[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།］དཔྱད་རྩོམ་འདིར་ཁོ་བོས་སྔ་རབས་མཁས་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་རྩད་འཚོལ་བྱས་ལ། ལྷག་པར་དུ་སྦི་ཏི་རྟ་པོ་དགོན་ནས་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་དང་བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་ཀྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ། ཏུང་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ཁྲོད་ཀྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་རྟེན་རྫས་བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་རྙེད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་སོགས་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་ནས་སྐད་བརྡ་རིག་པ་དང་ཡིག་ཆ་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ཤེས་བེད་སྤྱད་ནས་པར་གཞི་མི་འདྲ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་ལོ་ཚིགས་དང་། མི་སྣ། བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མཚན།སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད། བྱེ་ཆེན་དང་བྱེ་འབྲིང་བར་གྱི་ཁྱད་པར། སྒྲ་བསྒྱུར་ལོ་ཙཱའི་ཐབས་ཤེས། གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེ་བོད་དུ་བསྒྱུར་ཆོག་མིན་སོགས་ལ་དཔྱད་བསྡུར་བྱས་ནས་བརྗོད་ཡོད།
[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།] བཀས་བཅད། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས། པར་གཞི། དཔྱད་བསྡུར།
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།] K872“214”
[ཡིག་ཚང་མཚན་བྱང་།] A
[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག] 1002-9060-2014-03-0003-20
དང་པོ། པར་གཞིའི་རིགས་དབྱེ་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་གནས་བབ།
སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ནི་སྤྱི་ལོ་814ལོར་བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་རིང་ལ་བསྒྲིགས་པའི་སཾ་བོད་ཤན་སྦྱར་གྱི་ཆོས་སྐད་ཀྱི་མིང་མཛོད་ཅིག་དང་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་།སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་པོའི་ནང་བཀོད་ཡོད་པའི་མིང་བརྡ་དཀའ་མོའི་རིགས་རྣམས་ཁོལ་ཏུ་ཕྱུང་ནས་འགྲེལ་བ་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཡིན་ལ། འདི་ནི་བཀས་བཅད་གཉིས་པའི་སྐབས་ཀྱི་རྩ་འཛིན་རིང་བཞིན་གྱི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། ཡིག་ཆ་འདིའི་ནང་དུ་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱིས་སྔོན་ལྷ་སྲས་ཡབ་ཀྱི་དགོངས་པ་རྒྱུན་བསྐྱངས་ལ། ཡབ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་སྐབས་སུ་མཛད་པའི་བཀས་བཅད་དང་པོའི་རྨང་གཞི་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་སློབ་དཔོན་ཛི་ན་མི་ཏྲ་དང་སུ་རེནྡྲ་བོདྷི་དང་། ཤཱི་ལེནྡྲ་བོ་དྷི་དང་དཱ་ན་ཤཱི་ལ་དང་། བོད་ཀྱི་མཁན་པོ་རཏྣ་རཀྵི་ཏ་དང་། དྷ་རྨྨ་ཏཱ་ཤཱི་ལ་དང་། ལོ་ཙྪ་བ་མཁས་པར་ཆུད་པ་ཛྙཱ་ན་སེ་ན་དང་། ཛ་ཡ་རཀྵི་ཏ་དང་། མཉྫུ་ཤཱི་ཝརྨ་དང་རེནྡྲ་ཤཱི་ལ་①སོགས་པས་སྔོན་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱུང་གི་ནང་དུ་རྒྱ་བོད་ལོ་པཎ་རྣམས་ཀྱིས་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་ལས་བྱུང་བའི་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ལས་བོད་ཀྱི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་དང་། བསྟན་བཅོས་ཡོད་དོ་ཅོག་ལ་ཞིབ་འཇུག་ནན་ཏན་བྱས་པ་དང་འབྲེལ། བསྒྱུར་ཡིག་རྣམས་ལ་དག་ཞུས་དང་གཞུང་ཚད་བམ་གྲངས་ངེས་པ་བྱས་ནས་སྐད་ཀྱི་དཀར་ཆག་ཏུ་བྲིས་ནས་བཙན་པོའི་སྤྱན་སྔར་རྗེ་བློན་གདན་འཛོམས་པ་ལ་ཞུས་ནས་དམ་ཆོས་བསྒྱུར་བའི་ལུགས་དང་། ཐབས་ཤེས་སོགས་ཇི་ལྟར་བསྒྱུར་དགོས་པའི་ཚུལ་ལ་བཙན་པོས་བཀས་བཅད་དེ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཞེས་པའི་བསྟན་བཅོས་བརྩམས་པ་ཡིན་ལ། ད་ལྟ་ང་ཚོས་མཐོང་ཐུབ་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པར་པར་གཞི་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་མཆིས་ཏེ། སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་སྣ་ཚོགས་ཅོ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས་131b1-160a7བར་དུ་བཀོད་ཡོད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་དང་། ཅོ་ནེ་བསྟན་འགྱུར་ཀྱང་གོང་དང་མཚུངས་བར་སྣ་ཚོགས་ཅོ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས་131b1-160a7བར་དུ་བཀོད་ཡོད། སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར་གྱི་ངོ་དུམ་པའི་འཤོག་གྲངས་1b1-37a4བར་དུ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་བཀོད་ཡོད་ལ། པེ་ཅིན་བསྟན་འགྱུར་པར་མའང་སྣར་ཐང་པར་མ་དང་འདྲ་བར་ངོ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས་1b1--37a4བར་དུ་ཡོད། འཇར་པན་གྱི་བྱང་ཤར་དཀར་ཆག་གི་ཨང་4347ནང་དུ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་བཀོད་ཡོད་ལ།གཞན་ད་དུང་ཕོ་ལྷའི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་དང་ཉེ་བའི་ལོ་དུ་མའི་སྔོན་དུ་བོད་ལྗོངས་རྟེན་རྫས་བཤམས་སྟོན་ཁང་ནས་རྙེད་སོན་བྱུང་བའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མ་ཞིག་དང་། ཁ་བྱང་དུ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་པོའི་འགྲེལ་པ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་བཞུགས་སོ་ཞེས་པའི་ཕྱག་བྲིས་མ་ཞིག་དང་། ཏུན་ཧོང་གཏེར་ཡིག་གི་ptb845ནང་དུ་བཀོད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཁ་ཐོར་མ་ཞིག་དང་། ptb843ནང་དུ་བཀོད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཁ་ཐོར་མ། སྦི་ཏིའི་དྭགས་པོ(རྟ་པོ་)དགོན་ནས་རྙེད་སོན་བྱུང་བའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་སོགས་པར་གཞི་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་མཐོང་ཐུབ་ལ། འདི་ལ་ཕྱི་ནང་གི་མཁས་པ་སོ་སོས་ཞིབ་འཇུག་གི་དཔྱད་འབྲས་ཀྱང་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་སྤེལ་ཡོད་དེ། བསྟན་བཅོས་འདི་རྒྱའི་སྐད་ཡིག་ཏུ་《语合二章》ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད་ལ། འཇར་པན་སྐད་དུ་《二卷本訳語》དང་་་《翻訳名義大集の難語訳》酒井1954、《翻訳語卷第二》སོགས་བསྒྱུར་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཞིབ་འཇུག་གི་སྐོར་ལ་ཐོག་མར་འཇར་པན་དུ་ས་ཁ་ཡིས་(酒井)ལགས་ཀྱིས་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་ནང་དོན་ངོ་སྤྲོད་ཙམ་བྱས་ནས་འགྲེམ་སྤེལ་གནང་ཡོད།② སྤྱི་ལོ་1993ལོར་ཡེ་ཤེས་ཁ་བས་(石川)③འཇར་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ནས་པར་བསྐྲུན་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཡཱ་མཱ་གྷུའུ་ཆིའི་རྫི་ཡིའུ་ཧཱོ་(山口瑞风)④ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་སྐོར་ལ་དཔྱད་རྩོམ་གང་མང་སྤེལ་ཡོད་དེ། སྤྱི་ལོ་1979ལོར་ན་རེ་ཐ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་(成田山佛教研究所)གི་དུས་དེབ་སྟེང་དུ་《སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཞིབ་འཇུག་》ཅེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་ལ། སྤྱི་ལོ་1982ལོར་ཧ་ར་དྷ་ས་ཐོ་རེ་(原田觉)ལགས་ཀྱིས་འཇར་པན་དུ་བོད་རིག་པའི་སློབ་ཚོགས་ཀྱི་(日本西藏学会会报)དུས་དེབ་སྤེལ་ཐེངས་28པའི་སྟེང་དུ་《ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པར་དཔྱད་པ་》ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་འགྲེམ་སྤེལ་གནང་ཡོད། ཡེ་ཤེས་ཁ་བས་(石川)སྤྱི་ལོ་2000ལོར་འཇར་པན་གྱི་《རྒྱ་གར་རིག་པའི་ནང་བསྟན་ཞིབ་འཇུག་》《印度佛教研究》ཅེས་པའི་དུས་དེབ་སྤེལ་ཐེངས་ཨང་55པའི་སྟེང་དུ་《བོད་ལྗོངས་རྟེན་རྫས་བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་ཉར་བའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པར་དཔྱད་པ་》ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་འགྲེམ་སྤེལ་གནང་ཡོད། ཡོ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་སྤང་ལུང་བྱམས་པ་བློ་གྲོས་ཀྱིས་《སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་དུམ་བུ་གསར་བ་ཞིག་》ཅེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་དབྱིན་ཇིའི་ཡི་གེའི་ལམ་ནས་འགྲེམ་སྤེལ་གནང་ཡོད།⑤རྒྱལ་ནང་དུ་བོད་ཡིག་དང་རྒྱ་ཡིག་གང་རུང་གི་ལམ་ནས་དཔྱད་རྩོམ་ཁ་ཤས་ཤིག་སྤེལ་ཡོད་ལ། ཆེད་དུ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཡོད་པ་ནི་འཆི་མེད་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་དེ་ཡིན་ལ། ཁོ་ཚོའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གནད་གཞོལ་ས་གཙོ་བོ་ནི་སྒྲ་བསྒྱུར་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་དང་ཐབས་ཤེས་སོགས་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཡོད་པས། འདིར་ཁོ་བོས་སྔ་རབས་མཁས་པ་དག་གི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བ་ཁག་ལ་རྩད་འཚོལ་དང་དབྱེ་ཞིབ། དེ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་བྱེ་ཆེན་སོགས་ལ་དཔྱད་བསྡུར་གྱི་ཐབས་ལམ་སྤྱད་ནས་བསྟན་བཅོས་དེར་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་དཔྱད་པ་བཏང་ཡོད།
མིག་སྔར་མཐོང་ཐུབ་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་ལ། བོད་ཀྱི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་ལྔའི་⑥སྟེང་དུ་དུས་དེབ་གཅིག་དང་།⑦ཏུང་ཧོང་གི་ཡིག་ཆ་གཉིས་⑧ཁྲོད་ཡོད་པ་ལས་གཞན་ད་དུང་དྭགས་པོ(རྟ་པོ་)དགོན་གྱི་དེབ་ཁ་ཐོར་ཞིག་དང་།⑨ཁ་བྱང་དུ་《བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱེད་པ་ཆེན་མོའི་འགྲེལ་བ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་》⑩ཞེས་པའི་ཕྱག་དཔེ་བྲིས་མ་ཞིག་དང་། 2003ལོར་མི་རིགས་པར་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བཏབ་པའི་《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་》⑾སོགས་ཀྱི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་མཐོང་ཐུབ།
གཉིས་པ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བ་སོ་སོའི་སྤྱི་ཁོག་དབྱེ་ཞིབ།
གཅིག བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་དུ་ཉར་བའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་ཁག བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་དུ་ཉར་ཡོད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞིའི་རིགས་ལ་སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་སྣ་ཚོགས་ཅོ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས་131-160བར་དང་། ཅོ་ནེ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་སྣ་ཚོགས་ཅོ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས་131-160བར། པེ་ཅིན་བསྟན་འགྱུར་གྱི་སྣ་ཚོགས་ངོ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས་1-39བར་དང་། སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར་གྱི་ངོ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས་1-37བར། ཕོ་ལྷའི་གསེར་བྲིས་བསྟན་འགྱུར་གྱི་ངོ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས་1-45བར་ན་ཡོད་དོ།། གོང་གི་འདི་དག་ནི་བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་བཞུགས་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བ་དག་ཡིན་ལ། ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་སྔོན་དུ་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་བཀའ་བསྟན་དཔེ་བསྡུར་ཁང་གིས་གོང་གསལ་གྱི་པར་གཞི་འདི་དག་ལ་དཔེ་བསྡུར་བྱས་ནས་བཀའ་བསྟན་དཔེ་བསྡུར་མ་པར་སྐྲུན་བྱས་ཡོད་ལ།⑿དེ་དག་གི་ནང་དོན་ལ་དཔྱད་བསྡུར་བྱས་ཚེ། བྱེད་འབྲེལ་དང་བྱ་ཚིག་ཁ་ཤས་མི་མཐུན་པ་འབྱུང་བ་མ་གཏོགས་ནང་དོན་ཐད་འགལ་བ་ཅི་ཡང་མེད་ལ། གོང་གི་པར་གཞི་འདི་དག་ལས་སྡེ་དགེའི་པར་གཞི་ནི་ཡིག་སྐྱོན་ཉུང་ལ། ཆ་ཚང་ཞིང་རྒྱས་པ། ཀུན་ལ་གྲགས་ཆེ་ཞིང་ཁས་ལེན་པའི་གཞུང་ཚད་ལྡན་དུ་གྲགས་ལ། བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་ཀྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་གཞན་དང་མི་མཚུངས་བ་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་བམ་པོ་དང་པོ་དང་གཉིས་པ་ཞེས་བགོས་ཡོད་པ་ལས་གཞན་ཕལ་ཆེར་འདྲ་མཚུངས་སུ་འདུག
གཉིས། ཏུན་ཧོང་ནས་རྙེད་སོན་བྱུང་བའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞིའི་རིགས། 1.PelliotTibetain845bཡིག་ཆ་ནི་ཏུན་ཧོང་ནས་རྙེད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་མ་ཕྱི་ཕྱག་བྲིས་མ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཡིག་ཆ་འདི་ད་ལྟ་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་གཉེར་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད།
