རིག་ལམ་དངོས་བཤད་པ།

ས་བཅད་དང་པོ།  བསྡུས་པ་རྒྱས་པར་བཤད་པ།

གཅིག མདོར་བསྟན་པ།

ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་དེ་རྟོགས་བྱེད་པའི་ཐབས།

གཏན་ཚིག་རིག་པ་ཐམས་ཅད་ཡུལ་དང་།  ཡུལ་ཅན་དང་།  དེ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་གསུམ་ལས་འཕྲོས་པའོ།།

གཉིས།  རྒྱས་པར་བཤད་པ།

1.ཡུལ།

ཡུལ་ཤེས་གཞལ་བྱ་གོ་ཡུལ་རྟོགས་བྱ་སྟེ།

ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་ནི་ཤེས་བྱ་ཡིན་ལ།  ཡུལ་དང་ཤེས་བྱ་གཞལ་བྱ་རྣམས་གཙོ་བོར་དོན་གཅིག་ཡིན་པས།  ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད་གོ་བར་བྱ་བའམ་རིག་པར་བྱ་བ།  ཤེས་བྱའི་མཚན་ཉིད་བློ་ཡི་ཡུལ་དུ་བྱར་རུང་བ།  གཞལ་བྱའི་མཚན་ཉིད་ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བའོ།།

ཡུལ་ལ་ངོ་བོ་དངོས་པོ་དངོས་མེད་དང་།  འདུས་བྱས་མ་བྱས་རྟག་དང་མི་རྟག་གོ

ཡུལ་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་དངོས་པོ་དང་དངོས་མེད།  འདུས་བྱས་དང་འདུས་མ་བྱས།  རྟག་པ་དང་མི་རྟག་པའི།  མཚན་ཉིད་རིམ་པ་བཞིན།  དོན་བྱེད་ནུས་པ།  དོན་བྱེད་ནུས་སྟོང་དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ།  རང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་སྐྱེས་པ།  རང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་མ་སྐྱེས་པ།  མི་འཇིག་པའི་ཆོས།  རང་གྲུབ་དུས་ལས་དུས་གཉིས་པར་མི་སྡོད་པའི་དངོས་པོ་རྣམས་སོ།།

དངོས་ལ་བེམ་རིག་རྒྱུ་འབྲས་ནང་གསེས་བཅས།

དངོས་པོ་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་བེམ་རིག་གཉིས།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད་རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ།  གཉིས་པའི་མཚན་ཉིད་ཡུལ་རིག་པ།  བེམ་པོ་ལ་དབྱེ་ན།  ཕྱི་དོན་བེམ་པོ་དང་ནང་དོན་བེམ་པོ་གཉིས།  མཚན་ཉིད་རིམ་བཞིན།  ཕྱིའི་རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ་དང་ནང་གི་རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ།  ཕྱི་དོན་བེམ་པོ་ལ་དབྱེ་ན།  གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱ་ལྔ།  མཚན་ཉིད་རིམ་བཞིན།  བེམ་པོ་གང་ཞིག་མིག་རྣ་སྣ་ལ་སོགས་པའི་དབང་ཤེས་ཀྱི་དངོས་ཡུལ་དུ་གྱུར་ག ནང་དོན་བེམ་པོ་ལ་དབྱེ་ན།  མིག རྣ།  སྣ།  ལྕེ།  ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་ལྔ།  མཚན་ཉིད།  ནང་དོན་བེམ་པོ་གང་ཞིབ།  མིག་སོགས་དབང་ཤེས་ཀྱི་བདག་རྐྱེན་དུ་རུང་བ།  དངོས་པོ་ལ་བྱེད་པའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་གཉིས།  མཚན་ཉིད།  ཆོས་དེ་ཡོད་མེད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་བྱེད་པའི་དོན་གཞན་ཕྱི་མ།  རྒྱུ་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  དངོས་རྒྱུ་དང་བརྒྱུད་རྒྱུ་གཉིས།  མཚན་ཉིད་རིམ་བཞིན་ཆོས་དེའི་གང་ཞིག ཆོས་དེའི་རྒྱུ་དང་ཁྱོད་ཀྱི་འབྲས་བུ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པ་མེད་པ་ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་ལྟ་བུ།  གང་ཞིག་ཆོས་དེའི་རྒྱུ་དང་ཁྱོད་ཀྱི་འབྲས་བུ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པ་ཡོད་པ་རྒྱུ་ས་བོན་ལས་རིམ་པར་མྱུ་གུ་སོགས་མཐར་འབྲས་བུ་ལྟ་བུའོ།  རྒྱུ་ལ་གཙོ་ཕལ་གྱི་དབྱེ་བ་དང་རྐྱེན་བཞིའི་དབྱེ་བ་སོགས་ནང་གསེས་མང་ཞིག ཞར་བྱུང་དུས་གསུམ་སོགས་ནི།  འདས་པའི་མཚན་ཉིད་ཐལ་ཟིན་པ།  མ་འོངས་པའི་མཚན་ཉིད་མ་སླེབ་ཅིང་ཐལ་མ་ཟིན་པ།  ད་ལྟར་གྱི་མཚན་ཉིད་སྐྱེས་ལ་མ་འགག་པ།  རགས་པའི་མཚན་ཉིད་རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་བའི་ཕྱོགས་ཆ་ཡོད་པའི་རྡུལ།  དཔེ་བུམ་པ་ལྟ་བུ།  ཆ་མེད་ཀྱི་རྡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད་རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱོགས་ཆ་མེད་པའི་རྡུལ།  དཔེ་མདུན་གྱི་རྡུལ་ཆུང་ཐ་གཅིག་ལྟ་བུའོ།  རྒྱུན་གྱི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཅིག་སྔ་ཕྱི་དུ་མ་ཡོད་པའི་དངོས་པོ།  དཔེ་ལོ་ལྟ་བུའོ།  སྐད་ཅིག་ཆ་མེད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཅིག་སྔ་ཕྱི་མེད་པའི་དངོས་པོ།  དཔེ་ཡི་གེའི་ཆ་ཤས་སུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཅིག་དྲུག་ཅུའི་དང་པོ་ལྟ་བུའོ།།

བྱེད་ཚུལ་དབྱེ་བ་སྣང་ཞེན་འཇུག་ཡུལ་གསུམ། 

ཡུལ་ལ་ཡུལ་དུ་བྱེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  སྣང་ཡུལ་ལམ་གཟུང་ཡུལ།  ཞེན་ཡུལ།  འཇུག་ཡུལ་དང་གསུམ།  གཟུང་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  སྣང་ནས་རིག་པར་བྱ་བ་དོན་སྤྱི་ལྟ་བུ།  ཞེན་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  ཞེན་ནས་རིག་པར་བྱ་བ།  ཁང་པ་གཞན་ན་གནས་པའི་མིའི་སྡོད་ལུགས་ལྟ་བུ།  འཇུག་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  བླང་དོར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཞུགས་པ་ན་མི་སླུ་བ།  དཔེར་ན་སོ་ནམ་བྱེད་པའི་སྐྱེས་བུ་ལ་ས་བོན་དང་ཆུ་ལུད་དྲོད་གཤེར་ཚོགས་པའི་ཞིང་ལྟ་བུ་སྟེ་འདི་གསུམ་ལའང་ནང་གསེས་དབྱེ་བ་མང་ངོ་།།

