་རྩ་བ་ནས་མི་འབྱུང་བས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ མཁས་པ་སྐུ་ཞབས་རི་ཅར་སོན་གྱིས་ཡུམ་བརྟན་ཞེས་པའི་རྒྱལ་སྲས་ཤིག་བྱུང་བར་མི་འདོད་ལ། གང་ལྟར་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་པོ་ཉང་རལ་ཉི་མ་འོད་ཟེར(1124-1192)ཀྱིས་བརྩམས་པའི《ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད》ཅེས་པ་དང་ས་སྐྱའི་བསོད་ནམས་རྩེ་མོས(1142-1182)བྲིས་པའི《ཆོས་ལ་འཇུག་པའི་སྒོ》ཞེས་པ་གཉིས་ཀར་ཡུམ་བརྟན་གྱི་མིང་འབྱུང་བས་ལྷ་སྲས་འོད་སྲུང་སྐུ་མཆེད་ལ་ཡུམ་བརྟན་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཉིས་པའི་སྐབས་ནས་བྱུང་འདུག་ཕྱིས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐར་ནང་དུ་འོད་སྲུང་ལ་སྐུ་མཆེད་ཡུམ་བརྟན་ཞེས་པ་བྱུང་བ་བཤད་པར་མ་ཟད་ཁོང་གི་རྒྱུད་པ་མང་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་ཚུལ་བགྲངས་འདུག་པས་འདིའི་སྐོར་དཔྱད་པ་ཞིབ་ཆ་ཞིག་བྱ་དགོས་འདུག གང་ལྟར་ཚེ་སྤོང་བཟའ་བཙན་མོ་འཕན་ལ་འོད་སྲུང་ཕོ་བྲང་ཡུམ་བུ་བླ་སྒང་དུ་སྐུ་བལྟམས། འདི་ཉིད་རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མ་བཀྲོངས་པའི་རྗེས་སུ་སྐྱེས་པ་ངེས་ཀྱང་དུས་ཡུན་ཅི་ཙམ་ཞིག་གི་རྗེས་ལ་སྐྱེས་པ་མི་གསལ། ཁོང་རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མ་བཀྲོངས་པའི་རྗེས་སུ་འཁྲུངས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཁོང་སྤུ་རྒྱལ་གྱི་གདུང་ཁུངས་ཡིན་མིན་གྱི་རྩོད་པ་བྱུང་། སྐུ་ནར་མ་སོན་གྱི་བར་དུ་རང་གི་མ་ཡུམ་གྱིས་རྒྱལ་ཚབ་བྱས་པས་མ་ཡུམ་འདི་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་རྣམས་སུ་ཇོ་མོ་བཙན་མོ་འཕན་ཞེས་པར་འདོད། ཡིག་རྙིང་རྣམས་སུ་འོད་སྲུང་གི་མིང་ལ་ཕོ་བྲང་འོད་སྲུང་ངམ་ལྷ་སྲས་འོད་སྲུང་དུ་འབོད། ཕྱིས་སུ་རྒྱལ་སར་བཏོན་ནས་ཁྲི་འོད་སྲུང་ཞེས་འབོད་དོ།། རྒྱལ་བོ་འདིའི་བྱས་རྗེས་འདི་ཡིན་ཞེས་ད་ཕན་རྒྱལ་རབས་མཐོང་བ་རྣམས་སུ་བྲིས་མེད་ལ། གང་ལྟར་རྒྱལ་པོ་འདི་སྤུ་རྒྱལ་གྱི་གདུང་ཁུངས་ཡིན་མིན་གྱི་འཁྲུགས་རྩོད་དེ་འབྲོ་དང་དབའི་རུས་རྒྱུད་གཉིས་བར་གྱི་གྱོད་གཞི་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ནས་མཐར་རུས་རྒྱུད་འབྲོ་དང་དེའི་ཕྱོགས་གཏོགས་ཀྱིས་སྤུ་རྒྱལ་གྱི་གདུང་རྒྱུད་དངོས་གནས་ཡིན་པར་ཆ་འཇོག་བྱས་ནས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོར་ངོས་འཛིན་བྱས་པ་དང་། དབའ་དང་དེའི་ཕྱོགས་གཏོགས་ཀྱིས་ལྷ་སྲས་འོད་སྲུང་སྤུ་རྒྱལ་གྱི་གདུང་རྒྱུད་དངོས་གནས་མིན་པས་ཁོང་ལ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་བོའི་ཁྲི་ལ་འཁོད་པའི་ཐོབ་ཐང་མེད་ཅེས་རྩོད་པ་བྱས། མཐར་འབྲོ་དང་དབའ་གཉིས་བར