ང་ཚོས་ད་ལྟ་མཐོང་ཐུབ་པ་ནི་ཡིག་ཆ་འདི་པར་བླངས་ནས་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་གྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་ཤིང་ཧྲང་ཧེ་གནའ་དཔེའི་པར་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན་པ་དེ་ཡིན། ཡིག་ཆ་དེའི་ནང་དུ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཁ་ཚང་བཀོད་མེད་དེ། ཡིག་ཆ་དེའི་མ་ཕྱིའི་སྟེང་བལྟས་ན་ཤོག་ངོས་རེ་རེའི་སྟེང་དུ་ཡིག་འབྲུ་ཐིག་ཕྲེང་བརྒྱད་ཡོད་ལ། ཡིག་གཟུགས་དབུ་ཅན་གྱིས་བྲིས་ཡོད་པ་དང་། ཤོག་གྲངས་ཀྱང་བོད་ཡིག་གི་ཀ་ཕྲེང་ལྟར་བསྒྲིགས་ཡོད་ལ། ཁྱོན་སྡོམ་ཤོག་ལྷེ་བརྒྱད་ཡོད་དེ། ཤོག་གྲངས་ཁ་དང་ག ང། ཅ། ཆ། ཇ།ཉ། ཏ། འ་བཅས་ཡིན་ལ། དཔེ་ཆའི་མཐའ་གཉིས་སུ་སྐུད་པ་བརྒྱུད་སའི་ཁུང་བུ་རེ་ཡོད། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ཀྱི་མགོ་རུ་བཀོད་ཡོད་པའི་བཀས་བཅད་ཀྱི་ནང་དོན་སྐོར་ཡིག་འབྲི་ཐིག་ཕྲེང་བཅུ་དགུ་དང་ཕྱེད་ལས་མེད། ཤོག་གྲངས་ཀ་པའི་ངོས་ལ་ཡིག་འབྲུ་ཐིག་ཕྲེང་ལྔ་ཡོད་མོད། ཤོག་གྲངས་ཀ་པ་བོར་བརླག་ཏུ་སོང་ཡོད། ནང་དོན་གྱི་ཐད་བལྟས་ན། མགོ་རུ་བཀོད་ཡོད་པའི་བཀས་བཅད་ཀྱི་ནང་དོན་ལས་གཞན།ནང་དོན་དངོས་ནི་བུངྔྷ་ཞེས་པ་ནས་འགོ་བརྩམས་ཏེ་སཔྟ་ཀྲྀ་ཏ་བྷ་བ་པ་ར་མ་ཞེས་པའི་མིང་བརྡའི་བར་ཡིན་ཏེ། སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་དང་། མི་མཉམ་པ་དང་མཉམ་པའི་ཕུང་པོ་དང་ཡེ་ཤེས་དང་སྐུ་གསུམ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྟོབས་བཅུ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་མི་འཇིགས་པ་བཞི། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་མ་འདྲེས་བ་བཅོ་བརྒྱད། སོ་སོ་ཡང་དག་པར་རིག་པ་བཞིའི་མིང་། ཆོ་འཕྲུལ་གསུམ་དང་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་ཉན་ཐོས་ཀྱི་སའི་རིམ་པའི་མིང་། མོས་པས་སྤྱོད་པ་དང་ངེས་པར་འབྱེད་པའི་ཆ་དང་མཐུན་པའི་རིམ་པའི་མིང་།སངས་རྒྱས་དང་ཉན་ཐོས་ཀྱི་གང་ཟག་གི་མིང་སོགས་ཀྱི་མིང་བརྡ་སྐོར་ཞིག་བཀོད་ཡོད་ལ། ཤོག་གྲངས་འ་ཡི་ངོས་སུ་སྔགས་ཀྱི་ནང་ནས་བྱུང་བའི་མིང་བརྡ་བི་ཏྱ་ཞེས་པ་ནས་ཨུ་པཱ་ནཱ་ཡི་ཀ་ཞེས་བའི་མིང་བརྡའི་བར་མ་གཏོགས་མེད་ལ།བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་ཀྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་དང་བསྡུར་ན་ཡིག་ཆ་འདི་ལ་བོད་ཀྱི་ཆེས་ཐོག་མའི་ཡིག་ཆའི་རྣམ་པ་ལྡན། བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་ཀྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའང་དུས་རབས་རིམ་བྱོན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་དང་པནྜི་ཏ་དག་གིས་ཚིག་གི་སྦྱོར་བ་དང་མིང་བརྡ། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ཕྲད་ལ་སོགས་པའང་ཞུ་དག་བྱས་ཟིན་པ་ཤེས་ཐུབ་ལ། བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་ཡོད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་སུམ་ཆའི་གཅིག་མ་གཏོགས་ཉར་ཚགས་བྱས་མེད། དབུའི་འགོ་བརྗོད་ནི་ཤོག་གྲངས་71-1-1-73-5-1བར་ཡིན་པ་དང་། ནང་དོན་དངོས་ནི་ཤོག་གྲངས་73-5-1-87-2-8བར་ཡིན་ལ། མཇུག་བྱང་ནི་ཤོག་གྲངས་87-2-8-3-3བར་ཡིན་ལ། ནང་དོན་ཚན་པ་གསུམ་གྱིས་གྲུབ་ཡོད། ཡིག་ཆ་ཨང་གྲངས་pelliottibetain845དང་པེ་ཅིན་པར་མ་གཉིས་ཞིབ་བསྡུར་བྱས་ཚེ་ཏུན་ཧོང་ནས་བྱུང་བའི་ཡིག་ཆའི་ཤོག་གྲངས་ཁ་པ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་73-4-3—74-1-7བར་ཡིན་ལ།ཤོག་གྲངས་ག་པ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་74-4-4ཤོག་གྲངས་ང་པ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་75-1-1ཅ་པ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་75-4-3 ཆ་པ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་76-1-7 ཇ་པ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་76-4-3 ཉ་པ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་77-1-7 ཏ་པ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་77-4-5འ་པ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་84-3-5-5-8བཅས་ཡིན།
2. PelliotTibetain 843 ཡིག་ཆའང་ཏུན་ཧོང་ནས་རྙེད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་དེབ་ཁ་ཐོར་མ་ཞིག་ཡིན་ལ།ཡིག་ཆ་འདིའང་ད་ལྟ་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་གཉེར་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད་པའི་བོད་ཡིག་གི་ཡིག་ཆའི་གྲས་སུ་ཡོད། ཤོག་གྲངས་གཅིག་མ་གཏོགས་མེད་ལ། ནང་དོན་ནི་ཁང་ཞིས་(康熙版)པར་མའི་ཤོག་གྲངས་དྲུག་པའི་ཐིག་ཕྲེང་བདུན་ནས་ཤོག་གྲངས་བདུན་པའི་ཐིག་ཕྲེང་དང་པོའི་བར་ཡིན། འཇར་པན་གྱི་བཀའ་བསྟན་1957ལོར་བསྐྱར་པར་བྱས་པའི་པར་གཞིའི་ཤོག་གྲངས་(74-5-7,75-2)བདུན་བཅུ་དོན་བཞིའི་ཐིག་ཕྲེང་ལྔ་བ་ནས་བདུན་པ་དང་། ཤོག་གྲངས་བདུན་ཅུ་དོན་ལྔའི་ཐིག་ཕྲེང་གཉིས་པའི་བར་ཡིན།
གསུམ། བོད་ལྗོངས་རྟེན་རྫས་བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་ཉར་ཡོད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ། བོད་ལྗོངས་རྟེན་རྫས་བཤམས་སྟོན་ཁང་དུ་དཔེ་རྙིང་ཕྱག་བྲིས་མ་ཞིག་གི་མཚན་ལ་དཀར་ཆག་འཕང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཞེས་པ་ཞིག་རྙེད་སོན་བྱུང་ལ། སྤྱི་ལོ་2003ལོར་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་ཐེངས་དང་པོར་པར་དུ་བཏབ་ནས་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས་ཡོད། རྩོམ་སྒྲིག་པས་འགོ་བརྗོད་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་བྲིས་དཔེ་རྙིང་པའི་ཆེ་ཆུང་དང་ཤོག་གུའི་རྒྱུ་སྤུས་སོགས་བཀོད་བྲིས་མཛད་ནས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་མེད་ལ། མ་ཕྱིའི་དབུ་ཤོག་གི་ཤོག་གྲངས་གཉིས་དང་ནང་གི་མ་ཕྱིའི་ཤོག་གྲངས་དགུའི་འདྲ་པར་དཔེ་ཆའི་མདུན་རྒྱབ་ཀྱི་ཕྱི་ནང་དུ་བཀོད་ཡོད། ང་ཚོས་མདུན་རྒྱབ་ཏུ་བཀོད་ཡོད་པའི་མ་ཕྱིའི་འདྲ་པར་གྱི་སྟེང་བལྟས་ན་ཤོག་ལྷེ་རེ་རེའི་ངོས་སུ་ཡིག་འབྲུ་ཐིག་ཕྲེང་དྲུག་རེ་ཡོད་ལ། དབུ་ཅན་གྱིས་བྲིས་ཡོད།དཔེ་ཆའི་ནང་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་སོགས་ཀྱི་མིང་བརྡ་དག་གི་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་ནི་འབྲུ་བྱེད་ཀྱི་སྨྱུ་གུ་ཁ་སྦོམ་པོ་ཞིག་གིས་ལཉྫའི་ཡི་གེས་བྲིས་ཡོད་ལ། ཡི་གེའི་འོག་ཏུ་དབུ་ཅན་གྱི་ཚལ་མདོག་དམར་པོས་མིང་བརྡ་དེའི་བོད་སྐད་ཀྱི་སྒྲའི་ཀློག་སྟངས་བཀོད་ཡོད། པར་གཞི་དེའི་མ་དཔེའི་མཇུག་བྱང་དུ་གསལ་བ་ལྟར་ན་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་ནང་བཅོམ་ལྡན་རིག་རལ་གྱི་སློབ་མ་རྒྱང་རོ་བྱང་ཆུབ་འབུམ་གྱི་ཕྱག་ཏུ་བྱོན་པའི་སྔོན་གྱི་དཔེ་རྙིང་ཞིག་ལ་མ་ཕྱི་བྱས་ནས་བཙུན་པ་གནམ་ལྕགས་ཀྱིས་བཤུས་པའི་ཕྱག་དཔེ་རྙིང་པ་ཞིག་ཡིན།⒁བཙུན་པ་གནམ་ལྕགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་ལ་སུའང་ཆ་རྒྱུས་མེད་ལ། རྒྱང་རོ་བྱང་ཆུབ་འབུམ་ནི་རྩོམ་སྒྲིག་པས་བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲིའི་ངེས་སློབ་ཡིན་ཞེས་གསལ་ཁ་བཏོད་ཡོད། བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲི་ནི་སྣར་ཐང་བཀའ་འགྱུར་ལ་ཞུ་དག་བྱེད་མཁན་གྱི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཡིན་ལ། སྣར་ཐང་བཀའ་འགྱུར་གྱི་དཀར་ཆག་གི་ཁྲོད་དུ་ཉི་མའི་འོད་ཟེར་ཞེས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཀྱང་བརྩམས་ཡོད་ཚུལ་བཀོད་ཡོད་པ་དང་། བཀའ་བསྟན་གྱི་ལས་དོན་རླབས་པོ་ཆེ་འདི་འདྲ་ཞིག་ལ་ཞུ་དག་དང་རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་མཁན་གྱི་གྲས་ཤིག་ཡིན་ཚེ། ཕལ་ཆེར་དབུས་པ་བློ་གསལ་དང་མཉམ་དུ་བཀའ་བསྟན་ལ་ཞུ་དག་དང་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་པ་འདྲ། དེ་བས་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་མ་ཕྱི་འདི་ཡང་སྣར་ཐང་བཀའ་བསྟན་གྱི་གྲས་ཀྱི་བྲིས་དཔེ་རྙིང་པ་ཞིག་ཡིན་ལོས་ཆེ། བཤུ་མཁན་གྱིས་ཀྱང་དཀར་ཆག་གི་ཤོག་དྲིལ་ཆེན་པོའི་སྟོད་དང་སྨད་ན་ཅི་ཡོད་པ་སོགས་གསལ་བོར་བཀོད་ཡོད།
བཞི། བྲིས་དཔེ་རྙིང་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་མོའི་འགྲེལ་བ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ། བྲིས་དཔེ་རྙིང་པ་འདི་ནི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་ཕྱག་དཔེ་བྲིས་མ་ཞིག་ཡིན་ལ། འབྲི་མཁན་སུ་ཡིན་པ་དང་། དུས་རབས་ག་དུས་བྱུང་བ་སོགས་གསལ་བོར་མི་ཤེས་པ་དང་། བྲིས་རྙིང་གི་ཕྱག་དཔེ་འདིའི་ནང་དུ་ཡིག་རྙིང་གི་འབྲི་ཚུལ་འགའ་རེ་བྱུང་ཡོད་ལ། སྐུང་ཡིག་གི་འབྲི་ཚུལ་ཡང་མང་པོ་ཡོད་དེ། སྒྲའི་སྦྱོར་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་སུམ་རྟགས་ཀྱི་དགོངས་པ་དང་མཐུན་མོད། འོན་ཀྱང་ལ་དོན་གྱི་ཕྲད་དང་འབྲེལ་སྒྲའི་ཕྲད་གཉིས་བར་ལ་ནོར་བ་མངོན་གསལ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་སྐད་རྐྱང་པ་བཤད་མི་འཚལ་བ་སྒྲ་བཞིན་བསྒྱུར་བའ་རིགས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཞེས་དང་། སྐད་ཁ་ཅིག་དོན་བཞིན་དུ་གདགས་པའ་རིགས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཞེས་སོགས་དེ་དང་འདྲ་བ་མང་པོ་འཁོད་འདུག པར་གཞི་འདི་ནི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་ཁྲོད་ཀྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་བཞིན་དབུར་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དོད་དང་བམ་པོའི་གྲངས་ཀ་སོགས་བཀོད་མེད་ལ། གཞུང་དངོས་འགོ་བརྩམས་མ་ཐག་ཏུ་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཞེས་འཁོད་འདུག་ཅིང་། མཇུག་བྱང་དུ་པར་གཞི་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་རྫོགས་སོ་ཞེས་བཀོད་མེད་པར་བཀས་བཅད་པ་རྫོགས་སོ་ཞེས་བཀོད་ཡོད།⒂
ལྔ། སྦི་ཏིའི་དྭགས་པོ(རྟ་པོ་)དགོན་ནས་གསར་རྙེད་བྱུང་བའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ། ཕྱག་དཔེ་འདི་ནི་ཕྱི་ལོ་1991ལོར་ཨོ་སུ་ཁྲོའོ་ལིས་ཡ་དང་ཨེ་ཐ་ལིས་ཡའི་མཉམ་ལས་ཞིབ་འཇུག་རྟོག་དཔྱོད་རུ་ཁག་ཅིག་རྒྱ་གར་དང་སྦི་ཏིའི་ས་ཆའི་དགོན་རྙིང་ལ་རྟོག་དཔྱོད་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་དུས་སུ་རྙེད་སོན་བྱུང་བའི་དཔེ་རྙིང་གི་གྲས་ཡིན་ལ། སྤངས་ལུང་བྱམས་པ་བློ་གྲོས་ཀྱིས་(jampa L.panglung,newfragmnssf the sGra-sbyor bam poknis-pa)ཟེར་བའི་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་ཀྱང་འགྲེམ་སྤེལ་བྱས་ཡོད། བྲིས་དཔེ་རྙིང་པ་དེ་ནི་དབུ་ཅན་གྱིས་བྲིས་ཡོད་ལ། ཤོག་ལྷེ་གཉིས་ཅན་གྱི་དེབ་ཁ་ཐོར་མ་ཞིག་ཡིན། ཤོག་ལྷེ་དེ་གཉིས་ཀྱི་ཨང་གྲངས་ནི་ཀ་དང་ཤ་གཉིས་ཡིན་ལ། ཤོག་ངོས་གཅིག་གི་སྟེང་དུ་ཡིག་འབྲུ་ཐིག་ཕྲེང་དྲུག་རེ་ཡོད། ཤོག་ལྷེ་དེ་གཉིས་ནི་ཤོག་བུ་སེར་པོའི་སྟེང་བྲིས་ཡོད་ལ། དཔེ་ཆའི་མཐའ་གཉིས་སུ་སྐུད་པ་རྒྱུན་སའི་ཁུང་བུ་རེ་འདུག་ཅིང་། ཆེ་ཆུང་གི་ཚད་ལ་ལི་མིས་50.8×9ཡིན། (figs1-2) འགོ་བརྗོད་དང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་མིང་བརྡ་སྐོར་ཞིག་ཚལ་དམར་པོས་བྲིས་ཡོད་ལ། ཡིག་ཆ་དེའི་ནང་དུ་གུག་གི་ཕྱིར་ལོག་པའི་འབྲི་ཚུལ་དང་ཡང་འཇུག་ད་དང་ཡ་བཏགས་སོགས་ནི་ཏུན་ཧོང་ནས་རྙེད་པའི་ཡིག་ཆ་དག་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་འདུགཤོག་ལྷེ་གཉིས་ཀར་བོད་ཡིག་ཀ་ཕྲེང་གི་གསལ་བྱེད་ཀྱི་གོ་རིམ་ལྟར་ཤོག་གྲངས་བཀོད་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་ཤོག་གྲངས་དང་པོ་ནི་ཀ་ཡིན་ལ། ཤ་ནི་ཤོག་གྲངས་ཉེར་བདུན་པ་ཡིན།(ka 1and sa 27) དཔེ་ཆ་དེའི་ནང་དུ་ཤོག་གྲངས་ཀ་པའི་གཡས་ཟུར་གྱི་ངོས་ཅུང་ཞིག་རལ་ཏུ་སོང་སྟེ་ཡིག་འབྲི་ཐིག་ཕྲེང་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་མཇུག་གི་ཡི་གེ་རྣམས་གསལ་བོར་མཐོང་མི་ཐུབ། ཤོག་གྲངས་ཤ་པའི་གཡས་ངོས་མེས་འཚིགས་པས་ཡི་གེ་ཁ་ཤས་གསལ་བོ་མིན། དཔེ་ཆ་དེའི་ཡི་གེའི་བྲིས་གཟུགས་དང་དབྱིབས་སོགས་ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་དང་ཤིན་ཏུ་ཆ་འདྲ་མོད།འོན་ཀྱང་ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་ཁྲོད་གོང་གི་ཤོག་ལྷེ་ཀ་པ་དེ་མཐོང་རྒྱུ་མི་འདུག
གསུམ་པ། དཔྱད་བསྡུར་གྱི་སྐོར།
གཅིག སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞིའི་བར་གྱི་དཔྱད་བསྡུར།
1．པར་གཞི་བར་གྱི་དཔྱད་བསྡུར་རེའུ་མིག⒃
2．བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་དེབ་ཐེར་ཁག་ཏུ་བཀོད་པའི་བཀས་བཅད་ནང་དུ་ཞུགས་པའི་ལོ་པཎ་གྱི་མཚན་ཐོའི་ཐད་ཀྱི་བཞེད་པ་མཐུན་མིན་གྱི་རེའུ་མིག
3.པར་གཞི་མི་འདྲ་བའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་ཁྲོད་དུ་བཀོད་ཡོད་པའི་བཀས་བཅད་ནང་ཞུགས་མཁན་གྱི་ལོ་པཎ་གྱི་མཚན་ཐོའི་རེའུ་མིག