གཞལ་བྱ་རྟོགས་ཚུལ་རང་དང་སྤྱི་མཚན་ནམ།  མངོན་ལྐོག་ཤིན་ལྐོག་བརྗོད་བྱ་ཞར་ལ་བཞག

གཞལ་བྱ་ལ་རྟོགས་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  རང་མཚན་དང་སྤྱི་མཚན་གཉིས་སམ།  ཡང་ན་གཞལ་བྱ་མངོན་གྱུར་ལྐོག་གྱུར་ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གསུམ་སྟེ།  དེ་ལ་རང་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད།  དོན་དམ་པའི་དོན་བྱེད་ནུས་པ།  དཔེར་ན་སྔོན་པོ་ལྟ་བུའོ།  སྤྱི་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་དོན་དམ་པར་དོན་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཆོས།  རྟོག་པ་ཝལ་ཡུལ་དུས་འདྲེས་པར་སྣང་བའི་སྣང་ཡུལ།  དཔེར་ན་རྟོག་པ་ལ་ལྟོ་ལྡིར་ཞབས་ཞུམ་སྣང་བལྟ་བུའོ།  གཞལ་བྱ་མངོན་གྱུར་གྱི་མཚན་ཉིད་མངོན་སུམ་ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ།  དཔེར་ན་སྔོན་པོ་ལྟ་བུའོ།  གཞལ་བྱ་ལྐོག་གྱུར་གྱི་མཚན་ཉིད་རྗེས་དཔག་ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ།  དཔེར་ན་སྔོན་པོ་མི་རྟག་པ་ལྟ་བུའོ།  ཡང་ན་དེ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  མྱོང་སྟོབས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་བཅད་པར་བྱ་བ་དང་།  རྟགས་སྟོབས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་བཅད་པར་བྱ་བ།  གཞལ་བྱ་ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གྱི་མཚན་ཉིད་དཔྱད་པ་གསུམ་གྱིས་དག་པའི་ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་པར་བྱ་བ།  དཔེར་ན།  སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ཁྲིམས་ཀྱིས་བདེ།  ཞེས་པའི་ལུང་རང་གི་བསྟན་བྱའི་དོན་ལ་མི་སླུ་བ་ལྟ་བུའོ།  བརྗོད་བྱའི་མཚན་ཉིད་བརྡ་ལས་གོ་བར་བྱ་བ།  འདི་ལའང་ཞེན་པའི་བརྗོད་བྱ་དང་།  དངོས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ།  ཡང་ན་འཆད་དུས་འཇུག་དུས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་མཆིས་པའང་ཡུལ་གྱི་ཞར་བྱུང་དུ་རྣམ་པར་གཞག་གོ །

2.ཡུལ་ཅན།

ཡུལ་ཅན་གོ་བྱེད་རྗོད་དང་ཤེས་པ་གཉིས།

ཡུལ་དེ་དག་ལ་རྟོག་པར་བྱེད་པའི་ཡུལ་ཅན་གྱི་མཚན་ཉིད་གོ་བྱེད་དམ་རིག་བྱེད།  དབྱེ་ན་རྗོད་བྱེད་དང་ཤེས་པ་གཉིས།  རྗོད་བྱེད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  བརྡའི་དབང་གིས་བརྗོད་བྱ་གོ་བྱེད།  ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  བེམ་པོ་ལས་ལོག་པའི་གསལ་ཞིང་རིག་པའོ།།   

རྗོད་བྱེད་ངོ་བོ་མིང་ཚིག་ངག་དང་གསུམ། ། བརྗོད་བྱ་རིགས་བརྗོད་ཚོགས་བརྗོད་རྗོད་པའི་ཚུལ།  ། ཆོས་དང་ཆོས་ཅན་མི་ལྡན་གཞན་ལྡན་གཅོད།  ། འཆད་དུས་ཞེན་དངོས་ཡི་གེ་གང་ཟག་ཀྱང་། །

རྗོད་བྱེད་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  མིང་ཚིག་གསུམ།  མིང་གི་མཚན་ཉིད་ཡུལ་གྱི་ངོ་བོ་ཙམ་རྗོད་བྱེད།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།  ཚིག་གི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་ངོ་བོ།  ཡང་ཁྱད་ཆོས་དང་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ཆུང་ངུ་ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུ།  ངག་གི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་འཇུག་ལྡོག་གི་གཞི་དང་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ཆུང་ངུས་ཆུ་སྐྱོར་ཅིག་ཅེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  རྗོད་བྱེད་ལ་བརྗོད་བྱའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  རིགས་རྗོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་ཚོགས་རྗོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་གཉིས།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད་རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་པའི་བརྗོད་བྱའི་དོན་དེ་ཡིན་ན་རིགས་སྤྱི་ཡིན་པ།  དཔེར་ན་གཟུགས་ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  ཚོགས་རྗོད་ཀྱི་སྒྲའི་མཚན་ཉིད།  རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་པའི་བརྗོད་བྱ་ཡིན་ན།  རྡུལ་རྫས་བརྒྱད་འདུས་པའི་གོང་བུ་ཡིན་པ།  དཔེར་ན་རི་བོ་གངས་ཅན་ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  བརྗོད་བྱ་ལ་བརྗོད་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  ཆོས་བརྗོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་།  ཆོས་ཅན་བརྗོད་པའི་སྒྲ་གཉིས།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད་རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་བྱའི་ཁྱད་ཆོས་གཞན་རྣམས་རང་གི་བརྗོད་བྱར་སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་བྱ་གོ་བྱེད།  དཔེར་ན་བ་གླང་རྟ་མིན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ།  ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  ཆོས་ཅན་བརྗོད་པའི་སྒྲའི་མཚན་ཉིད།  རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་པའི་བརྗོད་བྱའི་ཁྱད་ཆོས།  གཞན་རྣམས་རང་གི་བརྗོད་བྱར་མ་སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་བྱ་གོ་བྱེད།  དཔེར་ན་བ་གླང་རྟ་མ་ཡིན་པ་ཡིན་ནོ།  ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  རྗོད་བྱེད་ལ་རྣམ་གཅོད་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  མི་ལྡན་རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་།  གཞན་ལྡན་རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་།  མི་སྲིད་རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་གསུམ།  མཚན་ཉིད་རིམ་པ་བཞིན།  ཚིག་ཕྲད་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་འོག་དེ་མ་ཐག་པར་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  ཁྱད་གཞི་འོག་དེ་མ་ཐག་པར་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  བྱ་བ་སྲིད་པའི་འོག་དེ་མ་ཐག་པར་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  དཔེ་རིམ་བཞིན།  ནག་པ་འཕོངས་སྐྱེན་པ་ཁོ་ན་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་དང་།  སྲིད་སྒྲུབ་ཁོ་ན་འཕོངས་སྐྱེན་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་དང་།  མཚོ་སྐྱེས་ལ་སྔོན་པོ་སྲིད་པ་ཁོ་ན་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  རྗོད་བྱེད་ལ་འཆད་དུས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་དང་།  དེས་ཟླས་དྲངས་པའི་དངོས་ཀྱི་རྗོད་བྱེད་གཉིས།  ཕྱི་མ་ནི་བུམ་པའི་སྒྲ་སྤྱི་ལྟ་བུ།  ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་ལ་དབྱེ་ན།  དངོས་ཀྱི་ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་དང་།  ཤུགས་ཀྱི་ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་གཉིས།  དཔེ་རིམ་བཞིན།  བུམ་པ་དངོས་ཀྱི་མི་རྟག་པ་དང་བུམ་པ་ཤུགས་ཀྱི་མི་རྟག་པ་མ་ཡིན་པ་ལ་ལྟོས་ཏེ་བུམ་པ་མི་རྟག་ཅེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  ཞར་བྱུང་ཡི་གེ་དང་གང་ཟག་གཉིས་ལས།  ཡི་གེའི་མཚན་ཉིད་རེ་རེ་བས་དོན་སྟོན་མི་ནུས་ཀྱང་ཕྱེད་དང་གཉིས་ཡན་ཆད་ཚོགས་ན་དོན་སྟོན་རུང་གི་སྐད་ཅིག་དུ་མ་ཅན་གྱི་སྒྲ།  དབྱེ་ན་ཨཱ་ལི་སོགས་དབྱངས་ཡིག་དང་།  ཀ་ཁ་སོགས་གསལ་བྱེད་གཉིས་སོ།  གང་ཟག་གི་མཚན་ཉིད།  ཕུང་པོ་ལྔའམ་བཞིའི་ཚོགས་རྒྱུན་ལ་བཏགས་པའི་བཏགས་ཡོད།  དཔེར་ན་ལྷས་བྱིན་ལྟ་བུའོ།།

