འབའ་གཞུང་རིན་ཆེན་ཚེ་རིང་།
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] ཆེད་རྩོམ་འདིར་མཁན་པོ་མ་ཧྭ་ཡན་གྱིས་ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པའི་ལྟ་བའི་ཤེས་བྱེད་དུ་མདོ་ལུང་བརྒྱད་ཅུ་ཁུངས་བྱས་པར་གྲགས་པའི་གཞུང་རྣམས་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་དངོས་སུ་བྱུང་ཡོད་མེད་ལ་དོགས་སློང་དང་འབྲེལ་ཧྭ་ཤང་གིས་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་དང་སྦྱིན་སོགས་ཐབས་ཀྱི་ཆ་སྤངས་པའི་ཚུལ་བོད་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་ཁག་དང་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་ཚད་ལྡན་རྣམས་ལ་ཁུངས་གཏུགས་ནས་གསལ་རྗེན་དུ་བསྟན་ཡོད་དོ།།
[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།]ཅིག་ཅར་བ། རིམ་གྱིས་པ། ཅིར་ཡང་མི་རྟོག་པ། སྤྲོས་བྲལ།
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས། ] k281[ཡིག་ཚང་མཚན་བྱང་།]A[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག]1002 - 9060 (2012) 02 – 002621
དེ་ཡང་བསིལ་ལྡན་གངས་རིའི་ཁྲོད་འདིར་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རི་སྙན་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་བརྙེས། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐུ་རིང་ལ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་སྲོལ་གཏོད། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱི་རིང་ལ་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་རྒྱ་ཆེར་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་མཛད་པའི་ལོ་རྒྱུས་རླུང་ལྟར་ཡོངས་སུ་གྲགས་ཆེ་ཞིང་། བཙན་པོ་འདིའི་རིང་ལ་བལ་པོ་དང་རྒྱ་གར་ནས་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་དང་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་སོགས་གདན་དྲངས་ནས་བསམ་ཡས་མི་འགྱུར་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་པ་དང་། སད་མི་མི་བདུན་རབ་ཏུ་བྱུང་ནས་རབ་བྱུང་གི་སྡེ་ཐོག་མར་བཙུགས་པ། སྒྲ་སྒྱུར་གླིང་དུ་བཙན་པོའི་བཀའ་ལྟར་མདོ་རྒྱུད་བསྟན་བཅོས་དགོངས་འགྲེལ་དང་བཅས་པའི་དམ་པའི་ཆོས་མང་པོ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་ཆོས་ཚུལ་དྲི་མ་མེད་པ་བོད་ཡུལ་འདིར་ལེགས་པར་ཁྱབ་བདལ་དུ་སྤེལ་ནས་རྐང་ཚུགས་ཐུབ་པ་བྱུང་བར་མངོན་ཞིང་། སྐབས་དེར་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོས་སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་གཞི་མ་དམ་པའི་ཆོས་འདུལ་བ་ནས་དབུ་མ་རང་རྒྱུད་པའི་བར་གྱི་བསྟན་པའི་ཁུར་ཆེན་པོ་བསྣམས་ཏེ་འཆད་ཉན་ཉམས་བཞེས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ཆེན་པོ་བཙུགས་པ་དང་། གྲུབ་པའི་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་མན་ངག་ལྟ་བའི་འཕྲེང་བ་གཙོས་རྙིང་མའི་ཆོས་ཀྱི་སྙིང་པོར་གྱུར་བ་མན་ངག་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་ལྟ་ཁྲིད་སོགས་གདམས་པ་ཟབ་མོ་མང་དུ་བསྩལ་ནས་རྗེ་འབངས་ཉེར་ལྔ་སོགས་ཉམས་ལེན་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་སྦྱོར་བར་མཛད། སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་རང་རེའི་བོད་ཡུལ་དུ་བན་བོན་གཉིས་ཀྱི་གྲུབ་མཐའི་འགལ་བ་ཙམ་མ་གཏོགས་ཕྱི་རོལ་མུ་སྟེགས་པའི་གྲུབ་མཐའ་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་པ་སོགས་ལྟ་གྲུབ་མི་མཐུན་པ་ཕན་ཚུན་ཉ་དང་ཉུང་མ་བསྲེས་པ་ལྟར་འཆོལ་བར་སྤྱོད་པའི་སྲོལ་ཡེ་ནས་མེད་པས། ཐུབ་བསྟན་གངས་ཀྱི་རི་ལས་འོངས་པའི་སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་ཆོས་ཀྱི་ཆུ་ཀླུང་དྲི་བྲལ་རྙོག་པ་མེད་པ་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་འདིར་དལ་གྱིས་འབབ་ཅིང་དར་བར་གྱུར་མོད། འོན་ཀྱང་ཡུན་རིང་མ་ལོན་པར་རིག་འཛིན་པདྨ་འབྱུང་གནས་མཆོག་གིས་ཡུལ་འདིའི་སྐུ་དངོས་ཀྱི་གདུལ་བྱའི་དོན་རེ་ཞིག་རྫོགས་པར་མཛད་རྗེས། མཁན་པོ་ཉིད་ལའང་ཚེ་གེགས་བྱུང་ནས་ཞི་བར་གཤེགས་པས། རྒྱ་ནག་ནས་ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡན་（摩诃衍）ནམ་ཡོངས་གྲགས་སུ་མ་ཧཱ་ཡ་ན་ཞེས་འབོད་པ་བོད་དུ་ཕེབས་ནས་དགེ་མི་དགེའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཐམས་ཅད་འཁོར་བར་འཆིང་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་ཡིན་པས། ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པ་ཁོ་ནས་མྱུར་དུ་གྲོལ་བར་འགྱུར་ཞེས་བོད་རྣམས་ལ་རང་གི་ལྟ་སྒོམ་བསླབས་པས། བོད་ཀྱི་ཆོས་པ་རྣམས་ཙེན་མུན་དང་ཏྭོན་མུན་གཉིས་སུ་གྱེས་ཏེ་རྩོད་པར་གྱུར། བེེ་རོ་ཙ་ན། དབའ་དཔལ་དབྱངས་ལ་སོགས་པ་ཉུང་ཤས་ཤིག་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོའི་ལུགས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲངས་པ་མ་གཏོགས་ཕལ་མོ་ཆེ་ཧྭ་ཤང་གི་རྒྱབ་དཔུང་དུ་ལངས་ཏེ་གྲུབ་མཐའི་ཁ་འཛིན་གྱི་རྒྱལ་ཕམ་བརྩད་པས་འགལ་བ་སྔར་ལས་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་པར་བརྟེན། ཡེ་ཤེས་དབང་པོའི་ཞལ་ནས། མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་སྐུ་འདའ་ཁར་བོད་ལ་མུ་སྟེགས་ཀྱི་རྒོལ་བ་མི་འབྱུང་གི། སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་ཕྱོགས་གཉིས་སུ་གྱེས་ནས་རྩོད་པར་འགྱུར་བས། དེའི་དུས་སུ་ངའི་སློབ་མ་ཀ་མ་ལ་ཤཱི་ལ་(པདྨའི་ངང་ཚུལ)གདན་དྲོངས་ལ་ཤགས་འགྱེད་པར་གྱིས་དང་། རྩོད་པ་ཆོས་ཕྱོགས་སུ་ཞི་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཞལ་ཆེམས་བསྩལ་བ་བཙན་པོའི་སྙན་དུ་གསོལ་བས། བཙན་པོས་སློབ་དཔོན་ཀ་མ་ལ་ཤཱི་ལ་གདན་འདྲེན་པའི་བང་ཆེན་བསྔགས་པ་དང་། ཧྭ་ཤང་དཔོན་སློབ་སུམ་བརྒྱས་ཡུམ་རྒྱས་པ་བླངས་ཏེ་བསམ་གཏན་གླིང་གི་སྒོ་བཅད་ནས་ཟླ་བ་བཞིའི་བར་དུ་ཤགས་བསླབས། 《འཕགས་པ་དགོངས་པ་ངེས་པར་འགྲེལ་བའི་མདོ་》 (འདི་ལ་ལེའུ་བཅུ་མཆིས་)རང་གི་ངན་རྟོག་དང་མི་མཐུན་པར་མཐོང་ནས་འདི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་མ་ཡིན་ཟེར་ནས་རྡོག་པས་དྲིལ་བ་དང་། བསྟན་བཅོས་ལ་ཆོས་བྱ་མི་དགོས་ཉལ་བས་ཆོག་ཅེས་སྟོན་པ་ལ་བསམ་གཏན་ཉལ་བའི་འཁོར་ལོ། དེ་ལ་རྩོད་པ་སྤོང་བ་ལ་བསམ་གཏན་གྱི་ལོན་དང་ཡང་ལོན་གཉིས། རིགས་པས་སྒྲུབ་པ་ལ་མདོ་སྡེ་བརྒྱད་བཅུ་ཁུངས་ལ་སོགས་པ་བྱས་ཞེས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་དག་ཞལ་མཐུན་པར་གསུངས་སོ།། དེ་ལྟ་ནའང་མཁས་དབང་འཇུ་མི་ཕམ་པ་སོགས་བོད་ཀྱི་སྔ་ཕྱིའི་དཔྱོད་ལྡན་སྐོར་ཞིག་གིས་ཧྭ་ཤང་གིས་ལྟ་བའི་ཤེས་བྱེད་དུ་མདོ་ལུང་བརྒྱད་ཅུ་དྲངས་ཞེས་སྔོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་སུ་འབྱུང་བ་ཡིན་རྟོན་མི་རུང་བའི་ངག་རྒྱུན་ཙམ་དུ་ཞལ་འཕངས་མཛད་པ་ནི་ལུང་རིགས་ཀྱི་སྒྲུབ་བྱེད་དང་བྲལ་བའི་བརྗོད་ཚུལ་ཁོ་ན་སྟེ། ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་ཁག་ལས་མཁན་པོ་མ་ཧྭ་ཡན་གྱི་ལྟ་བའི་གནད་འགག་ཆིངས་སུ་འཁོད་འདུག་པར་མ་ཟད། མཁན་པོ་བཱུ་ཅུའྀ་《བསམ་བརྟན་གྱི་མདོ་》 མཁན་པོ་ཀིམ་ཧུན་ཤེན་ཤྀའི་《བསམ་བརྟན་གྱི་མདོ་》དང་། མཁན་པོ་ཛང་ཤེན་ཤྀའི་《བསམ་བརྟན་གྱྀ་མདོ་》སོགས་མདོ་མི་འདྲ་བ་བཅོ་བརྒྱད་ཙམ་གྱི་མཚན་བྱང་དངོས་སུ་བཀོད་ནས་ལུང་འདྲེན་མཛད་སྣང་བ་དང་། འབྲས་སྤུངས་དགོན་དུ་བཞུགས་སུ་གསོལ་བའི་《དཔེ་རྙིང་དཀར་ཆག་》 (སྨད་ཆ)ཅེས་པ་ལས། ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ནས་མཛད་པའི་མདོ་སྡེ་བརྒྱད་ཅུའི་ཁུངས་བཞུགས་སོ།། (བྲིས་མ་དབུ་ཅན)ཞེས་གསལ་བར་འཁོད་འདུག་པར་དཔགས་ཚེ། ཧྭ་ཤང་གིས་མདོ་སྡེ་བརྒྱད་ཅུ་ཁུངས་སུ་དྲངས་ཞེས་སྔ་ཕྱིའི་མཁས་དབང་རྣམས་ལ་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་གཏམ་དེ་གནག་རྫི་རྒན་པོའི་མ་དག་ཟེར་སྒྲོས་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་འབྲངས་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁུངས་ཤིན་ཏུ་བཙུན་ཞིང་། སློབ་དཔོན་ཀ་མ་ལ་ཤཱི་ལས་ལུང་རིགས་རྣམ་དག་གི་སྒོ་ནས་དགག་པ་ཚ་ནན་བཏང་ནས་ཧྭ་ཤང་གི་ལྟ་བ་ཚར་བཅད་རྗེས། བཙན་པོས་བོད་འདིར་སླད་ཆད་ལྟ་བ་སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་ལུགས་དང་སྤྱོད་པ་ཕར་ཕྱིན་དྲུག་ལ་ཉམས་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་དང་། ཕྱིན་ཆད་ཧྭ་ཤང་གི་ལྟ་བ་སྤེལ་མི་ཆོག་པའི་བཀའ་ཁྲིམས་བཙན་པོ་བསྒྲགས་པ་དང་། ཧྭ་ཤང་གིས་བརྩམས་པའི་གཞུང་རྣམས་པར་དུ་མ་བསྒྲུབས་པས། ཧྭ་ཤང་གི་ལྟ་གྲུབ་སྟོན་པའི་གཞུང་རྣམས་སྔ་ཕྱིའི་མཁས་པ་ཕལ་གྱི་མཇལ་ཡུལ་དུ་མ་གྱུར་པ་དང་དཔེ་རྒྱུན་ཤིན་ཏུ་དཀོན་པའང་རྒྱུ་མཚན་དེར་ཐུག་འདུག་གོ། འདིར་དེ་ལྟར་དོགས་པ་ཁོང་སློང་གི་ཚུལ་གྱིས་གླེང་བསླངས་ནས་སྐབས་དོན་དངོས་ལ་འཇུག་པ་ལ།
དང་པོ། རིམ་གྱིས་པ་དང་ཅིག་ཅར་བའི་བརྡ་དོན་ལ་དཔྱད་པ།
རྒྱ་ཡུལ་ནས་མཁན་པོ་མ་ཧཱ་ཡ་ན་བོད་དུ་བྱོན་ནས་དབུ་མའི་ལྟ་བའི་སྒོ་ནས་གདུལ་བྱ་ལམ་དུ་བཀྲི་ཚུལ་གྱི་རིམ་པ་ལ་ཏོན་མུན་(顿门)དང་རྩེན་མུན་(渐门 )ཞེས་པའི་ལུགས་གཉིས་སུ་གྱེས་པ་སྟེ། 《རྦ་བཞེད་》ལས། “བཙན་པོས་རྒྱའི་སྟོན་པའི་ཆོས་འདི་མིན་ནམ་བྱས་པས། སྟོན་མིན་པ་བྱ་བར་གྲགས། དྲང་སྲོང་བཟོད་པས་ལུས་ལ་མེ་སྦར་བའི་བརྩེ་བ་དེ་ཡང་ཆོས་མིན་ནམ་བྱས་པས། བརྩེ་མུན་པར་གྲགས། ལྟ་བ་དང་སྤྱོད་པ་འཛོམས་པའི་ཆོས་ཡིན་པས། ཆོས་བརྩེ་མིན་པའི་ཆོས་ལྟར་ཡིན་བྱས་པས། སྟོན་མིན་པ་ཡིན་ཆད་པ་ལྟར་བྱས་ནས།”①ཞེས་འབྱུང་ཡང་། 《བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་》ལས། “ཏོན་མུན་དང་རྩེན་མུན་ནི་རྒྱའི་སྐད་དེ་ཅིག་ཅར་དང་རིམ་གྱིས་ཞེས་པའོ།།”②ཞེས་དང་། དེ་བཞིན་དུ་《དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས་》ལས་ཀྱང་། “བཙན་པོས་རྒྱའི་འདི་མིན་ནམ་བྱས་པས་ཏྭོན་མུན་དང་། ལུས་ལ་མེ་གཏོང་བའི་བརྩེ་བ་དེ་ཆོས་མིན་ནམ་བྱས་པས་བརྩེ་མུན་པར་གྲགས་པར་བཤད་པ་ནི་ལྷད་ཞུགས་པའི་བླུན་ཚིག་གི་རྟོག་བཏགས་ལས་རྒྱུ་མཚན་མེད་ཅིང་། ཏྭོན་མུན་དང་རྩེན་མིན་ཞེས་པ་རྒྱ་ནག་གི་སྐད་དེ། བོད་སྐད་དུ། ཅིག་ཅར་བ་དང་རིམ་གྱིས་པར་འགྱུར་ཞེས་མཁས་པའི་དབང་པོ་བུ་སྟོན་ཞབས་གསུང་བ་ལེགས་སོ།།”③ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། འདིར་རིམ་གྱིས་པ་དང་ཅིག་ཅར་པ་ནི་ཏོན་མུན་(顿门)དང་རྩེན་མུན་(渐门)ཞེས་པའི་རྒྱའི་སྐད་དོད་ཡིན་པ་སུས་ཀྱང་བསྙོན་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རིམ་གྱིས་པ་དང་ཅིག་ཅར་བ་གཉིས་ནི་གྲུབ་མཐའ་མི་མཐུན་པ་ཟུར་བ་རེ་གཏན་མ་ཡིན་པར་ཅིག་ཅར་དུ་འཇུག་པ་དང་རིམ་གྱིས་འཇུག་པ་སྟེ་གདུལ་བྱའི་བློ་མཆོག་དམན་ལ་ལྟོས་ནས་ལམ་དུ་འཁྲིད་ཚུལ་གྱི་རིམ་པ་ཙམ་དུ་སྣང་ཡང་། ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ནས་བཤད་པའི་རིམ་གྱིས་པ་དང་ཅིག་ཅར་པ་གཉིས་ནི་རྒྱའི་སྒོམ་ཆེན་པ་རྣམས་ཀྱི་བཞེད་ཚུལ་དང་མི་མཐུན་པར་མ་ཟད། 《འཕགས་པ་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོས་ཞུས་པའི་མདོ་》དང་། 《དབུ་མ་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ་》《དབུ་མ་བཞི་བརྒྱ་པ་》སོགས་ལས་གདུལ་བྱ་དབང་རྟུལ་བདག་མེད་པར་སྒོམ་དུ་མི་རུང་བ་རྣམས་རིམ་གྱིས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་དོན་ལ་གཞུག་པའི་ཕྱིར་གསུངས་པའི་གདུལ་བྱ་བཀྲི་ཚུལ་གྱི་ལམ་གྱི་གོ་རིམ་ངོ་བོ་སྒོམ་ཚུལ་གྱི་གནད་སོགས་ལས་རྣམ་པར་འགོངས་པའི་བློས་བཏགས་ཀྱི་ལམ་གྱི་རྣམ་གྲངས་ཙམ་ཡིན་ཏེ། 《བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ་》 ལས།“སྟོན་མུན་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་དོན་དམ་པ།། མ་སྐྱེས་བྱ་བ་མེད་པ་གོམས་པའི་ཐབས།། ཐོབ་པར་བྱེད་ཀྱང་ཐབས་ནི་ཡང་དག་མིན།། ཞེས་དང་། རྒྱུ་རྐྱེན་རིམ་པར་འཇུག་ཅེས་བསྟན་པ་ཡང་།། རྨོངས་པ་རྣམས་ནི་ཐབས་ཀྱིས་འཇུག་པར་གསུངས།། དབང་པོ་ཐ་མའི་དོན་དུ་རིམ་འཇུག་བསྟན།།”④ཞེས་དང་། 《རྦ་བཞེད་》ལས། “སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་བཅུ་སྤྱོད་པ་ནི། སྐྱེ་བོ་དགེ་བའི་འཕྲོ་མེད་པ་བློ་ཞན་པ་དབང་པོ་རྟུལ་བ་རྣམས་ལ་བསྟན་པ་ཡིན། སྔོན་སྦྱངས་པ་དབང་པོ་རྣོན་པོ་དག་ལ། སྤྲིན་དཀར་ནག་གང་གིས་ཉི་མ་སྒྲུབ་པ་ལྟར་དགེ་སྡིག་གཉིས་ཀས་སྒྲིབ་པས། ཅི་ཡང་སེམས་མི་རྟོག མི་སྤྱོད་པ་ནི་མི་དམིགས་པའོ།། ཅིག་ཅར་འཇུག་པ་ས་བཅུ་པ་དང་འདྲའོ་གསུངས།”⑤ཞེས་གསུངས་པ་དང་། རིམ་གྱིས་པ་དང་ཅིག་ཅར་པ་གཉིས་རྟོགས་རིགས་ཐ་དད་པའི་དབང་གིས་ས་ལམ་བགྲོད་ཚུལ་ལ་མྱུར་བུལ་གྱི་ཁྱད་པར་མཆིས་པ་དཔེས་མཚོན་པ་ནི།《བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ་》 ལས། “སྟོན་མུན་ཅིག་ཅར་འཇུག་པའི་དཔེ་བསྟན་པ།། རི་རྒྱལ་རྩེ་མོར་ཕྱིན་ན་ཀུན་མཐོང་ཚུལ།། རི་བྲན་རྩེ་ནས་ལྷུན་པོ་མི་མཐོང་བཞིན།། རིམ་གྱིས་པ་ནི་ཀོ་མོའི་ཉ་ཆུང་འདྲ།། ཅིག་ཅར་བ་ནི་གཙང་ཆུའི་ཉ་དང་འདྲ།།”⑥ཞེས་འབྱུང་བ་སོགས་ལ་བརྟགས་ན། རིམ་གྱིས་པ་ནི་ཚེ་རབས་སྔ་མ་རྣམས་སུ་ས་ལམ་གྱི་རྟོགས་པ་སྔོན་དུ་མ་སོང་བ་རྣམས་ལ་སྦྱིན་སོགས་ཐབས་ཀྱི་ཆ་རྣམས་བསྟན་ནས་རིམ་གྱིས་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་རྩིས་ཟིན་པའི་མི་རྟོག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་གཞུག་པར་བྱ་བ་དང་། ཅིག་ཅར་བ་ནི་སྐྱེ་བ་སྔ་མ་རྣམས་སུ་ལམ་ཐུན་མོང་བ་དང་རྒྱུད་སྡེ་འོག་མ་རྣམས་ལ་སྦྱངས་པ་སྔོན་སོང་གི་བབ་ཆགས་སད་ཅིང་ཟབ་ལམ་རྡོ་རྗེའི་ཐེག་པའི་རྟོགས་པ་གོང་མ་མངོན་དུ་གྱུར་བའི་གདུལ་བྱ་དབང་པོ་ཤིན་ཏུ་རྣོན་པོ་དག་གི་ཆེད་དུ་གསུངས་པར་མངོན་ཡང་། ཕྱིས་ཀྱི་རྗེས་འཇུག་དག་གིས་རང་གི་སློབ་དཔོན་གྱི་དགོངས་པ་གཏན་མ་ལོན་པར་ཐབས་ཤེས་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་ཉམས་ལེན་གྱི་གནད་ཐམས་ཅད་སྟོར་ཏེ་གདུལ་བྱ་ལ་དབང་པོ་རྣོ་རྟུལ་གཉིས་སུ་ཕྱེ་ནས་ཅིག་ཅར་བས་སྦྱིན་སོགས་ཐབས་ཀྱི་ཆ་རྣམས་སྤངས་ཏེ་མི་རྟོག་པ་སྒོམ་པ་ཙམ་ཞི་ལྷག་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་སྒོམ་པར་འདོད་པའི་ལྟ་བ་འདི་བྱུང་བ་ཡིན་ཏེ། ལྟ་བ་འདིའི་བརྒྱུད་པའི་ཁུངས་ནི། 《བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ་》ལས། “བཅོམ་ལྡན་འདས་སྐུ་མྱ་ངན་འདའ་བའི་དུས།། ཆོས་ཀྱི་མཐའ་མ་དྲི་བས་ཐེ་ཚོམ་བཅད།། མྱ་ངན་འདའ་བའི་གཞུང་འདི་བསྟན་པ་ཡིན། དཔེ་དོན་མང་པོ་འོད་སྲུངས་ཉིད་ལས་གསུངས།། དེ་ནས་ངྷརྨོཏྟཱར་ལ་སོགས་ནས།། རྒྱ་ནག་སྤྲུལ་བདུན་བརྒྱུད་པ་བརྒྱུད་པའི་མཐའ།། ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ན་ཉིད་ལ་ཐུག།”⑦ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་རྗེས་བསྟན་པ་ཉན་ཐོས་ཆེན་པོ་འོད་སྲུང་ལ་གཏད་པ་སྟེ་བསྟན་པའི་གཏད་རབས་བདུན་སོགས་ནས་རིམ་གྱིས་སློབ་དཔོན་བོ་ངྷི་ངྷརྨོཏྲྱར་（达摩多罗）ལ་ཐུག་པའི་བར་ལྟ་བའི་བཤད་སྲོལ་བར་མ་ཆད་པར་བརྒྱུད་དེ་བྱུང་བ་དང་། སློབ་དཔོན་འདི་ཉིད་རྒྱ་ནག་ཏུ་བྱོན་ནས་ཆོས་གསུངས་ཤིང་། རིམ་གྱིས་རྒྱ་ནག་གི་སྤྲུལ་བའི་སློབ་དཔོན་བདུན་སོགས་བརྒྱུད་མཐར་ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ན་ཉིད་ལ་ལྟ་ཁྲིད་ཀྱི་གདམས་པ་བབས་པར་གསུངས་ཤིང་། 《ཐུའུ་བཀྭན་གྲུབ་མཐའ་》 ལས། “སྙིང་པོ་དོན་གྱི་བརྒྱུད་པ་ནི། སྟོན་པ་བཅོམ་ལྡན་འདས། འཕགས་པ་འོད་སྲུང་ཆེན་པོ། ཀུན་དགའ་བོ། ཞེས་པ་ནས། དེ་ནས་བོ་ངྷིངྷརྨོཏྲྱར་སྟེ་བྱང་ཆུབ་ཆོས་མཆོག་འདི་འོད་སྲུང་ནས་བཟུང་ཉེར་བརྒྱད་པ་ཡིན་ཞིང་། དེའི་བར་དུ་སྙིང་པོ་དོན་གྱི་མན་ངག་སློབ་དོན་གཅིག་ནས་གཅིག་བར་མ་ཆད་དུ་གཏད། སློབ་དཔོན་འདིས་བི་ཤྭ་མི་ཏྲ་ཕྱི་མ་ལ་གཏད་ནས་རང་ཉིད་རྒྱ་ཡུལ་དུ་བྱོན།”⑧ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར་ན། བོ་ངྷི་ངྷརྨོཏྲྱར་ནི་ཉན་ཐོས་ཆེན་པོ་འོད་སྲུང་ནས་བརྩིས་པའི་ཆོས་ཀྱི་བརྒྱུད་པ་ཉེར་བརྒྱད་པ་ཡིན་ཞིང་། པཎྚི་ཏ་འདི་པ་སྤྱི་ལོ་408ལོར་རྒྱ་ནག་ཁྲང་ཨན་(长安)དུ་བྱོན། མངོན་ཤེས་ཀྱི་གྲུབ་རྟགས་མངའ་བས་མ་འོངས་ལུང་བསྟན་གནང་བ་དང་། འཁོར་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་འདུས་པ་བྱུང་། ཁོང་གིས་གསུངས་པའི་སྒྲུབ་ཐབས་（禅学）དང་དབུ་མའི་ལུགས་འཛིན་པའི་པཎྚི་ཏ་ཀུ་མ་ར་ཤྲཱིའི་(鸠摩罗什)སློབ་བརྒྱུད་གཉིས་ལྟ་གྲུབ་མི་མཐུན་པར་གྱུར་བས་འགལ་བ་བྱུང་སྟེ། སྤྱི་ལོ་411ལོར་ལྷོ་ཕྱོགས་ལོ་ཧྲན་（庐山）དུ་ཕེབས་ནས་ཧྭ་ཤང་ཧོས་ཡོན་(慧远 )དང་ཞལ་མཇལ་བ་དང་། ལྷོ་ཕྱོགས་ནས་བྱང་དུ་རིམ་གྱིས་བྱོན་པའི་བར་ཞལ་སློབ་མང་དུ་བྱུང་། ཕྱིས་སུ་ནན་ཅིན་དུ་ཕེབས་པར་ཁོང་གི་མདུན་ནས་སྒོམ་བསླབས་པའི་སྲས་ཀྱི་ཐུ་བོ་ཧོས་ཀོན་(慧观) དང་། ཀྲི་ཡན་(智严)། པོ་ཡུང་(宝云)སོགས་ཀྱིས་གནས་དེར་དམ་པའི་ཆོས་མང་དུ་བསྒྱུར། ཧོས་ཀོན་གྱིས་རིམ་གྱིས་པའི་ཆོས་དང་ཅིག་ཅར་བའི་ཆོས་(顿教、渐教)གཉིས་སུ་ཕྱེ་བར་གྲགས། བོ་ངྷི་ངྷརྨོཏྲྱར་ཐོག་མར་ཡུལ་བྱོལ་དུ་ཡུ་གུར་གྱི་ཕྱོགས་སུ་བྱོན་ཡང་གདུལ་བྱ་མ་རྙེད་པས་རེ་ཞིག་སྦས་པའི་ཚུལ་གྱིས་བཞུགས་དགོས་པ་བྱུང་བ་དང་། སྐབས་དེར་རྒྱའི་ཧྭ་ཤང་ཧུའི་ཁི་(慧可) ཞེས་བྱ་བས་སློབ་དཔོན་གྱི་མཚན་སྙན་པ་ཐོས་ཏེ་བཙལ་བས་ཡུལ་དེར་མཇལ་ཞིང་ཆོས་ཞུས། ཧུའི་ཁིའི་མཚན་གཞན་ལ་སིན་ཁི་(僧可) ཞེས་འབོད་པ་དང་། དགུང་ལོ་བཞི་བཅུའི་སྟེང་སློབ་དཔོན་དང་འཕྲད་པ་ཡིན་ཞིང་། སློབ་དཔོན་འདི་པའི་ལྟ་ཁྲིད་ཀྱི་རྒྱུན་ཁྱབ་བདལ་དུ་སྤེལ་བར་ཕྱག་རྗེས་འགྲན་ཟླ་དང་བྲལ་བར་མཛད། སྤྱི་ལོ་577ལོའི་རྗེས་ཙམ་ཏེ་དགུང་ལོ་དགུ་བཅུ་གོ་གཉིས་བཞེས་པའི་ཚེ་སྐུ་གཤེགས་པར་《ཀྲུང་གོའི་ནང་བསྟན་ལོ་རྒྱུས་》⑨ཞེས་པར་གསལ་ཞིང་། 《ཆོས་འབྱུང་དཔག་བསམ་ལྗོན་བཟང་》ལས། “ཧོར་རྒྱལ་རིགས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཧྥུ་ཀི་ཡན་གྱི་དུས་བཀྲ་ཤིས་པའི་སྐར་མ་ཤར་བ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་གར་དུ་ལུའི་ཀྭང་གིས་གཙོས་དམག་བཏང་སྟེ་ཙནྡན་ཇོ་བོ་དང་པཎྚི་ཏ་ཀུ་མ་ར་ཤྲཱི་སོགས་ལིའང་ཊུ་(凉州) མཁར་དུ་སྤྱན་དྲངས་པ་སླར་རྒྱ་རྒྱལ་ཡོང་ཥིང་གི་སྐྱེད་ཚལ་ར་བར་ལྗོན་ཤིང་ཆེན་པོ་དང་ཆཱི་ཞེས་པའི་རྩྭ་དྲི་ཞིམ་སྐྱེས་པའི་ལྟས་བཟང་ལ་བརྟེན་ནས་དེས་པཎྚི་ཏ་ཆང་ཨན་མཁར་དུ་གདན་དྲངས་ནས་ཀྭ་ཤྲཱི་མཚན་གསོལ་སོགས་བཀུར་སྟྀ་བྱས་པས་ཅེའུ་ཧྭ་ཤང་སོགས་སློབ་མ་བརྒྱད་བརྒྱ་བཅས་པས་《བརྒྱད་སྟོང་བྱང་སྡོམ་འགྲེལ་པ་》 སོགས་བམ་པོ་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་སྒྱུར་བཅོས་བྱས་ཏེ་འཆད་ཉན་གྱི་སྒོ་ནས་ཐེག་ཆེན་གྱི་བསྟན་པ་ཆེར་སྤེལ།”⑩ ཞེས་གསུངས་པ་ལས། པཎྚི་ཏ་ཀུ་མ་ར་ཤྲཱི་（鸠摩罗什）ནི་སྤྱི་ལོ་401ལོར་རྒྱ་རྒྱལ་ཡོང་ཥིན་（永兴）གྱིས་ཁྲང་ཨན་མཁན་དུ་གདན་དྲངས་ཏེ་ཀྭ་ཤྲཱི་(国师)སྟེ་དབུ་བླའི་མཚན་གསོལ་བ་དང་། དོད་ཧིན་(道恒 )། དོད་རོང་(道融 )། ཐེན་ཡུན་(昙影) སོགས་གསུང་ལས་སྐྱེས་པའི་འཁོར་སློབ་སྔ་ཕྱིར་སུམ་སྟོང་ཙམ་བྱུང་བ་དང་། ཁོང་གི་ཞལ་སློབ་དང་བཅས་པས་《大智度论》 (ཤེར་ཕྱིན་ཆེན་མོ་)དང་། 《 中论 》 (དབུ་མ་རྩ་བ་ཤེས་རབ་) 《百论》 (རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པའི་དབུ་མ་བཞི་བརྒྱ་བ་)《百字论》(ཡི་གེ་བརྒྱ་བ་)⑾སོགས་གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་མང་དུ་བསྒྱུར། 《རྒྱ་ནག་ཆོས་འབྱུང་》ལས། “མ་ཧཱ་པྲཛྙཱ་པ་ར་མི་ཏ་ཞེས་བྱ་བ་བམ་པོ་སུམ་ཅུ་པ་འཕགས་ཡུལ་གྱི་པནྚི་ཏ་རིག་འཛིན་ཀུ་མ་ར་དང་། ལོ་ཙཱ་བ་ཧྭ་ཤང་སེང་ཧོའུའི་འགྱུར།”⑿ཞེས་གསུངས་པར་བརྟགས་ཚེ། འདིར་མ་ཧཱ་ནི་ཆེན་པོ་དང་། པྲཛྙཱ་ནི་ཤེས་རབ་དང་། པ་ར་མི་ཏ་ནི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་སྐད་དོད་ཡིན་པས། 《大智度论 》ཞེས་པ་ནི་བམ་པོ་སུམ་ཅུའི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་ཤེར་མདོ་ཉིད་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ་ཞིང་། འདིར་《中论》དང་《百论》 ཞེས་པའི་གཞུང་གཉིས་ཀྱང་《ཀྲུང་གོའི་ནང་བསྟན་ལོ་རྒྱུས་》ཞེས་པ་ལས། རྩ་ཤེའི་མཆོད་བརྗོད་དེ། “འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་མེད་པ།།” (不生亦不灭)ཞེས་སོགས་དང་། དབུ་མ་བརྒྱ་བའི་འདུས་བྱས་ཀྱི་དོན་དགག་པ་བསྟན་པ་སྟེ་རབ་བྱེད་བཅོ་ལྔ་བའི་“དངོས་པོ་དངོས་ལས་མི་སྐྱེ་སྟེ།།” (物不生物)ཞེས་སོགས་ལུང་དྲངས་ནས་བཤད་པ་མཛད་འདུག་པས། འཕགས་པ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་གཞུང་རྒྱའི་སྐད་དུ་ཆེས་ཐོག་མར་སྒྱུར་མཁན་ནི་རིག་འཛིན་ཀུ་མ་ར་ཤྲཱི་དཔོན་སློབ་བཅས་པ་ཡིན་ཞིང་། གཞན་ཡང་སློབ་དཔོན་འཁོར་བཅས་ཀྱིས་《རྡོར་གཅོད་》 དང་། 《འཕགས་པ་བརྒྱད་སྟོང་པ་》《དྲི་མེད་གྲགས་པས་བསྟན་པའི་མདོ》《འཕགས་པ་བརྒྱད་སྟོང་པ་》《མདོ་སྡེ་ས་བཅུ་བ་》《 དཔའ་བར་འགྲོ་བའི་ཏིང་ངེ་འཛིན》《མདོ་སྡེ་པད་མ་དཀར་པོ》《བདེ་གཤེགས་སྙིང་པོའི་མདོ་》སོགས་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་དང་དེའི་དགོངས་པ་འགྲེལ་བའི་བསྟན་བཅོས་ཁྱོན་བསྡོམས་པས་བམ་པོ་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་བསྒྱུར་བར་《རྒྱ་ནག་ཆོས་འབྱུང་》ལས་གསུངས་པས། རྒྱ་ཡུལ་དུ་ཧན་ཧིན་ངྷིའི་(东汉恒帝)སྐབས་སུ་ཀྲི་ལིག་ཅ་ཁྲིན་(支娄迦谶，简称支谶)ཞེས་པའི་ཧྭ་ཤང་ཉིད་སྤྱི་ལོ་167ལོར་ལོ་ཡང་(洛阳 ) དུ་བྱོན་ནས་ཤེར་མདོ་སོགས་ཐེག་ཆེན་གྱི་སྡེ་སྣོད་འགའ་ཞིག་བསྒྱུར་ནས་ཤེར་མདོའི་དངོས་བསྟན་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་འཇིགས་མེད་སེང་གེའི་སྒྲ་ཆེན་པོ་ཡུལ་འདིར་ཐོག་མར་བསྒྲགས་པ་དང་། རིག་འཛིན་ཀུ་མ་ར་ཤྲཱི་(སྤྱི་ལོ་350-སྤྱི་ལོ409)ཉིད་རྒྱ་རྒྱལ་ཆིན་ཧོང་ཧྲིའི་(秦弘始)སྐབས་སུ་ཁྲང་ཨན་དུ་ཕེབས་ནས་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་གཞུང་སོགས་བསྒྱུར་བ་དང་། ལིང་བོའུ་ངྷིའི་(梁武帝 )སྐབས་སུ་སློབ་དཔོན་ཅེ་ཚང་(吉藏549 - 623)དང་། ལིང་ཏ་ཐུང་(梁大同 )གི་དུས་སུ་སློབ་དཔོན་ཊི་ཅེ་(智觊538-597)⒀གཉིས་ནས་སྔ་རྗེས་སུ་དབུ་མའི་བདེན་གཉིས་རྩལ་དུ་བཏོན་ནས་བཤད་པ་མཛད་པའི་གྲུབ་མཐའི་གཞུང་བརྩམས་ཏེ་བསྟན་པ་ལ་གཅིག་ཏུ་སྨན་པའི་མཛད་སྤྱོད་ཁོ་ན་ལྷུར་བཞེས་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་དབུ་མའི་འཆད་ཉན་གྱི་སྲོལ་ཅུང་ཟད་དར་བར་མངོན་ཡང་། ཐང་ཐེ་ཙུང་གི་སྐབས་སུ་སན་ཙང་(玄奘600 - 664)འཕགས་ཡུལ་དུ་སློབ་གཉེར་དུ་ཕྱིན་ནས་ཕྱིར་ཕེབས་རྗེས་སེམས་ཙམ་པའི་གྲུབ་མཐའ་སྤེལ་བ་རིམ་གྱིས་རྒྱ་ཆེར་དར་བའི་དབང་གིས་དབུ་མའི་བཤད་རྒྱུན་རིམ་གྱིས་ཉམས་པར་གྱུར། དེའི་སྔོན་བོ་དྷི་དྷརྨོཏྟཱར་ཉིད་ཀྱིས་དབུ་མའི་ལྟ་བ་སྤེལ་བའང་ཐལ་རང་གཉིས་ལས་དཔལ་ལྡན་དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས་འཆད་པར་མངོན་ཏེ། 《བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ་》ལས། “སྟོན་མུན་ཅིག་ཅར་འཇུག་པ་རེ་མོས་མེད།། དོན་དམ་མ་སྐྱེས་ལ་ཅིག་ཅར་བསླབ།། དང་པོ་སྐྱེ་འགག་མེད་པའི་སེམས་བསྐྱེད་ནས།། ཐ་མ་སྐྱེ་འགག་མེད་པའི་འབྲས་བུ་ཐོབ།། མཁན་ཆེན་བོ་དྷི་དྷརྨོཏྟཱ་རས་གསུངས།།”ཞེས་དང་། “ཅིག་ཅར་བ་ནི་གཙང་ཆུའི་ཉ་དང་འདྲ།། གཞལ་བྱ་གཞལ་བྱེད་ཡེ་ནས་མ་སྐྱེས་པ།། ཅི་ཡང་མ་བཙལ་ཉིད་ཀྱིས་གོ་བར་འདོད།། བླ་མ་ངེས་པའི་མདོ་སྡེ་མི་བརྟེན་ཡིན།། ཡུལ་ལ་མ་བསྟེན་པར་ནི་སེམས་མི་སྐྱེ།། སེམས་ལ་མ་བརྟེན་པར་ནི་ཡུལ་མི་སྣང་།། ཤེས་བྱ་ཤེས་བྱེད་གཉིས་པོ་ཕན་ཚུན་བལྟོས།། གྲུབ་པའི་སྣང་བ་མི་འགོག་ཕ་ནི་ཐབས།། སྣང་བ་རང་བཞིན་མེད་པ་ཤེས་རབ་བོ།། གཉིས་མེད་དོན་དམ་གཅིག་པར་ཐག་བཅད་དེ། ཅིག་ཅར་བ་ནི་སེང་གེ་ལམ་ཞུགས་འདྲ།”⒁ཞེས་གསུངས་པའི་ཚིག་དོན་ལ་དཔྱོད་བློ་ཞུགས་ན། སེམས་ཙམ་པས་《འཕགས་པ་དགོངས་པ་ངེས་པར་འགྲེལ་བའི་མདོ་》དང་། 《ས་བཅུ་བའི་མདོ》《དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོའི་མདོ་》སོགས་ནས་ཕྱི་དོན་ཡོད་པ་ལུང་རིགས་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་འགོག་པའི་ལུགས་བཞེད་པ་ལྟར་མ་ཡིན་པར་ཐ་སྙད་དུ་ཕྱི་དོན་ཡོད་པར་ཞལ་གྱིས་བཞེས་པ་དང་། ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་དོན་དམ་པར་མ་སྐྱེས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་སྐྱེ་འགག་སོགས་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པའི་རྩིས་ཟིན་པའི་སེམས་བསྐྱེད་ནས། བདེན་པར་མ་གྲུབ་པའི་འབྲས་བུ་མྱང་འདས་མངོན་དུ་བྱེད་པ་དང་། གཞལ་བྱ་དང་འཇལ་བྱེད་དང་། ཤེས་བྱ་ཤེས་པ་སོགས་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཕན་ཚུན་བལྟོས་ནས་གྲུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་སྣང་བ་ཙམ་གྱི་རྟེན་འབྲེལ་འགོག་མི་རུང་བར་ཐབས་སུ་གོ་དགོས་པ་དང་། སོ་སོ་སྐྱེ་བོ་རང་ག་བ་རྣམས་ལ་བུམ་པ་སོགས་ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པར་སྣང་བ་ལྟར་ཡུལ་རང་ངོས་ནས་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མ་གྲུབ་པའི་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་རང་རྒྱུད་ལ་བསྐྱེད་པ་སྟེ། ཐབས་ཤེས་ཟུང་འཇུག་གི་དབུ་མའི་ལམ་ལ་སྐུ་ཉམས་སུ་བསྟར་དགོས་པར་གདམས་ཤིང་། གོང་དུ་གཉིས་མེད་དོམ་དམ་ཞེས་པའི་དོན་ཡང་ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པའི་ཡིད་ཧད་དེ་བར་འཇོག་པ་ལ་ཟེར་བ་མ་ཡིན་པར་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་ཐ་དད་པའི་སྣང་བ་ནུབ་པའི་སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་འཕགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ་བྱེད་དགོས་པ་ལུང་གི་དགོངས་པ་རྨ་མེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། 《རྩ་ཤེ་》ལས། “གང་གིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་།། འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་མེད་པ།།”⒂ཞེས་སོགས་མཐའ་བརྒྱད་དང་བྲལ་བར་བསྟན་པ་དང་། 《དབུ་མ་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ་》 ལས། “ཇི་ལྟར་ཕ་དང་མ་དག་ལ།། བརྟེན་ནས་བུ་ནི་འབྱུང་བཤད་པ།། དེ་བཞིན་མིག་དང་གཟུགས་བརྟེན་ནས།། རྣམ་པར་ཤེས་པ་འབྱུང་བར་བཤད།།” 16ཅེས་དང་། 《དབུ་མ་འཇུག་པ་》ལས། “ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཐབས་སུ་གྱུར་པ་དང་།། དོན་དམ་བདེན་པ་ཐབས་བྱུང་གྱུར་པ་སྟེ།།”17ཞེས་དང་། དཔལ་ལྡན་ཟླ་བས་མཛད་པའི་《དབུ་མ་བཞི་བརྒྱ་བའི་འགྲེལ་བ་》ལས། “ཁོ་བོ་ཅག་ནི་འདིར་དངོས་པོ་རྣམས་རང་གི་ངོ་བོས་གྲུབ་པ་འགོག་གི་མིག་ལ་སོགས་པ་བྱས་ཤིང་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ལས་ཀྱི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ཉིད་ནི་མི་འགོག་གོ།” 18 ཞེས་དང་། 《སྟོང་ཉིད་བདུན་ཅུ་བ་》ལས། “འཇིག་རྟེན་ཚུལ་འདི་མི་འགོག་ཅིང་། གང་རྟེན་རང་བཞིན་མེད་པས་དེ།། ཇི་ལྟར་ཡོད་འགྱུར་དེ་ཉིད་ངེས།།”19 ཞེས་སོགས་གསུངས་པ་ལྟར། གཞིའི་གནས་ལུགས་གཏན་ལ་འབེབས་ཚུལ་དཔལ་ལྡན་དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལྟ་བ་དང་ཆེས་ཤིན་ཏུ་མཐུན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དབུ་མ་རང་རྒྱུད་པས་ཐ་སྙད་དུ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཆོས་ཁས་ལེན་ཡང་། འདི་པའི་ལུགས་ལ་གོང་དུ་སྨྲས་མ་ཐག་པ་ལྟར་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་གྱིས་མ་གྲུབ་པར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ།། 《ཐུའུ་བཀྭན་གྲུབ་མཐའ་》ལས། “རྒྱལ་བློན་དང་དགེ་བཤེས་འགའ་ཞིག་གིས་ཆོས་ཞུས་པར། སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་མི་སྟོན་པར་ལྡེམ་དགོངས་ཀྱི་གསུང་དང་བརྡ་ཐབས་བསྟན་པས་ཁོང་ཚོ་མི་མོས་པར་ཆད་ལྟ་མཁན་དུ་བཟུང་། སློབ་དཔོན་འདིས་དོན་དུ་མི་འགྱུར་བར་མཁྱེན་ནས་དེར་མ་བཞུགས་པར་བྱང་ཡུ་གུར་（北魏）གྱི་གནས་སུ་བྱོན་ལམ་བར་དུ་ཀིའང་(长江 )ཞེས་པའི་ཆུ་ཀླུང་ཆེན་པོ་བརྒལ་སྐབས་འདམ་བུ་ཉག་མ་གཅིག་གི་སྟེང་དུ་ཞབས་བཞག་ནས་ཆུ་ལ་མི་བྱིང་བར་ཕ་རོལ་ཏུ་ཐོན་པ། དམག་དཔོན་གྲུ་ལ་ཞོན་པ་ཞིག་གིས་མཐོང་ནས་དད་དེ་ལོ་རྒྱུས་བཤད་པ། ཀིའང་ནན་（江南）གྱི་རྒྱལ་བློན་སོགས་ཀྱིས་ཐོས་པས་འགྱོད་པ་སྐྱེས།” ཞེས་དང་། “（ཡུ་གར་གྱི་སློབ་མ）གཞན་གསུམ་གྱི་དོན་སྤྱིའི་ཚུལ་གྱིས་རྟོགས་པ་དང་། ཧུའེ་ཁེ་(慧可)གཅིག་པུས་དོན་མངོན་སུམ་དུ་མཇལ་བས་སློབ་དཔོན་གྱིས་སྙིང་པོའི་བསྟན་པ་གཏད་དེ།” 20ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ན། སྔོན་དུས་འཕགས་ཡུལ་དུ་སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པའི་སྟོང་ཉིད་མ་རྟོགས་པར་ཐར་བ་ཐོབ་མི་སྲིད་ཅེས་གསུངས་པ་ལ་ཉན་ཐོས་སྡེ་པ་དག་གིས་བློར་མ་ཤོང་ནས་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ལ་ཆད་ལྟ་བ་ཞེས་བསྒྲགས་པ་ལྟར། བོ་ངྷི་ངྷརྨོཏྲྱ་ར་ཉིད་ཀྱང་རྒྱའི་ཡུལ་དུ་སླེབས་ནས་ཤེར་མདོའི་མཐར་ཐུག་གི་དགོངས་པའི་གནད་འཆད་པ་ན་རྒྱལ་པོ་(梁武帝) དང་བློན་འཁོར་བཅས་ཀྱིས་བརྡ་དོན་མ་རྟོགས་པར་ཆོས་ཟབ་མོའི་དགའ་སྟོན་ལ་ཅི་དགར་ལོངས་སྤྱོད་པའི་སྐལ་བ་ཆེས་དམན་པར་གྱུར་ཏེ་སློབ་དཔོན་ལ་ཆད་ལྟ་བ་ཞེས་སྨད་ནས་གནས་དབྱུང་བཏང་བར་གསལ་ལ། སློབ་དཔོན་ཡུ་གར་དུ་(北魏少林寺)བྱོན་ནས་གདུལ་བྱ་འགའ་ཞིག་ལ་ཟབ་དོན་བསྟན་པ་ན་ཡུ་གར་གྱི་སློབ་མ་གསུམ་གྱིས་སྟོང་ཉིད་དོན་སྤྱིའི་ཚུལ་གྱིས་རྟོགས་པ་དང་། རྒྱའི་ཧྭ་ཤང་ཧུའི་ཁེས་བདེན་པ་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པར་གསུངས་པས། སློབ་དཔོན་རང་ཉིད་ཀྱིས་དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་བའི་དགོངས་དོན་མཐར་ཐུག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་རྟོགས་པ་མེད་ན་རང་གི་གདུལ་བྱ་ལ་ངེས་དོན་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོ་པར་སྟོན་པའི་ཐབས་བྲལ་བས། སློབ་དཔོན་འདི་པ་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་དབུ་མའི་གཞུང་གི་དགོངས་དོན་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་མཁྱེན་པའི་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའི་སྐྱེས་ཆེན་དམ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ལུང་དང་རིགས་པས་གྲུབ་བོ།། དེ་ལྟར་ན་ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ནའི་ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པའི་སྒོམ་འདི་རང་ཉིད་ཀྱིས་དངོས་སུ་ཁས་འཆེ་བའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་ཁུངས་གཏུགས་སའི་རྩ་བའི་སློབ་དཔོན་གྱི་ལྟ་དགོངས་ལས་ཆེས་རྣམ་པར་འཁྱམས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་གཟུར་གནས་བློ་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་རྟོགས་ནུས་ཤིང་། སློབ་དཔོན་གཤེགས་པའི་རྗེས་ཙམ་ནས་གྲུབ་མཐའ་འཛིན་པ་ལ་ལྷོ་བརྒྱུད་ཏོན་མུན་ཏེ་(南派顿悟门)ཅིག་ཅར་པ་དང་། བྱང་བརྒྱུད་ཙེན་མུན་(北派顿悟门)ཏེ་རིམ་གྱིས་ཁག་གཉིས་སུ་གྱེས། བོད་དུ་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱི་སྐབས་སུ་ཏུང་ཧོང་（敦煌）ནས་སླེབས་པའི་ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ནས་ལྟ་བ་དེ་སྤེལ་བར་སློབ་དཔོན་ཀ་མ་ལ་ཤཱི་ལས་ལུང་རིགས་བརྒྱ་ཕྲག་གིས་སུན་ཕྱུང་ནས་ཚར་བཅད་ཀྱང་། དུས་ཕྱིས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་ས་རྙིང་བཀའ་བརྒྱུད་པའི་ལུགས་འཛིན་པའི་ཁྲོད་དུ་ཧྭ་ཤང་གི་ལྟ་བ་བསྲེས་པའི་ལྟ་སྒོམ་དེ་གདམས་པའི་སྲོག་ཏུ་བཟུང་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་མཁན་ཆེས་མང་དུ་སྣང་བས། རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པ་དང་། ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་པ། ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏ། རྡོ་གྲུབ་ཆེན་བསྟན་པའི་ཉི་མ། ཞབས་དཀར་ཚོགས་དྲུག་རང་གྲོལ། རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཡབ་སྲས་སོགས་ས་དགེ་བཀའ་རྙིང་གི་བསྟན་འཛིན་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱི་གཞུང་ཆེན་མོ་རྣམས་དང་ལྟ་བའི་ཉམས་མགུར་སོགས་ལས་དམིགས་ཕུག་པའི་བཀའ་བཀྱོན་མཛད་པས་འདིར་ཡིག་ཚོགས་ལ་འཇིགས་པས་ལུང་འདྲེན་མ་མཛད་དོ།། དེ་ལ་མཁས་པ་ཁ་ཅིག ཧྭ་ཤང་གིས་གསུངས་པ་དེ་དུས་བློ་དམན་པའི་བློར་མི་ཤོང་ཡང་དོན་ལ་དེ་བཞིན་དུ་གནས་སོ།། ཞེས་ཧྭ་ཤང་ཚད་མར་བྱས་ཏེ་ཀ་ཤཱིས་ཧྭ་ཤང་ཚར་བཅད་པའང་བོད་ཀྱི་བསོད་ནམས་ཀྱིས་མ་ཁྱོགས་པར་བཤད་ནས། ལས་འབྲས་དང་། བདེན་བཞི། མཆོག་གསུམ་དང་། སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་སོགས་གཏན་མེད་དུ་འདོད་པས་དེ་ཐམས་ཅད་དགག་བྱར་འདོད་པར་ངེས་སོ།།21ཞེས་གསུངས་པ་ཅུང་ཟད་བརྟག་པའི་གནས་སུ་སྣང་སྟེ། ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་པས་མཛད་པའི་《གནས་ལུགས་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་》ལས། “དེ་ལ་དང་པོ་མེད་པའི་གནས་བསྟན་པ། མེད་པའི་རང་བཞིན་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་།། མཁའ་མཉམ་བྱང་ཆུབ་སེམས་ཀྱི་ཀློང་ཆེན་དང་།། ཇི་ལྟར་སྣང་ཡང་དེ་ལྟར་རང་བཞིན་མེད།། ཇི་ལྟར་ནམ་མཁའ་ཡངས་པའི་དབྱིངས་རུམ་དང་།། སྣོད་བཅུད་འབྱུང་བཞི་འཕོ་འགྱུར་ཅིར་སྣང་ཡང་།། སྟོང་པའི་གཟུགས་དེ་རང་བཞིན་མེད་པ་ལྟར།། བྱང་ཆུབ་སེམས་སྣང་ཆོས་ཀྱང་དེ་བཞིན་ནོ།།” ཞེས་པ་ནས། “ལས་འབྲས་མེད་པས་རྣམ་སྨིན་བདེ་སྡུག་མེད།། བཟང་ངན་མེད་པས་སྤང་བླང་འཁོར་འདས་མེད།། བསམ་བརྗོད་མེད་པས་ཀློང་དང་བྲལ་བ་ཉིད།། སྔ་ཕྱི་མེད་པས་ཚེ་རབས་བཏགས་པ་ཙམ།།22 ཞེས་རིགས་པའི་དགག་བྱ་ལ་དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་དངོས་སུ་སྦྱར་ནས་འཁོར་འདས་ཀྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་བདེན་པར་སྣང་བ་ལྟར་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མ་གྲུབ་པར་རྟོག་པས་བཏགས་ཙམ་དུ་གསལ་བར་ཞལ་གྱིས་བཞེས་པས། རྗེ་བཙུན་མི་ལས། “ཁྱེད་བློ་དམན་རྣམས་ཀྱི་བསམ་པ་དང་།། བསྟུན་ནས་ཀུན་མཁྱེན་སངས་རྒྱས་ཀྱིས།། ཐམས་ཅད་ཡོད་ཅེས་གསུངས་པ་ཡིན།། དོན་དམ་བདེན་པའི་དབང་དུ་ནི།། བགེགས་ལས་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱང་མེད། སྒོམ་པ་པོ་མེད་བསྒོམ་བྱ་མེད།། བསྒྲོད་བྱའི་ས་དང་ལམ་རྟགས་མེད།། འབྲས་བུ་སྐུ་དང་ཡེ་ཤེས་མེད།། མིང་དང་ཚིག་གིས་བཏགས་པ་ཙམ།།”23ཞེས་གསུངས་པའི་དགོངས་པ་དང་གནད་གཅིག་ཏུ་འབབ་པ་བཀླགས་པ་ཙམ་གྱིས་ངེས་ཤེས་རྙེད་པར་འགྱུར་ཞིང་། “གསེར་སྒྲོག་ཐག་སྒྲོག་འཆིང་བར་མཉམ་པ་ལྟར།།”ཞེས་སོགས་ཀྱི་གཞུང་ཚིག་གོང་འོག་བྲི་བསྣན་བཟོ་བཅོས་ཅུང་ཟད་ཙམ་ཡང་མེད་པར་ཐར་ཆགས་སུ་དྲངས་ན། 《གནས་ལུགས་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་》ལས། “དགེ་སྡིག་གཉིས་ཀ་རིག་པས་སྒྲིབ་པར་མཉམ།།”ཞེས་སོགས་སྔར་དྲངས་མ་ཐག་པ་དེའི་འཕྲོར། “དེ་བས་དེ་ཉིད་རྟོགས་པའི་རྣལ་འབྱོར་བས།། དགེ་སྡིག་རྒྱུ་འབྲས་ཀུན་ལས་འདས་པ་གཅེས།། རང་བྱུང་ཡེ་ཤེས་ཁོང་ནས་ཤར་བ་དང་།། རྒྱུ་འབྲས་མཚན་མོའི་མུན་པ་སངས་པ་དང་།། དགེ་སྡིག་སྤྲིན་ཚོགས་གང་ཡང་མེད་པ་ན། ། ཆོས་དབྱིངས་མཁའ་ལ་དོན་དམ་ཉི་མ་ཤར།། འདི་ནི་མཐར་ཐུག་དོན་གྱི་ལ་བཟླ་སྟེ།། མེད་པའི་རང་བཞིན་བཅུ་ཡིས་གཏན་ལ་ཕབ།། རྒྱུ་འབྲས་ཐེག་པ་ཀུན་ལས་ཁྱད་པར་འཕགས།།”24ཞེས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་འཕགས་པའི་མཉམ་བཞག་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཆོས་རྡུལ་ཙམ་ཡང་མ་དམིགས་པ་དང་། ཆོས་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་གཟིགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཉི་མ་ཁོང་ནས་ཤར་བ་དང་རྒྱུ་འབྲས་དགེ་སྡིག་སོགས་ཆོས་ཐམས་ཅད་བདེན་པར་འཛིན་པའི་མུན་པ་དང་སྤྲིན་ཚོགས་ཅིག་ཅར་དུ་སངས་པ་དུས་མཉམ་པར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སྒོམ་རིམ་དང་པོ་ལས། དེ་ཁོ་ན་དག་པ་མཐོང་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཤེས་རབ་ཀྱི་མིག་གིས་བརྟགས་ཏེ། ཡང་དག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྣང་བ་ཤར་བ་ན་ཅི་ཡང་མཐོང་བ་མེད་པ་གང་ཡིན་པའོ།། དེ་སྐད་དུ་མདོ་ལས་ཀྱང་དོན་དམ་པ་མཐོང་བ་གང་ཡིན་ཞེ་ན། ཆོས་ཐམས་ཅད་མཐོང་བ་མེད་པ་གང་ཡིན་པའོ།། ཞེས་བྱུང་ངོ་།། འདི་ལྟ་བུའི་མཐོང་བ་མེད་པ་ལ་དགོངས་ཏེ་མི་མཐོང་ངོ་ཞེས་བཀའ་སྩལ་གྱི། 25ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར། གསུང་རབ་བསྟན་བཅོས་ཚད་ལྡན་དག་གི་དགོངས་དོན་དང་ཆེས་ཤིན་ཏུ་མཐུན་པར་འཆད་པའི་ཕྱིར་རོ།། འདིར་《གནས་ལུགས་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་ཀྱི་རང་འགྲེལ་》ལས། “སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ཧྭ་ཤང་གིས་གསུངས་པ་དེ་དུས་བློ་དམན་པའི་བློར་མ་ཤོང་ཡང་དོན་ལ་དེ་བཞིན་དུ་གནས་སོ།།”ཞེས་གསུངས་པའི་དོན་ཡང་རྒྱུ་འབྲས་དང་། སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི། མཆོག་གསུམ་སོགས་གཏན་ནས་མེད་པ་དང་ཡིད་བྱེད་བཀག་པའི་སྟོང་སང་ཙམ་གནས་ལུགས་མཐར་ཐུག་ཏུ་བཞེད་པ་གཏན་མ་ཡིན་ཞིང་། ཧྭ་ཤང་གིས་ཀྱང་བཟང་ངན་རྟོག་ཐམས་ཅད་ཤན་མི་ཕྱེད་པར་འཁོར་བར་འཆིང་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུར་བཤད་ཀྱང་དགེ་སྡིག་སོགས་གཏན་མེད་དུ་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ།། འོ་ན། འདིར་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་པའི་དགོངས་པ་དངོས་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཞེ་ན། དོན་དམ་པར་དགེ་སྡིག་སོགས་མེད་མཉམ་དུ་མཚུངས་པས། སྤྲིན་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱིས་ཉི་མ་བསྒྲིབས་པའི་དཔེ་ལྟར་རྒྱུ་འབྲས་དགེ་སྡིག་སོགས་བདེན་པར་འཛིན་པའི་རྣམ་རྟོག་ཉིད་ཐར་བ་དང་ཐམས་ཅད་མ་ཁྱེན་པ་ཐོབ་པའི་གེགས་སུ་འགྱུར་བར་གསུངས་པ་ཡིན་ཏེ། ཧྭ་ཤང་གིས་ཤེས་བྱེད་དུ་དྲངས་པའི་མདོའི་དགོངས་དོན་དངོས་ནི་སྨོས་མ་ཐག་པ་ལྟར་ཡིན་པ་ལ་སྐབས་དེར་བོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་རྟོགས་པ་མ་བྱུང་ཞེས་པའི་དོན་ཁོ་ན་ལྟར་གནས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། 《གནས་ལུགས་མཛོད་》ལས། “མཐར་ཐུག་དོན་དམ་ངེས་པའི་སྙིང་པོ་ལ།། གསེར་སྒྲོག་ཐག་སྒྲོག་འཆིང་བར་མཉམ་པ་ལྟར།།” 26 ཞེས་དོན་དམ་པའི་དབང་དུ་བྱས་ནས་གསུངས་པས། ན་དམ་པར་ཡོད་པར་སྟོན་པ་འགོག་པ་ལ་གནོད་བྱེད་སྟོན་པའི་ཐལ་རང་གི་མཁས་པ་སུའང་མེད་པས་ཀླན་ཀ་འཇུག་པའི་སྐབས་མེད་ལ། 《གནས་ལུགས་མཛོད་ཀྱི་རང་འགྲེལ་》ལས། “སྐལ་བ་དམན་པ་ལ་ནི་ཟབ་མོ་བསྟན་ཀྱང་མི་རྟོགས་པ་དང་། བློ་ཆུང་བ་ནི་བློར་མི་ཤོང་བས་ཆོས་སྤང་བ་དང་། ཐེག་པ་དམན་པ་ནི་རང་གི་གྲུབ་མཐར་ཞེན་ནས་ལོག་པར་ལྟ་བ་དང་། རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་ཆོས་ལ་ཞེན་པ་ནི་རྟག་ཏུ་ལས་འབྲས་ཁོ་ནས་ཐམས་ཅད་འཇལ་བས། ནམ་མཁའ་ལྟ་བུའི་ཆོས་བསྟན་པ་ཡང་རྩོད་ཅིང་སྒྲོ་སྐུར་གྱི་གནས་སུ་ལྟ་བའི་ཕྱིར། སྣོད་མ་ཡིན་པས་བླ་ན་མེད་པའི་ཆོས་འདི་གསང་དགོས་པར་བསྟན་ཏེ།” 27ཞེས་གསུངས་པས། སྔ་འགྱུར་རྙིང་མའི་བསྟན་འཛིན་ཆེན་པོ་གང་གི་དགོངས་མཐིལ་གསལ་བར་ཤེས་ནུས་ཤིང་། 《ཡིད་བཞིན་མཛོད་》 ལས་“དགེ་བ་དང་ཐེག་ཆེན་སེམས་བསྐྱེད་སོགས་སྤངས་པའི་སྐུར་འདེབས་ཀྱིས་ངན་འགྲོར་བསླུས་པར་འགྱུར་” བར་གསུངས་པ་དང་། གཞན་《གྲུབ་མཐའ་མཛོད་》དང་《ཐེག་མཆོག་མཛོད་》སོགས་ལས་ཀྱང་དཀར་པོའི་ཆོས་སྤངས་པའི་ཚིག་སྒྲོས་ཟུར་ཙམ་ཡང་མི་སྣང་བ་གཞུང་རྣམས་མཇལ་བས་རྟོགས་པར་འགྱུར་ལ། ཆོས་ཚུལ་བཞིན་དུ་སྤྱོད་པའི་སྐྱེས་ཆེན་དམ་པ་རྣམས་ལ་དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་སྐུར་བ་གདབ་པར་གཏན་མི་རུང་ཞིང་། ཕྱག་རྫོགས་ཀྱི་གདམས་པ་ཟབ་མོ་ནི་རྒྱལ་བ་རྡོ་རྗེ་འཆང་ནས་རྒྱ་གར་པཎ་གྲུབ་རིམ་བྱོན་བརྒྱུད་གངས་ཅན་པའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་བགོ་སྐལ་དུ་ཐོབ་པ་ཡིན་གཤིས། མདོ་དང་རྒྱུད་སྡེའི་ཁུངས་དང་ལྡན་པ་བཅས་ཆོས་རང་ལྡོག་ནས་རྣམ་པར་དག་པ་ཡིན་པས། ཤེས་རབ་ཀྱི་སྤྱན་ཕྱོགས་རིས་ལིང་ཏོག་གིས་མ་བསྒྲིབས་པར་གྲུབ་མཐའ་རིས་མེད་ཀྱི་རྩ་བའི་ཁུངས་གཏུགས་སའི་བསྟན་བཅོས་ཚད་ལྡན་དག་བཀླགས་པས་བཅོས་མིན་ཤེས་ནས་དད་པ་རང་དབང་མེད་པར་སྙིང་ནས་འཕྱོ་བར་འགྱུར་བས། 《རྣམ་པར་འཐག་པ་བསྡུས་པའི་མདོ་》དང་། 《སངས་རྒྱས་མི་སྤོང་བའི་མདོ་》《ལྷའི་བུ་བློ་གྲོས་གནས་ཀྱིས་ཞུས་པའི་མདོ་》སོགས་ལས་གསུངས་པའི་ཆོས་སྤོང་གི་ལས་མི་བཟད་པ་ལ་མཆོག་དམན་བར་མ་སུ་ཡིན་རུང་འཛེམ་པར་བྱ་དགོས་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། དེ་ལྟ་ནའང་ཕྱག་རྫོགས་ཀྱི་གདམས་པ་གཙིགས་སུ་བྱེད་པའི་བཀའ་བརྒྱུད་པ་དང་རྙིང་མ་པ་སྐོར་ཞིག་གིས་མདོ་དང་རྒྱུད་སྡེ་རྣམས་སུ་དམིགས་མེད་དང་། སྤྲོས་བྲལ། མི་རྟོག་པ་ཞེས་པའི་ཚིགརིས་བྱུང་བ་དག་གི་དོན་ནི་ཆོས་རྣམས་ལ་ལོག་པར་སྒྲོག་བཏགས་པའི་དགག་བྱ་བདེན་གྲུབ་བཀག་ཙམ་གྱི་མེད་དགག་དང་། བདེན་ཞེན་གྱི་ཡིད་བྱེད་འགོག་པའི་དོན་དུ་ཡེ་མ་དགོངས་པར། རྣམ་རྟོག་གང་ཡིན་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པའི་དགག་བྱར་བཟུང་སྟེ། རྣམ་རྟོག་གང་བྱུང་ལ་རྗེས་འདེད་བྱས་ཏེ་བཙལ་བས་ཡུལ་ཅིར་ཡང་མ་གྲུབ་པ་ལ་བློས་གང་ཡང་མི་འཛིན་པར་ཧན་ནེ་ཧོན་ནེ་ཐོམ་མེ་བ་ཞིག་གི་ངང་དུ་མཉམ་པར་འཇོག་པ་དང་། ལྟ་བ་དེ་ཉིད་ཧྭ་ཤང་གི་ལུགས་དང་མཐུན་ཚབས་ཆེ་བར་མཐོང་བས། ཧྭ་ཤང་གི་སྤྱོད་པ་འཁྲུལ་ཡང་ལྟ་བ་ནོར་དོགས་མེད་སྙམ་ནས་ཡས་འབབ་ལ་རིམ་གྱིས་པ་དང་མས་འཛེག་ལ་ཅིག་ཅར་བ་ཞེས་མིང་བསྒྱུར་ནས་རང་གིས་ཉམས་སུ་བཞེས་ཤིང་གཞན་ལ་དེ་ལྟར་འདོམས་པ་དང་། སྤྲོས་བྲལ་ཞེས་པའི་དོན་ཡང་བདེན་འཛིན་གྱི་སྤྲོས་པ་རྣམ་པར་བཅད་ཙམ་གྱི་མེད་དགག་གི་དོན་མིན་པར་ཞེ་ཕུགས་སུ་བཅིངས་ནས་རྣམ་རྟོག་གི་སྤྲོས་པ་ཡིད་ངོར་བཀག་ཙམ་གྱི་གནས་ཆ་ལ་སྤྲོས་བྲལ་དུ་རློམ་པ་སྟེ། རང་བཞིན་མེད་པ་དང་སྤྲོས་བྲལ་ཞེས་པའི་དོན་ལ་ཟབ་ཁྱད་ཕྱེ་ནས་སྔ་མ་རྣམ་གྲངས་པའི་དོན་དམ་དང་ཕྱི་མ་རྣམ་གྲངས་མ་ཡིན་པའི་དོན་དམ་དུ་བྱེད་པ་སོགས་མདོར་དྲིལ་ན་ཅི་ཡིན་འདི་མེད་པའི་ལུང་མ་བསྟན་པའི་ཤེས་པ་མུན་ནེ་ཐོམ་མེ་བའི་ངང་དུ་ཉིན་མཚན་འཁྱོལ་བ་ལ་གནས་ལུགས་མཐར་ཐུག་པ་སྒོམ་པར་འདོད་པས། 《དབུ་མའི་སྟོང་ཐུན་སྐལ་བཟང་མིག་འབྱེད་》ལས། “གངས་རིའི་ཁྲོད་ཀྱི་བསམ་གཏན་པར་ཁས་འཆེ་བ་མང་པོ་ཞིག་གི་གཏམ་ལས། ལྟ་བ་ཁས་ལེན་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བ། སྒོམ་པ་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བ། སྤྱོད་པ་དགག་སྒྲུབ་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བ། འབྲས་བུ་རེ་དོགས་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བ་ཞེས་སྐད་གསང་མཐོན་པོས་སྨྲ་བ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་། ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མ་བྱས་པར་བཞག་ན། གང་ལའང་ངོས་གཟུང་མེད་པ་འདྲ་བ་ཞིག་ཤར་བས། འདི་ཡིན་འདི་མིན་ཅིའང་མི་འདུག་སྙམ་ནས་རྟོགས་པ་རྒྱུད་ལ་སྐྱེ་བར་རློམ་སྟེ། གང་ཡང་རང་ལུགས་ལ་ཁས་བླང་རྒྱུ་མེད་པའི་ཆད་པ་ཆེན་པོ་དང་། ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་བྱར་མི་རུང་བའི་ཧྭ་ཤང་གི་དམ་བཅའ་དབྱངས་སུ་བསྒྲགས་པ་ཡིན་ནོ།། 28ཞེས་གསུངས་པའང་གྲུབ་མཐའི་ཕྱོགས་ལྷུང་གིས་ཀུན་ནས་བསླངས་པའི་སྒྲོ་སྐུར་གྱི་གཏམ་བྱུང་རྒྱལ་དུ་སྨྲས་པ་ཙམ་གཏན་མ་ཡིན། ཤ་གཟུག་རིལ་མེད་བྱེད་མི་རུང་བ་ལྟར་བོད་ཀྱི་གྲུབ་མཐའ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་སྒོམ་མཐའ་དག་གསེར་སྦྱངས་བཙོ་མ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཞེས་སུས་ཀྱང་ཁས་བླང་མི་བཏུབ་པས། ནོར་སྲུང་གིས་མཐོང་ཚད་དགྲར་འཛིན་པ་ལྟར་གྲུབ་མཐའི་ཕྱོགས་ཞེན་སྡང་ཞུགས་སོགས་རང་གཞན་འདི་ཕྱི་ཐམས་ཅད་དུ་ཕུང་བར་བྱེད་པའི་ལས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་སྤོང་ཅི་ཐུབ་དང་། ཀུན་སློང་གཟུ་བོར་གནས་པའི་སྒོ་ནས་དཔྱད་གསུམ་དག་པའི་ལུང་ཕྲ་ཞིང་མཛངས་པའི་རིགས་པ་དྲི་མ་མེད་པས་གཞུང་དོན་གཏན་ལ་འབེབས་པ་དང་། བརྒལ་ཞིང་བརྟགས་པས་ལེགས་ཉེས་ཀྱི་ཤན་ལེགས་པར་ཕྱེ་ནས་སྤང་བླང་འཇུག་ལྡོག་གོ་འཛོལ་མེད་པར་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་འཛིན་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུ་ནི་ཡུལ་དུས་གནས་ཀུན་ཏུ་ཤིན་ཏུ་འགངས་ཆེ་བའི་ཕྱིར་རོ།།