གཉིས། པེ་ཅིན་པར་མའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་དང་པར་གཞི་གཞན་དག་བར་གྱི་དཔྱད་བསྡུར། པེ་ཅིན་པར་མ་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱས་པའི་ཁྲོད་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་འདི་དག་གསལ་བོར་མཐོང་ཐུབ་སྟེ། པེ་ཅིན་པར་མའི་ཁྲོད་ལསྩོགས་པ། ལོ་ཙྪ་བ། ལ་དྭགས་དང་ཤུ་ལོག བཅྭོ་ལྔ། ཏི་ཀ་སོགས་བརྡ་རྙིང་གི་ཁྱད་ཆོས་དང་བྲིས་གཟུགས་རྙིང་བའི་ཁྱད་ཆོས་འབུར་དུ་ཐོན་ཡོད་ལ། གནའ་བོའི་རྡོ་རིང་སྟེང་གི་ཡིག་རྙིང་གི་འབྲི་ཚུལ་དང་གཅིག་པར་སྣང་སྟེ། ཉི་འོག་གི་མཁན་པོར་གཉི་འོག་གི་མཁན་པོ་དང་། གཉིས་ཀ་ལ་གཉི་ ཀ ཨཱ་ཙཱརྱ་དང་ཨཱ་ཙརྱ། ཤཱི་ལེནྡྲ་བོ་ངྷི་དང་ཤཱི་ལེནྡྲ་བོ་ངྷི། དཱི་ན་ཤྭི་ལ་དང་དཱ་ན་ཤཱི་ལ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པར་དེ༤ན་གཤེགས་པ་སོགས་ཕྲད་དང་བྱ་ཚིག མིང་བརྡ་ཐ་སྙད་སོགས་ཀྱི་བརྡ་རྙིང་པ་སྐོར་ཞིག་མཐོང་ཐུབ་མོད། འོན་ཀྱང་ཡང་འཇུག་ད་དང་མྱི། མྱེད་སོགས་མཐོང་མི་ཐུབ་སྟེ། ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་ཡིག་ཆ་གཉིས་ཀྱི་ཁྲོད་དེ་འདྲའི་རིགས་ཀྱི་བརྡ་རྙིང་པ་མང་པོ་བཀོད་ཡོད་ལ།(23)པ་དང་བ། དུ་དང་ཏུ། ཞེས་དང་ཤེས་སོགས་ཚིག་ཕྲད་ཀྱི་བཀོལ་ཕྱོགས་དག་དེང་གི་བརྡ་སྤྲོད་དང་མི་མཐུན་ས་མང་ཞིང་། ལཉྫའི་སྟེང་དུ་བཀོད་ཡོད་པའི་སྒྲའང་གཅིག་གྱུར་མིན་ས་ཡོད་པ་དང་། པེ་ཅིན་པར་མའི་ཁྲོད་དུ་བར་དུ་གསེབ་ཡོད་ཚུལ། ད་དུང་བོར་བརླག་ཏུ་སོང་ཚུལ་སོགས་ནི་ཏུན་ཧོང་གི་ཡིག་ཆ་དང་ཡོངས་སུ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་འགོ་བརྗོད་ཀྱི་མཇུག་ཏུ་བྲིས་ཡོད་པའི་ཆོས་ཀྱི་སྐད་བོད་ལ་མ་གྲགས་པ་ལས་མིང་དུ་བཏགས་པ་མང་དག་ཅིག་མཆིས་པའི་ནང་ནས་ཁ་ཅིག་ཆོས་ཀྱི་གཞུང་དང་བྱཱ་ཀ་ར་ནའི་ལུགས་དང་མི་མཐུན་ཏེ། མི་བཅོས་སུ་རུང་བ་རྣམས་བཅོས་སྐད་ཀྱི་མིང་གཅེས་སུ་འཚལ་གྱིས་ཀྱང་བསྣན་ནས་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་གཞུང་ལས་ཇི་ལྟར་འབྱུང་བ་སོགས་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་དང་པོ་ཞེས་པ་དེ་པེ་ཅིན་པར་མ་དང་ཏུན་ཧོང་ལས་མཐོང་མི་ཐུབ་ལ། ཏུན་ཧོང་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པའི་བརྡ་རྙིང་སོགས་མང་པོ་ལྷག་ལུས་བྱུང་ཡོད་པའི་དྭགས་པོ(རྟ་པོ་)དགོན་ནས་རྙེད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཁ་ཐོར་མའི་ཁྲོད་དུ་མཐོང་ཐུབ། (cf.jampa1994.p171) པེ་ཅིན་པར་མའི་དབུ་རུ་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བསྟན་བཅོས་རྩོམ་སྲོལ་བཞིན་དུ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དོད་བཀོད་མེད་ཅིང་། བམ་པོའི་དབྱེ་བའང་གསལ་བོ་ཕྱེས་མེད་དེ། བསྟན་འགྱུར་གྱི་ཁྲོད། ན་མོབུངྔྷཡ། བམ་པོ་དང་པོ་སོགས་བཀོད་ཡོད་ལ། པེ་ཅིན་པར་མའི་ཁྲོད་བཀོད་མེད་པ་དང་། གཞུང་ཡིག་གི་འབྲི་ཚུལ་བཞིན་ལོ་ཚིགས་དང་བཙན་པོའི་མཚན། ཕོ་བྲང་གི་མིང་། གཞུང་དངོས་སོགས་གོ་རིམ་བཞིན་དུ་བསྟན་ཡོད་པས། བོད་ཀྱི་ཆེས་ཐོག་མའི་བཀའ་ཡིག་གི་ངོ་བོ་ལ་འགྱུར་བ་ཅི་ཡང་མེད་སྙམ། པར་གཞི་འདིའི་ནང་དོན་ཐད་བལྟས་ན། བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་དང་མི་མཐུན་ས་འགའ་སྣང་སྟེ། བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་ཁྲོད་བཀས་བཅད་ནང་ཞུགས་མཁན་གྱི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་བཅུ་གཅིག་ཡོད་ལ། པར་འདིའི་ནང་དུ་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་བཅུའི་མཚན་ལས་བཀོད་མེད། འདིའི་ནང་ཆད་ལྷག་བྱུང་བ་ནི་ལོ་ཙཱ་བ་བོདྷི་མི་ཏྲའི་མཚན་ཡིན། གཞུང་དངོས་ཀྱི་སྐབས་སུ་ཡུལ་དང་སེམས་ཅན་རྩི་ཤིང་མེ་ཏོག་གི་མིང་གི་སྐབས་སུ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་ཁྲོད་(ཡུལ་དང་སེམས་ཅན་དང་མེ་ཏོག་རྩི་ཤིང་ལ་སོགས་པའི་མིང་བསྒྱུར་ན་ཡིད་གོལ་ཞིང་ཚིག་མི་བདེ་བ་དང་།འོལ་སྤྱིར་བསྒྱུར་ཏུ་རུང་ཡང་དོན་དུ་དེ་ལྟར་ཡིན་ནམ་མ་ཡིན་གཏོལ་མེད་པ་རྣམས་ལ། མགོ་ལ་ཡུལ་ཞེའམ་) (24)ཞེས་དང་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཁྲོད་(ཡུལ་དང་སེམས་ཅན་དང་མེ་ཏོག་དང་རྩི་ཤིང་ལ་སོགས་པའི་མིང་བསྒྱུར་ན་ཡིད་གོལ་ཞིང་ཚིག་མི་བདེ་བ་དང་། འོལ་ཕྱིར་བསྒྱུར་དུ་རུང་ཡང་དོན་དུ་དེ་ལྟར་ཡིན་ནམ་མ་ཡིན་གཏོལ་མེད་པ་རྣམས་ནི། སྒྲ་འོ་ལེ་ཙམ་བསྒྱུར་དུ་བཏུབ་ཀྱང་དོན་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བ་རྣམས། མགོ་ལ་ཡུལ་ཞེའམ་) (25)ཞེས་ཡུལ་སོགས་ཀྱི་བསྒྱུར་ཐབས་ལ་དེ་བས་ཁ་ཇེ་གསལ་དང་ཞིབ་ཆ་ཅན་དུ་བཏང་ནས་གོ་བདེ་བར་བྱས་ཡོད་ལ། འགྱུར་གཞན་གྱི་ཁྲོད་གོང་གི་ཚིག་དེ་ཆད་ལྷག་བྱུང་ཡོད། མདོར་ན་པེ་ཅིན་པར་མའི་བྲིས་རྙིང་དང་འགྱུར་གཞན་དག་བསྡུར་ཚེ་མི་འདྲ་བའི་རིགས་གོང་དུ་བཤད་པ་ནང་བཞིན་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་དཔེར་ན་པེ་ཅིན་པར་མའི་དབུའི་འགོ་བརྗོད་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་རེནྡྲ་ལསོགས་(p.70.1.10)ཞེས་བཀོད་བྲིས་བྱས་ཡོད་པའི་སྐོར་བརྙན་པར་མའི་སྟེང་(འདྲ་པར་གྱི་p.3,བྲིས་རྙིང་གི་2a2-3)རེནནྡྲ་ཤཱི་ལ་ལསོགས་པས་(26)ཞེས་བཀོད་བྲིས་བྱས་ཡོད་ལ། དེ་ལས་གཞན་ལཉྫ་དང་འབྲེལ་ནས་ཀྱང་པེ་ཅིན་པར་མའི་ཁྲོད་ཀྱི་འདོན་སྟངས་ལའང་དོགས་གཞི་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་སྲིད། དེ་བས་པར་སྐྲུན་བྱེད་དུས་ཀྱང་ནོར་འཁྲུལ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བྱུང་སོང་བས། བྲིས་མ་རྙིང་པ་དེ་ལ་ངེས་པར་དུ་གཟབ་ནན་གྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ན་ད་གཟོད་གྲུབ་འབྲས་ཀྱང་མི་དམན་ཞིག་ལེན་ཐུབ།(27) གཞན་ད་དུང་དྭགས་པོ་དགོན་གྱི་ཁ་ཐོར་མ་དང་བསྡུར་ཚེ་དྭགས་པོ་དགོན་གྱི་ཤོག་གྲངས་ཤ་པའི་ནང་དོན་ནི་པེ་ཅིན་པར་མ་དང་ཆ་འདྲ་ས་ཧ་ཅང་མང་ལ། སྣར་ཐང་གིས་བོད་ཀྱི་བཀའ་བསྟན་རྩོམ་སྒྲིག་གི་ཆེད་དུ་བསྡུ་བསྒྲིགས་བྱས་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ནི་དྭགས་པོ་ནས་རྙེད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཁ་ཐོར་མ་དང་ནང་དོན་ཐག་ཉེ་པའང་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཐུབ།
གསུམ། དྭགས་པོའི་དགོན་གྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་དང་སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་ཀྱི་པར་གཞི་གཉིས་དཔྱད་བསྡུར། ཐོག་མར་སྦི་ཏིའི་དེབ་ཁ་ཐོར་མ་དང་སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་ཀྱི་པར་གཞི་གཉིས་ཀྱི་མི་འདྲ་ས་རེའུ་མིག་ཏུ་བཀོད་ཚེ།
གོང་གསལ་གྱི་རེའུ་མིག་འདི་ལས་Dp ཞེས་པ་ནི་དྭགས་པོའམ་རྟ་པོ་དགོན་གྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་མཚོན་བཞིན་ཡོད་ལ། dk ཞེས་པའི་སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་དུ་བཞུགས་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་མཚོན་བཞིན་ཡོད། གོང་གི་དཔྱད་བསྡུར་འདི་ལས་ང་ཚོར་སྦི་ཏིར་རྙེད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་ཁྲོད་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་དང་མི་མཐུན་པའི་བརྡ་འཕྲིན་གསར་བ་འགའ་མཁོ་འདོན་བྱས་ལ། ཕག་གི་ལོ་ཞེས་པ་ནི་ལོ་གང་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་རྒྱུ་ནི་ཧ་ཅང་དཀའ་བའི་གནས་སུ་འདུག་མོད། འོན་ཀྱང་ལོ་ཙཱ་བ་འདི་དག་གི་མིང་ལས་ང་ཚོས་དུས་སྐབས་གང་ཞིག་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཐུབ་ལ། རྒྱལ་གཟིགས་དང་སྟག་ར་གཉིས་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་དག་ལས་ཀྱང་བཀོད་བྲིས་ཀྱི་ཁ་གྲངས་ཤིན་ཏུ་མང་ལ། ལོ་རྒྱུས་སྟེང་མི་སྣ་གལ་ཆེན་མང་པོ་ཞིག་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པའི་མི་སྣ་གཉིས་ཡིན། ཏུང་ཧོང་གི་ལོ་ཚིགས་རེའུ་མིག་ལྟར་ན་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་མོ་གཉིས་ལ་མ་གཏོགས་བློན་ཞེས་མིང་མི་སྦྱོར་ལ།(28)དོན་དངོས་སུ་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་གཉིས་ཞེས་བཀོད་ཡོད་པའང་མཆིམས་ཞང་རྒྱལ་གཟྀགས་དང་ངན་ལམ་སྟག་སྒྲ་ཀླུ་གོང་གཉིས་ཡིན། ལོ་ཙཱ་བ་དེ་གཉིས་ནི་སྲིད་གཞུང་གི་གཞུང་ཞབས་པའི་གྲས་སུ་འབྲོ་ཞང་ཁྲི་ཟུར་རམ་ཤག་དང་དབའ་མང་རྗེ་ལྷ་ལོད་གཉིས་ལས་སྔ་ལ། དེ་གཉིས་ལས་སྔ་བ་སྤྱི་ལོ་814ལོར་བརྩམས་པར་གྲགས་པའི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་ཁྲོད་དུ་ལོ་ཙཱ་བ་འདི་གཉིས་ཡོད་པས་ཤེས་ཐུབ་པ་དང་། འབྲོ་ཞང་ཁྲི་ཟུར་རམ་ཤག་དང་དབའ་མང་རྗེ་ལྷ་ལོད་གཉིས་གོང་གི་རྒྱལ་གཟིགས་དང་སྟག་ར་གཉིས་ལས་གཞུང་ཞབས་པའི་གྲས་སུ་ཚུད་འཕྱིས། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་ཏུན་ཧོང་གི་ཡིག་ཆ་ལས་གསལ་ཏེ། འབྲོ་ཞང་ཁྲི་ཟུར་རམ་ཤག་དང་དབའ་མང་རྗེ་ལྷ་ལོད་གཉིས་ཀྱི་མིང་དྭགས་པོ(རྟ་པོ)ནས་རྙེད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ཁ་ཐོར་མའི་ནང་དུ་བྱུང་ལ། བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་བཀོད་བྲིས་བྱས་པ་ཧ་ཅང་ཞིབ་རྒྱས་ཡིན་པའི་དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བའི་ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་དུའང་མི་སྣ་འདི་གཉིས་ཀྱི་མིང་དྲངས་ཡོད་དེ། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་ཀྱང་ཕལ་ཆེར་དྭགས་པོའི་ཁ་ཐོར་མ་ལས་ལུངས་འདྲེན་བྱས་པ་འདྲ། སྟག་སྒྲ་ཀླུ་གོང་བློན་པོ་རང་ག་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་སྐབས་སུ་ཞང་རྒྱལ་གཟིགས་ནི་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་བཀའ་ལ་གཏོགས་པའི་བློན་ཆེན་གྱི་གོ་གནས་ཡོད་ལ། སྟག་སྒྲ་ཀླུ་གོང་བློན་ཆེན་པོར་གྱུར་བའི་དུས་ཚོད་ནི་སྤྱི་ལོ་783 ཡིན་ཏེ། བློན་ཆེན་འདི་གཉིས་གཞུང་ཞབས་པའི་གྲས་སུ་འགྲོ་བའི་དུས་ནི་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་སྐབས་ཡིན་པ་དང་། ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་ཁྲི་བཞུགས་དུས་ནི་སྤྱི་ལོ་800ནས་801ཡིན། བཙན་པོ་འདིའི་སྐབས་སུ་བཞེངས་སྐྲུན་བྱས་པའི་རྡོ་རིང་གི་སྟེང་དུའང་བློན་ཆེན་འདི་གཉིས་ཀྱི་མིང་མཐོང་མི་ཐུབ། དེ་བས་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་བློན་ཆེན་ཡིན་པ་སྨོས་མེད་ཅིག་ཡིན་ལ། ཕག་གི་ལོ་ཞེས་པ་དེ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་ཁྲིར་བཞུགས་དུས་ཀྱི་སྤྱི་ལོ་795ཡིན་པའམ་ཡང་ན་ཕག་ལོ་སྔ་མ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་783ལོ་ལ་ཁེལ་ཡོད་ལ། བསམ་ཡས་དགོན་མ་བཞེངས་པའི་སྔ་རོལ་གྱི་ཕག་གི་ལོ་རྣམས་དེའི་ནང་ཕུད་ཆོག་སྟེ། རྒྱུ་མཚན་ནི་བན་དེ་ཡོན་ཏན་དང་བན་དེ་ཏིང་ངེ་འཛིན་གཉིས་སྐབས་དེར་ཡོད་མི་སྲིད་པས་སོ།། གཞན་ཡང་ཕོ་བྲང་ཟུང་དཀར་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་སྐུ་ཚེ་སྨད་དམ་ཡང་ན་ལོ་ན་བགྲེས་པའི་དུས་སུ་བཞུགས་སའི་ཕོ་བྲང་ཡིན་ལ། སྤྱི་ལོ་795ལོར་ཁོ་རང་སྐུ་བཀྲོངས་སའང་ཕོ་བྲང་འདི་ཡིན། དེ་ཡིན་པའི་དབང་དུ་བཏང་ནའང་དྭགས་པོ་ནས་རྙེད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་དེ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་འཚོ་བཞུགས་ཀྱི་དུས་ཏེ་སྤྱི་ལོ་795འམ་ཡང་ན་783གང་རུང་ཞིག་ཏུ་ཁེལ་དགོས། ཏུན་ཧོང་དང་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་དག་ལས་ཁྲི་སྲོང་གི་སྲས་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་སྟེ་སྤྱི་ལོ་814ལོར་བརྩམས་པར་གྲགས། དེ་བས་གནད་དོན་འདི་དག་ལ་ང་ཚོས་མུ་མཐུད་དུ་ཞིབ་དཔྱོད་བྱས་ནས་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་དང་པོ་དེ་དྭགས་པོའི་ཁ་ཐོར་མ་ཡིན་མིན་དང་ཡང་ན་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་པར་གཞི་གཞན་ཞིག་ལས་རྙེད་ཐུབ་མིན་ལ་རྩད་དཔྱོད་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེ།
བཞི། དྭགས་པོའི(རྟ་པོ་)པར་གཞི་དང་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་དཔྱད་བསྡུར། ང་ཚོས་པར་གཞི་འདི་གཉིས་ཞིབ་བསྡུར་བྱས་ཚེ་དྭགས་པོའི(རྟ་པོ་)པར་གཞིའི་ནང་གི་བམ་པོ་དང་པོ་དེ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་དང་ཧ་ལམ་གཅིག་མཚུངས་སུ་འདུག་མོད། འོན་ཀྱང་བཙན་པོའི་བཞུགས་གནས་ཀྱི་ཕོ་བྲང་དང་ཕག་གི་ལོ། བློན་ཆེན་གྱི་མིང་སོགས་གཅིག་མཚུངས་མིན་ལ། བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་དེ་ནི་དྭགས་པོའི(རྟ་པོ་)པར་གཞི་དང་བསྡུར་ན་ཞིབ་ཆ་ལྡན་ལ།ནང་དོན་ཡང་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། དབུའི་འགོ་བརྗོད་དུ་ན་མོ་བུད་ངྷ་ཡ་ཞེས་མཆོད་བརྗོད་ནས་འགོ་བརྩམས་ཏེ་ལོ་ཚིགས་འགོད་སྟངས་སོགས་སྐབས་དེའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་དང་འདྲ་བར་ཧ་ཅང་ཞིབ་ཕྲ་ལྡན་པ་དང་། གཞུང་དངོས་སུ་བཀས་བཅད་ནང་ཞུགས་མཁན་གྱི་རྒྱ་བོད་ལོ་པཎ་རྣམས་ཀྱི་མཚན་བཀོད་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་ཡབ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་སྐབས་སུ་སྤེལ་བའི་བྱ་འགུལ་རྣམས་ཀྱང་ཕྱིར་དྲན་བྱས་ཡོད་དེ། སྔོན་གྱི་ལོ་ཙཱའི་བྱ་གཞག་ལེགས་བཅོས་སུ་གཏོང་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་སོགས་ཀྱང་བཀོད་ཡོད།
སྒྲ་བསྒྱུར་ལོ་ཙཱའི་ཐབས་ཤེས་སོགས་བཀོད་པ་དྭགས་པོའི་པར་གཞི་དང་ཧ་ལམ་འདྲ་ལ། ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་བསྟན་འགྱུར་པར་གཞི་ལ་ཁ་གསེབ་དང་བཅོས་བསྒྱུར་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད་དེ། བོད་སྐད་ལ་གོ་བདེ་བ་དང་ཚིག་བཅད་ལྷུག་སོགས་ལ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བདེ་ཕྱིར་དམིགས་བསལ་ཅན་གྱི་གནས་ཚུལ་འོག་ཏུ་རྒྱ་གར་སྐད་ཀྱི་ཚིག་གི་གོ་རིམ་བསྣོར་ཆོག་ལ། ལེགས་སྦྱར་མིང་སོར་བཞག་བྱས་ཚེ་གོ་བདེ་ཞིང་ཚིག་མཛེས་པ་ཡིན་ཚེ་མ་བསྒྱུར་བར་སོར་བཞག་བྱེད་དགོས་པ་དང་། ཡུལ་དང་མེ་ཏོག་སོགས་ཀྱི་མིང་ལ་གོ་ལོག་མི་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རང་སྐད་ཀྱི་མིང་གང་རུང་ཞིག་ལེགས་སྦྱར་གྱི་མིང་བརྡའི་འགོར་བླ་ཐབས་སུ་སྣོན་དགོས་པ་དང་། གྲངས་སོགས་ཀྱི་བསྒྱུར་ཐབས་ཀྱང་བོད་སྐད་ཀྱི་གྲངས་བརྩི་སྟངས་གཞི་བཟུང་ནས་བསྒྱུར་ཆོག དེ་ལས་གཞན་དུམ་ཚན་འདིའི་ཁྲོད་དུ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་མིང་གི་འགོར་ཅི་ལྟར་བསྒྱུར་དགོས་པའི་རྩ་དོན་ཡང་བཀོད་ཡོད། དྭགས་པོའི་པར་གཞིའི་ནང་དུ་ཚིག་ལ་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་དོན་ལ་འགལ་བ་མེད་པ་དང་། མཇུག་གི་གཏམ་ནི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་དང་ཡོངས་སུ་ཆ་འདྲ། དེ་བས་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞིའི་ཁྲོད་ཀྱི་བམ་པོ་དང་པོ་དེ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱིས་ཡབ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་སྐུ་ཚེ་སྟོད་ལ་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་དྭགས་པོའི་པར་གཞིའི་ཁྲོད་ཀྱི་བཀའ་ཡིག་སོགས་ལ་ཁུངས་བཅོལ་ནས་ལེགས་བསྒྲིགས་བྱས་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཞིག་ཨེ་ཡིན་སྙམ།
གཞུང་དངོས་ཀྱི་ཁག་གཉིས་པའི་ཁྲོད་དུ་བཀའ་ཡིག་འདིའི་རྩ་དོན་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས་བའི་རྒྱུ་མཚན་སོགས་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད་ལ། ཡིག་བསྒྱུར་ཁྲོད་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་སྤྱི་སྡོམ་ཚུལ་དུ་བཀོད་བྲིས་ཀྱང་བྱས་ཡོད། ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་བའི་མཇུག་སྡོམ་འདིའི་ཁྲོད་དུ་བན་དེ་ཆེན་པོ་ཡོན་ཏན་དང་ཏིང་ངེ་འཛིན་གཉིས་ཀྱི་མིང་མུ་མཐུད་དུ་བཀོད་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞིའི་ཁྲོད་བན་དེ་ཆེན་པོ་ཡོན་ཏན་གྱི་མཚན་གྱི་མགོར་ཆེ་བ་བརྗོད་པའི་མིང་དཔལ་ཞེས་པ་ཞིག་བསྣན་ཡོད་པ་ནི་བསམ་གཞིགས་གཏོང་དགོས་པའི་གནས་ཞིག་ཡིན་སྙམ་སྟེ། མཚན་གྱི་མགོར་དཔལ་བསྣན་ཡོད་པ་དེས་ཁོའི་གོ་གནས་ཡར་སྤར་ཡོད་པ་ཨེ་ཡིན་སྙམ། གཞན་ཡང་དཔྱད་ཡུལ་རིན་ཐང་ཅན་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་དྭགས་པོའི་པར་གཞིའི་ཁྲོད་ལོ་ཙཱ་པ་ལས་གཞན་ཞུ་ཆེན་ཞེས་པའི་མཚན་གནས་དེ་མཐོང་མི་ཐུབ་པ་དང་། བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞིའི་ཁྲོད་དུ་ཡི་གེ་ཕོ་མོ་མ་ནིང་གི་རྟགས་ཀྱི་འཇུག་ཚུལ་དང་ཡང་ན་བྱ་ཚིག་བསྐྱར་ཟློས་བྱས་པ་སོགས་མང་པོ་མཐོང་ཐུབ། ཚིག་དོན་གྱི་གོ་བ་ལེན་ཚུལ་དང་ཡིག་བསྒྱུར་གྱི་ཐད་ནས་དྭགས་པོའི་པར་གཞི་དེ་གོ་སླ་བར་སེམས། མདོར་ན་ཤོག་ལྷེ་གཅིག་དང་ཕྱེད་ཀ་ཅན་གྱི་དྭགས་པོའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་དང་ཏུན་ཧོང་དང་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་གསུམ་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་མི་འདྲ་ས་མེད་ལ། དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར་ན་དྭགས་པོ་ཁ་ཐོར་མའི་དེབ་དང་ལྷག་པར་དུ་དེའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཤོག་ལྷེ་ཀ་པ་དང་ཤ་གཉིས་ཀྱི་ཤོག་གྲངས་དེ་བསྟན་འགྱུར་པར་གཞིའི་ཁྲོད་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན།
ལྔ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བ་ལས་བྱུང་བའི་ལེགས་སྦྱར་སྐད་བར་གྱི་དཔྱད་བསྡུར། ང་ཚོས་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་དག་ལ་བལྟས་ན། སྤྱིར་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བའི་ཁྲོད་དུ་བཞུགས་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་བར་ལ་མངོན་གསལ་གྱི་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་མེད་མོད། འོན་ཀྱང་དྭགས་པོ་དགོན་ནས་རྙེད་པའི་དཔེ་རྙིང་དང་།ཏུན་ཧོང་ནས་རྙེད་པའི་དཔེ་རྙིང་། བོད་ལྗོངས་རྟེན་རྫས་ཁང་ནས་རྙེད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་སོགས་ཀྱི་ཁྲོད་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་བཀོད་ཡོད་པའི་ཁྲོད་ཁྱད་པར་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ལ། འབྲི་ཚུལ་ཀྱང་དེ་འདྲའི་ཚུལ་ལྡན་མ་ཡིན་པའི་སྣང་ཚུལ་རྒྱུན་དུ་མཐོང་ཐུབ་པ་དང་། དེང་སང་གི་འབྲི་བཞིན་པའི་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཀྱི་སྡེ་པའི་གྷ་ཛྷ་ངྷ་ངྷ་བྷ་ལྔའི་ཚབ་ཏུ་གསུམ་པ་ག་ཛ་ད་ད་བ་རྣམས་བྲིས་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ག་ཛ་ད་ད་བའི་འོག་ཏུ་ཧ་ཡིག་བྲིས་པ་ཡི་གེ་ཉུང་ཙམ་མ་གཏོགས་མཐོང་རྒྱུ་མེད་པས། སྐབས་དེར་བོད་དུ་སྒྲ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དར་མེད་པ་ཤེས་ཐུབ་ལ། ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་འབྲི་བར་ངེས་གཏན་གྱི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་དང་སྲུང་བྱའི་གདམ་ངག་ཅིག་མེད་པར་མཁས་པ་སོ་སོས་འདོད་རྒྱལ་དུ་འབྲི་བའི་སྲོལ་ཡོད་པའང་ཤེས་ཐུབ་པ་དང་། བོད་ཡིག་གི་ཀློག་གདངས་དང་འབྲི་ཚུལ་བཞིན་བརྩེགས་ཡིག་ཡོད་ཚད་ཕྲལ་ནས་བྲིས་ཡོད་པའང་མཚོན་ཐུབ། གཤམ་དུ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་གཅིག་མཚུངས་མིན་པའི་ཚུལ་དཔེ་མཚོན་ཙམ་རེའུ་མིག་ཏུ་བཀོད་ནས་དཔྱད་བསྡུར་བྱས་ཚེ།(30)
གོང་གི་རེའུ་མིག་འདི་ནི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་པར་གཞི་མི་འདྲ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་ལེགས་སྦྱར་སྐད་གཅིག་མཚུངས་མིན་པའི་ཚུལ་ལ་དཔྱད་བསྡུར་བྱས་པ་ཡིན་ལ།གཅིག་མཚུངས་མིན་པའི་རྣམ་པ་བྱུང་བ་འདི་ཡང་སྐབས་དེའི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པའི་ཆུ་ཚད་མཚོན་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་མཚོན་ན་བོད་མི་ཚོ་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་ལ་འབྲེལ་འདྲིས་བྱུང་ནས་ཅུང་མ་འགོར་བའི་དུས་ཡིན་པས། མི་རང་རང་གི་འདོད་རྒྱལ་དུ་འབྲི་བའི་སྲོལ་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་སྟེ། དུས་སྐབས་འདི་ནི་བོད་པ་ཚོས་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་ལ་འཚོལ་ཞིབ་དང་སློབ་སྦྱོང་གི་དུས་རབས་ཤིག་ལ་ཁེལ་ཡོད་པས། སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་བོད་ཡིག་གི་འབྲི་བའམ་ཡང་ན་མཁས་པ་སོ་སོས་རང་རང་གི་འདོད་རྒྱལ་དུ་འབྲི་བའི་སྲོལ་བྱུང་བ་ཡིན་འདོད།
དྲུག སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་དང་བྱེ་ཆེན་བར་གྱི་དཔྱད་བསྡུར། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ནི་སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་མོའི་དཀའ་འགྲེལ་ཡིན་པ་ནི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་མཇུག་ཏུའང་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད་དེ། ཆེན་པོའི་དཀའ་བའི་གནས་དང་སྒྲའི་གཞུང་དང་སྦྱར་ཏེ་བཤད་པའི་ཡིན་ནོ་(31)ཞེས་བཀོད་ཡོད་ལ། ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་ནང་རྒྱལ་ཕྱིའི་ཞིབ་འཇུག་པ་དག་གིས་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ནི་སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོག་བྱེད་ཆེན་མོའི་དཀའ་འགྲེལ་ཡིན་ཞེས་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱང་མི་ཉུང་བ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་པར་མ་ཟད།(32) གནའ་དཔེ་རྙིང་པ་སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་མོའི་དཀའ་འགྲེལ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཞེས་པའི་ཕྱག་དཔེ་ཞིག་ཀྱང་རྙེད་སོན་བྱུང་བ་གོང་ཏུ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཚར་ལ།བོད་དུ་འཆི་མེད་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་བྱེ་བྲག་རྟོགས་པ་ཆེན་པོའི་འགྲེལ་བ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་བཞུགས་སོ་(33)ཞེས་པའི་ཕྱག་དཔེ་བྲིས་མ་དེ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་པ་ལས་གཞན་སུས་ཀྱང་གླེང་བརྗོད་མཛད་པ་མཐོང་མ་སོང་ལ། སྤྱིར་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ནི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་སྣ་ཚོགས་ཁྲོད་དུ་ཡོད་དེ། བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མཚན་བྱང་ལ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཞེས་བཀོད་ཡོད་ལ། སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་མོའི་མཇུག་ཏུ་མཐུད་ནས་བཀོད་ཡོད། བསྟན་བཅོས་དེར་འགོ་བརྗོད་དང་མཇུག་བྱང་སོགས་ཀྱང་བཀོད་ཡོད་དེ།མཇུག་བྱང་དུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན། སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ལ་ཆེན་མོ་(maha)དང་འབྲིང་བ་(madhya)དང་། ཆུང་བ་(alpa)གསུམ་ཡོད་ཚུལ་བཀོད་ཡོད་པར་མ་ཟད། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ནི་འབྲིང་བ་ཡིན་པའང་གསལ་བོར་བཀོད་ཡོད།སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ནི་དཀའ་འགྲེལ་གྱི་མིང་གཞན་ཞིག་བྱས་ནས་དེའི་ནང་དུ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བརྡ་ཆད་དཀའ་མོའི་རིགས་ལ་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བཀོད་ཡོད་པའམ་ཡང་ན་སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་མོའི་མིང་བརྡ་དཀའ་མོའི་རིགས་དང་ཚིག་དཀའ་མོའི་སྐོར་རམ། ཡང་ན་སྒྲ་གཞུང་དང་བྱཱ་ཀ་ར་ནའི་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་ལུགས་དང་བསྟུན་ནས་འགྲེལ་བཤད་བྱས་ཡོད་དེ། བསྟན་བཅོས་འདིའི་ནང་དུ་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་ལས་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་དང་བྱཱ་ཀ་ར་ནའི་ལུགས་ལས་དཀའ་བ་རྣམས་ཀྱང་ཚིག་སོ་སོར་ཕྲལ་ནས་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་བཤད་དེ་གཞུང་དུ་བྲིས་ལ། དེ་དག་ལ་འགྲེལ་བཤད་བཀོད་ནས་གོ་སླ་བར་བྱས་ཡོད། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་ནང་དུ་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་ལས་བྱུང་བའི་མིང་བརྡ་དང་སྒྲ་གཞུང་གི་བསྟན་བཅོས་ལས་བྱུང་བའི་མིང་བརྡའི་རིགས་ཀྱི་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་བཀོད་རྗེས་སུ་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་བའི་མིང་བརྡ་བཀོད་ཡོད། མིང་བརྡ་ལ་འགྲེལ་རྒྱག་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཀྱང་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་དང་དབྱིག་གཉེན་སོགས་ཀྱི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཆོས་གཞུང་ལས་བྱུང་བའི་མིང་བརྡ་དང་།ཆོས་གཞུང་གི་བསྟན་བཅོས་མང་པོ་བོད་དུ་བསྒྱུར་དུས་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་པ་ཛི་ན་མི་ཏྲ་དང་སུ་རེནྟྲ་བོ་དྷི། ཤཱི་ལེནྡྲ་བོ་དྷི་དང་། དཱ་ན་ཤཱི་ལ། བྷོ་ཏི་མི་ཏྲ་སོགས་དང་བོད་ཀྱི་མཁན་པོ་རཏྣ་རཀྵི་ཏ་དང་། དྷརྨྨ་ཏཱ་ཤཱི་ལ། རེནྡྲ་ཤཱི་ལ་སོགས་ཀྱིས་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཆོས་གཞུང་ལས་བྱུང་བའི་མིང་བརྡ་དང་ལྷ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་རིང་སྟེ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་དང་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་དུས་སྐབས་ཀྱི་བོ་དྷི་ས་ཏྭ་དང། ཡེ་ཤེས་དབང་པོ་། ཞང་རྒྱལ་ཉེན་བཟང་། བློན་ཁྲི་བཞེར་སང་ཤི་སོགས་དང་ལོ་ཙཱ་བ་ཛྙཱ་ན་དེ་བ་ཀོ་ཥ། ཅེ་ཁྱི་འབྲུག