ཤེས་རིག་ཚད་མ་ཚད་མིན་རྟོག་རྟོག་མེད།  ། འཁྲུལ་དང་མ་འཁྲུལ་རང་རིག་གཞན་རིག་སྟེ།  ། སེམས་དང་སེམས་བྱུང་བཅས་སོ།།

བློ།  རིག་པ།  ཤེས་པ་རྣམས་དོན་གཅིག་ཡིན་ལ།  དབྱེ་ན།  ཚད་མ།  ཚད་མིན།  རྟོག་པ།  རྟོག་མེད།  འཁྲུལ་མ་འཁྲུལ།  རང་རིག་གཞན་རིག སེམས་སེམས་བྱུང་བཅས་བཅུའོ།  དེ་ལ་ཚད་མའི་མཚན་ཉིད་རང་ཡུལ་གསར་དུ་རྟོགས་པའི་བློ།  ཚད་མིན་བློའི་མཚན་ཉིད།  རང་ཡུལ་གསར་དུ་རྟོགས་པ་མ་ཡིན་པའི་བློ།  རྟོག་པའི་མཚན་ཉིད།

རང་གི་སྣང་ཡུལ་ཡིན་ན་སྤྱི་མཚན་ཡིན་དགོས་པ།  རྟོག་མེད་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  ཤེས་པ་གང་ཞིག རང་གི་སྣང་ཡུལ་ཡིན་ན་རང་མཚན་དང་གཞི་མ་གྲུབ་གང་རུང་ཡིན་དགོས་པ།  འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  དེ་མ་ཡིན་པ་ལ་དེར་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ།  མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་གནས་ལུགས་རིག་པའི་ཤེས་པ།  རང་རིག་གི་མཚན་ཉིད།  འཛིན་པའི་རྣམ་ཤེས།  གཞན་རིག་གི་མཚན་ཉིད་གཟུང་བའི་རྣམ་ཤེས།  སེམས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་དང་ཡུལ་གྱི་ཁྱད་པར་གཉིས་ཀྱི་ནང་ནས་ཡུལ་ཙམ་རིག་པ།  དབྱེ་ན།  རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་གམ་བརྒྱད།  སེམས་བྱུང་གི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་ཁྱད་པར་རིག་པ།  དབྱེ་ན་ལྔ་བཅུ་རྩ་གཅིག་གོ སྔ་མ་རྣམས་ལའང་ནང་གསེས་དབྱེ་བ་མང་དུ་མཆིས་ཀྱང་འདིར་མ་སྤྲོས་སོ།།

མངོན་སུམ་ལ།  དབང་ཡིད་རང་རིག་རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་བཞི། །  དངོས་སྟོབས་གྲགས་པ་ཡིད་ཆེས་རྗེས་དཔག་སོགས། ། དབྱེ་སྒོ་མང་ཞིང་ཚད་འབྲས་ཞར་ལས་རྟོགས།

ཚད་མ་ལ་གྲངས་ངེས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  མངོན་སུམ་ཚད་མ་དང་།  རྗེས་དཔག་ཚད་མ་གཉིས་མངོན་སུམ་ཚད་མའི་མཚན་ཉིད།  རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་པ་གང་ཞིག རང་ཡུལ་གསར་དུ་རྟོགས་པ།  འདི་མངོན་སུམ་བཞི་ཀ་ལ་འགྲེའོ།  མངོན་སུམ་གྱི་མཚན་ཉིད་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པ།  དབྱེ་ན་དབང་པོའི།  ཡིད་ཀྱི།  རང་རིག  རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་དང་བཞིའོ།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་རྐྱེན་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་ལས་དངོས་སུ་སྐྱེས་པའི་གཞན་རིག་གི་ཤེས་པ་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་བ།  གཟུང་འཛིན་དབང་པོའི་མངོན་སུམ་སོགས་ལྔ།  གཉིས་པའི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་རྐྱེན་ཡིད་ཀྱི་དབང་པོ་ལས་དངོས་སུ་སྐྱེས་པའི་གཞན་རིག་ཤེས་པ་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་བ།  གཟུང་འཛིན་ཡིད་ཀྱི་མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པ་ལྔ།  གསུམ་པའི་མཚན་ཉིད།  ཁ་ནང་ཁོ་ནར་ཕྱོགས་པའི་འཛིན་རྣམ་ཤེས་པ་ཀུན་གྱི་སྟེང་ན་ཡོད་པ།  བཞི་པའི་མཚན་ཉིད།  ཡང་དག་པའི་དོན་བསྒོམས་པའི་སྟོབས་ལས་བྱུང་བའི་འཕགས་པའི་ཤེས་པ་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་པ།  དབྱེ་ན་ཉན་ཐོས་རང་རྒྱལ་ཐེག་ཆེན་གྱི་རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་དང་གསུམ།  དབྱེ་རིམ་བཞིན།  ཉན་ཐོས་ཀྱི་མཐོང་ལམ་དང་།  རང་རྒྱལ་གྱི་མཐོང་ལམ་ལྟ་བུའོ།  རྗེས་དཔག་ཚད་མའི་མཚན་ཉིད།  ཚུལ་གསུམ་ཚང་བའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་རང་ཡུལ་ལྐོག་གྱུར་གསར་དུ་རྟོགས་པའི་བློ།  དབྱེ་ན་གསུམ་ལས།  དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་ཀྱི་རྗེས་དཔག་ནི།  བྱས་པའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་རྟོགས་པའི་བློ་ལྟ་བུ།  གྲགས་པའི་རྗེས་དཔག་ནི།  རྟོགས་ཡུལ་ན་ཡོད་པའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་རི་བོང་ཅན་ཟླ་བའི་སྒྲས་བརྗོད་རུང་དུ་རྟོག་པའི་རྗེས་དཔག་ལྟ་བུ།  ཡིད་ཆེས་རྗེས་དཔག་ནི།  དཔྱད་པ་གསུམ་གྱིས་དག་པའི་ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ཅེས་སོགས་ཀྱི་ལུང་རང་གི་བསྟན་བྱའི་དོན་ལ་མི་སླུ་བར་རྟོགས་པའི་བློ་ལྟ་བུའོ།  སོགས་ཁོངས་ནས་རང་ལས་ངེས་དང་།  གཞན་ལས་ངེས་ཀྱི་ཚད་མའི་དབྱེ་བ་སོགས་ཀྱང་འདི་ལས་འཕྲོས་པས་མཚོན་དབྱེ་སྒོ་མང་ཞིང་།  ཚད་འབྲས་ཀྱང་འདི་དག་གི་ཞར་བྱུང་ལས་རྟོགས་པར་བྱ་བར་བཤད་དོ།  དེ་ལ་རྣམ་གཞག་མང་ཡང་མདོར་ན།  རྣམ་འཇོག་གི་རྒྱུ་ལ་ལྟོས་ནས་རྣམ་པར་གཞག་པའི་གྲུབ་འབྲས་ལ་བྱེད་དེ།  དཔེར་ན་སྔོ་འཛིན་མ་འཁྲུལ་བ་མཚན་གཞི།  ཤེས་པ་ཡུལ་དོན་དང་འདྲ་བར་སྐྱེས་པ་མཚན་ཉིད།  གཟུགས་དོན་རྟོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་སྦྱར་རུང་བ་ཚད་འབྲས་སོ།  རྗེས་དཔག་ལ།  སྒྲ་མི་རྟག་པ་གཞལ་བྱ།  སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་ཚུལ་གསུམ་ཚང་བའི་རྟགས་ལས་སྒྲ་མི་རྟག་པའི་རྣམ་པར་ཤར་ནས་སྒྲ་མི་རྟག་པ་ལ་གསར་དུ་མི་སླུ་བའི་ཤེས་པ་ཚད་མ།  སྒྲ་མི་རྟག་པར་དངོས་སུ་རྟོགས་པའི་རྗེས་དཔག་འབྲས་བུའོ།།

3.རྟོགས་བྱེད་རྒྱས་པར་བཤད་པ།

རྟོགས་བྱེད་འགལ་འབྲེལ་དགག་སྒྲུབ་སྤྱི་བྱེ་བྲག ། གཅིག་དང་ཐ་དད་སེལ་འཇུག་སྒྲུབ་འཇུག་གཞན།  ། མཚན་མཚོན་རྫས་ལྡོག་རྗེས་དཔག་རྣམ་གཉིས་སོ།།

ཡུལ་ལམ་ཤེས་བྱ་དེ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་ལ།  འགལ་བ།  འབྲེལ་པ།  དགག་པ།  སྒྲུབ་པ།  སྤྱི།  བྱེ་བྲག གཅིག་དང་ཐ་དད།  སེལ་འཇུག་དང་།  སྒྲུབ་འཇུག གཞན་སེལ།  མཚན་ཉིད་དང་མཚོན་བྱ།  རྫས་ཆོས་དང་ལྡོག་ཆོས།  རྗེས་དཔག་རྣམ་གཉིས་གཏན་ལ་དབབ་པའོ།  དེ་ལ་འགལ་བའི་མཚན་ཉིད་མི་མཐུན་པར་གནས་པ་སྣང་མུན་ལྟ་བུ།  འབྲེལ་བའི་མཚན་ཉིད་ཆོས་དེ་ལས་ཐ་དད་པ་དེ་བཀག་ན་ཆོས་དངོས་ཁེགས་པ།  གསེར་གྱི་བུམ་པ་ལྟ་བུ།  དགག་པའི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་གང་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ཁྱོད་ཀྱི་དགག་བྱའི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ལ་ལྟོས་པ།  སྒྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་གང་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ཁྱོད་ཀྱི་དགག་བྱའི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ལ་མི་ལྟོས་པ།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ལྟ་བུ།  སྤྱིའི་མཚན་ཉིད།  དུ་མ་ལ་རྗེས་འགྲོ་བྱེད་པ་དང་།  བྱེ་བྲག་གི་མཚན་ཉིད།  ཁྱོད་ཆོས་དེ་ཡིན།  ཁྱོད་ཆོས་དེ་ལ་བདག་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ།  ། ཁྱོད་མ་ཡིན་ཅིང་ཆོས་དེ་ཡིན་པ་དུ་མ་གྲུབ་པ་སྟེ།  དཔེར་ན་གསེར་བུམ་ཁྱོད་ཆོས་དེ་ཡིན།  བུམ་པ་དང་གསེར་གཉིས་བདག་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ།  གསེར་བུམ་མ་ཡིན་ཞིང་བུམ་པའི་ཆོས་དེ་ཡིན་པའི་ཟགས་བུམ་རྫ་བུམ་ལྟ་བུ་དུ་མ་གྲུབ་པའོ།  གཅིག་གི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་གང་ཞིག རྟོག་པ་ལ་ཐ་དད་དུ་མི་འཆད་པ་དཀར་པོ་ལྟ་བུ།  ཐ་དད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  གཞི་གྲུབ་ཆོས་དེ་དང་དངོས་མིང་ཐ་དད་དུ་གོ་བྱ།  རྫས་ཐ་དད་ཀ་བུམ་ལྟ་བུ།  ལྡོག་པ་ཐ་དད་བྱས་མི་རྟག་ལྟ་བུ།  སེལ་འཇུག་གི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་དེའི་ཡུལ་ཅན་གང་ཞིག ཆོས་དེ་དང་ཡིན་ཁྱབ་མཉམ་པའི་ཆོས་ཀུན་ཡོད་ཀྱང་ཁྱོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་མི་བྱེད་པ།  བུམ་པར་རྟོགས་པའི་ངེས་ཤེས་ལྟ་བུ།  སྒྲུབ་འཇུག་གི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་དེའི་ཡུལ་ཅན་གང་ཞིག ཆོས་དེ་དང་ཡིན་ཁྱབ་མཉམ་པའི་ཆོས་ཀུན་ཡོད་ན།  ཁྱོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་བྱེད་པ།  དོན་སྤྱི་ལ་གཏོད་པ་ལྟ་བུ།  ཡང་ན་དེ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  ཆ་ཤས་སུ་ཕྱེ་ནས་ཡུལ་དུ་བྱེད་པ་དང་ཆ་ཤས་སུ་ཕྱེ་ནས་ཡུལ་དུ་མི་བྱེད་པ་ཞེས་རུང་ངོ་།  གཞན་སེལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བསལ་བྱ་ཚིག་གིས་ཟིན་པར་བཅད་ནས་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཆོས།  འདི་སྐྱེས་པ་ཡིན་ཅེས་པས་བུད་མེད་ཡིན་པ་སེལ་བའམ།  རི་མེད་ཅེས་པས་རི་ཡོད་པ་སེལ་བ་ལྟ་བུ།  མཚན་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  དོན་ཆོས་གསུམ་ཚང་བ།  མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་མཚན་ཉིད།  དོན་ཆོས་གསུམ་མ་ཚང་བ།  འདིར་དོན་ཆོས་གསུམ་ཞེས་པ།  རྫས།  ཡོད།  ཆོས་གསུམ་སྟེ།  རྡུལ་རྫས་སུ་གྲུབ་པ།  དངོས་པོར་ཡོད་པ།  ཆོས་དང་ཤེས་བྱ་གཉིས་དོན་གཅིག་པས་ཆོས་སུ་ཡོད་པའོ།  མཚོན་བྱའི་མཚན་ཉིད་ཐ་སྙད་ཆོས་གསུམ་ཚང་བ།  མཚོན་བྱ་མ་ཡིན་པའི་མཚན་ཉིད་ཐ་སྙད་ཆོས་གསུམ་མ་ཚང་བ།  ཐ་སྙད་ཆོས་གསུམ་ནི་ཤེས་བརྗོད་འཇུག་གསུམ་མོ།  ཞར་ལ་མཚན་གཞིའི་མཚན་ཉིད།  མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མཚོན་བྱ་མཚོན་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ལ་དབྱེ་ན།  མ་ཁྱབ་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན།  ཁྱབ་ཆེས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན།  མཚན་གཞི་ལ་མི་གནས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དང་གསུམ།  དཔེ་རིམ་བཞིན།  བ་ལང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་ནོག་སོགས་འདུས་པ་ཁྲ་བོ་བཀོད་པའི་ཚེ།  ནོག་སོགས་འདུས་པ་ཁྲ་བོས་བ་ལང་ལ་མ་ཁྱབ་པ་ལྟ་བུ་དང་།  བ་ལང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་མགོ་ལྡན་བཀོད་པའི་ཚེ་མགོ་ལྡན་གྱིས་བ་ལང་ལ་ཁྱབ་ཆེས་པ་ལྟ་བུ་དང་།  རྟ་བ་ལང་དུ་མཚོན་པ་ལ་ནོག་སོགས་འདུས་པ་བཀོད་པའི་ཚེ།  ནོག་སོགས་འདུས་པ་རྟ་ལ་མི་གནས་པ་ལྟ་བུའོ།  ཡང་ན་ལྟར་སྣང་བརྒྱད་དུ་དབྱེའོ།  རྫས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་སྐྱེས་བུའི་དགོས་དོན་སྒྲུབ་ནུས་གཟུགས་ལྟ་བུ།  རྫས་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རྫས་ཆོས་ཀྱི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་གཟུགས་ཀྱི་ཡོན་ཏན།  གཟུགས་ཀྱི་མི་རྟག་པ་ལྟ་བུ།  ལྡོག་པའི་མཚན་ཉིད།  རྟོག་པ་ལ་རིགས་མི་མཐུན་ལས་ལོག་པར་སྣང་བའི་ཆོས་གང་ཞིག དངོས་པོ་མ་ཡིན་པ།  རྟོག་པ་ལ་གཟུགས་སུ་སྣང་བ་ལྟ་བུ།  ལྡོག་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟོག་པ་ལ་རྫས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་དུ་སྣང་བའི་ཆོས་གང་ཞིག་དངོས་པོ་མ་ཡིན་པ།  རྟོག་པ་ལ་གཟུཊ་མི་རྟག་པར་སྣང་བ་ལྟ་བུའོ།།