་དབུས་སུ་འཁྲུགས་ཟིང་སླང་། གྱོད་གཞི་དེ་རིམ་བཞིན་ཁམས་དང་ཨ་མདོ་བརྒྱུད་ནས་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བྱང་ཤར་དང་ཤར་ལྷོའི་མཐའ་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་དམག་དཔུང་ནང་དུ་མཆེད་སྟེ་དམག་དཔུང་གཅིག་གིས་འབྲོའི་དར་ཆ་ཁྱེར། གཞན་གཅིག་གིས་དབའི་ལ་རྒྱ་ཁྱེར་ཏེ་བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་གིས་ཕྱིའི་དགྲ་ལ་འཐབ་དགོས་པ་སོ་སོའི་ལས་འགན་ཡིན་པ་བརྗེད་དེ་ནང་འཁྲུགས་ཀྱི་དུས་སུ་འདའ་བར་གྱུར། འདིའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡང་བོད་དབུས་སུ་ཁྲི་འོད་སྲུང་སྤུ་རྒྱལ་གྱི་གདུང་རྒྱུད་ངོ་མ་ཡིན་མིན་དང་། སྐུ་ན་མ་སོན་པའི་རྐྱེན་གྱིས་རྒྱུན་རིང་བར་སྲིད་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་གཞི་རྩ་བརྟན་པོར་ཚུགས་མ་ཐུབ་པ། རྒྱལ་བོ་ཁྲི་དར་མ་དམར་གསོད་བཏང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་རྒྱལ་ཁྲིམས་ཉམས་པ་དང་། ལུང་ཁག་སོ་སོས་འབྲོ་དབའ་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་སུ་རྒྱུགས་ཏེ་འཁྲུགས་ནས་ཡུལ་སོ་སོར་བགོས་པའི་གནས་ཚུལ་རིམ་བཞིན་ཐོན་ནོ། །
     ཆོས་ཕྱོགས་ནས་ཀྱང་རྒྱལ་ཁྲིམས་བཤིགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མི་སྣས་དེ་སྔ་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་དུས་བཀས་བཅད་ཀྱིས་བཀག་པའི་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཉམས་ལེན་དང་ཁྱད་པར་སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་ནས་འབྱུང་བའི་སྦྱོར་བ་ཞེས་པ་ལག་ལེན་དངོས་སུ་བསྟར་ཏེ་བུད་མེད་གང་རུང་ལ་འདོད་པ་བྱེད་པ་དང་། སྒྲོལ་བ་ཞེས་སེམས་ཅན་མཆོད་སྦྱིན་གྱི་ཆེད་དུ་བསད་པ་དང་བམ་སྒྲུབ་ཅེས་མི་རོ་ ཡོན་ཏན་ཚང་བ་ཞིག་རྙེད་ན་དེ་ལས་དངོས་གྲུབ་འབྱུང་བར་འདོད་པས”གསོན་སྒྲོལ”ཞེས་མི་དངོས་སུ་བསད་ནས་དེའི་རོ་སྒྲུབ་པ་སོགས་བྱུང་བར་བཤད། དུས་སྐབས་འདིའི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཁྲིམས་མེད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཧ་ཅང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་། ཕྱིས་བྱུང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དཔེ་དེབ་གཏེར་མའི་རིགས་མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གྱི་རྣམ་ཐར་ཞེས་པར་བཙན་པོ་རིམ་བྱོན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་བོན་ཆོས་བྱེད་མཁན་གྱིས་དབྱར་དགུན་སྟོན་དཔྱིད་ཀྱི་དུས་བཞི་རེ་རེ་ལ་སེམས་ཅན་ཤྭ་བ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་བསད་ནས་ལྷ་ལ་མཆོད་ཚུལ་བཤད་ཡོད་ཀྱང་། བཙན་པོ་རྣམས་ཀྱི་དུས་སུ་ཤྭ་བ་སོགས་རི་དྭགས་གང་བྱུང་གིས་བསད་མི་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་གཏན་འབེབས་བཟོས་པའི་ཡིག་ཆ་དེང་སང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གྲས་སུ་ཡོད། ཤྭ་བ་སྒོ་ཕྱུགས་བྱས་པ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་མེད་ལ།རི་དྭགས་ཡིན་ན་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་དུས་གཅིག་ཏུ་བསད་པ་ཕུད། ཉུང་ཤས་བསད་ཡང་ཁག་པོ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ཁྲི་རལ་བ་ཅན་གྱི་རིང་ལ་བོད་རྒྱ་བར་སྤྱི་ལོ822ལོར་ཞི་བདེའི་ཆིངས་ཡིག་འཇོག་སྐབས་རྟ་དང་སྤྲེལ་ཁྱི་གསུམ་བསད་དེ་བཙན་པོའི་སྐུ་བླ་ཡར་ལྷ་ཤམ་པོ་དང་ཉི་ཟླ་གཟའ་སྐར་དཔང་དུ་བཙུགས་ནས་མནའ་བོར་བའི་ལོ་རྒྱུས་འདི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཞེན་གྱིས་མ་སླད་པའི་དངོས་སུ་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིན། དེར་རྟེན་དུས་སྐབས་འགངས་ཆེ་བའི་སྐབས་སུ་སེམས་ཅན་བསད་ནས་མནའ་བོར་བའི་ལུགས་སྲོལ་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་འདི་ཡུལ་གྱི་ལུགས་སྲོལ་ཡིན་པ་ལས་ཆོས་ལུགས་མིན། གོང་དུ་བཤད་པའི་རྒྱལ་ཁྲིམས་བཤིགས་པའི་སྐབས་སུ་བྱུང་བའི་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་དང་མི་མཚུངས། འདི་སྐབས་སུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མི་སྣས་གསང་སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ཚིག་དོན་ལག་ལེན་དངོས་སུ་བསྟར་བར་བརྟེན་དེའི་སྐབས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་འཚོ་བའི་དཔལ་འབྱོར་ཐོག་དཀའ་ངལ་བྱུང་བ་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་དུའང་ཟུར་ཙམ་འབྱུང་བ་གོང་འཕྲོས་སུ་དྲངས་ན་འདི་ལྟར་རོ༎
“གསུམ་ཁྲིམས་འདུལ་ཁྲིམས་མྱི་ཤེས་པར༎
ལས་ཀྱི་རྡོ་རྗེ་བོང་བུས་ཉོ༎
ལས་ཀྱི་དབང་དང་མི་ལྡན་གུར(པར)༎
འདྲེན་པའི་སློབས(སློབ)དཔོན་གླང་གིས་ཉོ༎
འདྲེན་པའི་དབང་དང་མི་ལྡན་བར༎
རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་འཚབ(ཚབ)རྟ་ཡི་ཉོ༎
རྒྱལ་འཚབ(ཚབ)དབང་དང་མི་ལྡན་བ༎
རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་བོ་བཙོན་གྱིས་ཉོ༎
དྲོད་དང་ཚོད་དང་མ་སྦྱར་བའི༎
ནོར་ཀར་བོར་བའི་སློབ་དཔོན་གྱིས༎
འཇིག་རྟེན་འདས་པའི་དོན་མྱི་རིག།
སློབ་མ་བརྒྱ་ལ་སློབ་དཔོན་སྟོང་༎
ལྷ་ཆོས་ཉན་པའི་མི་མ་མཆིས༎
གྲོང་ཚན་གཅིག་ལ་སློབ་དཔོན་བཅུ༎
ལས་ཀྱི་རྡོ་རྗེ་གྲས(གྲངས)ཀྱང་མེད༎
ཀུན་ཀྱང་ལྷ་རུ་འགྲུབ་སྙམ་སྟེ༎
མཇུག་ཏུ་སྡེ་ཚན་མང་པོ་ཡིས༎
རྡོ་རྗེ་ཕུང་པོ་བཤིག་ག་རེད༎”