བྲམ་ཟེ་ཨ་ནན་ཏ་ལ་སོགས་པས་ཆོས་ཀྱི་སྐད་བོད་ལ་མ་གྲགས་པ་ལས་མིང་དུ་བཏགས་པ་དག་ཅིག་མཆིས་པའི་ནང་ནས་ཁ་ཅིག་ཆོས་ཀྱི་གཞུང་དང་བྱཱ་ཀ་ར་ནའི་མིང་སྒྲའི་ལུགས་དང་མི་མཐུན་ཏེ་མི་བཅོས་སུ་རུང་བ་རྣམས་བཅོས་པ་སོགས་རྒྱ་གར་སྐད་ལས་བོད་སྐད་དུ་ཆོས་གཞུང་བསྒྱུར་སྟངས་དང་ཡོངས་སུ་མཐུན་པར་བྱས་ཡོད་ལ། རྒྱ་གར་སྐད་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་དུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ལ་བསམ་བློ་ཞིབ་མོ་བཏང་ནས་འགྲེལ་རྒྱབ་ཡོད་པའང་མཚོན་ཐུབ། འཇར་པན་གྱི་ས་ཁ་ཁེ་མོའོ་ཐོ་ལགས་ཀྱིས་སམ་བོད་རྒྱ་འཇར་གྱི་སྐད་བཞིའི་ཤན་སྦྱར་གྱི་བྱེ་བྲག་རྟོགས་བྱེད་ཆེན་མོ་(མ་ཧཱ་བྱཱ་ཏཱ་ཏྟི) (34)ཞེས་པ་ཞིག་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་ལ། བསྟན་བཅོས་དེའི་ཁྲོད་མིང་བརྡ་9565ལྷག་བསྡུས་ཡོད། མིང་བརྡ་དེ་དག་རེ་རེ་ལ་ཨང་གྲངས་རྒྱབ་ནས་འཇར་པན་དུ་པར་དུ་སྐྲུན་ཡོད། ང་ཚོས་བསྟན་བཅོས་འདིའི་ནང་དོན་ལ་གོ་བ་བདེ་བླག་ངང་ལེན་ཆེད། ས་ཁ་ཁེ་མོའོ་ཐོ་ལགས་ཀྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་གནང་པའི་སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་མོའི་སྡེ་ཚན་དང་མིང་བརྡ་རེ་རེའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་སྡེ་ཚན་གང་ཏུ་གཏོགས་པ་དང་། མིང་བརྡ་རེ་རེའི་ཐོ་གཏུག་ཐུབ་མིན་ཞིབ་བསྡུར་བྱས་ཚེ། ས་ཁ་ཁེ་མོའོ་ཐོའོ་ལགས་ཀྱིས་སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་མོར་ཁྱོན་སྡོམ་པའི་ལེའུ་238རུ་དབྱེ་ཡོད་ལ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ལེའུ་49ལས་དབྱེ་མེད། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་ཁྲོད་མིང་བརྡ་ལ་གདམ་གསེས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་ནས་བྱེ་ཆེན་ཁྲོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མིང་བརྡ་9565ལས་མིང་བརྡ་414ལྷག་ཁོལ་ཏུ་བྱུང་ནས་འགྲེལ་བཀོད་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་ལ།དེ་གཉིས་ཀྱི་མི་འདྲ་སའང་བྱེ་ཆེན་ནི་མིང་མཛོད་ཅིག་ཡིན་པ་ལས་མིང་བརྡར་འགྲེལ་སོགས་བཀོད་མེད་ལ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ལས་མིང་ཁུངས་རིག་པའི་བྱེད་ཐབས་བཀོད་ནས་མིང་བརྡ་ལ་འགྲེལ་ཞིབ་རྒྱས་སུ་བཀོད་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་བུངྔྷ་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ལས་གྲངས་ན་གཅིག་ཏུ་ན་མི་ཧ་ནི་དྲཱ་པྲ་མཏྟ་པྲ་བུངྔྷ་པུ་རུ་ཥབ་ཏ་ཅེས་བྱ་སྟེ། གཏི་མུག་གི་གཉིད་སངས་པས་ན་མི་གཉིད་སངས་པ་བཞིན་ཏེ། སངས་པ་ལ་སྙེགས། ཡང་རྣམ་པ་གཅིག་ཏུ་ན། བུངངྡྷེེརྦི་ཀཱ་སནཱཏ་བུངྔྷ་བི་བུངྔྷཔདྨ་བ་ཏ་ཅེས་བྱ་སྟེ། བློ་བྱེ་ཞིང་རྒྱས་པས་ན།པད་མ་ཁ་ཕྱེ་ཞིང་རྒྱས་པ་དང་འདྲ་བར་ཡང་བཤད་དེ་སངས་རྒྱས་ཞེས་བྱ། ཚིག་གི་དོན་སྤྱིར་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཐུགས་སུ་ཆུད་ཅིང་མ་ལུས་པར་བྱང་ཆུབ་པ་ལ་བྱ་ཞེས་(35)ཐོག་མར་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་ཀྱི་བུངྔྷ་ཞེས་པའི་མིང་གི་རྣམས་གྲངས་སོགས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་བརྒྱུད། བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་དུས་རྒྱ་ཡིག་ལྟར་སྒྲ་བསྒྱུར་བྱས་པ་མ་ཡིན་པར་དོན་བསྒྱུར་བྱས་ནས་སངས་རྒྱས་ཞེས་མིང་བཏགས་ལ། སངས་རྒྱས་ཞེས་པར་ཡང་ཞིབ་རྒྱས་སུ་འགྲེལ་ཡོད་པས། དེས་གནའ་བོའི་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་དང་པཎྜི་ཏ་དག་གིས་སཾ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་ལ་གོ་བ་ཟབ་མོ་བླངས་ཡོད་པར་མཚོན་ཐུབ་ལ། གོང་གསལ་གྱིས་བསྟན་བཅོས་གཉིས་ཞིབ་བསྡུར་ཚེ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ནི་སྒྲ་བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པ་ཆེན་མོའི་དཀའ་འགྲེལ་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ་ལ།འབྲིང་བ་ནི་ཆེན་པོའི་དཀའ་འགྲེལ་ཡིན་པའང་བདེན་དཔང་བྱས་ཡོད།
བཞི་པ། དཔྱད་ཞིབ་ཀྱི་སྐོར།
གཅིག སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པར་བཀོད་པའི་ལོ་པཎ་དག་གིས་བསྒྱུར་གནང་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་དཔྱད་ཞིབ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ཀྱི་འགོ་བརྗོད་ཁྲོད་དུ་བཀོད་ཡོད་པའི་ལོ་པཎ་དག་གི་མཚན་བསྒྲིགས་སྟངས་ཀྱང་གོ་གནས་མཐོ་དམའི་ཁྱད་པར་གྱིས་བཀོད་ཡོད་དེ། ཐོག་མར་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་བསྒྲིགས་དགོས་པའི་བཀའ་ཡིག་དང་ལེན་བྱས་པའི་ལོ་པཎ་གྱི་མཚན་ཐོ་དྲངས་ཡོད་དེ། དེ་དག་ནི་གཉི་འོག་གི་མཁན་པོ་ཨ་ཙ་རྱ་ཛི་ན་མི་ཏྲ་དང་། སུ་རེནྡྲ་བོ་དྷི། ཤཱི་ལེནྡྲ་བོདྷི། དཱ་ན་ཤཱི་ལ་སོགས་ཡིན་ལ། ཨ་ཙ་རྱ་ཛི་ན་མི་ཏྲ་དང་དཱ་ན་ཤཱི་ལ་གཉིས་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་སྐོར་ཞིག་པེ་ཅིན་པར་མའི་བསྟན་འགྱུར་པོད་གྲངས་79པའི་ཨང་3888(36)-3889དང་།(37)པོད་གྲངས་102པའི་ཨང5322དང་།(38)པོད་གྲངས་103པའི་5447(39)པོད་གྲངས་122པའི་ཨང་5610(40)པོད་གྲངས་138པའི་5750(40)སོགས་ཀྱི་ནང་དུ་བསྡུས་ཡོད་ལ། དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ་དང་བུ་སྟོན་དཀར་ཆག་སོགས་ཀྱི་ནང་དུའང་བདེན་དཔང་བྱེད་ཐུབ། ཏུན་ཧོང་གཏེར་ཡིག་གི་ནང་དུ་ལོ་པཎ་འདི་གཉིས་ཀྱི་གསུང་ངོས་འཛིན་བྱེད་དཀའ་ལ། གོང་གསལ་གྱི་རེའུ་མིག་དང་པོའི་ཁྲོད་བཀོད་ཡོད་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་དང་པཎྜི་ཏ་དག་གིས་བསྒྱུར་གནང་མཛད་པའི་ཆོས་གཞུང་དག་པེ་ཅིན་པར་མའི་བཀའ་བསྟན་ཁྲོད་ཡོད་པ་དག་ལ་རྩིས་གྲངས་བླངས་ཚེ། ཛི་ན་མི་ཏྲས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་ནི་ཆེས་མང་པོ་ཡིན་པ་དང་། ཁོས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་བསྟན་བཅོས་ཁྲོད་ལྔ་ཆའི་གསུམ་ནི་མདོའི་སྐོར་ཡིན་ལ།སུམ་ཆའི་གཅིག་ནི་གསང་སྔགས་ཀྱི་སྐོར་ཡིན་པ་དང་།སེམས་ཙམ་དང་འདུལ་བའི་སྐོར་ནི་ཉིས་ཆའི་གཅིག་ཟིན།སུ་རེནྡྲ་བོ་དྷིས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་གི་ཁྲོད་དྲུག་ཆའི་ལྔ་མདོའི་སྐོར་ཡིན་ལ། ལྔ་ཆའི་གཅིག་ནི་གསང་སྔགས་ཀྱི་སྐོར་ཡིན་པ་དང་། ཉིས་ཆའི་གཅིག་ནི་དབུ་མའི་སྐོར་ཡིན། ཤཱི་ལེནྡྲ་བོ་དྷིས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་གི་ཁྲོད་ལྔ་ཆའི་གཉིས་མདོའི་སྐོར་ཡིན་ལ། ལྔ་ཆའི་གཉིས་གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེའི་སྐོར་ཡིན། སེམས་ཙམ་པའི་སྐོར་ཉིས་ཆའི་གཅིག་ཟིན། དཱ་ན་ཤཱི་ལས་བསྒྱུར་གནང་མཛད་པའི་ཁྲོད་ཉིས་ཆའི་གཅིག་མདོ་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཡིན་ལ། ཉིས་ཆའི་གཅིག་གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེ་སྐོར་ཡིན། བཞི་ཆའི་གཅིག་ནི་དབུ་མ་དང་སེམས་ཙམ་གྱི་སྐོར་ཡིན།
སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ཁྲོད་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ལོ་པཎ་དེ་དག་དྲངས་ཡོད་པ་ལས་གཞན་བོད་རང་གི་མཁན་པོ་རཏྣ་རཀྵི་ཏ་དང་། དྷརྨྨ་ཏཱ་ཤཱི་ལ་གཉིས་ཀྱི་མིང་ཡང་དྲངས་ཡོད་མོད། དེ་གཉིས་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་བཀའ་འགྱུར་སོགས་ཀྱི་ནང་དུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་དཀའ། འོན་ཀྱང་བསྒྱུར་ཆོས་བོད་ཀྱི་བཀའ་བསྟན་སོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་རྙེད་ཐུབ་སྟེ། རཏྣ་རཀྵི་ཏས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་སུམ་ཆའི་གཅིག་ནི་མདོ་སྣ་ཚོགས་ཡིན་ལ། སུམ་ཆའི་གཉིས་ནི་གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེའི་སྐོར་ཡིན། དྷརྨྨ་ཏཱ་ཤཱི་ལས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་ཡོད་ཚད་མདོ་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཡིན། རཏྣ་རཀྴི་ཏ་དང་། དྷརྨྨཏཱ་ཤཱི་ལ་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་གི་ཁྲོད། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ཀྱི་དགོངས་དོན་དང་ལོ་ཙཱའི་ཚད་གཞི་ལྟར་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་ནི་མདོ་སྡེ་དཀོན་མཆོག་སྤྲིན་ཡིན་པ་ལས་གཞན་ད་དུང་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་དུས་སྐབས་སུ་བསྒྱུར་བའི་ལིང་ཀར་གཤེགས་པའི་མདོ་ནི་པེ་ཅིན་པར་མའི་བཀའ་འགྱུར་གྱི་པོད་གྲངས་29པའི་ཨང་775(41)-776(42)བར་ཡིན་ལ། དེའང་བཀས་བཅད་ཀྱི་དགོངས་དོན་ལྟར་ལོ་ཙཱ་བྱས་ཡོད་སྙམ། བསྟན་བཅོས་འདིའི་རྒྱ་འགྱུར་མ་ནི་ལིག་སུང་དང་ཡོན་བེ། ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་འགྱུར་སོགས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཡོད་ལ། རྒྱ་ནག་གི་བཀའ་འགྱུར་《大正藏》第16卷、670-672号(43)ཁྲོད་དུ་ཡོད། ལིག་སུང་གིས་求那跋陀བསྒྱུར་བའི་གཞུང་དེ་འགོས་ཆོས་གྲུབ་ཀྱིས་བོད་འགྱུར་བྱས་ཏེ་པེ་ཅིན་པར་མའི་བཀའ་འགྱུར་གྱི་པོད་གྲངས་776ཁྲོད་ཡོད། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ནང་དུ་བསྟན་བཅོས་དེ་ངོས་འཛིན་བྱེད་དཀའ་ལ། དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མའི་ཁྲོད་དུ་བཀོད་ཡོད་པས། སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་དགུ་བའི་སྟོད་རྒྱུད་དུ་བསྒྱུར་བ་ཡིན་པ་ནི་སྨོས་མེད་ཡིན། དྷརྨྨ་ཏཱ་ཤཱི་ལས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་ཏུན་ཧོང་གི་ཡིག་རྙངི ་st380ཁྲོད་དུ་ཉར་ཡོད་ལ། དེའི་ནང་དུ་ཞུས་ཆེན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཞེས་པའི་མིང་ཞིག་ཁ་སྣོན་བྱས་ཡོད་པ་དང་། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་མཁན་པོ་ཞེས་པའི་མིང་བསྣན་ཡོད་དེ། འདིའི་སྐབས་ཀྱི་མཁན་པོ་ནི་འདུལ་བའི་སྡོམ་རྒྱུན་གྱི་མཁན་པོ་ལ་ངོས་འཛིན་མི་རུང་སྙམ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ལས་ད་དུང་ཡེ་ཤེས་སྡེ་སོགས་ལའང་ཞུས་ཆེན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཞེས་པའི་མིང་ཡང་སྦྱར་ཡོད་ལ། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཡིག་ཆ་ཨང་S.T69ཁྲོད་དུའང་ཞུ་ཅེན་གྱྀ་ལོ་ཙ་པ་ཡེ་ཤེས་སྡེས་བསྒྱུར་ཅིང་ཞུས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པའ་ཞེས་བཀོད་ཡོད། དཔེ་འདི་འདྲ་བ་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ནང་དུ་མང་པོ་མཐོང་ཐུབ་པ་དང་། གཞན་དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མའི་ཁྲོད་མཁན་པོ་ཞེས་པའི་མིང་ཡང་སྦྱར་ཡོད་དེ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ཀྱི་ཁྲོད་ཐག་གཅོད་རང་བཞིན་གྱི་ནུས་པ་བཏོན་མྱོང་བའི་ལོ་ཙཱ་བ་ལ་ཞུ་ཆེན་ལོ་ཙཱ་བ་ཟེར་ཞིང་། མཁན་པོ་ནི་ཞུ་ཆེན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་གོ་གནས་ཆེས་མཐོ་བའི་མིང་ལ་འཇུག་པའམ་ཡང་ན་མཁན་པོ་ནི་གོ་གནས་ཞིག་མ་ཡིན་པར་ཞེ་སའི་མིང་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་སྲིད། གང་ལྟར་མཁན་པོ་དང་ཞུ་ཆེན་ལོ་ཙཱ་བའི་རིགས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་29ལྷག་ཡོད་ལ། དེ་དག་གིས་སྐད་གསར་བཅད་ལ་བྱེད་ནུས་གལ་ཆེན་ཐོན་ཡོད་པའང་སྨོས་མེད་ཡིན། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ལས་ད་དུང་གོང་གི་མི་སྣ་འདི་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་སུ་ལོཙྪ་བ་མཁས་པར་ཆུད་པ་ཛྙཱ་ན་སེ་དང་། (ཡེ་ཤེས་སྡེ།) ཛ་ཡ་རཀྵི་ཏ་དང་མཉྫུ་ཤཱི་ལྦརྨ་དང་། རེནྡྲ་ཤཱི་ལ་སོགས་ཀྱི་མིང་ཡང་བཀོད་ཡོད་ལ། དེའི་ཁྲོད་ཡེ་ཤེས་སྡེའི་བརྩམས་ཆོས་པེ་ཅིན་པར་མའི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པོད་གྲངས་145པའི་ཨང་5846-5848ནང་དུ་བསྡུས་ཡོད་ལ།(44)ཁོའི་བརྩམས་ཆོས་སྐོར་ཞིག་དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ་དང་བུ་སྟོན་དཀར་ཆག་ཏུའང་བཀོད་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ཁོས་བརྩམས་པའི་ལྟ་བའི་ཁྱད་པར་ཞེས་པའི་བསྟན་བཅོས་དེ་པེ་ཅིན་པར་མའི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པོད་གྲངས་145པའི་ཨང་5847ནང་དུ་བསྡུས་ཡོད་པར་མ་ཟད། བུ་སྟོན་གྱི་དཀར་ཆག་ནང་དུ་འང་བཀོད་ཡོད་ལ།(45) ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་ཡིག་ཆ་P.T814-815P.T820,S.T692,S.694སོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུའང་ཉར་ཡོད། ཏུན་ཧོང་གི་ཡིག་ཆའི་ཁྲོད་ཡོད་པའི་བརྩམས་ཆོས་དག་བཀའ་བསྟན་ཁྲོད་ཉར་ཡོད་པ་དང་བསྡུར་ན་སུམ་ཆའི་གཅིག་ཡས་མས་མ་གཏོགས་མེད་མོད། འོན་ཀྱང་ཡིག་ཆ་འདིའི་ཁྲོད་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ལ་འགྲེལ་ཇི་ལྟར་བྱས་པ་སོགས་བཀོད་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་དུ་ཡིག་རྙིང་འདི་བེད་སྤྱད་ཚེ་བཀའ་བསྟན་ཁྲོད་ཡོད་པའི་ཆོས་གཞུང་གི་ནོར་འཁྲུལ་དང་ཆད་ལྷག་སོགས་ལ་དཔྱད་བསྡུར་བྱས་ཆོག་པར་མ་ཟད། སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་དགུ་བའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་བོད་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ལ་རྒྱུས་ལོན་རགས་ཙམ་ཞིག་ཀྱང་བྱེད་ཐུབ། གོང་གསལ་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་འདི་དག་ལས་རེནྡྲ་ཤཱི་ལའི་བརྩམས་ཆོས་མཐོང་མི་ཐུབ་པ་ལས་གཞན་ཡོད་ཚད་ཀྱི་འགྱུར་ཆོས་བཀའ་བསྟན་ཁྲོད་དུ་བསྡུས་ཡོད་ལ།ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ནང་དུའང་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཐུབ། དེ་དག་ལས་ཡེ་ཤེས་སྡེ་ལ་བསྒྱུར་ཆོས་ཅུང་མང་ལ། སུམ་ཆའི་གཉིས་ནི་མདོའི་སྐོར་ཡིན་པ་དང་། སུམ་ཆའི་གཅིག་ནི་གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེའི་སྐོར་ཡིན། མདོ་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཁྲོད་སུམ་ཆའི་གཅིག་ནི་དབུ་མ་དང་སེམས་ཙམ་གྱི་སྐོར་ཡིན། གོང་གི་རེའུ་མིག་གཉིས་པ་ལས་བུ་སྟོན་གྱིས་བཀོད་པ་ལྟར་ན། ཡེ་ཤེས་སྡེས་བསྒྱུར་བའི་མདོ་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཁྲོད་བཅུ་ཆའི་གཅིག་ནི་ཐེག་ཆུང་གི་བསྟན་བཅོས་ཡིན། ཛ་ཡ་རཀྵི་ཏ་དང་མཉྫུ་ཤཱི་ལྦརྨ་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་ཅུང་ཉུང་ལ། ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་གི་སུམ་ཆའི་གཉིས་ནི་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་ཡིན། ཁོང་རྣམ་གཉིས་ལ་འགྱུར་ཆོས་ཉུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་ཕལ་ཆེར་འཚོ་བཞུགས་ཀྱི་དུས་ཡུན་ཐུང་བ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་སྙམ། སྐབས་དེར་མཚོན་ན་ཆོས་གཞུང་བོད་བསྒྱུར་གྱི་བྱ་བར་རྩ་འཛུགས་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་སྤེལ་གྱིན་འདུག་པས། ལོ་ཙཱའི་བྱ་བའི་ཁྲོད་ཞུགས་པའི་ལོ་པཎ་སྐད་གྲགས་ཅན་གྱི་མིང་མ་གཏོགས་འགྱུར་ཆོས་ཀྱི་མཇུག་བྱང་ཏུ་མིང་བཀོད་མི་ཆོག་པ་འདྲ། འདིར་ང་ཚོས་མཉམ་འཇོག་དགོས་པ་ཞིག་ནི་རེནྡྲ་ཤཱི་ལ་ལ་སོགས་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་སྐོར་ཞིག་གིས་ཆོས་གཞུང་ལོ་ཙཱའི་ཁྲོད་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་བསྒྱུར་བའི་བསྡུར་ཚད་ཅུང་མཐོ་ལ། དྷརྨྨ་ཏཱ་ཤཱི་ལས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་དང་ཡེ་ཤེས་སྡེ་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་ཁྲོད་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་བསྒྱུར་བ་ཅུང་ཉུང་། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གསལ་བོ་ཞིག་ཤེས་དཀའ་མོད། ལ་ལ་ཞིག་གིས་དེ་ནི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་ཁྲོད་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པར་བཀད་བཅད་ཡོད་པས་རྒྱུ་མཚན་ཡིན་པར་འདོད་ལ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ལས་བཀོད་ཡོད་པའི་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་དུས་སྐབས་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་དེ་དག་སྤྱི་ལོ་814ཡས་མས་སུ་ཡོད་ཚད་སྐུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་སོང་ལ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་རྩོམ་སྒྲིག་གི་བྱ་བའི་ཁྲོད་ཞུགས་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་དང་པཎྜི་ཏ་དེ་དག་ནི་སྐབས་འདིའི་ལོ་ཙཱ་བ་གཙོ་བོ་དག་ཡིན།
གཉིས། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པར་བཀོད་པའི་ཆོས་གཞུང་ལོ་ཙཱའི་རྩ་དོན་དང་ཚད་གཞི་དཔྱད་ཞིབ། རྒྱལ་པོའི་བཀའ་ཡིག་གི་ཚུལ་དུ་བཀོད་པའི་ཆོས་གཞུང་ལོ་ཙཱའི་བྱེད་ཐབས་ལ་བྱེ་བྲག་གི་རྩ་དོན་གཤམ་གསལ་གྱི་ནང་དོན་འདི་དག་གཏན་ཁེལ་བྱས་ཡོད་དེ།གཅིག དམ་པའི་ཆོས་བསྒྱུར་བའི་ལུགས་ནི་དོན་དང་ཡང་མི་འགལ་ལ། བོད་སྐད་ལ་ཡང་གར་བདེ་བར་གྱིས་ཤིགགཉིས། དྷརྨ་བསྒྱུར་བ་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ཀྱི་གོ་རིམ་ལས་མི་བསྣོར་བར་བོད་ཀྱི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན་དོན་དང་ཚིག་ཏུ་འབྲེལ་ཞིང་བདེ་ན་མ་བསྣོར་བར་བསྒྱུར་ཅིག གསུམ། བསྣོར་ན་བདེ་ཞིང་གོ་བ་བསྐྱེད་པ་ཅིག་ཡོད་ན། ཚིགས་བཅད་ལ་རྩ་བ་བཞི་པའམ་དྲུག་པའང་རུང་སྟེ། ཚིགས་སུ་བཅད་པ་གཅིག་གི་ནང་གར་བདེ་བར་བསྣོར་ཞིང་བསྒྱུར་ཅིག རྐྱང་བ་ལ་ནི་དོན་གང་སྙེགས་པ་ཡན་ཆད་ཀྱི་ཚིག་དོན་གཉི་ག་ལ་གར་བདེ་བར་བསྣོལ་བར་བསྒྱུར་ཅིག བཞི། སྐད་གཅིག་ལས་མིང་དུ་མར་འདྲེན་པ་ནི་ལྟག་འོག་དང་བསྟུན་ལ་གར་སྙེགས་པ་བཞིན་དུ་མིང་ཐོགས་ཤིག་ལྟ་བུའི་སྒོ་ནས་རྣམ་པ་དུ་མར་སྙེགས་པ་དང་། སྒྲའི་ལུགས་ལས་དྲངས་ཤིང་བསྒྱུར་ན། སྣ་གྲངས་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་སྙེགས་ལ། བསྒྱུར་བ་རྣམས་གཅིག་གི་ནང་དུ་ནི་སྣ་གྲངས་དེ་ཀུན་འདུ་བར་ཡང་མི་བཏུབ་སྟེ། གཅིག་ཏུ་འཆད་པར་བྱར་ཡང་གཏན་ཚིགས་ཆེན་པོ་མེད་པ་རྣམས་ནི་མི་བསྒྱུར་བར་རྒྱ་གར་སྐད་སོར་བཞག་བྱེད་པ། གར་ཡང་དྲང་དུ་རུང་བའི་ཚིག་གཅིག་བྱུང་ན་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་ཆད་པར་མི་བསྒྱུར་བར་སྤྱིར་སྙེགས་སུ་རུང་བར་གྱིས་ཤིག ལྔ། ཡུལ་དང་སེམས་ཅན་དང་མེ་ཏོག་དང་རྩི་ཤིང་ལ་སོགས་པའི་མིང་བསྒྱུར་ན་ཡིད་གོལ་ཞིང་ཚིག་མི་བདེ་བ་དང་། འོལ་ཕྱིར་བསྒྱུར་དུ་བཏུབ་ཀྱང་དོན་དུ་དེ་ལྟར་མ་ཡིན་གཏོལ་མེད་པ་རྣམས་པ་ནི། སྒྲ་འོལ་ལེ་ཙམ་བསྒྱུར་དུ་བཏུབ་ཀྱང་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བ་དང་། མགོ་ལ་ཡུལ་ཞེའམ། མེ་ཏོག་ཅེས་པ་གང་ལ་བྱ་བའི་མིང་གཅིག་བླ་ཐབས་སུ་སྣོན་ལ་རྒྱ་གར་སྐད་སོ་ཞོག་ཅིག དྲུག གྲངས་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་ན་དགེ་སློང་བརྒྱ་ཕྲག་ཕྱེད་དང་བཅུ་གསུམ་ཞེས་འབྱུང་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ཞེས་ཐ་མལ་བར་བོད་ཀྱི་སྐད་ལུགས་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་ན་དོན་དང་ཡང་མི་འགལ་ལ་བོད་ཀྱི་སྐད་ལ་ཡང་བདེ་བས། གྲངས་བསྡོམ་དུ་རུང་བ་རྣམས་བོད་ཀྱི་སྐད་ལུགས་བཞིན་དུ་ཐོགས་ཤིག བདུན། ཚིག་གི་ཕྲད་དང་རྒྱན་ལྟ་བུར་འབྱུང་བ་རྣམས་བསྒྱུར་ན་དོན་དང་མཐུན་པར་འབྱོར་བ་རྣམས་ནི་ཡོངས་སུ་ཞེས་པའམ། ཡང་དག་པ་ཞེའམ། ཉེ་བ་ཞེས་སྒྲ་བཞིན་དུ་སྒྱུར་ཅིག བརྒྱད། དོན་ལྷག་པར་སྙེགས་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་ཚིག་གི་ལྷད་ཀྱིས་བསྣན་མི་དགོས་ཀྱིས་དོན་བཞིན་དུ་ཐོགས་ཤིག རྣམ་གྲངས་སུ་གཏོགས་པའི་ཚིག་རྣམས་ནི་མིང་གང་བོད་སྐད་དུ་སྤྱིར་གྲགས་ཤིང་ཚིག་ཏུ་གར་བདེ་བར་གདགས་སོ།།དགུ སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་ཉན་ཐོས་ལ་སོགས་པ་ལ་ཞེ་ས་དང་རྐོ་ལོང་གི་ཚིག་གི་རིམ་པ་ནི་སངས་རྒྱས་ལ་ཞེ་སའི་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར། བཅུ། སྔོན་ལྷ་སྲས་ཡབ་ཀྱི་སྤྱན་སྔར། མཁན་པོ་དང་ལོ་ཙྪ་བ་མཁས་པ་འཚོགས་པས། དར་མ་འཕགས་པ་དཀོན་མཆོག་སྤྲིན་དང་འཕགས་པ་ལང་གཤེགས་པ་བསྒྱུར་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ལུགས་བཞིན་དུ་སྒྱུར་ཅིག(46)
གོང་གི་ལོ་ཙཱའི་རྩ་དོན་དང་ཚད་གཞི་དེ་དག་ནི་སྐབས་དེའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་ལོ་ཙཱའི་རྩ་དོན་ཡིན་ལ། དེའི་དོན་ཚན་དང་པོ་དང་བཅུ་བ་གཉིས་ནི་སྤྱིར་བཏང་གི་རྩ་དོན་གཉིས་ཡིན་པ་དང་། དོན་ཚན་གཉིས་པ་དང་གསུམ་པ་ནི་སྐད་ཀྱི་གོ་རིམ་ཅི་ལྟར་བསྒྱུར་བའི་སྐོར་གྱི་རྩ་དོན་གཏན་ཁེལ་བྱས་པ་ཡིན། བཞི་བ་ནས་བརྒྱད་པའི་བར་ནི་ཆོས་གཞུང་ལོ་ཙཱའི་བྱེད་ཐབས་ཡིན། དགུ་བ་ནི་ཞེ་སའི་སྐོར་གྱི་གཏན་ཁེལ་ཡིན། རིགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་རྩ་དོན་བཅུ་དང་དོན་ཚན་བཅོ་ལྔ་ཡོད་པ་དང་། བཅུ་བ་ནི་མ་ཡིག་ལ་ཇི་ལྟར་གོ་བ་ལེན་དགོས་པའི་སྐོར་གྱི་གཏན་ཁེལ་ཡིན་པ་དང་། དགུ་བ་ནི་ཞེ་སའི་སྐོར་གྱི་བཀོལ་ཚུལ་ཡིན། དེ་བས་རྩ་དོན་འདི་དག་གི་གཏན་ཁེལ་ནི་རྒྱ་གར་དང་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་མཁན་པོའི་རིགས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་གིས་གཏན་ཁེལ་བྱས་པའི་རྩ་དོན་ཞིག་ཡིན་པ་ལས་གཞན་དོན་ཚན་བདུན་པ་ནི་ཚིག་གི་ཕྲད་དང་རྒྱན་བསྣན་ཡང་མ་བསྣན་ཡང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའི་བྱེད་ཐབས་ལ་འགལ་མི་རུང་བ་སོགས་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཡོད། གོང་གསལ་གྱི་རྩ་དོན་འདི་དག་དང་འགལ་བའི་འགྱུར་ཡིག་ཡོད་ཚད་ནི་རྩ་དོན་འདི་གཏན་ཁེལ་མ་བྱས་པའི་སྔ་རོལ་དུ་བྱུང་བའི་འགྱུར་ཡིན་འདོད། སྒྲ་བསྒྱུར་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་དང་ཚད་གཞིའི་སྐོར་ལ་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོས་ཞིབ་འཇུག་གི་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མུས་སུ་མཆིས་ལ། དཔྱད་འབྲས་ཀྱང་མི་དམན་པ་ཞིག་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པས་འདི་གར་ཁོ་བོས་ཞིབ་འཇུག་གི་ཁྲོད་དུ་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་ནས་མ་སྨོས་སོ།།
གསུམ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་ལས་གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེའི་སྐོར་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པར་བཀས་བཅད་པའི་སྐོར་གྱི་དཔྱད་ཞིབ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ལས། སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་རྣམས་གཞུང་གིས་ཀྱང་གསང་བར་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། སྣོད་དུ་མ་གྱུར་པ་རྣམས་ལ་བཤད་ཅིང་བསྟན་པར་ཡང་མི་རུང་ལ། བར་དུ་བསྒྱུར་ཞིང་སྤྱོད་དུ་གནང་གིས་ཀྱང་། ལྡེམ་པོ་ངག་ཏུ་བཤད་པ་མ་ཁྲོལ་ནས་ཐུ་ཞིང་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་དག་ཀྱང་བྱུང་ཞེས་གདགས་ཀྱིས། ཕྱིན་ཆད་གཟུངས་སྔགས་དང་བླ་ནས་བཀའ་སྩལ་ཏེ་བསྒྱུར་དུ་བཅུག་པ་མ་གཏོགས་པ། སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་དང་། སྔགས་ཀྱི་ཚིག་ཐུ་ཞིང་བསྒྱུར་དུ་མི་གནང་ངོ་ཞེས་(47)གསང་སྔགས་བསྒྱུར་བར་ཚད་བཀག་བྱས་ཡོད་ལ། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་དུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་སུ་ཐོན་མིས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་མདོ་ཟ་མ་ཏོག་བཀོད་པ། དཔང་སྐོང་། མདོ་སྡེ་དཀོན་མཆོག་སྤྲིན་སོགས་ཡིན་ལ། ཆོས་གཞུང་དེ་དག་ལ་བལྟས་ན། བོད་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་སུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་གཞུང་ཐོག་མར་བོད་འགྱུར་བྱེད་དུས་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་དག་ནི་མདོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་དག་ཡིན་ཏེ། མདོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཐོག་མར་བསྒྱུར་བ་ནི་བོད་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དོན་དངོས་དང་ཡང་མཐུན་མོད། སྐབས་དེར་མདོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་བསྟན་བཅོས་ལས་གཞན་སྔགས་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་སྐོར་ཞིག་ཀྱང་བསྒྱུར་ཡོད་དེ། བཀའ་ཆེམས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན། སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་དུས་སྐབས་སུ་མདོ་ཟ་མ་ཏོག་བཀོད་པ་དང་ཕྱག་སྟོང་སྤྱན་སྟོང་གི་གཟུངས། དོན་ཡོན་ཞགས་པ་སོགས་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་མདོ་རྒྱུད་ཉེར་གཅིག་བསྒྱུར་ཞེས་བཀོད་ཡོད་པའི་ཁྲོད། ཆོས་སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་དང་། བཅུ་གཅིག་ཞལ་གྱི་གཟུངས། པདྨ་ཅོད་པན་གྱི་རྒྱུད་སོགས་སྔགས་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་སུ་གཏོགས་ལ།(48) མ་ཎི་བཀའ་འབུམ་ལས་འདིའི་སྐོར་བཀོད་བྲིས་བྱས་པ་དེ་བས་ཀྱང་གསལ་ཏེ། སྐབས་དེར་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་རྒྱ་གར་གྱི་སློབ་དཔོན་ཀུ་ས་རས་མངོན་པའི་ཆོས་ཀྱི་སྡེ་དང་། ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་རྒྱས་འབྲིང་བསྡུས་གསུམ་བསྒྱུར་ཅིག བལ་བོའི་སློབ་དཔོན་ཤཱི་ལ་མཉྫས་མདོ་སྡེའི་ཆོས་ཀྱི་སྡེ་དང་། སངས་རྒྱས་ཕལ་ཆེན་དང་། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་མདོ་རྒྱུད་རྣམས་བསྒྱུར་ཅིག བྲམ་ཟེ་ཤམ་ཀ་རས་འདུལ་བའི་སྡེ་ཀ་རི་ཀ་དང་། འདུལ་བ་འོད་ལྡན་དང་། ཀྲི་ཡའི་མདོ་རྒྱུད་རྣམས་བསྒྱུར་ཅིག རྒྱ་ནག་གི་མཁན་པོས་བརྩིས་དང་། སྨན་དང་དཔྱད་ལ་སོགས་པ་བསྒྱུར་ཅིག་གསུངས་ནས་(49)ཞེས་བཀོད་ཡོད་པ་དེ་དག་གིས་ང་ཚོས་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི་སྐབས་དེར་མདོ་སྔགས་གཉིས་ཀྱི་མདོ་དང་འདུལ་བ། མངོན་པའི་སྡེ་སྣོད་སོགས་བོད་དུ་བསྒྱུར་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་ལ། ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་ཐེག་པ་ཆུང་ངུའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་སྐོར་ཞིག་དང་། བསམ་གཏན་གྱི་ཆོས་གཞུང་སོགས་ཀྱང་བོད་འགྱུར་གནང་ཡོད། དེ་བས་སློབ་དཔོན་ཆོས་འཕགས་(法尊)ཀྱིས་ཀྱང་སྐབས་དེའི་ཐུ་བྷོད་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་ནང་ཁུལ་དུ་འདྲེན་ཅི་ཐབས་བྱས་ཡོད་དེ། གཞུང་ཚད་ཀྱི་ཆེ་ཆུང་དང་། མདོ་ཕྱོགས་དང་སྔགས་ཕྱོགས། བསམ་གཏན། འཆད་པ་དང་ཉམས་ལེན་སོགས་ལ་ཁྱད་པར་མེད་པར་ཡོད་ཚད་ནང་དུ་བསྡུ་ལེན་བྱས་ཡོད་(50)ཅེས་གསུངས་ཡོད་ལ། ཁོང་གི་གསུང་ཚིག་འདིས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་སྐབས་དེའི་ཆོས་གཞུང་གི་ནང་དོན་གང་དག་ལོ་ཙཱ་བྱས་པའི་རྣམ་པར་སྤྱི་སྡོམ་བྱས་ཡོད། བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ་1322ལོར་བརྩམས་གྲུབ་གནང་བའི་བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་གི་ནང་དུ་བསྟན་པ་སྔ་དར་གྱི་དུས་སུ་ལོ་ཙཱ་བྱས་ཟིན་པའི་ཆོས་གཞུང་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་མཚན་ཐོའི་དཀར་ཆག་རིང་པོ་ཞིག་ང་ཚོར་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད་ལ། དེ་ནི་ལོ་ཙཱ་བ་དང་བསྒྱུར་བྱའི་ཆོས་གཞུང་གི་ནང་དོན་སོགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་ཡིག་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཆོས་གཞུང་གི་བསྟན་བཅོས་རེ་རེའི་རིགས་དབྱེ་བགར་ནས། ཆོས་ཚན་གྱི་ཁ་གྲངས་དང་། ལོ་ཙཱ་བ་དང་། བསྒྱུར་བའི་མ་ཡིག་སོགས་གསལ་བོར་བཀོད་ཡོད་པར་མ་ཟད། བཀོད་ཡོད་པའི་བསྟན་བཅོས་དག་གི་ཁྲོད་མང་པོ་ཞིག་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་དུས་སུ་བསྒྱུར་བ་ཡིན་མོད། ང་ཚོས་དེ་དག་ལས་བསྟན་པ་སྔ་དར་གྱི་སྐབས་སུ་བསྒྱུར་བའི་ཆོས་གཞུང་ལོ་ཙཱའི་སྤྱི་ཁོག་ཙམ་ཞིག་ཀྱང་ཤེས་ཐུབ་ལ། བསྟན་པ་སྔ་དར་གྱི་སྐབས་སུའང་ཆོས་གཞུང་གི་རིགས་དང་རྣམས་གྲངས་སྣ་ཚོགས་བོད་དུ་འགྱུར་ཡོད་མོད། སྔགས་ཕྱོགས་སུ་བྱ་རྒྱུད་དང་སྤྱོད་རྒྱུད་ལས་གཞན། རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པའི་རྒྱུད་དང་རྣལ་འབྱོར་བླ་མེད་ཀྱི་རྒྱུད་སོགས་ཕལ་ཆེར་བོད་འགྱུར་བྱས་མེད། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཁག་ཏུ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་དང་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པར་ཚད་བཀག་བྱས་པའི་བཀོད་བྲིས་མང་པོ་མཐོང་ཐུབ་སྟེ། སྦ་བཞེད་ལས། རྒྱ་གར་པོའི་ཆོས་ལ་ནང་རྒྱུད་སྡེ་གསུམ་ཤ་ཆང་ལ་ཡངས་ཏེ་བོད་ལ་མི་འཚམ་པས་མ་བསྒྱུར།ཐམས་ཅད་ཡོད་པར་སྨྲ་བའི་སྡེ་པ་དབུས་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྒྱུ་འབྲས་སྟོན་པས་དེ་བོད་ལ་འཚམ་པར་མཁྱེན་ནས། དང་པོ་ཡེ་ཤེས་དབང་པོ་ལ་གསོལ་ཏེ་བསྒྱུར། དེ་ཡང་དང་པོ་ལུང་སྡེ་བཞི་ལས་ལུང་རིང་པོ་དང་། གང་པོའི་རྟོགས་པ་བརྗོད་པ་ཉུང་ངུ་ཞིག་བསྒྱུར། མངོན་པའི་མདོ་ཉན་ཐོས་ཀྱི་བཀའ་ཤོ་བསྒྱུར། ཁ་ཅིག་ན་རེ། འདུལ་བ་ལ་དགེ་འདུན་ཕལ་ཆེན་སྡེ་ནི་ཁྲིམས་ཡངས་ཆེས་པ་དང་། གནས་བརྟན་སྡེ་དང་གསུམ་ནི་མ་བསྒྱུར། ཉན་ཐོས་ཀྱི་འདུལ་བ་དང་།མདོ་སྡེ་ལུང་རིང་པོའང་ཟེར། མདོ་སྡེ་དང་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་མངོན་པའི་བལྟོས་རིལ་བསྒྱུར། ཏནྟྲ་ལས། མ་ཧཱ་ཡོ་ག་མུ་སྟེགས་དགེ་བ་ལ་གཟུད་པའི་སླད་དུ་གཙང་རྨེ་མེད་པར་བསྟན་པ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཇི་ལྟ་བུ་ནི་མ་རྟོགས་པར་ལོག་པར་འཛིན་ཅིང་འཇུག་པར་འགྱུར་བས་མ་བསྒྱུར། སྔགས་ཡོ་ག་ནུས་པ་ཆེ་ཡང་བོད་ལ་ནུས་པ་མི་འབྱུང་བས་དེར་མ་བསྒྱུར། བྲམ་ཟེ་རྣམས་དགེ་བ་ལ་གཟུད་པའི་སླད་དུ་ཀྲི་ཡ་གསུངས་པ་དང་། ཡང་བོད་གཙང་སྦྲ་ཆུང་བས་མ་བསྒྱུར། ཨ་ནུ་ཡོ་ག་རྨེ་བག་ཅན་ལ་བསྟན་པས་བོད་རྣམ་རྟོག་ཆེ་བས་མ་བསྒྱུར། ཨུ་པ་ཡ་བོད་རང་ལ་རན་པར་བརྩིས་ནས་ཡེ་ཤེས་དབང་པོས་གསོལ་ཏེ་བསྒྱུར། མདོ་སྡེ་དང་གཟུངས་རྒྱ་གར་ཡུལ་དུ་མ་ལུས་པ་ཙམ་དུ་བསྒྱུར་(51)ཞེས་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་ནང་རྒྱུད་སྡེ་གསུམ་དང་། འདུལ་བ་ལས་དགེ་འདུན་ཕལ་ཆེན་སྡེ། གནས་བརྟན་སྡེ་དང་གསུམ་ནི་མ་བསྒྱུར་ལ། རྒྱུད་སྡེ་ལས་མ་ཧཱ་ཡོ་ག་དང་ཨ་ཏི་ཡོ་ག ཀྲི་ཡ་དང་ཨ་ནུ་ཡོ་ག་སོགས་མ་བསྒྱུར་པ་དང་། ནང་རྒྱུད་སྡེ་གསུམ་ནི་དོན་དངོས་སུ་རྗེས་ཀྱི་མ་ཧཱ་ཡོ་ག་དང་།ཨ་ནུ་ཡོ་ག་དང་། ཨ་ཏི་ཡོ་ག་གསུམ་གྱི་བསྟན་བཅོས་སོགས་ལ་གོ་དགོས།(52) སྐབས་དེར་དགེ་འདུན་ཕལ་ཆེན་གྱི་སྡེ། གནས་བརྟན་སྡེ་སོགས་འདུལ་བའི་རིགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་དག་ལའང་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པའི་ཚད་བཀག་བྱས་མོད། ནང་དོན་གྱི་ཆ་ནས་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་གཙོ་བོ་ཚད་བཀག་བྱས་པ་ནི་སྔགས་ཕྱོགས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར་གྱི་རྒྱུད་དང་རྣལ་འབྱོར་བླ་མེད་ཀྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་དག་ཡིན། འོན་ཀྱང་སྔགས་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ལ་ལ་ཞིག་སྔར་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་བཞིན་ཡོད་དེ། ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ། སྤྱི་ལོ་814ལོར་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་སོགས་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་དང་རྩ་དོན་གཏན་ཁེལ་བྱས་པ་དང་མཉམ་དུ་ཡང་བསྐྱར་སྔགས་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པར་བཀས་བཅད་མཛད་ཡོད་དེ། སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་རྣམས་གཞུང་གིས་ཀྱང་གསང་བར་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། སྣོད་དུ་མ་གྱུར་པ་རྣམས་ལ་བཤད་ཅིང་བསྟན་པར་ཡང་མི་རུང་ལ། བར་དུ་བསྒྱུར་ཞིང་སྤྱོད་དུ་གནང་གིས་ཀྱང་། ལྡེམ་པོ་ངག་ཏུ་བཤད་པ་མ་ཁྲོལ་ནས་སྒྲ་བཞིན་དུ་འཛིན་ཅིང་ལོག་པར་སྤྱོད་པ་དག་ཀྱང་བྱུང་། སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ནང་ནས་ཐུ་ཞིང་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་དག་ཀྱང་བྱུང་ཞེས་གདགས་ཀྱིས། ཕྱིན་ཆད་གཟུངས་སྔགས་དང་བླ་ནས་བཀའ་སྩལ་ཏེ་བསྒྱུར་དུ་བཅུག་པ་མ་གཏོགས་པ། སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་དང་། སྔགས་ཀྱི་ཚིག་ཐུ་ཞིང་བསྒྱུར་དུ་མི་གནང་ངོ་(53)ཞེས་གསུངས་ཡོད་པར་བལྟས་ན། བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ་ཀྱིས་གསུངས་པའི་སྡེ་བ་བྱེ་བྲག་ཏུ་གཞི་ཐམས་ཅད་ཡོད་སྨྲ་ལས་གཞན་དང་གསང་སྔགས་རྣམས་མ་བསྒྱུར་ཅིག་(54)ཅེས་པར་ནོར་འཁྲུལ་གྱི་ཆ་ཅུང་ཙམ་མཆིས་སྙམ། གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པར་གཏན་ཁེལ་བྱས་པ་དེ་གཙོ་བོ་གཤམ་གྱི་ཕྱོགས་འདི་དག་ནས་ཐག་བཅད་པ་ཡིན་འདོད་དེ། གཅིག གསང་སྔགས་ཀྱི་ནང་དོན་གྱི་སྟེང་རྦ་བཞེད་ལས་བཀོད་པ་ནང་བཞིན་ནང་རྒྱུད་སྡེ་གསུམ་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་ནི་ཤ་ཆང་ལ་ཡངས་ཏེ་བོད་ལ་མི་འཚམས་པ་དང་། འདུལ་ཁྲིམས་དང་མི་མཐུན་པ་དང་། མ་ཧཱ་ཡོ་གའི་རིགས་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་ནི་དེའི་ནང་དོན་མུ་སྟེགས་དགེ་བ་ལ་གཟུད་པའི་སླད་དུ་གཙང་རྨེ་མེད་པར་བསྟན་པ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཇི་ལྟ་བུ་ནི་མ་རྟོགས་པར་ལོག་པར་འཛིན་ཅིང་། སྔགས་ཡོ་ག་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་ནི་སྔགས་ཡོ་ག་ལ་ནུས་པ་ཆེ་ཡང་བོད་ལ་ནུས་པ་མི་འབྱུང་བས་ཕྱིར་ཡིན་པ་དང་། ཨ་ཏི་ཡོ་ག་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་ནི་མ་རྟོགས་པར་ལོག་པར་འཇུག་བར་འགྱུར་བས་མ་བསྒྱུར་ལ།ཨ་ནུ་ཡོ་ག་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་ནི་བོད་གཙང་སྦྲ་ཆུང་བའི་མ་བསྒྱུར་བའམ་ཡང་ན་བོད་རྟོག་པ་ཆེ་བས་མ་བསྒྱུར་བ་དང་། རྨེ་བག་ཅན་ལ་བསྟན་པས་བོད་རྣམ་རྟོག་ཆེ་བས་ཕྱིར་ཡིན།མདོར་ན་བོད་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་མི་མཐུན་པའི་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་ཡོད་ཚད་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པར་བཀས་བཅད་མཛད་ཡོད། གཉིས། ལམ་གྱི་རིམ་པའི་སྟེང་བཤད་ནའང་ཐོག་མར་མདོ་ཕྱོགས་སྦྱངས་དགོས་ལ། རྗེས་སུ་སྔགས་སྦྱངས་དགོས། མདོ་ཕྱོགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་དང་གོ་བ་ཟབ་མོ་བླངས་ནས་ཆུ་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་སླེབས་ཚེ་ད་གཟོད་གོ་རིམ་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་སྔགས་ཕྱོགས་ལ་སྦྱངས་དགོས།སྔགས་ཕྱོགས་སྦྱངས་ཚེ་སྣོད་དུ་རུང་བ་ཡིན་མིན་ལ་བལྟ་དགོས་པ་ལས། ཡོད་ཚད་ཀྱིས་སྦྱངས་མི་ཆོག་ལ། གལ་ཏེ་དེ་ལས་ལྡོག་ན་ལོག་ལམ་དུ་འགྲོ་བའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་དེ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ལས་གསུངས་པ་ནང་བཞིན་སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་རྣམས་གཞུང་གིས་ཀྱང་གསང་བར་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ། སྣོད་དུ་མ་གྱུར་བ་རྣམས་ལ་བཤད་ཅིང་བསྟན་པར་མི་རུང་ལ།བར་དུ་བསྒྱུར་ཞིང་སྤྱོད་དུ་གནང་གིས་ཀྱང་། ལྡེམ་པོ་ངག་ཏུ་བཤད་པ་མ་ཁྲོལ་ནས་སྒྲ་བཞིན་དུ་འཛིན་ཅིང་ལོག་པར་སྤྱོད་པ་དག་ཀྱང་བྱུང་བ་ཡིན།(55) དེ་བས་གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེའི་གཞུང་རྣམས་བསྒྱུར་བར་ཚད་བཀག་བྱས། གསུམ།གཞན་གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེའི་གཞུང་རྣམས་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་ལ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་དེ། ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་བན་བོན་གཉིས་བར་གྱི་འཐབ་རྩོད་ཧ་ཅང་ཛ་དྲག་ཡིན་ལ། བོན་པོའི་ཆོས་ལུགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་བཙན་པོའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་དང་བོན་པོའི་སྐུ་དྲག་རྣམས་ཀྱིས་གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེའི་ནང་དོན་དེ་རྒྱུན་དུ་ཐུབ་པའི་བསྟན་པར་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་ལུང་གི་རྒྱབ་རྟེན་གཙོ་བོ་ཞིག་བྱེད་བཞིན་ཡོད། སྐབས་དེར་ཐུབ་བསྟན་པའི་གསང་སྔགས་ཀྱི་རྗེས་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱིས་མིའི་ཀླད་རུས་དང་། མིའི་རྒྱུ་མ། མིའི་ཁྲག་སོགས་མཆོད་རྫས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ལ། བུ་མོ་ཆུང་ཆུང་གི་བརླ་རྐང་གིས་བཟོས་པའི་ཡོ་བྱད་ལག་ཏུ་ཐོགས་ཡོད་པ་དང་། ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་བཙུན་མོ་ཚེ་སྤོང་བཟའ་དམར་རྗེན་གྱིས་རྐྱེན་དེ་དག་ལ་ཁ་གཡར་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་ནི་ཆོས་ལོག་ཡིན་ཚུལ་སོགས་ཀྱང་བཤད་ཡོད།b དེ་འདྲའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ཧ་ཅང་དྲག་པོའི་གནས་ཚུལ་འོག་ཏུ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱིས་རེ་ཞིག་ལ་བཏང་སྙོམས་སུ་མི་འཇོག་ག་མེད་བྱུང་ལ། སྔ་གཞུག་ཏུ་རྒྱ་གར་དུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཆོས་སྦྱངས་པར་མངགས་པའི་བེེ་རོ་ཙ་ན་དང་ནམ་མཁའི་སྙིང་བོ་སོགས་གཞོན་ནུ་ལྔ་ཁམས་ཕྱོགས་དང་ས་ཁུལ་གཞན་དག་ཏུ་རྒྱང་ཕུད་མི་གཏོང་ཀ་མེད་བྱུང་། དོན་དངོས་སུ་གསང་སྔགས་རྒྱུད་སྡེའི་སྐོར་བསྒྱུར་བར་ཚད་བཀག་བྱས་ཡོད་པ་ནི་བོད་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ལ་དམིགས་ནས། གསང་སྔགས་ཀྱི་སྐོར་གཏན་ནས་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་དང་། ངོ་སྤྲོད་བྱེད་མི་ཆོག་པ། སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མི་ཆོག་པ་ཞིག་མ་ཡིན་ཏེ། ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱིས་ཡེ་ཤེས་དབང་པོར་འུ་པ་ཡ(ཨུ་པ་ཡ་)བསྒྱུར་དགོས་པར་བཀའ་བབ་ཡོད་དེ། ཨུ་པ་ཡ་བོད་ལ་རན་པར་བརྩིས་ནས་ཡེ་ཤེས་དབང་པོས་བསྒྱུར་ཞེས་བཀོད་ཡོད་ལ།(56) དེ་ནི་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་དང་ཧ་ཅང་འཚམས་པ་དང་། བོད་བཙན་པོའི་སྤྱི་ཚོགས་ལའང་ཕན་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཡིན་སྙམ། དེ་བས་སྐབས་དེར་གསང་སྔགས་ཀྱི་སྐོར་བསྒྱུར་ཡོད་པ་ནི་གདམ་ཀའི་སྒོ་ནས་དང་ལེན་བྱས་པ་ལས། ཡོངས་སུ་ནང་འདྲེན་བྱས་པ་མིན་པ་ཤེས་ཐུབ་བོ།།
མཆན་འགྲེལ།
① ལོ་ཙཱ་བ་དང་པཎྜི་ཏ་དག་གི་མཚན་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན། ཨཱ་ཙརྱ་ཛི་ན་མི་ཏྲ། སློབ་དཔོན་རྒྱལ་བའི་བཤེས་གཉེན། སམ་བོད་ཤན་སྦྱར་དང་དེབ་དམར། p.39 རུ་གསལ། སུ་རེནྡྲ་བོ་དྷི་ལ་ལྷ་དབང་བྱང་ཆུབ་ཟེར། ཤེར་མིང་བའི་འགྲེལ་བ་རུ་གསལ། ཤཱི་ལེནྡྲ་བོ་དྷི་ལ་ཚུལ་ཁྲིམས་དབང་བོ་བྱང་ཆུབ། ཤེར་མིང་བའི་འགྲེལ་བ་རུ་གསལ། དཱ་ན་ཤཱི་ལ་ལ་སྦྱིན་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཟེར། གཡུ་ཕྲེང་ལས་གསལ་ལ། སྦྱིན་པའི་ངང་ཚུལ་ཡང་ཟེར། མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་དུ་གསལ། རཏྣ་རཀྵི་ཏར་རིན་ཆེན་བསྲུང་བ་དང་རིན་ཆེན་གོ་ཆ་སོགས་ཟེར། གཡུ་ཕྲེང་ལས་གསལ། དྷརྨྨ་ཏཱ་ཤཱི་ལ། ཆོས་ཀྱི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཟེར། ཛྙ་ན་སེ་ན་ལ་ཡེ་ཤེས་ཚོགས་ཟེར། གཡུ་ཕྲེང་ལས་གསལ། ཡེ་ཤེས་སྡེ་འང་ཟེར། དེབ་དམར། p.38ན་གསལ། ཛ་ཡ་རཀྵི་ཏ། རྒྱལ་བས་བསྲུང་བ། དེབ་དམར། p.39ན་གསལ། མཉྫུ་ཤཱི་ལྦརྨ། འཇམ་དཔལ་གོ་ཆ། འཇམ་དཔལ་ཆོ་ག་ཡང་ཟེར། རེནྡྲ་ཤཱི་ལ། རིན་ཆེན་དབང་བོ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཟེར།
② 酒井《翻訳名義大集難語訳panjika-madhyauyutpatti二ついて》载《密教文化》29.30，高山，昭和29，
③ 《二卷本訳語訳--和訳と注解》石川美惠译注，1993年，财团法人东洋文库。
④ G.Tucci”the tombs of the Tibetan Kings, sor,1.rom,1950.同“minor Buddhist texts ii”。Sor,9-2,rom,1958.香川孝雄《mahauyutpattiの编篡年代考》载《印度佛教研究》7-1，东京，1958，山口瑞风，《敦煌チベット文语の解释について》、《东京大学文学部文化交流研究施设研究纪要》同《吐蕃王国佛教史年代考》载《成田山佛教研究所纪要》未刊。
⑤ Jampa L .Panglung, New Fragments on the sGra-sbyorbbam-pognis-pa 《EAST AND WEST》（Founded by Giuseppe Tucci）(QUARTERLY PUBLISHED BYTHE ISTITUTO ITALIANO PER IL MEDIO ED ESTREMO ORIENTE WITH A GRANT FROM THE CONSIGLIO NAZIONALE DELLE RICERCHE) IsMeo. Vol.44-No.1(March 1994) pp.161-172.