རང་དོན་རྗེས་དཔག་ཚུལ་གསུམ་རྟགས་ཡང་དག ། མ་ཚད་ལྟར་སྣང་འགལ་རྟགས་ལ་སོགས་དོར།  ། དཔེ་ཡང་དེ་དག་ཉིད་ཀྱིས་གཏན་ལ་དབབ། རང་དོན་རྗེས་དཔག་ཁྱད་པར་དུ་དབྱེ་ན།  ཕྱོགས་ཆོས།  རྗེས་ཁྱབ། ལྡོག་ཁྱབ་སྟེ་ཚུལ་གསུམ་ཚང་བ་རྟགས་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  དེའང་ཕྱོགས་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་ཤེས་འདོད་ཆོས་ཅན་གྱི་སྟེང་དུ་འགོད་ཚུལ་དང་མཐུན་པར་ཚད་མས་ངེས་པའི་ཚུལ།  རྗེས་ཁྱབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྒྲུབ་ཚུལ་ལྟར་མཐུན་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་པར་ངེས་པའི་ཚུལ།  ལྡོག་ཁྱབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྒྲུབ་ཚུལ་ལྟར་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་མེད་པ་ཁོ་ནར་ངེས་པའི་ཚུལ།  དཔེར་ན།  སྒྲ་མི་རྟག་པར་བཀོད་པའི་ཚེ།  སྒྲ་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་སྟེ།  བྱས་པའི་ཕྱིར།  དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་སྒྲའང་བྱས་སོ།  ལྟ་བུའོ།  སྒྲ་ནི་རྩོད་གཞི་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་པ་ནི་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས།  སྒྲ་མི་རྟག་པ་ནི་བསྒྲུབ་བྱ།  བྱས་པ་ནི་རྟགས་སམ་གཏན་ཚིག བུམ་པ་ནི་མཐུན་དཔེ་སྟེ།  དེའང་རྩོད་གཞི་ཆོས་ཅན་དུ་བཀོད་པའི་སྒྲ་དེ་ཉིད་རྟགས་སུ་བཀོད་པའི་བྱས་པ་དེ་ཡིན་ཚུལ་སྒྲུབ་ངག་འགོད་མཁན་དང་འགོད་ཡུལ་གཉིས་ཀའི་བློ་ངོར་མཐུན་སྣང་གྲུབ་པ་ཞིག་དགོས་པས་དེ་ལྟར་གྲུབ་པ་ནི་ཕྱོགས་ཆོས་ཚད་མས་གྲུབ་པའི་དོན།  བྱས་པས་རྗེས་ཁྱབ།  རྟག་པ་ལ་མ་བྱས་པས་ཁྱབ་པ་ལྡོག་ཁྱབ་བོ།  རྟགས་ཡང་དག་ལ་གྲངས་ངེས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  འབྲས་བུ།  རང་བཞིན།  མ་དམིགས་པའི་རྟགས་གསུམ།  དགོས་པའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  རང་དོན་དང་།  གཞན་དོན་གྱི་རྟགས་ཡང་དག་གཉིས།  སྒྲུབ་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དོན་སྒྲུབ་དང་ཐ་སྙད་སྒྲུབ་གཉིས་ལ་སོགས་པ་དུ་མ་དབྱེར་ཡོད།  ཚུལ་གསུམ་མ་ཚང་བ་ནི་རྟགས་ལྟར་སྣང་སྟེ།  དེ་ལའང་འགལ་བའི་རྟགས།  མ་ངེས་པའི་རྟགས།  མ་གྲུབ་པའི་རྟགས་སོགས་མང་དུ་ཡོད་པའི་རྟགསལྟར་སྣང་རྣམས་ནི་དོར་བར་བྱ་དགོས་ལ།  དེ་དག་གི་སྐབས་སུ་དཔེ་ཡང་དག་དང་ལྟར་སྣང་དེ་དག་ཉིད་ཀྱིས་གཏན་ལ་དབབ་པར་བྱ་སྟེ།  དཔེ་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་སྔོན་དུ་ཁྱབ་པ་ངེས་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  དེ་ལ་དབྱེ་ན་གཉིས་ལས།  མཐུན་དཔེ་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་སྔོན་དུ་རྗེས་ཁྱབ་སྔོན་དུ་ངེས་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  བྱས་པས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་མཐུན་དཔེར་བུམ་པ་བཀོད་པ་ལྟ་བུ།  མི་མཐུན་དཔེ་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་དོན་དུ་ལྡོག་ཁྱབ་དངོས་སུ་ངེས་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  བྱས་པས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་མི་མཐུན་དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་བཀོད་པ་ལྟ་བུའོ།  དཔེ་ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་དོན་དུ་ཁྱབ་པ་ངེས་པའི་གཞིར་གཟུང་ཞིང་།  ངེས་པར་མི་ནུས་པ།  གཞན་ཡང་རྟགས་དང་དཔེའི་སྐྱོན་མང་པོ་རྣམས་ཀྱང་དེ་དག་གིས་མཚོན་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་ནས་དོར་བར་བྱའོ། །

གཞན་དོན་རྗེས་དཔག་རྒོལ་གཉིས་མཐུན་གྲུབ་ཀྱི། ། ཚུལ་གསུམ་སྒྲུབ་ངག་ཡན་ལག་གཉིས་ལྡན་དང་། ། རྟགས་བསལ་སུན་འབྱིན་ཐལ་འགྱུར་ལ་སོགས་པན། ། ལྟར་སྣང་དོར་ནས་ཡང་དག་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབ། ། འདི་ནི་ཕྱི་རབས་རྣམས་ལ་གྲགས་ཆེ་སྟེ། །