གཉིས་པ། ཧྭ་ཤང་གིས་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་སྤངས་པར་བསྟན་པ།
ཧྭ་ཤང་ན་རེ། “ཐམས་ཅད་སེམས་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པས་བསྐྱེད་པས་ལས་དགེ་མི་དགེས་མཐོ་རིས་དང་ངན་སོང་གི་འབྲས་བུ་མྱོང་ཞིང་འཁོར་བ་ན་འཁོར་རོ།། གང་ཞིག་ཅི་ལ་ཡང་མི་སེམས་ཤིང་ཅི་ཡང་མི་བྱེད་པ་དེ་འཁོར་བ་ལས་ཡོངས་སུ་ཐར་བར་འགྱུར་རོ།། དེ་ལྟ་བས་ན་ཅི་ཡང་མི་བསམ་མོ།།” ཞེས་དང་། “ཅི་ལ་ཡང་མི་དཔྱོད་པ་ན་མི་དམིགས་པ་ཅིག་ཅར་དུ་འཇུག་པས་ས་བཅུ་བ་དང་འདྲའོ།།”29ཞེས་བྱུང་བ་ནི། ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ནའི་ལྟ་བའི་གནད་འགག་ཆིངས་སུ་བསྟན་པ་ཡིན་པས། ལྟ་བ་འདི་ཉིད་ཧྭ་ཤང་གིས་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གནས་ལུགས་མཐར་ཐུག་ཏུ་བཞེད་པ་དང་། དེ་འདྲའི་ལྟ་བའི་རྒྱབ་རྟེན་ཡང་མདོ་རྒྱུད་རྣམས་སུ་ཅིར་ཡང་མི་རྟོག་པ་དང་། ཅིར་ཡང་འཛིན་མེད། དམིགས་མེད། ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པ་ཞེས་ལན་གྲངས་དུ་མར་ཆོས་ཉིད་ལ་བརྡ་མི་འདྲ་བ་དུ་མས་མངོན་པར་བརྗོད་པའི་ལུང་ཚིག་མཐོང་ཚད་ཁུངས་སུ་བཅོལ་ནས་རང་གི་ལྟ་བ་ཆེས་འཐད་དུ་བསྒྲུབས་པར་མངོན་ཡང་། དེའི་ལན་དུ་སློབ་དཔོན་ཀ་ཤཱིའི་《སྒོམ་རིམ་ཐ་མ་》ལས། “འདི་ལྟར་ཅི་ཡང་མི་བསམ་མོ་ཞེས་སྨྲ་བ་ནི་ཡང་དག་པར་སོ་སོར་རྟོག་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཤེས་རབ་སྤངས་པར་འགྱུར་རོ།། ཡང་དག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་རྩ་བ་ནི་ཡང་དག་པར་སོ་སོར་རྟོག་པ་ཡིན་པས་ན་དེ་སྤངས་ན་རྩ་བ་བཅད་པའི་ཕྱིར་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཤེས་རབ་སྤངས་པར་འགྱུར་རོ།།”ཞེས་དང་། “ཡང་དག་པར་སོ་སོར་རྟོག་པ་མེད་པར་རྣལ་འབྱོར་པས་ཐབས་གང་གིས་ཐོག་མ་མེད་པའི་དུས་ནས་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་ཅིང་གོམས་པའི་སེམས་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་ཉིད་ལ་གཞག་པར་བྱ། གལ་ཏེ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་དྲན་པ་མེད་པ་དང་། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་མེད་པས་འཇུག་གོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡང་དག་པ་སོ་སོར་རྟོག་པ་མེད་པར་ནི་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་ཐམས་ཅད་མི་དྲན་པར་བྱ་བ་དང་། ཡིད་ལ་མི་བྱ་བར་བྱེད་མི་ནུས་སོ།། གལ་ཏེ་བདག་གིས་ཆོས་འདི་དག་དྲན་པར་མི་བྱའོ་སྙམ་དུ་དེ་ལྟར་བསྒོམ་ཞིང་དེ་དག་ལ་དྲན་པ་མེད་པ་དང་། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་མེད་པ་བསྒོམ་པ་ནི་དེའི་ཚེ་དེས་དེ་དག་ཤིན་ཏུ་དྲན་པ་དང་། ཤིན་ཏུ་ཡིད་ལ་བྱས་པར་འགྱུར་རོ།།” 30ཞེས་དགག་བཞག་མཛད་པ་སྟེ། གཞུང་དོན་ལ་ཐོས་བསམ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མ་བྱས་པར་དང་པོ་ཉིད་ནས་ཡིད་བྱེད་ཐམས་ཅད་བཀག་པ་ཙམ་ཆོས་ཉིད་དུ་འདོད་པ་ནི་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་དང་དེའི་དགོངས་པ་འགྲེལ་བའི་བསྟན་བཅོས་ཚད་ལྡན་དག་གི་དགོངས་བཞེད་དང་འགལ་བ་ལྟག་སྤྲོད་དུ་གྱུར་བ་ཡིན་ཏེ། བདེན་པ་མངོན་སུམ་དུ་གཟིགས་པ་ལ་ཐོག་མར་སྟོང་ཉིད་དོན་སྤྱིའི་ཚུལ་གྱིས་རྟོགས་པ་ངེས་པར་སྔོན་དུ་འགྲོ་དགོས་ཤིང་། དེ་ལྟར་རྟོགས་པ་ལ་བསམ་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་བསྐྱེད་དགོས་པ་དང་། བསམ་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་རང་རྒྱུད་ལ་འབྱུང་བའང་ཐོས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ངེས་པར་བལྟོས་དགོས་པ་ནི་རྒྱུ་འབྲས་གོ་མ་འཛོལ་བ་ཡིན་པས། ཧྭ་ཤང་གིས་གསུང་པའི་ཅིར་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པ་ནི་ཡང་དག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་རྒྱུ་དམ་པ་སྤངས་པ་ཡིན་ཏེ། 《མདོ་སྡེའི་རྒྱན་》དང་《ཚོམས་》《སྐྱེས་རབས་》 སོགས་ལས་ཐོས་པའི་ཕན་ཡོན་རྒྱ་ཆེར་བསྔགས་པ་ལྟར། ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མིན་གྱི་རིག་པའི་རྣམ་གཞག་གང་ཡིན་ཀྱང་སོ་སོ་སྐྱེ་བོ་རང་ག་བས་ཆེས་ཐོག་མར་ཐོས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་དགོས་པ་ལས་ཐབས་གཞན་གྱི་སྒོ་ནས་ཤེས་ཚུལ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་། འཇིག་རྟེན་པའི་བླང་དོར་རགས་པ་ཙམ་ཡང་སོ་སོར་རྟོག་པའི་ཤེས་རབ་ལ་མ་བརྟེན་པར་རྟོགས་བྲལ་བ་དེ་ལྟ་ན། གཞུང་ཆེན་མོ་རྣམས་ལ་ཐོས་བསམ་གྱི་གོ་རིམ་མ་ནོར་བ་སྔོན་དུ་མ་སོང་བར་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་བསྟན་པའི་གཅེས་མཛོད་ཆོས་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་མུན་སྒོམ་བྱས་པ་ཙམ་གྱིས་གར་ཡང་ཕྱིན་མི་ནུས་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། དེས་ན་མ་ཀིའི་སྨྲ་ཤེས་པའི་བྱིས་པ་ནས་ཡ་ཀིའི་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་བར་གྱི་བློ་གྲོས་ཀྱི་རྩལ་ཆེ་ཆུང་དང་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་འཕགས་པའི་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས། ཇི་ལྟ་བ་དང་ཇི་སྙེད་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་དུས་སྐད་ཅིག་མ་གཅིག་ལ་མངོན་སུམ་དུ་གཟིགས་པའི་ཡེ་ཤེས་མཐར་ཐུག་པ་ཐམས་ཅད་ཐབས་ཁྱད་པར་ཅན་སོ་སོར་རྟོག་པའི་ཤེས་རབ་ལ་རག་མ་ལས་པར་འབྱུང་བ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དོན་གྱི་དབང་འདི་ལ་གཟིགས་ནས། རྗེའི་《ལམ་རིམ་ཆེན་མོ་》ལས། “བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དང་ཕྱིན་དྲུག་ལ་སོགས་པའི་སྤྱོད་པ་ངོ་མཚར་བའང་དུ་མ་ཁོང་དུ་ཆུད་ནས་དེ་དག་ལས་བཟློག་པའི་དད་པ་དང་འདུན་པ་དང་བརྩོན་པ་རྣམས་ཇེ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སོ་སོར་རྟོག་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་གསུང་རབ་ཀྱི་དོན་ལ་དཔྱད་ནས་སྒོམ་པ་ཁོ་ན་ལ་རག་ལས་པས་བློ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཚུལ་འདི་ལ་གཞན་གྱིས་བཀྲི་བར་མི་ནུས་པའི་ངེས་པ་དྲང་བར་བྱའོ།།31ཞེས་དང་། དེ་སྐད་དུ་《སྔགས་རིམ་ཆེན་མོ་》ལས་ཀྱང་། “རྣམ་གྲོལ་ཐར་པ་འཐོབ་པའི་རྒྱུའི་གཙོ་བོ་ནི་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་སྟེ། འཁོར་བར་འཆིང་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུའི་གཙོ་བོ་བདག་འཛིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ།། དེས་ན་དེ་དག་གིས་ཀྱང་དོན་དེ་རྟོགས་ནས་ཤེས་རབ་དེ་བཙལ་ཏེ་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་ཏིང་འཛིན་ལ་སོགས་པའི་ལམ་གཞན་གྱིས་གྲོགས་བྱས་ནས་བསྒོམས་པས་ཉོན་མོངས་ཐམས་ཅད་ཟད་པར་བྱེད་དོ།།” 32ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ཐོས་པ་བསགས་པ་ཇི་ཙམ་མང་བ་དེ་ཙམ་གྱིས་བློ་གྲོས་ཀྱི་སྟོབས་ཀྱང་ཆེར་རྒྱས་ནས་ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ། རིགས་པ་དང་མི་རིགས་པ། ཚུལ་དང་ཚུལ་མ་ཡིན་པ། བླང་བྱ་དང་དོར་བྱ། ཕྱི་ནང་གི་གྲུབ་མཐའི་ཁྱད་པར། རང་སྡེའི་གྲུབ་མཐའ་རྣམ་བཞིའི་བདག་མེད་ཕྲ་རགས་དང་བདེན་གཉིས་ཀྱི་འདོད་ཚུལ། དབུ་མ་ཐལ་རང་གི་རིགས་པའི་དགག་བྱའི་ཁྱད་པར། འགྱུར་བའི་ལུགས་ཀྱི་དགག་བྱ་ཕྲ་མོ་ངོས་འཛིན་ཚུལ། ཐེག་དམན་དང་ཐེག་ཆེན་གྱི་ཁྱད་པར། མདོ་སྔགས་ཀྱི་ཟབ་ཁྱད། ཐབས་ཤེས་ཡ་མ་བྲལ་བའི་སྒོ་ནས་ཉོན་སྒྲིབ་དང་ཤེས་སྒྲིབ་ཇི་ལྟར་སྤོང་ཚུལ། ལམ་གྱི་གོ་རིམ་ངོ་བོ་སྒོམ་ཚུལ་སོགས་མ་ནོར་བའི་སྒོ་ནས་ཇི་ལྟར་ཉམས་སུ་ལེན་ཚུལ། སྤངས་རྟོགས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་རང་རྒྱུད་ལ་འབྱུང་ཚུལ་སོགས་ཤེས་བྱའི་གནས་རགས་པ་ནས་ཆེས་ཤིན་ཏུ་ཟབ་ཅིང་ཕྲ་བའི་གནད་སོགས་ཐོས་ལོའི་སྒྲ་སྤྱི་དང་མཐོང་ལོའི་སྣང་ལ་མ་ངེས་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ངེས་པ་བོགས་ཆོད་དུ་འབྱིན་པ་ཞིག་འོང་བ་ནི་དངོས་པོའི་ཆོས་ཉིད་ཡིན་ཞིང་། 《མཛོད་》ལས། “སྟོན་པའི་དམ་ཆོས་རྣམ་གཉིས་ཏེ།། ལུང་དང་རྟོགས་པའི་བདག་ཉིད་དོ།།”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཡོངས་རྫོགས་ལུང་རྟོགས་ཀྱི་བསྟན་པ་གཉིས་སུ་འདུ་ཞིང་། ལུང་གི་བསྟན་པ་སྡེ་སྣོད་གསུམ་དང་རྟོགས་པའི་བསྟན་པ་བསླབ་པ་གསུམ་དུ་འདུ་ཞིང་། ལུང་གི་བསྟན་པ་སྡེ་སྣོད་གསུམ་གཙོ་བོར་ཐོས་བསམ་གྱི་ཤེས་རབ་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་དགོས་པ་དང་། བསླབ་པ་གསུམ་གཙོ་བོར་སྒོམ་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་ལ་བརྟེན་ནས་རང་རྒྱུད་ལ་བསྐྱེད་དགོས་པས། ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གྱི་གོ་རིམ་མ་འཆོལ་བར་ཕྱག་ལེན་དུ་ཐེབས་དགོས་པ་ལས་ལམ་གྱི་རིམ་པ་སྟོར་ཏེ་གསུང་རབ་ཀྱི་དགོངས་པ་དྲི་མ་མེད་པ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་རང་རྒྱུད་ལ་སྐྱེ་ཚུལ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་གོ་རིམ་ངེས་པ་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ།། བསྟན་པའི་སྙིང་པོ་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་ཆེས་ཤིན་ཏུ་རྟོགས་པར་དཀའ་ཞིང་། ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་མ་རྟོགས་པར་བྱང་ཆུབ་གསུམ་པོ་གང་ཡང་ཐོབ་པར་མི་ནུས་ཤིང་། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་དོན་ཇི་ལྟར་བཙལ་བའི་ཚུལ་ཡང་སྟོན་པས་དངོས་སུ་ལུང་གིས་བསྔགས་པའི་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་དག་གི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས་གསུང་རབ་ལ་དྲང་ངེས་འབྱེད་ཚུལ་ལེགས་པར་ཁོང་དུ་ཆུད་དགོས་ཏེ། ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་ལ་དྲང་ངེས་ཇི་ལྟར་ཕྱེ་ཚུལ་མ་རྟོགས་པར་བསྟན་པའི་སྲོག་རྩ་ངེས་དོན་མཐར་ཐུག་པ་ཉིད་སོ་སྐྱེས་ཕལ་བས་རང་སྟོབས་ཀྱིས་ངེས་པ་འདྲེན་མི་ནུས་པས། དང་པོར་ཐོས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་རང་རྒྱུད་ལ་བསྐྱེད་པ་སྟེ་སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་དང་ཐོགས་མེད་གཉིས་ཀྱིས་གསུང་རབ་ལ་དྲང་ངེས་འབྱེད་ཚུལ་རྟོགས་པར་བྱེད་པ་དང་། དེ་ནས་ཐོས་པའི་དོན་ལ་བསྲེགས་བཅད་བརྡར་བའི་གསེར་བཞིན་དུ་རིགས་པ་དྲི་མ་མེད་པས་ཡང་ཡང་བརྟག་ཅིང་དཔྱད་ནས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་མཐའ་གཞན་དུ་དོགས་པའི་སྒྲོ་འདོགས་ལྷག་མ་མེད་པར་ཆོད་པ་ན་ད་གཟོད་ལྟ་ཐོག་དེར་རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཉམ་པར་བཞག་ནས་སྒོམ་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་རང་རྒྱུད་ལ་བསྐྱེད་པ་ནི་ལམ་གྱི་གོ་རིམ་ཉམས་སུ་ལེན་ཚུལ་མ་འཁྲུལ་པ་ཡིན་པས། ཐོས་བསམ་ལ་བརྟེན་ནས་བསྟན་པའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་ངེས་པ་རྙེད་པ་སྔོན་དུ་མ་སོང་བར་ཐད་ཀར་ཡིད་བྱེད་ཀྱི་སྤྲོས་པ་བཀག་སྟེ་ཧད་དེ་བ་སྒོམ་པ་ནི་གཏི་མུག་བསྒོམ་པ་ཡིན་པས་དུད་འགྲོར་སྐྱེ་བར་གསུངས་ཏེ། སློབ་དཔོན་ཨིནྡྲ་བྷུ་ཏིས་མཛད་པའི་《ཡེ་ཤེས་གྲུབ་པ་》ཞེས་པ་ལས། “དེ་ལྟར་ཉེས་པའི་ཚོགས་གྱུར་པས།། དེ་བས་རྣམ་མེད་དེ་མ་ཡིན།། དེ་ནས་བསམ་མེད་དེ་ཉིད་ནི།། ད་ནི་རབ་ཏུ་བཤད་པར་བྱ།། ཤིན་ཏུ་རྨོངས་སྐབས་ཡེ་ཤེས་སུ། རྣལ་འབྱོར་པ་ནི་ལ་ལས་འདོད།། རྨོངས་པ་བསྒོམས་པས་རྨོངས་པ་ནི།། ཚུལ་ངན་རྣམས་ཀྱིས་འཐོབ་པར་འགྱུར།།”33 ཞེས་དང་།《སྤྱོད་འཇུག་》ལས། “སྟོང་པ་ཉིད་དང་བྲལ་བའི་སེམས།། འགག་པ་སླར་ཡང་སྐྱེ་འགྱུར་ཏེ།། འདུ་ཤེས་མེད་པའི་སྙོམས་འཇུག་བཞིན།། དེས་ན་སྟོང་ཉིད་བསྒོམ་པར་བྱ།།34ཞེས་དང་། ཆོས་རྗེ་ས་པཎ་གྱི་《སྡོམ་གསུམ་རབ་དབྱེ་》ལས། “བླུན་པོ་ཕྱག་རྒྱ་ཆེར་བསྒོམ་པ།། ཕལ་ཆེར་དུད་འགྲོའི་རྒྱུ་རུ་གསུངས།། མིན་ན་གཟུགས་མེད་ཁམས་སུ་སྐྱེ།། ཡང་ན་ཉན་ཐོས་འགོག་པར་ལྷུང་།།”35ཞེས་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་དྲན་མེད་འཛིན་མེད་དུ་བསྒོམ་པ་ནི་རྨོངས་པ་སྟེ་མ་རིག་པ་སྒོམ་པ་ཡིན་པས་དུད་འགྲོར་སྐྱེ་བ་ལེན་པ་དང་། སྟོང་སང་ནམ་མཁའ་བསྒོམ་ན་གཟུགས་མེད་ཁམས་སུ་འཕེན་པ་དང་། ཚོགས་གཉིས་ཟུང་འབྲེལ་མི་བྱེད་པར་ཆོས་ཉིད་གཅིག་པུ་བསྒོམ་ན་ཉན་ཐོས་ཀྱི་འགོག་པར་ལྷུང་བར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སེམས་ཅན་འཁོར་བར་འཕེན་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་གཙོ་བོ་བདེན་འཛིན་མ་རིག་པ་ཉིད་ཡིན་པས། འཁོར་བའི་རྩ་བ་བདེན་འཛིན་དྲུངས་ནས་འབྱིན་པ་ལ་དེ་དང་འཛིན་སྟངས་དངོས་འགལ་དུ་གྱུར་བའི་གཉེན་པོ་མཐར་ཐུག་པ་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་རང་རྒྱུད་ལ་བསྐྱེད་པ་ལས་ཐབས་གཞན་མེད་དེ། བདག་མེད་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་རང་རྒྱུད་ལ་བསྐྱེད་པའང་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་བཟུང་བ་ལྟར་གྱི་ཞེན་ཡུལ་སོ་སོར་རྟོག་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་དཔྱད་ནས་མེད་པར་རྟོགས་དགོས་པ་ལས། ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པར་སྒོམ་པ་ནི་ཆོས་ཉིད་བསྒོམ་པའི་ཕྱོགས་ཙམ་ནའང་མེད་པས། དེ་ལྟར་བསྒོམས་པས་བདེན་འཛིན་གྱི་མངོན་གྱུར་བ་རེ་ཞིག་ཉམས་སྨད་པར་སྲིད་ཀྱང་བདེན་འཛིན་ས་བོན་བག་ཆགས་དང་བཅས་པའི་ཁ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་བྲི་བར་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། གནས་སྐབས་འཇགས་ཟིན་པའི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་འཐོར་རླུང་གིས་སླར་གཡོས་ཏེ་རྦ་ཀློང་འཁྲུགས་པ་ལྟར་མཉམ་བཞག་དེ་ལས་ལངས་ཚེ་ཉོན་མོངས་སླར་འཕེལ་ནས་འཁོར་བ་ལས་གོམ་པ་གང་ཙམ་ཡང་འདའ་བར་མི་ནུས་པར་གསུངས། 《མདོ་ཏིང་ངེ་འཛིན་རྒྱལ་པོ་》 ལས། “མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་གོ་འཕང་མངོན་དུ་བྱེད་པ་ལ་ཞི་སྒོ་གཉིས་བདག་མེད་པའི་དོན་ལ་གོ་བ་གཏིང་ཚུགས་པ་འདྲོངས་དགོས་པ་ལས་མུ་སྟེགས་པ་ལྷག་སྤྱོད་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་བསྒོམས་པ་བཞིན་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་བས་མ་ཟིན་པའི་བདེ་གསལ་མི་རྟོག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་སྐྱོན་དང་བྲལ་བ་ཙམ་གྱིས་ཀྱང་འཁོར་བའི་རྩ་བ་གཅད་པར་མི་ནུས”པར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་དང་། དེ་སྐད་དུ་རྒྱལ་སྲས་ཞི་བ་ལྷའི་《སྤྱོད་འཇུག་》ལས་ཀྱང་། “སྟོང་པ་ཉིད་དང་བྲལ་བའི་སེམས།། འགགས་པ་སླར་ཡང་སྐྱེ་འགྱུར་ཏེ།། འདུ་ཤེས་མེད་པའི་སྙོམས་འཇུག་བཞིན།། དེས་ན་སྟོང་ཉིད་བསྒོམ་པར་བྱ།།”36ཞེས་གསུངས་པས། ཅིར་ཡང་མི་རྟོག་པར་འཇོག་པ་ཙམ་གྱིས་འཁོར་བ་སྤོང་མི་ཐུབ་པ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས། དེས་ན་མདོ་རྒྱུད་བསྟན་བཅོས་རྣམས་སུ་ཅིར་ཡང་མི་དམིགས་པ། དམིགས་མེད། འཛིན་མེད། ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པ། སྤྲོས་བྲལ། ཞེས་ཡང་ཡང་གསུངས་པའི་དོན་ནི་ཧྭ་ཤང་གིས་འདོད་པ་ལྟར་གྱི་སྤྱིར་རྟོག་པ་ཐམས་ཅད་སྤངས་པའི་འཛིན་མེད་ཙམ་གྱི་དོན་གཏན་མ་ཡིན་ཞིང་། ཧྭ་ཤང་གིས་དེ་ལྟར་བཞེད་པའང་མདོ་རྒྱུད་དང་བསྟན་བཅོས་དེའི་གོང་འོག་གི་སྐབས་ལ་ལར་དགག་བྱའི་ཁྱད་པར་ཚིག་ཟིན་ལ་དངོས་སུ་མ་སྦྱར་བ་རྣམས་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་འཆེལ་ནས་རྟོག་པ་གང་ཡིན་ཐམས་ཅད་མཚན་འཛིན་གྱི་རྟོག་པར་བཟུང་བས་ལན་པ་སྟེ། འདིར་མི་དམིགས་པ་ཞེས་པའི་དོན་ནི། 《ཟ་མ་ཏོག་བཀོད་པའི་མདོ་》ལས།(བམ་པོ་གཉིས་པར་)“འདོད་ཆགས་དང་། ཞེ་སྡང་དང་། གཏི་མུག་ནི་རྟོག་པ་དང་། རྣམ་པར་རྟོག་པ་ལས་བྱུང་ངོ་།། དེ་ནི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ལས་བྱུང་ངོ་།། དེ་ནི་ངར་འཛིན་པ་དང་། ང་ཡིར་འཛིན་པ་ལས་བྱུང་ངོ་།། དེ་ནི་འཇིག་ཚོགས་ལ་ལྟ་བ་ལས་བྱུང་ངོ་།། དེ་ནི་བདག་ལས་བྱུང་ངོ་།།”ཞེས་དང་། “ བདག་ནི་ཕྱོགས་བཅུར་བཙལ་ཀྱང་མི་དམིགས་སོ།།”37ཀྱི་ཞེས་ཉོན་མོངས་དུག་གསུམ་ནི་རྣམ་རྟོག་ལས་བྱུང་བ་དང་། རྣམ་པར་རྟོག་པ་དེ་ཡང་རྟོག་པ་གང་ཡིན་ལ་མི་བྱེད་པར་ང་དང་ང་ཡི་བ་ལ་དམིགས་ནས་དེ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ལས་བྱུང་བ་དང་། དེ་ཡང་མཐར་གཏུགས་ནས་བརྗོད་ན་འཇིག་ཚོགས་ལ་ལྟ་བ་སྟེ་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པས། ངར་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་བཟུང་བ་ལྟར་གྱི་ང་དམ་སྦྲེང་ངེ་བ་དེ་གཅིག་དུ་བྲལ་སོགས་དོན་དམ་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་བརྟགས་ན་གཏན་མི་་དམིགས་པར་གསུངས་ཤིང་། དེ་བཞིན་དུ་འཛིན་མེད་ཀྱི་དོན་ནི། འཕགས་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་《ཡུལ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་བསྟན་པའི་མདོ་》 ལས། (བམ་པོ་དང་པོར་)“ ཕུང་པོ་ལྔ་ནི་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་ངོ་།། གང་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ་དེ་ལ་གཉིས་སུ་མེད་དོ།། གང་གཉིས་སུ་མེད་པ་དེ་ལ་ང་འཛིན་པ་དང་། ང་ཡིར་འཛིན་པ་མེད་དོ།། དེ་ལ་ཆགས་སོགས་མེད་དེ་ཆགས་པ་མེད་པ་རྙེད་པ་དེ་ནི་འཇིག་རྟེན་ལས་ཡང་དག་པར་འདའ་འོ།།”38ཞེས་ཕུང་པོ་ལྔ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པ་ཡིན་པས། སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་གཉིས་སྣང་ནུབ་པའི་འཕགས་པའི་མཉམ་བཞག་གི་གཟིགས་ངོར་ང་དང་ང་ཡིར་འཛིན་པ་མེད་པ་དང་། དེ་ལ་ཆགས་སོགས་མེད་པ་སྟེ་བདེན་པར་ཞེན་པ་མེད་དེ། བདེན་མེད་རྙེད་པ་དེ་ནི་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་ཡིན་པར་གསུངས་པས། རིགས་ཤེས་ཀྱིས་བཙལ་ནས་མ་རྙེད་པ་བདེན་མེད་རྙེད་པ་དང་། བདེན་པར་མེད་པ་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་མཐར་ཐུག་ཡིན་པ་ལ་བདེན་མེད་ཙམ་དུ་བཟུང་ན་མཐར་ལྷུང་བ་དང་ཡོད་མེད་གང་དུའང་མི་འཛིན་པ་ཆོས་ཉིད་དུ་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱི་ལོག་རྟོག་རྔམས་པོ་ཆེ་དེ་ཡང་མདོ་ལུང་འདིས་ཁེགས་སོ།། དེས་ན་འཛིན་མེད་ཀྱི་དོན་ནི་ཕུང་སོགས་ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པས་བདེན་པར་འཛིན་པ་མེད་པའི་དོན་དུ་བསྟན་གྱི་སྤྱིར་རྣམ་རྟོག་བཀག་པའི་འཛིན་མེད་ཙམ་མདོའི་དགོངས་པ་གཏན་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་། ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པའི་དོན་ནི། 《ཡུམ་འབུམ་པ་》ལས། (བམ་པོ་གོ་བཞི་བར་)“ལུས་མེད་པའི་ཕྱིར། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་མེད་པར་རིག་པར་བྱའོ།། ལུས་དངོས་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དངོས་པོ་མེད་པར་རིག་པར་བྱའོ།། ལུས་རང་བཞིན་མེད་པའི་ཕྱིར་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་རང་བཞིན་མེད་པར་རིག་པར་བྱའོ།། སུས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་རིག་པར་བྱའོ།།”39ཞེས་ལུས་རང་བཞིན་གྱིས་མ་གྲུབ་པ་ས་ཡིད་ལ་རང་བཞིན་མེད་པའི་སྟོང་པ་ཉིད་བསྒོམ་པར་གདམས་པ་སྟེ། དེ་ལས་གཞན་དུ་ལུས་ནི་རི་བོང་གི་རྭ་ལྟར་ཡེ་མེད་པས་ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པའི་དོན་དུ་འདོད་ན་ནི་ལུང་རིགས་གཉིས་ཀའི་ལམ་ལས་འདས་པའི་ལོག་རྟོག་ཡིན་ཏེ། མདོའི་ཚིག་ཟིན་ལ་དགག་བྱ་ལ་དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་དངོས་སུ་སྦྱར་བ་སྟེ། ལུས་མེད་ཅེས་པའི་དོན་ནི་ཐ་སྙད་ཙམ་དུའང་མེད་པའི་དོན་དུ་གོ་མི་རུང་བར་རང་བཞིན་གྱིས་མེད་པའི་དོན་དུ་འཁྱེར་དགོས་པར་གསལ་པོར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། སྤྲོས་བྲལ་ཞེས་པའི་དོན་ཡང་། 《ཟླ་བ་སྙིང་པོའི་མདོ་》 ལས། “ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་རྒྱུ་ལས་བྱུང་།། དེ་ཉིད་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་སྟེ།། རང་བཞིན་མེད་ཅིང་སྤྲོས་མེད་པ།། དེ་ཉིད་དོན་དམ་སྤྱོད་ཡུལ་ལོ།།”40ཞེས་ཆོས་ཐམས་ཅད་རྟེན་འབྱུང་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་རང་བཞིན་གྱིས་མ་གྲུབ་པའང་སྤྲོས་པའི་མཐའ་དང་བྲལ་བ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ཉིད་འཕགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་མངོན་སུམ་གྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ཡིན་པར་བསྟན་ཏོ།། འདིར་ཁོ་ན་ཞེས་ཉིད་ཚིག་མ་སྦྱར་བའང་སྟོང་ཉིད་དོན་སྤྱིའི་ཚུལ་གྱིས་རྟོགས་པའི་སོ་སྐྱེས་ཡོད་པ་ལ་དགོངས་པ་སྟེ། དོན་དམ་བདེན་པ་སྤྱིར་བློའི་སྤྱོད་ཡུལ་མིན་ན་འཕགས་པའང་མི་སྲིད་པར་ཐལ་བ་སོགས་ཀྱི་འཁོར་གསུམ་བརྒྱ་ཕྲག་མི་འདོད་བཞིན་དུ་ཁུར་དུ་བཞེས་དགོས་པར་འགྱུར་རོ།། སྨོས་མ་ཐག་པའི་ལུང་དོན་ལྟར་ན། སྤྲོས་བྲལ་ཞེས་པའི་དོན་ནི་ཡིད་བྱེད་ཀྱི་སྤྲོས་པ་ཐམས་ཅད་བཀག་པའི་དོན་གཏན་མིན་པར་བདེན་འཛིན་གྱི་སྤྲོས་པ་འགོག་པའི་དོན་དུ་འཆད་དགོས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སྤྱིར་སྤྲོས་པ་ཐམས་ཅད་བཀག་ན་ཆད་མཐར་ལྷུང་བའི་ཕྱིར་རོ།། ལོག་རྟོག་དེ་འདྲ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གི་ཁྱད་པར་ཙམ་ལ་དབུ་འཁོར་བ་སྟེ། དགག་བྱའི་སྤྲོས་པ་དང་བདེན་པར་མ་གྲུབ་བཞིན་དུ་དེར་སྣང་བའི་གཉིས་སྣང་གི་སྤྲོས་པ་དང་། ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་ཡོད་པའི་སྤྲོས་པ་སོགས་སྤྲོས་པའི་དོན་དུ་མ་ལ་འཇུག་པའི་ཁྱད་པར་ལེགས་པར་མ་ཕྱེད་པའི་སྐྱོན་ཡིན་ནོ།།
རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པ་དང་སྤྲོས་པའི་མཐའ་བྲལ་གཉིས་དོན་གཅིག་ཏུ་འབབ་པ་ལ། མཁས་པ་ཁ་ཅིག སྔ་མ་སྤྲོས་པ་ཕྱོགས་རེ་བ་བཀག་པའི་སྟོང་པ་ཉི་ཚེ་བ་ཙམ་དང་ཕྱི་མ་དབུ་མ་ཆེན་པོར་བཞེད་པ་ནི་གཞུང་དོན་གྱི་དགོངས་པར་མ་སོན་པའི་རང་གི་ཞེ་འདོད་ཁོ་ན་སྨྲས་པ་སྟེ། འཁོར་བའི་རྩ་བ་བདེན་འཛིན་ཡིན་པ་སུས་ཀྱང་བསྙོན་མི་ནུས་པས། མཐའ་གཉིས་དང་། མཐའ་བཞི། མཐའ་བརྒྱད་གང་ཡིན་ཀྱང་མཐར་གཏུགས་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གནས་ལུགས་མཐར་ཐུག་པ་བདེན་པར་གྲུབ་པའམ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པ་ཉིད་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ལ་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་དེ།《བཟང་སྐྱོང་གིས་ཞུས་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་མདོ་》 ལས། “ཆོས་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ། རང་བཞིན་གྱིས་ཡོངས་སུ་དག་པ་སྟེ། ཐོག་མ་ཉིད་ནས་ཉེ་བར་ཞི་བའོ།། བཟང་སྐྱོང་ཆོས་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི་དམིགས་པའི་དབང་དུ་གྱུར་པས་དམིགས་སུ་མེད་པའོ།། ཆོས་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི་ཡིད་ལ་བྱ་བ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་དབེན་པའོ།། ཆོས་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི་རང་བཞིན་གྱིས་དམིགས་སུ་མེད་པས་གཟུང་དུ་མེད་པའོ།།” 41ཞེས་དང་།《མདོ་མྱང་འདས་》ལས། (བམ་པོ་སུམ་བཅུ་སོ་ལྔ་བར་)“སངས་རྒྱས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་དོན་དམ་པའི་སྟོང་པའོ།། དོན་དམ་པའི་སྟོང་པ་ནི་དབུ་མའི་ལམ་མོ།།”42 ཞེས་དང་། 《ཤེར་ཕྱིན་ཁྲི་པ་》ལས། (སྨད་ཆ་བམ་པོ་བཅོ་བརྒྱད་པར་)“ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་གཅིག་ཁོ་ནར་ཟད་དོ།། རབ་འབྱོར་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་གཅིག་པོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རང་བཞིན་མེད་པ་ཡིན་ནོ།།”43 ཞེས་དང་། (བམ་པོ་སུམ་བཅུ་བར་)“སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཚུལ་གང་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ་འདི་ཡིན་ནོ།། ཞེས་པ་ནས། སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་ནི་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ་ཉིད་མ་གཏོགས་པར་འཇིག་རྟེན་དུ་འབྱུང་བར་མི་འགྱུར་ཏེ། རབ་འབྱོར། དེ་ལྟ་བས་ན། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོས་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ལ་སྤྱོད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ནི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ཡིན་ནོ།།” ཞེས་པ་ནས། “་དེ་ལ་སྤྱོད་པ་ནི་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་ལས་ཡོངས་སུ་ཉེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །”44ཞེས་དང་། 《ཤེར་ཕྱིན་ཁྲི་བརྒྱད་》 ལས། (བམ་པོ་ལྔ་དྲུག་པར་) “ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པ་སྟེ། ཞེས་པ་ནས། ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡིན་ནོ།།” 45ཞེས་དང་། 《ཤེར་ཕྱིན་འབུམ་པ་》ལས། (བམ་པོ་ང་བདུན་པར་)“བྱིས་པ་སོ་སོ་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱི་སེམས་ཀྱང་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཟག་པ་མེད་ཀྱང་ཁོངས་སུ་ཆུད་པ་མེད་དོ།། ཞེས་པ་ནས། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་ཀྱང་རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཟག་པ་མེད་ཀྱང་ཁོངས་སུ་ཆུད་པ་མེད་དོ།།” 46ཞེས་དང་། 《སྡུད་པ་》ལས། “ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན་མེད་པར་ཡོངས་སུ་ཤེས་གྱུར་པ།། འདི་ནི་ཤེས་རབ་ཕ་རོལ་ཕྱིན་མཆོག་སྤྱོད་པ་ཡིན།།”47 ཞེས་ཤེར་ཕྱིན་གྱི་མདོ་སྡེ་རིན་པོ་ཆེ་ལས་ཆོས་ཐམས་ཅད་བདེན་གྲུབ་ཀྱིས་སྟོང་པ་ཉིད་གནས་ལུགས་མཐར་ཐུག་ཏུ་བསྟན་པ་སྟེ། ལྷག་མཐོང་བསྒོམ་པའི་ཚེ་རང་བཞིན་མེད་པ་འཛིན་སྟངས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་བྱས་ནས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཉམ་པར་འཇོག་དགོས་གསུངས་པ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་《 དབུ་མ་རིགས་ཚོགས་》 དང་《 བསྟོད་ཚོགས་》《དབུ་མ་བཞི་བརྒྱ་པ》《འཇུག་པ་རྩ་འགྲེལ་》སོགས་ལས་ཀྱང་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་གྱིས་མ་གྲུབ་པར་རིགས་པའི་རྣམ་གྲངས་མཐའ་ཡས་པའི་སྒོ་ནས་རྒྱ་ཆེར་བསྒྲུབས་པ་དང་། རང་བཞིན་མེད་པ་ཉིད་གནས་ལུགས་མཐར་ཐུག་ཏུ་གསུངས་པས། དེ་ལས་གཞན་དུ་བདེན་སྟོང་དང་སྤྲོས་པའི་མཐའ་བྲལ་ལ་ཟབ་ཁྱད་འབྱེད་པ་ནི། 《བེའུ་བུམ་སྔོན་མོ་》ལས། “ཁ་ཅིག་ཐོས་བསམ་དུས་ན་རིགས་པས།། རང་བཞིན་མེད་པ་གཏན་ལ་ཕབ་ལ།། སྒོམ་དུས་མི་རྟོག་འབའ་ཞིག་བསྒོམ་ཟེར།། དེ་ལྟ་ན་ནི་འབྲེལ་མེད་སྟོང་ཉིད།། ལོགས་སུ་བསྒོམ་ཕྱིར་གཉེན་པོར་མི་འགྱུར། །” 48 ཞེས་དང་། 《སྔགས་རིམ་ཆེན་མོ་》ལས། “དེས་ན་ལྟ་བས་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་མེད་པར་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་དོན་ངེས་པའི་ངེས་ཤེས་ཀྱི་རྒྱུན་སྐྱོང་དགོས་ཀྱི། ལྟ་བ་མ་གོ་བའི་སེམས་མི་རྟོག་པར་བཞག་པ་དང་། ལྟ་བ་རྙེད་ཀྱང་སྒོམ་པའི་དུས་སུ་ལྟ་བའི་ངེས་པ་མ་བསྐྱངས་པར་མི་རྟོག་པ་ཙམ་ཞིག་སྐྱོང་བ་སྟོང་ཉིད་སྒོམ་པ་མ་ཡིན་ནོ།།”49ཞེས་དྲན་པ་རྣལ་དུ་མི་གནས་པ་རྣམས་ལུང་བསྟན་པ་ཤེས་པར་གྱིས་ཤིག དེ་བཞིན་དུ་ཅིར་ཡང་མི་རྟོག་ཅེས་པའི་འབྲུ་དོན་གཉེར་ཚུལ་ཡང་དངོས་པོའི་གནས་ཚུལ་དང་མི་མཐུན་པའི་བདེན་ཞེན་འགོག་པ་ཡིན་གྱི། སེམས་ཀྱི་འགྱུ་བ་རྟོག་ཚོགས་ཐམས་ཅད་འགོག་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔལ་ལྡན་གཉིས་སུ་མེད་པའི་རྡོ་རྗེས་མཛད་པའི་《མི་ཟད་པའི་གཏེར་མཛོད་ཡོངས་སུ་གང་བའི་གླུ་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་》ཞེས་པ་ལས། “ཀྱེ་ཧོཿབདག་ཏུ་འཛིན་པ་ཐོང་།། ལོག་པར་ཞེན་པ་རྫུན་དུ་སྨྲོས།། རྫུན་དུ་ངེས་པར་ཆགས་མ་བྱེད།། ཞེན་པའི་རྣམ་རྟོག་མ་བྱེད་པར།། རེ་དོགས་རྩོལ་བའི་སེམས་དེ་ཐོང་།། ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནི། ཀྱེ་ཧོཿཞེས་ཁམས་གསུམ་མ་ལུས་ཐམས་ཅད་བོས་ནས། ཡིན་པའི་དོན་དེ་ལ་གདམས་པར་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། དེ་དག་ཀྱང་ཅི་ཞེ་ན། བདག་ཅེས་བྱ་བ་ནི་ཐ་དད་ཀྱི་རྟོག་པས་བརྟགས་པའི་བདག་ཉིད་ལ་ཞེན་པའོ།། དེ་བདག་ཏུ་འཛིན་པ་ལས་འཁོར་བར་སྣང་ཞིང་སྡུག་བསྔལ་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཐོང་ཞེས་པའོ།། དེའི་མཐའ་ལ་རྟོག་པ་ནི་ལོག་པར་ཞེན་པ་སྟེ། དེ་ནི་བསླུ་བ་དང་བཅས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡིད་བརྟན་དུ་མི་རུང་སྟེ།” ཞེས་པ་ནས། “ཐ་དད་དུ་ཞེན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མ་བྱེད་པར་གཉུག་མའི་དོན་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་གནས་པར་བྱ་སྟེ།”50ཞེས་གཅིག་དང་ཐ་དད་སོགས་ཆོས་ཐམས་ཅད་རྟོག་པས་བཏགས་པ་ཙམ་ལ་བདག་ཏུ་འཛིན་པའམ་བདེན་པར་ཞེན་པའི་རྣམ་རྟོག་གི་དབང་གིས་སེམས་ཅན་འཁོར་བར་འཁོར་ཞིང་སྡུག་བསྔལ་བར་འགྱུར་བས། ཐ་དད་སོགས་ཆོས་རྣམས་ལ་བདེན་པར་ཞེན་པའི་རྣམ་པ་རྟོག་པ་སྤངས་ཏེ་གཉུག་མ་སྟེ་གདོད་མ་ནས་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་གནས་པར་བྱའོ་ཞེས་གདམས་པ་དང་། པཎྚི་ཏ་བིཀྵུ་ཀུ་མ་ར་ཙནྡྲས་མཛད་པའི་《དཔལ་རྙོག་པ་མེད་པའི་རྣལ་འབྱོར་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོའི་དཀའ་འགྲེལ་》ལས། “མཚན་ཉིད་དང་མཚན་གཞིར་གྱུར་པ་ནི་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་དངོས་པོ་སྤངས་ཏེ་རང་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ་སྟེ། གང་དུའང་གཞན་གྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པའོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཏོ།། རྟོག་པ་དང་བྲལ་བ་ཞེས་བྱ་བར་བསྟན་ཏོ།།”51ཞེས་མཚན་གཞི་དང་མཚན་ཉིད་བདེན་པར་འཛིན་པའི་རྟོག་པ་རྣམ་པར་སྤངས་ཏེ་སེམས་སྒྲིབ་པའི་རྙོག་པ་དང་བྲལ་བར་བྱེད་པ་ནི་འདིར་རྟོག་པ་མེད་པའི་དོན་ཡིན་པར་བསྟན་པ་དང་། སློབ་དཔོན་ཨིནྡྲ་བྷུ་ཏིས་མཛད་པའི་《ཡེ་ཤེས་གྲུབ་པ་》ཞེས་བྱ་བ་ལས། “རྟེན་འབྲེལ་ལས་བྱུང་ཡང་དག་དངོས།། དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་རྣམ་པར་བརྟག། འགྲོ་འོང་དག་ལས་རྣམ་གྲོལ་ཞིང་། སྐྱེ་བ་མེད་ལ་བདག་མེད་ཅན།། སྒྱུ་མ་འདྲ་སོགས་དཔེ་ཡིས་ནི།། དེ་རྣམས་སྦྱོར་བར་མི་བྱ་སྟེ།།”ཞེས་དང་། “ དག་པ་མེད་པའི་མི་གཙང་ཉིད།། རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་མི་རྙེད་དོ།། དཔེར་ན་ཕ་རོལ་ཚུལ་རོལ་བཞིན།། དེ་ནི་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པ་སྟེ། གཙང་དང་མི་གཙང་ལ་སོགས་རྟོག། རྟོག་འདི་འཇིག་རྟེན་པ་ཡི་ཡིན།།” 52ཞེས་སྟོང་ཉིད་ལ་བློ་ཁ་མ་ཕྱོགས་པའི་འཇིག་རྟེན་པ་སོ་སོ་སྐྱེ་བོ་རང་ག་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བའི་ཆོས་རྣམས་ལ་བདེན་པར་རྣམ་པར་རྟོག་པར་བྱེད་ཅིང་། འགྲོ་འོང་དང་། སྐྱེ་འགག གཙང་དང་མི་གཙང་སོགས་བདེན་པར་རྟོག་པ་ལྟར་ཡུལ་རང་ངོས་ནས་དེ་ལྟར་གྲུབ་མ་གྲུབ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་བརྟགས་ན་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཆོས་རྡུལ་ཙམ་ཡང་རྙེད་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཕ་རོལ་དང་ཚུལ་རོལ་བཞིན་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཕན་ཚུན་ལྟོས་ནས་གྲུབ་པ་སྟེ། དཔེར་ན། སྒྱུ་མ་མཁན་གྱིས་རྡེའུ་ཤིང་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་རྟ་གླང་སོགས་སྤྲུལ་པ་བཞིན་ཡིན་པས། བློས་དེ་ལྟར་ཆོས་གཞན་ལའང་སྦྱར་ནས་ང་དང་ང་ཡི་བ་སོགས་ལ་མཚན་མར་འཛིན་པའི་རྣམ་རྟོག་ཐམས་ཅད་སྤང་བར་བྱ་བར་གསུངས་པ་དང་། སློབ་དཔོན་གཉིས་སུ་མེད་པའི་རྡོ་རྗེས་མཛད་པའི་《དོ་ཧ་མཛོད་ཀྱི་དཀའ་འགྲེལ་》ལས། “ཐར་པ་ནི་བདག་དང་བདག་གིར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང་བྲལ་བའོ།། ལོག་པར་བསྒོམས་པའི་ཡིད་ཀྱིས་མཚན་མར་འཛིན་པ་ཉིད་འཆིང་བ་ཡིན་ནོ།། དེ་ལྟར་ཆགས་པ་དེ་ཡོངས་སུ་ཤེས་པ་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཐར་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དགོངས་པའོ།། ཡིད་ཀྱི་ཐར་པ་གཞན་དུ་མི་རྙེད་དེ། དེ་ནི་མཆོག་གི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡིན། ཞེས་གསུངས་ཏེ། དེ་ལྟར་གང་དུ་ཡིད་ཀྱི་ཐར་པ་ནི་ཡིད་དང་ཐར་པ་དེ་ཕན་ཚུན་དུ་མ་སྤངས་པ་ནི་ངེས་པར་མཆོག་གི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་མཚན་ཉིད་དོ།།” ཞེས་དང་། “རྣམ་པར་རྟོག་པས་ཡིད་ཞི་བས་ཕྱི་རོལ་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོར་མཚོན་ཞིང་འཛིན་པར་མི་བྱེད་དོ།། དེ་ལྟ་བའི་གནས་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་ང་རྒྱལ་དང་། བདག་དང་བདག་གིར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་བཅད་ཅིང་ཟད་དེ། དེ་ཉིད་སྒྱུ་མ་རང་བཞིན་མཆོག་གི་ཆ་པ་སྟེ། ཆ་ནི་བཅུ་དྲུག་པའོ།། དེ་ལྟ་བུའི་དོན་གྱི་བྱ་བ་གང་ཅིའང་མི་བྱེད་པའོ།། དེའི་ཕྱིར་འདིར་བསམ་གཏན་གྱི་འཆིང་བ་དེས་ཅི་བྱ་སྟེ། ཡིད་ཀྱིས་བརྟག་པ་ལ་དགོས་པ་ཅིའང་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ནོ།།”53 ཞེས་བདག་དང་བདག་གིར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ནི་འཁོར་བར་འཆིང་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་དང་། དེ་ལྟ་བུའི་རྣམ་པར་རྟོག་པས་ཡིད་ཉེ་བར་ཞི་བས་ཕྱི་རོལ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་རྣམས་ལ་མཚན་མར་འཛིན་པར་མི་བྱེད་ཅིང་། བདག་དང་བདག་གིར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་སྤངས་ཏེ་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྒྱུ་མའི་རང་བཞིན་ཉིད་དུ་རྟོགས་པ་ནི་ཐར་པ་དང་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་པའི་ཐབས་བླ་ན་མེད་པ་ཉིད་ཡིན་པས། ཡིད་ཀྱིས་དེ་ལྟར་ལོག་པར་རྟོག་པ་ནི་ཞི་ལྷག་ཟུང་འབྲེལ་བསྒོམ་པའི་གོལ་ས་ཆེན་པོར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་བདག་ལེགས་སུ་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་བདག་དང་བདག་གིར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པར་གསུངས་པ་དང་། སློབ་དཔོན་བི་མ་ལ་མི་ཏྲས་མཛད་པའི་《ཅིག་ཅར་འཇུག་པའི་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་བསྒོམ་དོན་》ལས། “ཞི་གནས་ལ་གནས་པས་ཤེས་རབ་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཡོངས་སུ་བཙལ་བར་བྱ་ཞིང་ཞི་གནས་འབའ་ཞིག་གིས་ཆོག་པར་མི་བྱའོ་སྙམ་དུ་བསམ་མོ།། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཇི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན། དོན་དམ་པར་གང་ཟག་དང་། ཕུང་པོ་ལྔ་དང་། སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་དང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་དང་། ཡེ་ཤེས་མན་ཆད་དང་། སེམས་ཅད་དམྱལ་བ་ཡན་ཡད། རྒྱ་མཚོ། རི་རབ་དང་། དངོས་པོ་ཆོས་སུ་བཏགས་པ་དང་། ཐ་སྙད་དུ་བཏགས་པ་ཐམས་ཅད་བློས་ཞིབ་ཏུ་བརྟགས་ཤིང་དཔྱད་ལ། རང་བཞིན་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་བསམ་ཞིང་རང་བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་བྱང་བ་དང་། གདོད་མ་ནས་སྟོང་པ། བསམ་པ་དང་བརྗོད་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཡུལ་ལས་འདས་པ། མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་བླང་དུ་མེད། འཁོར་བ་ནི་སླང་དུ་མེད་དེ། ནམ་མཁའི་རང་བཞིན་ལྟ་བུའོ་སྙམ་དུ་བསམས་ལ། སེམས་ཀྱི་རྒྱུན་མི་གཡེང་བར་བྱའོ།།”54ཞེས་དང་། 《ཚངས་པ་ཀུན་འདྲིས་ཀྱི་མདོ་》 ལས། “ཇི་ལྟར་ལམ་བསྒོམ་པར་བགྱི། བཀའ་སྩལ་བ། ཆོས་དང་ཆོས་མ་ཡིན་པ་རྣམ་པར་མི་རྟོག མཚན་ཉིད་དང་བྲལ་བ་ནི་ལམ་བསྒོམ་པའོ་ཞེས་གསུངས་པ་ནི། དངོས་པོའི་ངོ་བོ་མི་དམིགས་པ་ལ་དགོངས་པའོ།། དེ་ལྟར་ན་འདུས་བྱས་དང་། འདུས་མ་བྱས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་ཡང་དག་པར་མེད་པ་ཁོ་ན་ཡིན་ནོ་སྙམ་དུ་བསྒོམ་པར་བྱའོ།།”55ཞེས་ཐར་བ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་དོན་དུ་གཉེར་བ་དག་གིས་ཞི་གནས་འབའ་ཞིག་གིས་ཆོག་པར་མི་བྱ་བར་ལྷག་མཐོང་བསྒོམ་པར་བྱ་དགོས་པ་དང་། ལྷག་མཐོང་སྒོམ་ཚུལ་ཡང་གཟུགས་ནས་རྣམ་མཁྱེན་བར་གྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་མེད་མཉམ་དང་། ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་མཉམ་ཡིན་ཏེ། འཁོར་འདས་ཀྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་བརྟགས་ཤིང་དཔྱད་ན་གདོད་མ་ནས་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པ་ཡིན་པས། དེ་ལྟར་བཙལ་བས་མ་རྙེད་པ་དེའི་ངང་དུ་སེམས་ཀྱི་རྒྱུན་མི་གཡེང་བར་རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཉམ་བཞག་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུར་བསྒོམ་པ་ནི་ལྷག་མཐོང་སྒོམ་ཚུལ་ཡིན་ཞིང་། མདོ་ལས་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་བསྒོམ་པར་གསུངས་པའི་དོན་ཡང་དངོས་པོའི་ངོ་བོ་མི་དམིགས་པ་ལ་དགོངས་པ་ཡིན་པས། མཚན་འཛིན་གྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དང་བྲལ་བ་ལ་མི་རྟོག་པར་བརྗོད་པ་ཡིན་གྱི་ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པའི་དོན་མིན་པར་གསུངས་ཏེ། སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་དབུ་མའི་གཞུང་ལས་དོན་དམ་དཔྱོད་པའི་རིགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་ཐམས་ཅད་བདེན་སྟོང་དུ་གཏན་ལ་ཕབ་པ་གནས་ལུགས་མཐར་ཐུག་ཏུ་མི་བཞེད་པར། རང་བཞིན་མེད་པར་བཟུང་བ་ཙམ་མཐར་འཛིན་གྱི་ལྟ་བར་ཁས་བླངས་ཏེ་ཡོད་མེད་སོགས་གང་དུའང་མི་འཛིན་པ་ཙམ་ཞིག་ལྟ་བ་མཐར་ཐུག་ཏུ་འདོད་ན་ནི་ཧྭ་ཤང་གིས་དང་པོ་ནས་ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པ་བསྒོམ་པ་ལྟ་བའི་ཡང་རྩེར་བསྔགས་པ་དང་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་དེ། རིགས་པའི་དགག་བྱ་ལ་དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་དངོས་ཤུགས་གང་དུའང་མི་སྦྱོར་བར་ཡིད་བྱེད་ཀྱི་སྤྲོས་པ་ཐམས་ཅད་འགོག་པ་ལ་རྣམ་པ་ཀུན་ནས་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ།། མདོ་ལས་ཀུན་རྟོག་ཐམས་ཅད་སྤངས་པར་བསྟན་པའང་ཆོས་ཉིད་སོགས་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་བདེན་པར་འཛིན་མི་རུང་བར་གསུངས་པ་ཡིན་གྱི། རང་བཞིན་མེད་དོ་སྙམ་དུའང་འཛིན་མི་རུང་བར་བསྟན་པ་གཏན་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟར་ན་སེམས་ཧད་དེ་འཇོག་པ་མ་གཏོགས་སྟོང་ཉིད་བསྒོམ་པའང་བྱར་མི་ནུས་པས། དེ་འདྲའི་ལོག་པར་སྨྲ་བ་ནི་དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས་ཀྱི་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ལ་ངེས་པ་མཐའ་ཆོད་པ་མ་རྙེད་པའི་འབྲས་རྟགས་ཡང་དག་ཡིན་ཏེ། མཐར་ཐུག་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་གང་ཞིག་དགག་དགོས་པ་དང་གང་ཞིག་འགོག་མི་རུང་བའི་ཚུལ་གཏན་མ་དགོངས་པའི་ཕྱིར་རོ།། དེས་ན་རྙིང་མ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཚད་མར་འཛིན་ཞིང་ཁུངས་སུ་བྱེད་པའི་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་བི་མ་ལ་མི་ཏྲའི་ལུགས་ལའང་དགག་བྱ་ལ་དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་སྦྱར་ཏེ་ཆོས་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་མེད་ཀྱང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་དང་། རང་བཞིན་མེད་པ་ཉིད་གནས་ལུགས་མཐར་ཐུག་ཏུ་བཞེད་པས། རྙིང་མ་པ་ཁ་ཅིག་ལྟར་དགག་བྱའི་ཁྱད་པར་མི་སྦྱོར་བར་ཡོད་མེད་སོགས་གང་དུའང་མི་འཛིན་པ་ཙམ་ཆོས་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱོགས་ཙམ་ནའང་མེད་པར་རྗེ་བླ་མས་ལྟ་བའི་དཔྱད་པ་རྫོགས་ནས་མཛད་པའི་ཕྱི་རྩོམ་གྱི་ལྟ་བའི་ལེགས་བཤད་རྣམས་ཀྱི་དགོངས་པ་དང་ཆུ་ལ་ཆུ་བཞག་པ་ལྟར་སྣང་བས། ཕྱིན་ཆད་སློབ་དཔོན་བི་མ་ལ་མི་ཏྲའི་ལྟ་དགོངས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་འཆད་ཤེས་པ་བྱུང་ན་རྩོད་པ་ཆོས་ཕྱོགས་སུ་ཞི་བར་འགྱུར་བས། ཞེན་ལྟས་ཚིག་རྩུབ་ཀྱི་ཟེ་འཐབ་པ་ལ་སྙིང་པོ་ཏིལ་འབྲུ་ཙམ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ།། སློད་དཔོན་ཀ་ཤཱིའི་སྒོམ་རིམ་དང་པོ་ལས། “དེ་ལྟར་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པར་རྟོགས་པ་ལ་གནས་པ་ཡིན་ནོ།། དེ་ལ་གནས་པའི་ཡང་དག་པ་ཉིད་ཀྱི་མཆོག་ལ་ཞུགས་པས་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་ཞུགས་པ་ཡིན་ནོ།། ཞེས་པ་ནས། “ དེ་སྐད་དུ་མདོ་ལས་ཀྱང་གསུངས་ཏེ། དོན་དམ་པ་མཐོང་བ་གང་ཞེ་ན། ཆོས་ཐམས་ཅད་མཐོང་བ་མེད་པ་གང་ཡིན་པའོ་ཞེས་འབྱུང་ངོ་།། འདིར་དེ་ལྟ་བུའི་མཐོང་བ་མེད་པ་ལ་དགོངས་ཏེ། མི་མཐོང་བ་ཞེས་བཀའ་སྩལ་གྱི་མིག་བཙུམས་པ་དང་། དམུས་ལོང་ལ་སོགས་པ་ལྟ་བུ་རྐྱེན་མ་ཚང་བ་དང་། ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པས་མི་མཐོང་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ།།”56ཞེས་དང་། 《རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་ལ་འཇུག་པའི་གཟུངས་》ལས། “ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པས་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་མཚན་མ་སྤོང་ངོ་ཞེས་གསུངས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བརྟགས་ན་མི་དམིགས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ། དེར་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པར་དགོངས་ཀྱིས། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་མེད་པ་ཙམ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ།57 