     ཕྱིས་སུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་མི་སྣའི་བྱ་སྤྱོད་འདི་ལ་མངའ་རིས་རྒྱལ་པོ་ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་ཀྱིས་ཀྱང་བཀའ་ཤོག་བཏང་ནས་བཀག་འགོག་བྱས་པ་འོག་ཏུ་འཆད་དོ༎
     གོང་འཕྲོས་བོད་ཀྱི་བྱང་ཤར་ཨ་མདོ་མཚོ་སྔོན་དུ་ཡོད་པའི་དམག་སྤྱི་ཆེན་པོ་དབའ་ཁྲོམ་བཞེར་གྱིས་རང་དམག་ཁྲིད་དེ་དམག་དཔོན་ཆེན་པོ་འབྲོ་བཙན་བཞེར་གྱི་རུ་དཔུང་ལ་རྒོལ་ཏེ་ལོ་མང་རིང་ནང་འཁྲུག་བྱས། མཐར་འབྲོ་བཙན་བཞེར་གྱིས་རང་དམག་བསྡུས་ཏེ་ཕྱིར་ལོག་བྱས་ནས་རང་གི་ཁྱིམ་གྱི་ལྟེ་བ་ཡོད་སར་ཕྱིན་སྐབས་དབའ་ཁྲོམ་བཞེར་གྱིས་ཡང་སྐྱར་ཁྲི་འོད་སྲུང་སྤུ་རྒྱལ་གྱི་གདུང་ཁུངས་མ་མིན་སྟབས་ཁོང་རང་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་བྱེད་འདོད་ཀྱིས་འབྲོ་བཙན་བཞེར་དང་དེའི་དམག་དཔུང་ལ་སྐྱར་དུ་རྒོལ་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་རྒྱ་དམག་ལ་ཡང་རྒོལ་ཏེ་གཡུལ་སྤྲད་བཞིན་ཡོད་དུས་དེ་སྔོན་བོད་ཀྱི་དགྲ་ཡུ་གུར་གྱི་དམག་དཔུང་ཞིག་མཚོ་སྔོན་གྱི་བྱང་ངོས་སུ་ཡོད་པ་རྒྱས་རོགས་རམ་དུ་བོས་ཏེ་རྒྱ་དང་ཡུ་གུར་གཉིས་བསྡོངས་ནས་དབའ་ཁྲོམ་བཞེར་གྱི་རུ་དཔུང་དང་དམག་འཁྲུག་བྱས། དབའ་ཁྲོམ་བཞེར་རང་སྤྱི་ལོ866ལོར་གཡུལ་དུ་བསད་པས་བོད་དམག་ཕམ། ཕམ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡང་བོད་དམག་རང་གི་ནང་དུ་ནང་འཁྲུག་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན། དེ་ནས་བཟུང་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བྱང་ཤར་དང་ཤར་ལྷོ་ཨ་མདོའི་མཐའ་མཚམས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་རྣམས་བྱ་སྒྲོ་གནམ་ལ་གཏོར་བ་ལྟར་འཐོར། རྒྱལ་པོ་ཁྲིད་དར་མ་བཀྲོངས་ནས་ལོ་ལྔ་ཡང་མ་ལོན་པར་སྤྱི་ལོ848ལོར་རྒྱ་ཤ་ཅུར་ཡོད་པའི་རྒྱའི་མི་དམངས་བོད་ཀྱི་དམག་གཞུང་ལ་ངོ་ལོག་བྱས་ཏེ་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་དམག་དོན་གྱི་ལས་བྱེད་པས་གཙོས་རྒྱ་ཤ་ཅུར་ཡོད་པའི་བོད་མི་རྣམས་ཕྱིར་འབུད་བྱས།རྒྱ་ཤ་ཅུ་ཐང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པའི་གཏན་ཚིགས་དང་ཐང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཁོང་ཚོར་འཚོ་སྐྱོང་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡིག་འཕྲིན་རྒྱ་ནག་གོང་མར་བཏང་། རྒྱ་ཤ་ཅུ་འདི་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་སྤྱི་ལོ787ལོ་ནས848ལོར་བར་མི་ལོ་དྲུག་ཅུ་རེ་གཅིག་རིང་བོད་ཀྱིས་དབང་བསྒྱུར་བྱས། ཡུལ་འདི་དང་པོ་ལེན་མཁན་བོད་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་དམག་དཔུང་ཆེན་པོ་འབྲོ་ཁྲི་གསུམ་རྗེ་ཡིན། ཁོང་དེ་དུས་ཙོང་ཁ་ཁྲི་ཤོས་ཀྱི་ཁྲོམ་གྱི་དམག་སྤྱི་ཡིན། འདིས་རྒྱ་ཤ་ཅུའི་ཉེ་འཁོར་གནས་སུ་ཞེས་པ་སྤྱི་ལོ774ལོར་བླངས། དེ་ནས་ཧོ་སི་དང་སུམ་ཅུ་གཉིས་སྤྱི་ལོ776ལོར་བླངས། དེ་ནས་ཧ་མི་སྤྱི་ལོ779ལོར་བཅོམ། ཡུལ་འདི་ཚོ་བཅོམ་པའི་རྗེས་སུ་ད་དུང་ལོ་བཅུའི་རིང་དམག་བརྒྱབ་ནས་སྤྱི་ལོ787ལོར་གཞི་ནས་རྒྱ་ཤ་ཅུ་བླངས། དེར་བརྟེན་རྒྱ་ཤ་ཅུ་བསྡད་པའི་བོད་མོ་རྣམས་ཕལ་ཆེ་བ་དམག་དོན་གྱི་ལས་བྱེད་པ་ཡིན་པར་མ་ཟད་དེར་བཙུགས་པའི་ས་གནས་ཀྱི་སྲིད་གཞུང་ཡང་དམག་གཞུང་ཡིན། དམག་གཞུང་འདི་རིགས་ལ་ཁྲོམ་ཞེས་འབོད། དེ་ཡང་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་མ་ཡིན་པའི་མངའ་རིས་གཞན་ལ་དབང་བསྒྱུར་པའི་ས་ཁུལ་དུ་བཙུགས་པའི་དམག་གཞུང་གི་མིང་ཡིན། དེ་ལྟའི་སྒྲིག་གཞི་བོད་དབུས་གཙང་ཁུལ་དུ་བཙུགས་པ་ནི་དེ་ཁུལ་དུ་ཁྲོམ་གྱི་འཛུགས་བསྐྲུན་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་མེད་པས་ཀྱང་ཤེས་ཐུབ། དེར་བརྟེན་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ཉིད་དུས་རབས་བརྒྱ་ཕྲག་གཉིས་དང་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་འཛམ་གླིང་ཤར་དཀྱིལ་དུ་ཆེས་གཟི་བརྗིད་ཆེ་བ་དང་མཚན་སྙན་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན། འོན་ཀྱང་དམག་དཔོན་ཆེན་པོ་དབའ་ཁྲོམ་བཞེར་ནི་ཕལ་ཆེར་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དམག་དཔོན་གཡུལ་དུ་བསད་པ་མཐའ་མ་དེ་ཡིན། ཁྱིམ་ཚང་འདི་ཉིད་དང་པོ་བཙན་པོ་གནམ་རི་སྲོང་བཙན་གྱི་དུས་སུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་དུ་མ་གཅིག་གྱུར་བྱེད་པ་དང་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ་ལ་རླབས་ཆེན་གྱི་བྱས་རྗེས་བཞག་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཡིན་པར་མ་ཟད་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཏུ་ཡང་ཧ་ཅང་སྐད་གྲགས་ཡོད་པའི་རུས་རྒྱུད་ཅིག་རེད། འོན་ཀྱང་དབའ་ཁྲོམ་བཞེར་གྱིས་ཁྲི་འོད་སྲུང་སྤུ་རྒྱལ་གྱི་གདུང་རྒྱུད་ངོ་མར་ཁས་ལེན་མ་བྱས་ཁར་རང་ཉིད་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་བོ་བྱེད་རྒྱུའི་ཞེ་འདོད་ཁོང་དུ་བཅུག་སྟེ་བོད་དམག་ནང་ཁུལ་དུ་འཁྲུགས་ལོང་བྱས་པར་བརྟེན་མཐར་བོད་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་གཏོར་གཤིག་བཏང་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱི་ཆ་གཅིག་ཀྱང་དབའི་རུས་རྒྱུད་ཀྱིས་བྱས་པ་འདི་ནི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་བློ་ཕམ་བྱེད་དགོས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་མ་རེད་དམ།
     ཁྲི་འོད་སྲུང་ཕོ་བྲང་འཕང་ཐང་དུ་དགུང་ལོ་སོ་དགུ་པ་སྤྱི་ལོ881ལོར་འདས་པ་དང་འདས་མཆོད་རང་གི་སྲས་དཔལ་འཁོར་བཙན་གྱིས་གཙང་དུ་ཡོད་པའི་གྲོམ་པ་ལྷ་རྩེ་རྫོང་རྒྱབ་ཏུ་བྱས་པར་བཤད་དོ།།