གཞན་དོན་རྗེས་དཔག་གམ་སྒྲུབ་ངག་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  སྒྲུབ་ངག་འགོད་མཁན་ཏེ་རྒོལ་བ་རང་དང་ཕྱིར་རྒོལ་གཉིས་ཀར་མཐུན་སྣང་གྲུབ་ངེས་ཀྱི་ཚུལ་གསུམ་ལྷག་ཆད་མེད་པར་འགོད་པའི་སྒྲུབ་ངག་ཡན་ལག་གཉིས་ལྡན།  དེ་ལའང་ཆོས་མཐུན་སྦྱོར་ནི།  གང་བྱས་ན་མི་རྟག་པས་ཁྱབ།  དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན།  སྒྲ་ནི་བྱས་པའོ་ལྟ་བུའི་ངག ཆོས་མི་མཐུན་སྦྱོར་ནི།  གང་རྟག་ན་མ་བྱས་པས་ཁྱབ།  དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་བཞིན།  སྒྲ་ནི་བྱས་པ་ལྟ་བུ།  སྒྲུབ་ངག་ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད།  སྒྲུབ་ངག་གང་ཞིག བློའམ་དོན་ནམ་སྒྲ་གང་རུང་སྐྱོན་དང་ལྡན་པ་སྟེ་ཚུལ་གསུམ་ལས་འགལ་བ།  རྟགས་ཡང་དག་གི་བསྒྲུབ་བྱའི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་ཡང་དག་ལ་བརྟེན་ནས་གཟོད་གོ་བར་བྱ་བ།  བྱས་པ་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་སྟེ།  བུམ་པ་བཞིན།  ལྟ་བུ།  དེ་ལ་རང་དོན་དང་གཞན་དོན་གཉིས།  གཉིས་ཀ་ལ་ཡང་དག་དང་ལྟར་སྣང་།  བསལ་བའི་མཚན་ཉིད།  དམ་བཅའ་ལྟར་སྣང་གང་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་དོན་ཚད་མས་གྲུབ་པ།  སྒྲ་ཆོས་ཅན།  མཉན་བྱ་མ་ཡིན་པར་ཐལ།  ལྟ་བུ།  སུན་འབྱིན་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  སྐྱོན་ལ་སྐྱོན་དུ་བརྗོད་པས་སྐྱོན་ཅན་དུ་གོ་ནུས་པའི་ངག དེ་ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད།  དེ་ལས་ལྡོག་པ།  ཐལ་འགྱུར་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  ལན་གྱིས་ལྡོག་མི་ནུས་པའི་ཐལ་ངག ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད་དེ་ལས་ལྡོག་པ།  སོགས་ཁོངས་ནས་རྒོལ་བའི་མཚན་ཉིད།  ཕྱོགས་སྔ་མ་འཇོག་ནུས་པར་ཁས་ལེན་པའི་གང་ཟག ཕྱིར་རྒོལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  ཕྱོགས་སྔ་མ་སུན་འབྱིན་པར་ཁས་ལེན་པའི་གང་ཟག དཔང་པོའི་མཚན་ཉིད།  རྒོལ་བ་གཉིས་ཀྱི་རྗོད་པ་རྒྱལ་ཕམ་ཤན་འབྱེད་པར་ཁས་ལེན་པའི་གང་ཟག་གོ  དེ་དག་རྣམས་ཀྱང་ལྟར་སྣང་སྐྱོན་ཅན་རྣམས་དོར་ནས་ཡང་དག་ཉིད་ཀྱིས་ཤེས་བྱ་གཞལ་ཞིང་འདོད་པ་བསྒྲུབ་པར་བྱའོ།།

བསྡུས་པ་བརྩི་པའི་དགོས་པ་ནི།  བློ་གྲོས་གསར་བུ་བ་རྣམས་ཤེས་བྱའི་གནས་ལ་འཁྲིད་བདེ་བའི་ཕྱིར་ཏེ།  དེའང་ཆོས་ཅན་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་བཞག་པས་རྩོད་གཞི་གཅེར་མཐོང་དུ་ངོས་ཟིན།  དེ་ཟིན་པས་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་གནད་ལོངས།  དེས་བློ་གྲོས་ན་འཕར་བས་རང་གིས་དམ་བཅའ་བཞག་པ་ལ་ཕྱིར་རྒོལ་ག་པ་ན།  རྟགས་མ་གྲུབ།  ཁྱབ་པ་མེད།  འདོད་ལན་གསུམ་པོ་མ་འདྲེས་པར་འདེབས་ནུས་པས་གཞན་གྱི་སྤོབས་པ་འཕྲོག་ཅིང་།  གཞན་གྱིས་དམ་བཅས་པ་ལ་ལུང་རིགས་ཀྱི་འགྲོ་ཁྱབ་དམིགས་ཐེངས་པར་འགྱུར་རོ།  རིག་པའི་ལམ་སྲོལ་ཕྱོགས་ཙམ་བཤད་པ་འདི་ནི་ཕྱི་རབས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལུགས་དེང་སང་གྲགས་ཆེ་བས་དེའི་བརྡ་ཁྱད་སོར་བཞག་པའོ།  སྟེ་ཞེས་པ་ལྷག་བཅས་ཀྱི་སྒྲའོ། །

4.ལུགས་གཞན་ཞར་བྱུང་དུ་སྨྲོས་པ།

རིགས་གཏེར་ཐུན་མིན་རིག་གཞུང་རྒྱ་མཚོ་དང་།  ། སྔ་རབས་པ་ཡི་ལུགས་སོགས་ཐ་དད་དོ།།

ས་སྐྱ་པཎ་ཆེན་གྱི་ཚད་མ་རིག་པའི་གཏེར་རང་འགྲེལ་དང་བཅས་པ་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པ་ནི།  ཤེས་བྱ་སྤྱི་ལྡོག་ནས་ངེས་པར་བྱ་བ་དང་།  ཤེས་བྱེད་ཚད་མའི་རང་བཞིན་གཏན་ལ་དབབ་པ་ཞེས་བསྡུ་བའི་སྒོ་གཉིས་དང་རིགས་པའི་ཚུལ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་ཤིང་རྟའི་ལམ་སྲོལ་དང་པོ་ཉིད་དང་།  རྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་བདུན་པ་ཆོས་གྲགས་རྒྱ་མཚོས་རྒྱ་བོད་གཉིས་ཀའི་བཤད་སྲོལ་དང་འགྲེལ་ཌཱིཀ་ལ་མ་ལྟོས་པར་སྡེ་བདུན་གྱི་དགོངས་པ་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་རང་སྟོབས་ཁོ་ནས་བསྡུས་ཤིང་བཀྲལ་བ་ཐུན་མིན་གྱི་བསྟན་བཅོས་རིག་གཞུང་རྒྱ་མཚོ་ཞེས་རིགས་པའི་ཚུལ་སྔ་ན་མེད་པའི་ཤིང་རྟའི་ལམ་སྲོལ་གཉིས་པ་དང་།  རྔོག་ལོ་ཆེན་པོ་དང་ཁྱད་པར་ཕྱ་པ་ཆོས་སེང་སོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བའི་ཚད་མ་སྔ་རབས་པའི་ལུགས་ཞེས་གྲགས་པ་སོགས་བརྗོད་བྱའི་སྤྱི་ལྡོག་འདྲ་བ་ལ་རྗོད་བྱེད་ཁས་ལེན་སྐྱོང་ཚུལ་ཅུང་ཟད་ཀྱི་ཟུར་མི་འདྲ་བའི་ལུགས་སྲོལ་ཐ་དད་པ་དཔེར་མཚོན་ན། སྐྱེད་ཚལ་བ་རྣམས། ཁ་དོག་དཀར་དམར་རྫས་ཆོས་ལྡོག་ཆོས་གཉིས། ། འགལ་དང་མི་འགལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གཉིས།  ། འབྲེལ་དང་མི་འབྲེལ་ཐ་དད་ཐ་མིན་གཉིས། ། རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་གཉིས། ། སྔ་བཙན་བར་བཙན་ཕྱི་བཙན་མཚན་མཚོན་གཉིས། ། རྟགས་མང་གསལ་མང་དགག་པ་འཕར་ཚུལ་གཉིས། ། དངོས་འགལ་བརྒྱུད་འགལ་ཁྱབ་མཉམ་རྣམ་པ་གཉིས། ། ཡིན་གྱུར་མིན་གྱུར་ཡིན་ལོག་མིན་ལོག་གཉིས།  ། ཡོད་རྟོགས་མེད་རྟོགས་དངོས་རྟོགས་རྟགས་རྟོག་གཉིས།  ཞེས་བསྡུས་ཚན་བཅོ་བརྒྱད་དུ་བསྡུ་ཚུལ་སོགས་མང་ཡང་གཙོ་བོ་དེ་དག་རྣམས་སུ་འདུས་སོ།།