ཞེས་དང་། “འདི་ལྟར་གང་གི་ཚེ་རྣལ་འབྱོར་པས་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བརྟགས་ན་དངོས་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་གང་ཡང་མི་དམིགས་པ་དེའི་ཚེ་དེ་ལ་དངོས་པོར་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཉིད་མི་འབྱུང་བ་ཉིད་དོ།།”58ཞེས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་དཔྱོད་པའི་རིགས་པས་ཆོས་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པར་གཏན་ལ་དབབ་པར་བྱ་བ་དང་། ཇི་ལྟར་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་དོན་དེ་ལ་སེམས་མཉམ་པར་འཇོག་པ་ནི་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་ཞུགས་པ་ཡིན་ཞིང་། 《མདོ་》ལས་“མཐོང་བ་མེད་པ་ནི་མཐོང་བ་དམ་པའོ་” ཞེས་གསུངས་པའི་དགོངས་པའང་མིག་བཙུམས་པ་དང་དམུས་ལོང་གིས་གཟུགས་སོགས་ཅི་ཡང་མི་མཐོང་བ་ལྟར་བསྒོམ་པའི་དོན་གཏན་མ་ཡིན་པར། མཐར་ཐུག་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་བཏགས་དོན་བཙལ་ན་རང་གི་ངོ་བོས་གྲུབ་པའི་དོན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་བས། དེ་ལྟར་མི་དམིགས་པ་ནི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་གནས་ལུགས་དོན་དམ་པ་མཐོང་བ་ཡིན་པར་སྟོན་པས་བཀའ་སྩལ་བ་སྟེ། དེའི་ཚེ་དངོས་པོར་བདེན་པར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་འབྱུང་བར་མི་འགྱུར་བར་གསུངས་པས། ཤེར་མདོ་དང་འཕགས་པ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་དབུ་མའི་གཞུང་དང་དཔལ་ལྡན་ཟླ་བའི་《འཇུག་པ་རྩ་འགྲེལ་》སོགས་ལས་འབྱུང་བ་ལྟར་ཐོས་བསམ་གྱི་དུས་སུ་ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་མ་གྲུབ་རིགས་པས་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ནས་བདེན་མེད་དུ་སྟོང་ཆམ་གྱིས་སོང་བ་དེའི་ངང་དུ་སེམས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཉམ་པར་འཇོག་དགོས་པ་ལས། གཞུང་དོན་ལ་ཐོས་བསམ་ཅི་ཡང་མི་བྱེད་པར་དང་པོ་ནས་སེམས་ཕྱི་རོལ་ཏུ་འཕྲོ་བ་ཙམ་བཀག་པས་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པར་གཏན་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སེམས་ཡོད་ན་དམིགས་པའང་ཡོད་དགོས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དམིགས་པ་མེད་པར་སེམས་མི་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ།། དེ་ལྟར་ན་དམིགས་མེད་སྒོམ་པར་བྱེད་ཅེས་པ་ཚིག་གི་འཁྲི་བ་ངེས་པར་གཅོད་དགོས་ཏེ། སྤྱིར་བསྒོམ་བྱ་མེད་པར་ཇི་ལྟར་སྒོམ་པར་བྱེད། ཡིད་བྱེད་བཀག་པ་ཙམ་ཆོས་ཉིད་བསྒོམ་པར་འདོད་ན་ནི་བརྒྱལ་བ་དང་གཉིད་ལོག་པའི་གནས་སྐབས་སུའང་སྟོང་ཉིད་སྒོམ་པར་ཐལ་བ་དང་། གཞན་ས་རྡོ་བྲག་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཆོས་ཉིད་སྒོམ་པར་ཐལ་བ་བཟློག་ཏུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རྟོག་པ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ།། ཇི་སྐད་དུ། དྲན་པ་ཉམས་པས་ཆོས་ཀུན་འཇིག ། ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། དྲན་པ་ཙམ་ཡང་མེད་ན་སེམས་ཤིན་ཏུ་རྨོངས་པར་འགྱུར་བས། ཆོས་ཟབ་མོ་སྟོང་བ་ཉིད་རྟོགས་པར་ག་ལ་འགྱུར། ཡིད་ཀྱིས་ཆོས་ཉིད་བསྒོམ་པར་འདོད་ནས་ཅི་ཡང་ཡིད་ལ་བྱར་མེད་པ་བསྒོམ་པར་བྱའོ་ཞེས་བརྗོད་པ་ནི། དཔེར་ན། ངས་སྨྲ་བ་བཅད་པ་ཡིན་ཞེས་མང་དུ་སྨྲས་ན་ངག་ཤོར་བ་བཞིན་འགལ་འདུ་འབའ་ཞིག་བརྗོད་པ་ཡིན་པས། སློབ་དཔོན་ཀ་ཤཱིའི་《སྒོམ་རིམ་ཐ་མ་》ལས། “དེ་ལྟ་བས་ན་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་སྤོང་བ། ཐོས་པ་ཉུང་བ། བདག་གི་ལྟ་བ་མཆོག་ཏུ་འཛིན་པ། སྐྱེ་བོ་མཁས་པ་ལ་བསྙེན་བཀུར་མ་བྱས་པ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་གསུང་རབ་ཀྱི་ཚུལ་མ་རྟོགས་པ། བདག་ཕུང་བར་བྱས་ནས་གཞན་ཡང་ཕུང་བར་བྱེད་པ་རིགས་པ་དང་ལུང་དང་འགལ་བའི་དུག་གིས་བཏབ་པའི་ཚིག་ནི་མཁས་པ་བདག་ལེགས་སུ་འདོད་པས་ཟས་དུག་ཅན་བཞིན་དུ་རྒྱང་རིང་དུ་ཡོངས་སུ་སྤང་བར་བྱའོ།།”59ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། ཧྭ་ཤང་གིས་ཡིད་བྱེད་ཐམས་ཅད་འགོག་པ་ཉིད་མི་རྟོག་པའི་དོན་དུ་བཀྲལ་བ་ནི་སོ་སོར་རྟོག་པའི་ཤེས་རབ་ཟུར་ཕྱིན་པར་སྤངས་པ་ཡིན་པས། ངེས་དོན་གྱི་གསུང་རབ་དང་དེའི་དགོངས་པ་འགྲེལ་བའི་བསྟན་བཅོས་ཁུངས་ཐུབ་དག་གི་དགོངས་པ་རྨ་མེད་པ་ལས་ཆེས་ཕྱི་རོལ་ཏུ་འཁྱམས་པ་ཡིན་པར་ལུང་དང་རིགས་པས་གྲུབ་པས། ཚུལ་འདི་ཞིབ་ཏུ་ཤེས་འདོད་པས་སྒོམ་རིམ་གསུམ་ལ་དངོས་སུ་བལྟ་བར་བྱའོ།།
གསུམ་པ། ཧྭ་ཤང་གིས་སྦྱིན་སོགས་ཐབས་ཀྱི་ཆ་སྤངས་པར་བསྟན་པ།
《རྦ་བཞེད་》ལས། “ལུས་ངག་གི་ཆོས་སྤྱོད་དགེ་བ་བྱས་པས་སངས་མི་རྒྱ། དྲན་པ་མེད་ཀྱང་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པ་སྒོམ་པས་སངས་རྒྱ་ཟེར་ནས། སྒོམ་བསླབ་པས། བོད་རིམ་གྱིས་ཁོའི་ཆོས་ལ་སློབ། བསམ་ཡས་མཆོད་པ་འཕྲོ་བཅད། སློབ་གཉེར་དང་ལུས་ངག་གི་འཕྲོ་བཅད།།” ཅེས་དང་། “སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་བཅུ་སྤྱོད་པ་ནི་སྐྱེ་བོ་དགེ་བའི་འཕྲོ་མེད་པ་བློ་ཞན་པ་དབང་པོ་རྟུལ་བོ་རྣམས་ལ་བསྟན་པ་ཡིན། སྔོན་སྦྱངས་པ་དབང་པོ་རྣོན་པོ་དག་ལ། སྤྲིན་དཀར་ནག་གང་གིས་ཀྱང་ཉི་མ་སྒྲིབ་པ་ལྟར་དགེ་སྡིག་གཉིས་ཀས་སྒྲིབ་པས། ཅི་ཡང་མི་སེམས་མི་རྟོག སྤྱོད་པ་ནི་མི་དམིགས་པའོ།། ཅིག་ཅར་དུ་འཇུག་པ་ནི་ས་བཅུ་པ་དང་འདྲའོ་གསུངས།”60 ཞེས་བརྗོད་པ་ལས་ཧྭ་ཤང་གིས་སྦྱིན་སོགས་ཐབས་ཀྱི་ཆ་སྤངས་པའི་ཚུལ་རྟོགས་ནུས་ཤིང་། ཁོང་གིས་རྒྱ་ཆེན་སྤྱོད་པའི་ཕྱོགས་ལ་སྐུར་བ་མི་བཟད་པ་བཏབ་པའང་གཞིའི་གནས་ལུགས་གཏན་ལ་འབེབས་ཚུལ་ལ་མགོ་འཐོམས་པའི་དབང་གིས་དེ་ལྟར་སྨྲས་པ་ཡིན་ཏེ། བདེན་མེད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པ་ལྟ་ཞོག་སྟོང་ཉིད་དོན་སྤྱིའི་ཚུལ་གྱིས་རྟོགས་པའི་གང་ཟག་ཡིན་ནའང་དེ་འདྲའི་ལོག་རྟོག་འབྱུང་བའི་གནས་མེད་དེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་བསྐྱེད་བྱ་སྐྱེད་བྱེད་དང་། ལས་གསོག་པ་པོ། རྣམ་སྨིན་གྱི་འབྲས་བུ་མྱོང་བ་པོ་སོགས་རྒྱུ་འབྲས་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་རྣམ་བཞག་ཐམས་ཅད་བསླུ་མེད་བསྙོན་མེད་དུ་འབྱིན་པ་དང་། ཆོས་རྣམས་རྟེན་ནས་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པ་ཡིན་པས། འཁོར་འདས་ཀྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པར་རྟོགས་ཚེ་གཞན་ལ་ལྟོས་མི་དགོས་པར་བློ་དེ་ཉིད་ཀྱི་སྟོབས་ཀྱིས་བྱ་བྱེད་རྒྱུ་འབྲས་སོགས་མི་བསླུ་བའི་ཚུལ་ལ་ངེས་པ་ལྷང་གིས་འདྲེན་པ་དང་། ཆོས་རྣམས་རྟེན་ནས་འབྱུང་བར་རྟོགས་པའི་བློ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པའི་ཚུལ་ལ་ངེས་པ་གཏིང་ཚུགས་པ་རྙེད་པར་འགྱུར་བས། ཆོས་ཉིད་ལ་ངེས་པ་ཇི་ཙམ་རྙེད་པ་དེ་ཙམ་གྱིས་དགེ་སྡིག་དང་། ལས་འབྲས། བྱམས་སྙིང་རྗེ་སོགས་རྒྱུ་རྐྱེན་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་རྣམ་བཞག་ལ་ངེས་པ་སྟེར་ཚབས་ཆེ་བ་དང་། ཆོས་ཐམས་ཅད་རྟོག་པས་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་ངེས་པ་ཇི་ཙམ་རྙེད་པ་དེ་ཙམ་གྱིས་ཅང་མེད་ཆད་སྟོང་ཙམ་མིན་པར་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི་སྟོང་པ་ལ་གོ་བ་ཕུ་ཐག་ཆོད་པ་ཞིག་འདྲོངས་པར་འགྱུར་ཞིང་། སྣང་སྟོང་གཉིས་གཅིག་གྲོགས་སུ་གཅིག་འགྲོ་བའི་སྣང་སྟོང་དབྱེར་མེད་ཀྱི་དབུ་མའི་ལམ་བཟང་རྙེད་པར་འགྱུར་བ་གདོན་མི་ཟ་བས། རྟེན་འབྱུང་སྟོང་པ་དང་སྟོང་པ་རྟེན་འབྱུང་གི་དོན་དུ་རྟོགས་ན་སྦྱིན་སོགས་སྤྱོད་ཕྱོགས་སྤོང་བའི་ངན་རྟོག་ཐ་ཆད་དེ་ལྟ་བུ་གཏན་ནས་འབྱུང་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། རྗེ་བཙུན་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱིས་རྗེ་བླ་མ་ལ། “སྣང་སྟོང་གཉིས་ལ་ཉེ་རིང་བྱེད་མི་ཉན། ཁྱད་པར་དུ་སྣང་བ་ལ་རྩིས་སུ་བྱེད་དགོས་”ཞེས་གདམས་པ་དང་། སྔོན་ཆད་འགའ་ཞིག་གིས་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པར་ཆད་ལྟ་བ་ཞེས་སྐུར་བ་བཏབ་པས། རྗེ་བཙུན་གྱི་ཞལ་ནས། “ང་ཆད་མ་ཆད་སྤྱོད་པ་ལ་ལྟོས་དང་”གསུངས་པ་དང་།《བྱང་ཆུབ་སེམས་འགྲེལ་》ལས། “ཆོས་རྣམས་སྟོང་པ་འདི་ཤེས་ནས།། ལས་དང་འབྲས་བུ་བརྟེན་པ་གང་།། ངོ་མཚར་བས་ཀྱང་འདི་ངོ་མཚར།། རྨད་བྱུང་བས་ཀྱང་འདི་རྨད་བྱུང་།།”61ཞེས་གསུངས་པས། ལྟ་བའི་གནད་ལེགས་པར་འཕྲིག་ཚུད་པ་ལ་སྣང་སྟོང་གཉིས་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་གོ་བ་སྟེར་ལུགས་རྨ་ཐོག་ཏུ་གཙག་བུ་ཐེབས་པ་ལྟར་མཐའ་ཆོད་པར་རྟོགས་དགོས་པ་སྨོས་མ་དགོས་སོ།། དེས་ན་ཧྭ་ཤང་གིས་སྤྱོད་ཕྱོགས་སྤང་དགོས་པར་བསྟན་པའང་《འཕགས་པ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་ལ་འཇུག་པའི་མདོ་》ལས། “སྦྱིན་པ་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་ལ་དཔྱོད་པ་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་མཚན་མའི་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པས་ཡོངས་སུ་སྤོང་”བར་གསུངས་པ་དང་། 《ཡུམ་འབུམ་པ་》ལས་“ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་འདིར་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཐམས་ཅད་འདུས་”པར་གསུངས་པའི་ལུང་གི་དོན་ལ་འཁྲུལ་ནས་སྦྱངས་པ་སྔོན་སོང་གི་དབང་རྣོན་གྱིས་སྤྱོད་ཕྱོགས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་སྤངས་ཏེ་མི་རྟོག་པ་གཅིག་པུ་བསྒོམས་པས་འཚང་རྒྱ་བར་འདོད་པ་སྟེ། 《ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་གནའ་བོའི་བོད་ཡིག་ཤོག་དྲིལ་》ཞེས་པ་ལས། “༄ ། : ། མཁན་པོ་མ་ཧ་ཡན་གྱྀས།། བསམ་བརྟན་མྱྀ་རྟོག་པའྀ་ནང་དུ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིནད་པ་དྲུག་དང་། བཅུ་བཤད་པའྀ་མདོ།། མྱི་རྟོག་པ་ལ་ཞུགས་པའྀ་ཚེ།། ཁམས་གསུམ་ཡོངསུ་བཏང་བས་ན།། སྦྱིན་པ་ཆེན་པོ་ཡང་རྫོགས་སོ།། མྱི་རྟོག་པ་ལ་ཞུགས་པའྀ་ཚེ་སྒོ་གསུམ་གྱི་ཉེས་པ་མྱི་འབྱུང་བས་ན། ཚུལ་ཁྲིམས་ཆེན་པོ་ཡང་རྫོགས་སོ།། མྱི་རྟོག་པ་ལ་ཞུགས་པའྀ་ཚེ་སེམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་མྱི་འབྱུང་བར་བཟོད་པས་ན། །བཟོད་པ་ཆེན་པོ་ཡང་རྫོགས་སོ།། མྱི་རྟོག་པ་ཆུ་བོ་རྒྱུན་བཞིན་བར་མ་བཅད་པས་ན།། བརྩོན་འགྲུས་ཆེན་ཡང་རྫོགས་སོ།། མྱི་རྟོག་པ་ཏིང་ངེ་འཛིན་ཡིན་བས་ན།། ཏྀང་ངེ་འཛིན་ཆེན་པོ་ཡང་རྫོགས་སོ།། མྱི་རྟོག་པ་ཉིད་ཤེས་རབ་སྟེ།།འཇྀག་རྟེན་ལས་འདས་པའྀ་ཡེ་ཤེས་སུ་གྱུར་པས་ན།། ཤེས་རབ་ཆེན་པོ་ཡང་རྫོགས་སོ།། མྱི་རྟོག་པ་ཉྀད་བླ་ན་མྱེད་པའི་གནས་སུ་འགྲོ་བའི་ཐབས་ཡིན་བས་ན།ཐབས་ཆེན་པོ་ཡང་རྫོགས་སོ།། མྱི་རྟོག་པ་ལ་ཞུགས་པའྀ་ཚེ། ཁམས་གསུམ་ཟྀལ་གྱིས་ནོན་པས་ན། སྟོབས་ཆེན་པོ་ཡང་རྫོགས་སོ།། མྱྀ་རྟོག་པ་ཉིད་སྨོན་ལམ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའྀ་སྨོན་ལམ་ལ་འཛུད་པར་སྨོན་པས་ན།། སྨོན་ལམ་ཆེན་པོ་ཡང་རྫོགས་སོ།། མྱི་རྟོག་པ་ཉྀད་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའྀ་དབྱིངས་ཡིན་བས་ན།། ཡེ་ཤེས་ཆེན་པོ་ཡང་རྫོགས་སོ།།”62ཞེས་འབྱུང་བར་བརྟགས་ན། ཧྭ་ཤང་གིས་མི་རྟོག་པའི་ནང་དུ་ཕར་ཕྱིན་དྲུག་འདུས་པར་འདོད་པས། སྦྱིན་པའི་ཕར་ཕྱིན་སོགས་རེ་རེ་ལ་ཆེད་དུ་འབད་ནས་སྤྱོད་མི་དགོས་པར་མི་རྟོག་པ་ཁོ་ན་བསྒོམས་པས་ཕར་ཕྱིན་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱི་གོ་ཆོད་པར་འདོད་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ་ཞིང་། མདོ་ལས་ཕར་ཕྱིན་རེ་རེའི་ནང་དུ་དྲུག་དྲུག་འདུས་པར་གསུངས་ནའང་། སྦྱིན་སོགས་ཕར་ཕྱིན་ལྔའི་དོད་དུ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་གཅིག་པུ་ཉམས་སུ་བླངས་པས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་ལམ་གྱི་བགྲོད་པ་མཐར་ཕྱིན་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། ཤེར་ཕྱིན་གཅིག་པུ་བསྒོམས་པས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་འགྱུར་ན་ཉན་རང་དགྲ་བཅོམ་པ་རྣམས་ཀྱང་ཐེག་ཆེན་འཕགས་པར་འགྱུར་ཏེ། ཆོས་ཉིད་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པ་ལ་མཉམ་པར་འཇོག་པ་ཙམ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་དང་། 《བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོས་ཞུས་པའི་མདོ་》ལས། “བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་སྡུད་པར་འགྱུར་བའི་ཆོས་གཅིག་སྟེ། ཆོས་གཅིག་པུ་གང་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བརྗེད་པ་མེད་ཅིང་བག་ཡོད་པ་སྟེ། བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་འདི་ནི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་སྡུད་པར་འགྱུར་བའི་ཆོས་གཅིག་གོ།”ཞེས་དང་། དེ་ཉིད་ལས། “བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ། ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་བའི་གང་ཟག་འཁོར་བས་འཇིགས་སྐྲག་པ་སྲིད་པ་ལ་ཀུན་ཏུ་འབར་བར་བལྟ་སྟེ། སེམས་ཅན་རྣམས་ཡལ་བར་བོར་ནས་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་བྲལ་ཏེ།” 63ཞེས་དང་། 