⑥ 1. སྡེ་དགེའི་པར། (vol.204ཅོ་དུམ་པ།)ff.131b1-160a7, 2.ཅོ་ནེའི་པར། (vol.204 ཅོ་དུམ་པ།)ff.131b1-160a7, 3པེ་ཅིན་པར། བཀའ་བསྟན་འདྲ་བཤུས་མའི་no.5833,vol.144,.ངོ་དུམ་པ། ff.1-39, 4.སྣར་ཐང་པར་མ། (东洋文库藏，vol.212ངོ་དུམ་པ། ff.1-37a4).5. བཀའ་བསྟན་བྲིས་མ། བསྟན་འགྱུར། ཀྲུང་གོའི་མི་རིགས་རིག་གནས་ཕོ་བྲང་དཔེ་
མཛོད་ཁང་གིས་བསྡུ་བསྒྲིགས་བྱས། ཐེན་ཅིན་གནའ་དཔེ་པར་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན། 1988，vol.95,第213ངོ་དུམ་པ། ff.1-45a.
⑦ Tibeto-sanskritlexicographical materials-the sgrusbyor bam pognyispa ,thedakyigza ma tog ,and the dakyig li shipurkhang-, edited with detailed indices ,frommanuscripts from ladakh,bysonamangdu, basgotongspon publication,leh.1973.pp1-161.
⑧ Pelliot Tibetain845,ཤོག་གྲངས་9 (p3b3-13b5,30b5-31b8),pelliottibetain 843,1,p6b7-7b1.eJampal.panglung, new fragments on the sgra-sbyor bam poknis-pa,eastamd west,vol.44.no.1.p161-172.
⑨ 《བྱེ་བྲག་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱེད་པ་ཆེན་མོའི་འགྲེལ་བ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་》ཞེས་པའི་དཔེ་རྙིང་དེ་ནི་ཁོ་བོའི་ལག་ཏུ་མ་སོན་ལ། ཁོ་བོས་འཆི་མེད་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་བསྒྲིགས་པའི་《བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་སྒྲ་བསྒྱུར་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་》ཞེས་པ་ལས་ལུང་འདྲེན་བྱས་ཡོད།
⑩ བོད་ལྗོངས་རྟེན་རྫས་བཤམས་མཛོད་ཁང་གི་རྩ་ཆེའི་དཔེ་རྙིང་གཅེས་སྒྲིག་དཔེ་ཚོགས་《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་》ཞེས་པ་ཡིན་ལ། བོད་ལྗོངས་རྟེན་རྫས་བཤམས་མཛོད་ཁང་གིས་བསྒྲིགས་ཤིང་། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོ། པེ་ཅིན།
⑾《བསྟན་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ།》 ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2000ལོ། པེ་ཅིན།
⑿ 《ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་གཉེར་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་ཉར་བའི་ཏུན་ཧོང་བོད་ཡིག་ཡིག་ཚགས།》 ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ། ཧྲང་ཧེ་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང། ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་གཉེར་དཔེ་མཛོད་ཁང་བཅས་ཀྱིས་བསྒྲིགས། ཧྲང་ཧེ་དུས་རབས་པར་སྐྲུན་མ་རྐང་ཚད་ཡོད་ཀུང་ཟི། ཧྲང་ཧེ་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2006ལོ། གཞན་ཤོག་དྲིལ་འདི་ད་དུང་ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱལ་གཉེར་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་དྲ་གནས་བརྒྱུད་ནས་བལྟས་ཀྱང་ཆོག་སྟེ། http;//www.idp.bl.ukཡང་ན་དབྱིན་ཇིའི་རྒྱལ་གཉེར་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་དྲ་གནས་བརྒྱུད་ནས་བཙལ་ཀྱང་ཆོག
⒀《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོ། པེ་ཅིན། ཤོག་གྲངས་205ན་གསལ།
⒁ འཆི་མེད་ཚེ་རིང་། 《བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་སྒྲ་སྒྱུར་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག-སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་ཞིབ་འཇུག》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2007ལོ། པེ་ཅིན། ཤོག་གྲངས་54ན་གསལ། པར་གཞི་འདི་ནི་བྲིས་དཔེ་རྙིང་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ཁོ་བོའི་ལག་ཏུ་མ་སོན་ལ། ཡིག་ཆ་ཧ་ཅང་རྩ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་དགོངས་ནས་འཆི་མེད་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་ལས་ལུང་འདྲེན་བྱས།
⒂ རེའུ་མིག་འདིའི་ཁྲོད་ཀྱི་Dpཞེས་པ་ནི་སྦི་ཏི་དྭགས་པོ་དགོན་ནས་རྙེད་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་སྟོན་བཞིན་ཡོད་ལ། tbཞེས་པའི་ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་མཚོན་ལ། bmནི་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ།》 མཚོན་ལ། dkཞེས་པའི་སྡེ་དགེའི་བསྟན་འགྱུར་ཁྲོད་
ཀྱི་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་མཚོན།
⒃《བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་།》 ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོ། ཤོག་གྲངས་190-191ན་གསལ།
⒄ ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར། 《ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོ་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད།》 བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོ། ཤོག་གྲངས་389ན་གསལ།
⒅ ཚལ་པ་ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེ། 《དེབ་ཐེར་དམར་པོ།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1983ལོ། ཤོག་གྲངས་38-39བར་གསལ།
⒆ རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ་ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ། 《བོད་ཀྱི་དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1980ལོ ། ཤོག་གྲངས་70-71བར་གསལ།
⒇ ས་སྐྱ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན། 《རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1982ལོ ། ཤོག་གྲངས་227ན་གསལ།
(21)ནེའུ་པཎ་ཊི་གྲགས་པ་སྨོན་ལམ་བློ་གྲོས། 《སྔོན་གྱི་གཏམ་མེ་ཏོག་ཕྲེང་བ།》 བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོ། ཤོག་གྲངས་23ན་གསལ།
(22) 《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་》ཤོག་གྲངས་205ལས། སྔོན་གྱི་དཔེ་རྙིང་ཞིག་སློབ་དཔོན་མཁས་པ་རྒྱང་རོ་བ་བྱང་ཆུབ་འབུམ་གྱི་ཕྱག་ཏུ་བྱོན་པ་ལ་ཕྱི་མོ་བགྱིས་ནས་བཙུན་པ་གནམ་ལྕགས་ཀྱིས་བྲིས་པ་འོ། སྐུ་གཟུགས་ལུས་འགྱུར་མི་སྣང་ཡང་།། ལོ་པན་ཡོན་མཆོད་མཁས་པ་ཡི།། བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་གཞན་དག་ལ།། ཕན་ཕྱིར་བྲིས་ལ་འགལ་བ་ཅི།། ཞེས་བཀོད་ཡོད་པར་བལྟས་ན་མཇུག་བྱང་ནི་རྒྱང་རོའི་སྐུ་འཚོ་བཞུགས་ཀྱི་ལོ་དུས་ནས་ཚོད་དཔག་བྱས་ཚེ་སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་གྱི་རྗེས་སུ་བརྩམས་པ་ཡིན་པར་འདོད་ལ། ཡང་འཇུག་ད་དྲག་སོགས་དང་མཉམ་དུ་བརྡ་རྙིང་པ་མང་པོ་ཞིག་འདུག་པ་དེ་ལ་ནང་དོན་ཆེན་པོ་ལྡན་ཏེ། དེ་ནི་དཔེ་ཆ་བཤུ་འབྲི་མཁན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།
(23) པེ་ཅིན་བསྟན་འགྱུར་བརྙན་པར་མའི་མདོ་འགྲེལ། ཐུན་མོང་པ་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ངོ་མཚར་བསྟན་བཅོས། པོད་གྲངས་144པའི་ཨང་5833 སྒྲ་སྦྱོར། ཤོག་གྲངས་73པའི་3a-4ན་གསལ། 财团法人大藏经研究会编，株式会社东京学术社，昭和32年。
(24)《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོ། ཤོག་གྲངས་72ན་གསལ།
aམི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་》 ཁྲོད་དང་དེབ་དེའི་སྔོན་དུ་བཀོད་ཡོད་པའི་མ་ཕྱིའི་འདྲ་པར་གཉིས་ལ་བསྡུར་ཚེ་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་འདུག་པས། དེ་ནི་ཕལ་ཆེར་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་ཞུ་དག་བྱེད་དུས་ཤོར་བའི་སྐྱོན་ཡིན་པ་འདྲ།
(25) 《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པའི་》བྲིས་རྙིང་དེ་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་སྐྲུན་བྱེད་དུས་ཀྱང་ནོར་སྐྱོན་གང་མང་ཤོར་སོང་བ་འདྲ།
(26) Cf.PT1287,l.114,facsimile in A. spanien&Y.lmaeda,eds, Choix de documents tibetains conserves a la BibliothequeNationale complete par quelquesmanuscrits del lndia office st du British museum,
ll. Paris 1979,pl, 561,also in j .Bacot ,F.w.Thomas&Ch,Toussaint,eds. And transl, Documents de touenhouangrelatives a l bistoire du tibet ,Annales du MuseeGuimet,Bibli othequedetudes, Li, psris 1940-1946,p.102,ll.15-16and p.132,ll.13-14.
Both names also aPPear in the same order in thZol inscription, South, ll.57-58,see li Fang kuei&W.southCoblin, A study of the Old Tibetan Insciptions, of History and Philogy, Academia sinica, Special Publication,91, nankang ,Taipei 1987,p145and H.Richardson,ACorpus of Early Tibetan Inscriptions, James G.ForlongSeries,XXIX,London1985,p.12.
(27)སམ་སྐྲྀ་ཏའི་སྐད་ཀྱི་ལ་ཏིང་གི་ཡིག་གཟུགས་ནི་財団法人東洋文庫སྤྱི་ལོ་1993ལོར་པར་བསྐྲུན་བྱས་པའི་二卷本和語訳、（SGRA SBYOR BAM PO GNYIS PA）石川美慧，訳、注，ལས་ལུང་འདྲེན་བྱས། ཨང་གྲངས་རྣམས་ཀྱང་མིང་བརྡ་རྣམས་བཙལ་བདེ་ཕྱིར་གོང་གི་དཔེ་ཆ་དེའི་ཨང་གྲངས་སོར་བཞག་བྱས་ཡོད། (Bm) རྟགས་འདི་ནི་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་》མཚོན་བྱེད་ཀྱི་བསྡུས་མིང་ཡིན་ལ། p74.རྟགས་འདི་ནི་ཤོག་གྲངས་ཀྱི་རྟགས་ཡིན།(dp)ཞེས་པའི་རྟགས་ནི་སྤངས་ལུང་བྱམས་པ་བློ་གྲོས་ཀྱིས་རྙེད་པའི་(dapo)སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ་མཚོན་ལ། (P.T)ཞེས་པའི་རྟགས་ནི་pelliot tibetain845སྟོན་བཞིན་ཡོད།
(28)《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོ། ཤོག་གྲངས་204ན་གསལ།
(29)酒井紫朗:《翻译名义大集の難語訳について》载《密教文化》第一期。
(30 )འཆི་མེད་ཚེ་རིང། 《བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་སྒྲ་བསྒྱུར་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2007ལོ། ཤོག་གྲངས་54ན་གསལ།
(31)故榊亮三郎博士:《梵藏汉和四译对校翻译名义大集》京都文科大学藏版，昭和48年第五次发行。
(32)《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོ། པེ་ཅིན། ཤོག་གྲངས་74ན་གསལ།
(33)《གཏུམ་པོ་དཀར་པོ་ཆེན་པོའི་སྒྲུབ་ཐབས།》 པེ་ཅིན་བཀའ་འགྱུར་གྱི་ཇུ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས། 267-1-6
(34)《འཕགས་པ་མི་གཡོ་བའི་སྒྲུབ་ཐབས།》 པེ་ཅིན་བཀའ་འགྱུར་གྱི་ཇུ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས། 267-4-4
(35)《བསམ་གཏན་གྱི་ཆོས་དྲུག་རྣམ་པར་བཞག་པའི་འགྲེལ་བ།》 པེ་ཅིན་བཀའ་འགྱུར་གྱི་ཧ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས། 53-2-4
(36)《བསམ་གཏན་གྱི་ཆོས་དྲུག་རྣམ་པར་བཞག་པའི་འགྲེལ་བ།》 པེ་ཅིན་བཀའ་འགྱུར་གྱི་ཀི་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས། 256-4-8
(37)《སོ་སོར་ཐར་བའི་ཚིག་གི་བརྗེད་བྱང་།》 པེ་ཅིན་བཀའ་འགྱུར་གྱི་ཀི་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས། 76-5-6
(38)《གླེགས་བམ་བཀླག་པའི་ཐབས།》 པེ་ཅིན་བཀའ་འགྱུར་གྱི་ཀི་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས། 78-2-8
(39)《འཕགས་པ་ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ།》 པེ་ཅིན་བཀའ་འགྱུར་གྱི་ངུ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས། 26-3-8
(40)《འཕགས་པ་ལང་ཀར་གཤེགས་པ་རིན་པོ་ཆེ་མདོ་ལས་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གསུང་གི་སྙིང་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ལེའུ།》 པེ་ཅིན་བཀའ་འགྱུར་གྱི་ངུ་དུམ་པའི་ཤོག་གྲངས། 85-4-3
(41)《楞伽阿》《入楞伽经》《大乘入楞伽经》，佛陀教育基金会，第480,514,587页。
(42)145པའི་ཨང་5846-5848ཁྲོད་ཨང་5846ནི་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་འགྲེལ་བ་བཞིའི་དོན་བསྡུས་ནས་བརྗེད་བྱང་དུ་བྱས་པ་ཞེས་པ་ཡིན་ལ། 5847ནི་ལྟ་བའི་ཁྱད་པར་ཞེས་པ་ཡིན་པ་དང་། 5848སངས་རྒྱས་གཙོ་པོའི་རྒྱ་ཆེར་འགྲེལ་བ་ཞེས་པ་ཡིན་ལ། བསྟན་བཅོས་དེ་དག་ཡེ་ཤེས་སྡེས་བསྒྱུར་ཤིང་། ཡོད་ཚད་བསྟན་འགྱུར་གྱི་མདོ་འགྲེལ་གྱི་ཁོངས་སུ་བསྡུས་ཡོད། པེ་ཅིན་བཀའ་བསྟན་བརྙན་པར་མའི་ཤོག་གྲངས་89-1-2(217a3-252a5)དང་། 103-1- 5(252a5-269b6)110-1-7(269?-274a1)བར་གསལ།
(43)《བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་》དུ་ཡེ་ཤེས་སྡེས་མཛད་པ་ལ། ལྟ་བའི་ཁྱད་པར་བམ་པོ་ཕྱེད་དང་གཉིས། དེའི་དྲན་བྱེད་བཟང་པོ་སྤྱོད་པའི་འགྲེལ་པ་བཞིའི་དོན་བསྡུས་པ་བམ་པོ་གཉིས། འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་སྒྲུབ་པ་ཤོ་ལོ་ཀ་སུམ་ཅུ། དགོངས་པ་བཞི་དང་ལྡེམ་དགོངས་བཞིའི་བརྗེད་བྱང་ཤོ་ལོ་ཀ་ཉིས་བརྒྱ་ཞེས་བཀོད་ཡོད། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོ། པེ་ཅིན། ཤོག་གྲངས་309ན་གསལ།
(44) (45)《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོ། པེ་ཅིན། ཤོག་གྲངས་71-73བར་དང་། ཤོག་གྲངས་73ན་གསལ།
(46)དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། 《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1986ལོ། པེ་ཅིན།
(47)ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་《མ་ཎི་བཀའ་འབུམ་བཞུགས་སོ།།》 མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1991ལོ། ཟི་ལིང་། དེབ་སྣ་རིང་མ། ཤོག་གྲངས་287b5-288a1
(48)法尊大师文，载《中国佛教》第一集，第138页，当时的吐蕃“对于佛教，尽量吸收，无论大小、显密、禅教、讲，修都兼收并举”。
(49)དབའ་བཞེད་བཞུགས་སོ་ཞེས་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་སྦ་བཞེད་ལས་དྲངས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2010ལོ། ལྷ་ས། ཤོག་གྲངས་131-132བར་གསལ།
(50)དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། 《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1986ལོ། པེ་ཅིན། ཤོག་གྲངས་64ན་གསལ།
(51)《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ་སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོ། པེ་ཅིན། ཤོག་གྲངས་73ན་གསལ།
(52)བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ། 《བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་།》 ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོར། པེ་ཅིན། ཤོག་གྲངས་191ན་གསལ།