ས་བཅད་གཉིས་པ།  རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་བརྒྱད་དང་གནས་གསུམ་དུ་བསྡུ་བ་ནི།

ཚད་མའི་གཞུང་གི་བརྗོད་བྱ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་།  །   མངོན་རྗེས་ལྟར་སྣང་བཅས་པ་བདག་རིག་བྱེད།  །   སྒྲུབ་དང་སུན་འབྱིན་ལྟར་སྣང་བཅས་པ་ཡིས།  །  གཞན་ལ་གོ་བྱེད་རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་བརྒྱད།

ཚད་མའི་གཞུང་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུ་ན་མངོན་སུམ་དང་།  རྗེས་སུ་དཔག་པ་གཉིས།  དེ་རེ་རེ་ལ་ཡང་དག་ལྟར་སྣང་བཅས་པས་གཉིས་ཏེ་བཞི་ནི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་རིག་པའམ་གོ་བར་བྱེད་པའི་ཐབས་ཡིན་ལ།  སྒྲུབ་ངག་དང་སུན་འབྱིན་གཉིས།  རེ་རེ་ལ་ཡང་དག་དང་ལྟར་སྣང་བཅས་པས་གཉིས་ཏེ་བཞི་ནི་གཞན་ལ་གོ་བར་བྱེད་པས་རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་བརྒྱད་དུ་གྲགས་པའང་རང་དོན་དང་གཞན་དོན་གཉིས་སུ་འདུའོ།།

མདོར་ན་གཞལ་བྱ་མངོན་ལྐོག་ཤིན་ལྐོག་གསུམ། ། འཇལ་བྱེད་མངོན་རྗེས་དཔྱད་གསུམ་དག་པའི་ལུང་། ། མངོན་སུམ་བཞི་དང་རྗེས་དཔག་གཏན་ཚིག་གསུམ།  ། ཐ་སྙད་སྣ་ཚོགས་དེ་ལས་འཕྲོས་པའོ། 

ཚད་མའི་དོན་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུ་ན་གཞལ་བྱ།  མངོན་གྱུར།  ལྐོག་གྱུར།  ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གསུམ།  འཇལ་བྱེད་མངོན་སུམ།  རྗེས་དཔག དཔྱད་གསུམ་དག་པའི་ལུང་གསུམ་གྱིས་གཞལ་བ་ལ་ཐམས་ཅད་འདུ་ཞིང་།  དེའང་གཞལ་བྱ་མངོན་གྱུར་ནི།  ཚུར་མཐོང་གི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་ཕྱི་རོལ་གཞན་རིག་མངོན་སུམ་གྱིས་མྱོང་སྟོབས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་གཅོད་ནུས་པ་གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་ལྔ་དང་།  རང་རིག་ཚད་མས་མྱོང་ཞིང་རིག་པའི་སྒོ་ནས་སྒྲོ་འདོགས་གཅོད་ནུས་པ་ཤེས་པའི་སྟེང་གི་ང་བྱ་ཙམ་དུ་ཟད་པས་རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་གི་སྐྱེ་མཆེད་དང་།  ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་སེམས་བྱུང་རྣམས་ཀྱི་མྱོང་རིག་གི་ཆའོ།  འཕགས་པ་ལ་བདེན་བཞི་མི་རྟག་བཅུ་དྲུག་སོགས་བདག་མེད་ཀྱི་གནས་ལུགས།  སངས་རྒྱས་ལ་ཤེས་བྱ་ཇི་སྙེད་པའང་མངོན་གྱུར་ཡིན་པར་དངོས་སྨྲ་རྣམས་འདོད་ཀྱང་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཁྱེན་ཚུལ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པར་གསུངས།  གཞལ་བྱ་འདིའི་འཇལ་བྱེད་མངོན་སུམ་ནི་མངོན་སུམ་བཞི་སྟེ།  དབང་པོའི་དང་ཡིད་ཀྱི་དང་།  རང་རིག་དང་།  རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་མོ།  ལྐོག་གྱུར་ནི་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་རྣམས་དང་།  བདེན་བཞི་མི་རྟག་པ་དང་།  འགྱུར་བའི་སྡུག་བསྔལ་དང་།  བདག་གི་བས་སྟོང་པ་དང་།  བདག་མེད་པ་སོགས་རྣམས་པ་བཅུ་དྲུག་པོ་རྣམས་དང་།  དེས་མཚོན་པའི་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་དང་།  བདག་གཅིག་དང་དེ་བྱུང་གི་འབྲེལ་བ་དང་།  རྒྱུའི་ནུས་པ་དང་།  སེམས་ཀྱི་སྟེང་གི་ཀུན་བྱང་གི་ས་བོན་དང་སྤང་གཉེན་གྱི་བྱ་བྱེད་ལ་སོགས་པ་ནི།  གཞལ་བྱ་གཉིས་པ་ལྐོག་གྱུར་ཡིན་ཏེ།  དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་ཀྱི་གཏན་ཚིག་ཁོ་ནས་སྒྲུབ་དགོས་པའི་ཕྱིར།  དེའང་གཞལ་བྱ་གང་ཟག་གི་མངོན་སུམ་གྱིས་མི་འགྲུབ་ཅིང་ཁུངས་རྣམ་དག་ལ་ལྟོས་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ།  གཞལ་བྱ་འདིའི་འཇལ་བྱེད་དང་སྒྲུབ་བྱེད་དངོས་སྟོབས་རྗེས་དཔག་གི་རྟེན་གཏན་ཚིགས་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ།  འབྲས་བུའི་དང་།  རང་བཞིན་གྱི་དང་།  མ་དམིགས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཞེས་བྱའོ།  ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་ནི།  དགེ་སྡིག་སོགས་མངོན་སུམ་དང་དངོས་སྟོབས་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་གཉིས་མི་འགྲུབ་པར་ལུང་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་དགོས་པའི་གཞལ་བྱ་སྟེ།  ལུང་ཡང་དཔྱད་གསུམ་གྱིས་མ་དག་པ་ནི་ལོག་ཕྱོགས་སྟོན་པའང་ཡོད་པས་ངེས་པའི་གེགས་བྱེད་ཙམ་དུ་ཟད་ལ།  དཔྱད་གསུམ་གྱིས་དག་པའམ།  ཡིད་ཆེས་ཉེས་ཟད་ཀྱི་ཚིག་དགོངས་གཞི་དགོས་པ་སོགས་མེད་པའི་ངེས་དོན་གྱི་ཚིག་རྣམས་ཏེ།  རིགས་པའི་ཐ་སྙད་སྣ་ཚོགས་པ་ནི་རྩ་བ་དེ་དག་ལས་འཕྲོས་པ་???