《དབུ་མ་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ་》ལས། “ཉན་ཐོས་ཐེག་པ་དེ་ལས་ནི།། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྨོན་ལམ་དང་།། སྤྱོད་པ་ཡོངས་བསྔོ་མ་བཤད་དེ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ག་ལ་འགྱུར།། བྱང་ཆུབ་སྤྱོད་པ་གནས་པའི་དོན།། མདོ་སྡེ་ལས་ནི་བཀའ་མ་སྩལ། ཐེག་པ་ཆེ་ལས་བཀའ་སྩལ་པ།། དེ་ཕྱིར་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བཟུང་།།”64ཞེས་མདོ་སྡེ་དང་བསྟན་བཅོས་ཚད་ལྡན་དག་ལས་ཐེག་ཆེན་དང་ཐེག་དམན་གྱི་ཁྱད་པར་བསྟན་པ་དང་ཡང་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ།། ཧྭ་ཤང་གིས་སྤྱོད་ཕྱོགས་སྤོང་དགོས་པར་འདོད་པའི་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ཁུངས་གཞན་ཞིག་གི་ཕུང་བོ་གསུམ་པའི་མདོ་སོགས་ལས་སྦྱིན་པ་སོགས་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་དང་དམིགས་པ་དང་བཅས་པས་སྤྱོད་པ་བདུད་ལས་སུ་བཤད་ནས་སྤང་དགོས་པར་བསྟན་པ་ལ། ཧྭ་ཤང་གིས་སྤྱིར་སྦྱིན་པ་སོགས་དགེ་བ་ལ་སྤྱོད་པ་མཚན་འཛིན་དུ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་བཟུང་ནས་མངོན་པར་ཞེན་པ་མེད་པ་དང་དམིགས་མེད་ཅེས་པའི་དོན་སྦྱིན་སོགས་དགེ་བ་རྣམས་གཏན་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པ་དང་མི་སྤྱོད་པའི་དོན་དུ་བཟུང་ནས་ནན་བཤད་མང་དུ་བྱས་པར་སྣང་སྟེ། མདོའི་དགོངས་པ་དངོས་ནི་བདེན་འཛིན་གྱིས་བཅིངས་པའི་སྦྱིན་སོགས་ལ་མི་སྤྱོད་པར་གསུངས་པ་ཡིན་གྱི། སྤྱིར་སྦྱིན་སོགས་དགེ་བ་ལ་མི་སྤྱོད་པར་བསྟན་པ་གཏན་མ་ཡིན་ཏེ། མཚན་འཛིན་གྱིས་ཀུན་ནས་བསླངས་པའི་སྦྱིན་པ་ནི་འཁོར་བའི་ལོངས་སྤྱོད་འཕེལ་བའི་རྒྱུར་འགྱུར་བ་ལས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་རྒྱུར་མི་རུང་བས་འཇིག་རྟེན་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡིན་ལ། སྦྱིན་པའི་འཁོར་གསུམ་དག་ལ་བདེན་མེད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཟིན་པ་ནི་ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཐོབ་པའི་རྒྱུར་འགྲོ་བས་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་སྦྱིན་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡིན་པ་དེ་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཕྱེ་ནས་གསུངས་པ་ཧྭ་ཤང་གིས་མ་དགོངས་པར་ཟད་དེ། ཐེག་ཆེན་རིགས་ཅན་གྱི་བསྒྲུབ་བྱ་གཙོ་བོ་མི་གནས་པའི་མྱང་འདས་ཡིན་པས། འཁོར་བའི་མཐར་ལྷུང་བ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་འགོག་པ་དང་། ཞི་བའི་མཐར་ལྷུང་བ་སྦྱིན་སོགས་སྤྱོད་ཕྱོགས་ཀྱིས་འགོག་དགོས་ཤིང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་གཉིས་སྒྲུབ་པའི་ཐབས་ཀྱང་གཟུགས་སྐུ་འགྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་གཙོ་བོ་རྒྱ་ཆེ་བའི་ལམ་སྦྱིན་སོགས་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་དང་། ཆོས་སྐུ་འགྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་གཙོ་བོ་ཟབ་མོའི་ལམ་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་ཉིད་ཡིན་པས། ཐབས་ཤེས་ཕྱོགས་རེ་བ་རྒྱུ་མཚན་མ་ཚང་བས་སྐུ་གཉིས་ཐོབ་པར་གཏན་མི་ནུས་ཤིང་། ཐབས་ཤེས་ཡ་མ་བྲལ་བའི་སྒོ་ནས་ཐེག་ཆེན་གྱི་སྤྱོད་པ་མཐར་ཕྱིན་པས་ད་གཟོད་རང་དོན་ཆོས་སྐུ་དང་གཞན་དོན་གཟུགས་སྐུ་གཉིས་ཐོབ་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་སོ་སོ་བ་ལས་འབྲས་བུ་སོ་སོ་བ་འབྱུང་བ་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ།། དེ་ལྟར་ན་ཧྭ་ཤང་གིས་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་གཅིག་པུ་བསྒོམས་པས་ཆོག་པར་འདོད་པའང་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་ཀྱི་དགོངས་པ་གཏན་མ་ཡིན་ཏེ། 《རྣམ་པར་འཐག་པའི་བསྡུས་པའི་མདོ་》ལས། “བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ཡང་དག་པར་སྒྲུབ་པ་འདི་ནི་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ཕྱིར་ཡིན་ན། དེ་ལ་མི་བླུན་པོ་དེ་དག་འདི་སྐད་དུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཁོ་ན་ལ་བསླབ་པར་བྱ་ཡི། ཕ་རོལ་དུ་ཕྱིན་པ་ལྷག་མ་རྣམས་ཀྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ་ཞེས་ཟེར་ཞིང་། དེ་དག་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་གཞན་དག་ལ་སུན་འབྱིན་པར་སེམས་སོ། །”ཞེས་པ་ནས། “དེ་ལ་མི་བླུན་པོ་དེ་དག་འདི་སྐད་དུ། ཚུལ་གཅིག་ཁོ་ནས་བྱང་ཆུབ་སྟེ་འདི་ལྟ་སྟེ་སྟོང་བ་ཉིད་ཀྱི་ཚུལ་གྱིས་སོ་ཟེར་ཏེ་དེ་དག་ནི་སྤྱོད་པ་ཡོངས་སུ་མ་དག་པར་འགྱུར་རོ།།”65ཞེས་དང་། 《ཤེར་ཕྱིན་ཁྲི་པ་》ལས། (བམ་པོ་སུམ་བཅུ་བར་)“རབ་འབྱོར། དེ་ལྟ་བས་ན། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོས་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕ་རོལ་དུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ལ་སྤྱོད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ཡིན་ནོ།།”ཞེས་པ་ནས།“དེ་ལ་སྤྱོད་པ་ནི་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་ལས་ཡོངས་སུ་ཉེས་པར་མི་འགྱུར་རོ།།”66ཞེས་དང་། 《དྲི་མེད་གྲགས་པས་བསྟན་པའི་མདོ་》ལས། “ཐབས་ཀྱིས་མ་ཟིན་པའི་ཤེས་རབ་ནི་འཆིང་བའོ།། ཐབས་ཀྱིས་ཟིན་པའི་ཤེས་རབ་ནི་ཐར་བའོ།། ཤེས་རབ་ཀྱིས་མ་ཟིན་པའི་ཐབས་ནི་འཆིང་བའོ།། ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཟིན་པའི་ཐབས་ནི་ཐར་བའོ།།”67ཞེས་གསུངས་པ་སོགས་ཀྱིས་ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ནའི་ལྟ་དགོངས་འཁྲུལ་ཚབས་ཆེ་བར་གྲུབ་སྟེ། སྦྱིན་སོགས་སྤྱོད་པ་ཁྱད་དུ་བསད་པས་སྐུར་འདེབས་ཀྱི་མཐར་ལྷུང་བ་དང་། མདོ་ལས་མི་རྟོག་པར་གསུངས་པ་ལ་ཚིག་གི་འབྲུ་སྣོན་ཡེ་མ་ཐེབས་པར་དོན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་བཟུང་བས་ལྟ་བ་ནོར་བ་སྟེ་ལྟ་སྤྱོད་གཉིས་ཀར་འཁྲུལ་སྐྱོན་ཐེབས་འདུག ཧྭ་ཤང་གིས་མཆོག་གསུམ་སྐྱབས་གནས་ཡང་དག་ཏུ་ཁས་ལེན་པས་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པ་ཡིན་ཀྱང་། ཁོང་གི་འདོད་ཚུལ་རང་སྡེའི་གྲུབ་མཐའ་སྨྲ་བ་བཞིའི་གང་གི་ལུགས་ཀྱང་མིན་པས། ཐར་བ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དོན་དུ་གཉེར་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཉམས་སུ་བླང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མཁས་གྲུབ་སྨྲ་བའི་ཉི་མས། “ དེ་ཡང་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་བསྟན་པ་ལ་བདག་མེད་ཁས་ལེན་པའི་གྲུབ་མཐའ་བཞིར་ངེས་ཀྱི། བཞི་བོ་གང་དང་ཡང་མི་མཐུན་པའི་བདག་མེད་པའི་ལྟ་བ་དང་དེ་ཉིད་གོམས་པར་བྱེད་པའི་རྣམ་བཞག་སུ་ཞིག་གིས་སྨྲས་སུ་ཟིན་ཀྱང་། རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་ལས་ཕྱི་རོལ་ཏུ་གྱུར་བར་བརྗོད་པར་བྱའི། མཁས་པ་དགྱེས་པའི་ལམ་དུ་བློ་གྲོས་དང་ལྡན་པ་དག་གིས་ཡིད་ཆེས་པར་བྱ་བ་མིན་ནོ།།”68ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ།།
མཇུག་བསྡུ་བའི་གཏམ།
ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ན་བོད་དུ་བྱོན་ནས་ལྟ་བ་དེ་འདྲ་སྤེལ་བར་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱིས་སློབ་དཔོན་ཀ་མ་ལ་ཤཱི་ལ་སྤྱན་དྲངས་ཏེ་ལུང་རིགས་རྣམ་དག་གི་ལམ་ནས་དེའི་ལྟ་བ་སུན་ཕྱུང་པ་དང་། སྒོམ་རིམ་གསུམ་སོགས་མཛད་ནས་བསྟན་པ་ལ་དག་ཐེར་མཛད། སྔ་ཕྱིར་བྱོན་པའི་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྦྱར་བའི་ལོ་རྒྱུས་བསྟན་བཅོས་རྣམས་སུ་ཧྭ་ཤང་གི་ལྟ་བའི་འདོད་ཚུལ་ལས་འཕྲོས་པའི་གསུང་སྒྲོས་མི་ཉུང་བ་ཙམ་བཞུགས་ནའང་། ཧྭ་ཤང་གི་ལྟ་བའི་བཞེད་སྲོལ་ལ་གོ་སྦོམ་ཚིག་སྤྱི་ཙམ་དུ་མ་སོང་བར་མདོ་རྒྱུད་རྣམ་དག་ལ་ཁུངས་གཏུགས་ཏེ་རིགས་པ་དྲི་མ་མེད་པས་བརྟག་དཔྱད་ལྷུས་ཐིངས་པ་མཛད་དེ་ལེགས་ཉེས་ཀྱི་རུ་ཤན་གསལ་བར་འབྱེད་རྒྱུ་ནི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་བར་མཐོང་སྟེ། བསྟན་པའི་སྙིང་པོ་མ་ནོར་བར་ཉམས་སུ་ལེན་པ་ལ་ཐོས་བསམ་གྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ལྟ་བ་མ་འཁྲུལ་བ་རྙེད་པ་ངེས་པར་སྔོན་དུ་འགྲོ་དགོས་ཏེ། ལམ་དུས་ཀྱི་ལྟ་བ་ནོར་བས་མུན་ནག་མདའ་འཕེན་ལྟར་དོན་གྱི་གནད་ལ་ནམ་ཡང་རེག་པར་མི་འགྱུར་བས། མ་བརྟག་མ་དཔྱད་པར་མཐོང་ཚད་མིག་བཙུམས་ཏེ་ཅི་དགར་སྤྱོད་པ་ནི་བསམ་བཞིན་རང་ཉིད་བསླུས་པ་ཡིན་པས། ཕྱི་རབས་ཐུབ་པའི་རྗེས་འཇུག་རྣམས་ཀྱིས་དབང་རྣོན་ཆོས་ཀྱི་རྗེས་འབྲང་གི་རྣམ་ཐར་བསྐྱང་བར་བྱ་རྒྱུ་ནི་གནད་ཀྱི་དམ་པ་ཡིན་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་འདིར་ཡང་ཆགས་སྡང་རྨོངས་གསུམ་གྱི་ཚུལ་མིན་ཡིད་བྱེད་རིང་དུ་སྤངས་ཏེ་རྒྱབ་རྟེན་གྱི་ལུང་དང་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པ་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་སྒོ་ནས་ཧྭ་ཤང་མ་ཧཱ་ཡ་ནའི་ལྟ་དགོངས་ལ་གཟུ་བོའི་བློས་ཅུང་ཟད་དཔྱད་ཁུལ་བགྱིས་པའང་བདེན་དོན་འཚོལ་བ་ལ་བྱིས་བློ་ངལ་བར་བྱས་པ་ཡིན་པས། འདིར་བྲིས་ཉེས་བཤད་གང་མཆིས་ཤེས་རབ་ཀྱི་རྩལ་མཁའ་ལྟར་ཡངས་པའི་དྲན་དབང་རྣམས་ཀྱིས་སྐྱོན་འདོན་འཁྲུལ་སེལ་མཛུབ་བཙུགས་སུ་གནང་བར་གསོལ་ལོ།།
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།
① 60 《དབའ་བཞེད་བཞུགས་སོ》 (གངས་ཅན་རིག་བརྒྱའི་སྒོ་འབྱེད་འཕྲུལ་གྱི་ལྡེ་མིག དེབ་ལྔ་དྲུག་པ། ） བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2010ལོ། P222. P222
② 《བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང》 ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོ། P190
③《 བོད་ཀྱི་དེབ་ཐར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1981 ལོ། P66
④⑥⑦⒁《བཀའ་ཐང་སྡེ་ལྔ་》 སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ། P910, P912, P902, P912
⑤25《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན》(སྟོད་ཆ)མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1985ལོ། P383. P386
⑧22 《ཐུའུ་བཀྭན་གྲུབ་མཐའ》 P437. P438. ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1985ལོ།
⑨⒀《中国佛教史》(第二卷)P318,P287, 中国社会科学出版社,1984年7。
⑩《ཆོས་འབྱུང་དཔག་བསམ་ལྗོན་བཟང》ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992 ལོ། P936
⑾《中国佛教学源流略讲》中华书局,1979 年, P318, P313, P329.
⑿《རྒྱ་ནག་ཆོས་འབྱུང》མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1998 P52
⒂《དབུ་མ་རྩ་བའི་ཚིག་ལེའུར་བྱས་པ་ཤེས་རབ་ཅེས་བྱ་བ་》 (དབུ་མ་རིགས་ཚོགས་དྲུག) སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་ཤིང་དཔར། P1
16 64 《རྒྱལ་པོ་ལ་གཏམ་དུ་བྱ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཕྲེང་བ》(དབུ་མ་རིགས་ཚོགས་དྲུག ) སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་ཤིང་དཔར།P1, P58, P59
17《མངོན་རྟོགས་རྒྱན་དང་དབུ་མ་འཇུག་པའི་རྩ་བ་》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོ། P99
18《དབུ་མ་བཞི་བརྒྱ་བའི་རྒྱ་ཆེར་འགྲེལ་བ》(དབུ་མ། ཡ་པོད) སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ། P402
19《སྟོང་ཉིད་བདུན་བཅུ་བ་བཞུགས་སོ》(དབུ་མ་རིགས་ཚོགས་དྲུག ) སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་ཤིང་དཔར། P35
21 《ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་རྗེ་འཇིགས་མེད་རིགས་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ》 མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2007ལོ། P201
22 24 26 《གནས་ལུགས་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་ཅེས་བྱ་བ》སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ། P3. P12. P12
23 《མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་མགུར》 མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1981 ལོ། P482
25 57 58 《སྒོམ་རིམ་དང་པོ》 (བསྟན་འགྱུར། ཀི་པོད། ཁྲུ་ཚད་མ། ）成都郫县印刷厂,P66,P67,P69
27 《གནས་ལུགས་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་ཀྱི་རང་འགྲེལ》སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ། P186
28 《དབུ་མའི་སྟོང་ཐུན་སྐལ་བཟང་མིག་འབྱེད》སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་ཤིང་དཔར། P161
30 59《སྒོམ་རིམ་ཐ་མ》(བསྟན་འགྱུར། ཀི་པོད། ཁྲུ་ཚད་མ།)成都郫县印刷厂,P123,P122
31《བྱང་ཆུབ་ལམ་རིམ་ཆེན་མོ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1985ལོ། P74
32 49《སྔགས་རིམ་ཆེན་མོ་》 མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1995 ལོ། P121
33 51 52《ངེས་དོན་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་རྒྱ་གཞུང》(གླེགས་བམ་དང་པོ)སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2009 ལོ། P260. P109, P239
35《ས་པཎ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་གསུང་འབུམ》 (གླེགས་བམ་གསུམ་པ) བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992 ལོ། P8636《སྤྱོད་འཇུག་རྩ་འགྲེལ་བཞུགས་སོ》 མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1995ལོ། P86
37 38 39 40 42 45 46 67 《བཀའ་འགྱུར་ཀློག་སྐབས་དྲན་གསོའི་བྲིས་དེབ》མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2006ལོ། P27, P264, P417, P289, P182, P336, P406, P59
41《བཟང་སྐྱོང་གིས་ཞུས་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་མདོ》 (མདོ་སྡེ། ན་པོད) སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ། P86
43 44 《འཕགས་པ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཁྲི་པ》 (ཤེར་ཁྲི། ང་པོད) སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་། P214. P516
47 《ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་སྡུད་པ》(ཤེས་རབ་སྣ་ཚོགས། ཀ་པོད) སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་། P6
48《བེའུ་བུམ་སྔོན་པོའི་རྩ་འགྲེལ》(གངས་ཅན་རིག་བརྒྱའི་སྒོ་འབྱེད་འཕྲུལ་གྱི་ལྡེ་མིག དེབ་བཅུ་དྲུག་པ)མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1994 ལོ། P28
50 《ངེས་དོན་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་རྒྱ་གཞུང》(གླེགས་བམ་བཞི་བ)སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2009 ལོ། P53
53 《ངེས་དོན་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་རྒྱ་གཞུང》(གླེགས་བམ་གསུམ་པ)སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2009 ལོ། P280
54 55《ཅིག་ཅར་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་བསྒོམ་དོན》( བསྟན་འགྱུར། ཀི་པོད། ཁྲུ་ཚད་མ། ) 成都郫县印刷厂, P15, P16
61《བྱང་ཆུབ་སེམས་འགྲེལ》(བསྟན་འགྱུར། ངི་པོད)སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ། P82
62 《ཏུང་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་གནའ་བོའི་བོད་ཡིག་ཤོག་དྲིལ》མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1983ལོ། P221
63 《བཀའ་འགྱུར་ནང་གི་ལུང་ཚིག་གལ་ཆེན་སྐོར་ཁོལ་བུར་བཏོན་པ་རིན་ཆེན་སྒྲོན་མེ》(རྗེ་ལམ་རིམ་པའི་གསུང་འབུམ་པོད་གསུམ་པ)ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997 ལོ། P22
65 《འཕགས་པ་རྣམ་པར་འཐག་པ་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པའི་མདོ》 (མདོ་སྡེ། ཛ་པོད) སྡེ་དགེའི་པར་ཁང་། P365