རིག་ལམ་དངོས་བཤད་པ།

ས་བཅད་དང་པོ།  བསྡུས་པ་རྒྱས་པར་བཤད་པ།

གཅིག མདོར་བསྟན་པ།

ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་དེ་རྟོགས་བྱེད་པའི་ཐབས།

གཏན་ཚིག་རིག་པ་ཐམས་ཅད་ཡུལ་དང་།  ཡུལ་ཅན་དང་།  དེ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་གསུམ་ལས་འཕྲོས་པའོ།།

གཉིས།  རྒྱས་པར་བཤད་པ།

1.ཡུལ།

ཡུལ་ཤེས་གཞལ་བྱ་གོ་ཡུལ་རྟོགས་བྱ་སྟེ།

ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་ནི་ཤེས་བྱ་ཡིན་ལ།  ཡུལ་དང་ཤེས་བྱ་གཞལ་བྱ་རྣམས་གཙོ་བོར་དོན་གཅིག་ཡིན་པས།  ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད་གོ་བར་བྱ་བའམ་རིག་པར་བྱ་བ།  ཤེས་བྱའི་མཚན་ཉིད་བློ་ཡི་ཡུལ་དུ་བྱར་རུང་བ།  གཞལ་བྱའི་མཚན་ཉིད་ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བའོ།།

ཡུལ་ལ་ངོ་བོ་དངོས་པོ་དངོས་མེད་དང་།  འདུས་བྱས་མ་བྱས་རྟག་དང་མི་རྟག་གོ

ཡུལ་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་དངོས་པོ་དང་དངོས་མེད།  འདུས་བྱས་དང་འདུས་མ་བྱས།  རྟག་པ་དང་མི་རྟག་པའི།  མཚན་ཉིད་རིམ་པ་བཞིན།  དོན་བྱེད་ནུས་པ།  དོན་བྱེད་ནུས་སྟོང་དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ།  རང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་སྐྱེས་པ།  རང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་མ་སྐྱེས་པ།  མི་འཇིག་པའི་ཆོས།  རང་གྲུབ་དུས་ལས་དུས་གཉིས་པར་མི་སྡོད་པའི་དངོས་པོ་རྣམས་སོ།།

དངོས་ལ་བེམ་རིག་རྒྱུ་འབྲས་ནང་གསེས་བཅས།

དངོས་པོ་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་བེམ་རིག་གཉིས།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད་རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ།  གཉིས་པའི་མཚན་ཉིད་ཡུལ་རིག་པ།  བེམ་པོ་ལ་དབྱེ་ན།  ཕྱི་དོན་བེམ་པོ་དང་ནང་དོན་བེམ་པོ་གཉིས།  མཚན་ཉིད་རིམ་བཞིན།  ཕྱིའི་རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ་དང་ནང་གི་རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ།  ཕྱི་དོན་བེམ་པོ་ལ་དབྱེ་ན།  གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱ་ལྔ།  མཚན་ཉིད་རིམ་བཞིན།  བེམ་པོ་གང་ཞིག་མིག་རྣ་སྣ་ལ་སོགས་པའི་དབང་ཤེས་ཀྱི་དངོས་ཡུལ་དུ་གྱུར་ག ནང་དོན་བེམ་པོ་ལ་དབྱེ་ན།  མིག རྣ།  སྣ།  ལྕེ།  ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་ལྔ།  མཚན་ཉིད།  ནང་དོན་བེམ་པོ་གང་ཞིབ།  མིག་སོགས་དབང་ཤེས་ཀྱི་བདག་རྐྱེན་དུ་རུང་བ།  དངོས་པོ་ལ་བྱེད་པའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་གཉིས།  མཚན་ཉིད།  ཆོས་དེ་ཡོད་མེད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་བྱེད་པའི་དོན་གཞན་ཕྱི་མ།  རྒྱུ་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  དངོས་རྒྱུ་དང་བརྒྱུད་རྒྱུ་གཉིས།  མཚན་ཉིད་རིམ་བཞིན་ཆོས་དེའི་གང་ཞིག ཆོས་དེའི་རྒྱུ་དང་ཁྱོད་ཀྱི་འབྲས་བུ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པ་མེད་པ་ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་ལྟ་བུ།  གང་ཞིག་ཆོས་དེའི་རྒྱུ་དང་ཁྱོད་ཀྱི་འབྲས་བུ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པ་ཡོད་པ་རྒྱུ་ས་བོན་ལས་རིམ་པར་མྱུ་གུ་སོགས་མཐར་འབྲས་བུ་ལྟ་བུའོ།  རྒྱུ་ལ་གཙོ་ཕལ་གྱི་དབྱེ་བ་དང་རྐྱེན་བཞིའི་དབྱེ་བ་སོགས་ནང་གསེས་མང་ཞིག ཞར་བྱུང་དུས་གསུམ་སོགས་ནི།  འདས་པའི་མཚན་ཉིད་ཐལ་ཟིན་པ།  མ་འོངས་པའི་མཚན་ཉིད་མ་སླེབ་ཅིང་ཐལ་མ་ཟིན་པ།  ད་ལྟར་གྱི་མཚན་ཉིད་སྐྱེས་ལ་མ་འགག་པ།  རགས་པའི་མཚན་ཉིད་རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་བའི་ཕྱོགས་ཆ་ཡོད་པའི་རྡུལ།  དཔེ་བུམ་པ་ལྟ་བུ།  ཆ་མེད་ཀྱི་རྡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད་རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱོགས་ཆ་མེད་པའི་རྡུལ།  དཔེ་མདུན་གྱི་རྡུལ་ཆུང་ཐ་གཅིག་ལྟ་བུའོ།  རྒྱུན་གྱི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཅིག་སྔ་ཕྱི་དུ་མ་ཡོད་པའི་དངོས་པོ།  དཔེ་ལོ་ལྟ་བུའོ།  སྐད་ཅིག་ཆ་མེད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཅིག་སྔ་ཕྱི་མེད་པའི་དངོས་པོ།  དཔེ་ཡི་གེའི་ཆ་ཤས་སུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཅིག་དྲུག་ཅུའི་དང་པོ་ལྟ་བུའོ།།

བྱེད་ཚུལ་དབྱེ་བ་སྣང་ཞེན་འཇུག་ཡུལ་གསུམ། 

ཡུལ་ལ་ཡུལ་དུ་བྱེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  སྣང་ཡུལ་ལམ་གཟུང་ཡུལ།  ཞེན་ཡུལ།  འཇུག་ཡུལ་དང་གསུམ།  གཟུང་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  སྣང་ནས་རིག་པར་བྱ་བ་དོན་སྤྱི་ལྟ་བུ།  ཞེན་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  ཞེན་ནས་རིག་པར་བྱ་བ།  ཁང་པ་གཞན་ན་གནས་པའི་མིའི་སྡོད་ལུགས་ལྟ་བུ།  འཇུག་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  བླང་དོར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཞུགས་པ་ན་མི་སླུ་བ།  དཔེར་ན་སོ་ནམ་བྱེད་པའི་སྐྱེས་བུ་ལ་ས་བོན་དང་ཆུ་ལུད་དྲོད་གཤེར་ཚོགས་པའི་ཞིང་ལྟ་བུ་སྟེ་འདི་གསུམ་ལའང་ནང་གསེས་དབྱེ་བ་མང་ངོ་།།

གཞལ་བྱ་རྟོགས་ཚུལ་རང་དང་སྤྱི་མཚན་ནམ།  མངོན་ལྐོག་ཤིན་ལྐོག་བརྗོད་བྱ་ཞར་ལ་བཞག

གཞལ་བྱ་ལ་རྟོགས་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  རང་མཚན་དང་སྤྱི་མཚན་གཉིས་སམ།  ཡང་ན་གཞལ་བྱ་མངོན་གྱུར་ལྐོག་གྱུར་ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གསུམ་སྟེ།  དེ་ལ་རང་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད།  དོན་དམ་པའི་དོན་བྱེད་ནུས་པ།  དཔེར་ན་སྔོན་པོ་ལྟ་བུའོ།  སྤྱི་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་དོན་དམ་པར་དོན་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཆོས།  རྟོག་པ་ཝལ་ཡུལ་དུས་འདྲེས་པར་སྣང་བའི་སྣང་ཡུལ།  དཔེར་ན་རྟོག་པ་ལ་ལྟོ་ལྡིར་ཞབས་ཞུམ་སྣང་བལྟ་བུའོ།  གཞལ་བྱ་མངོན་གྱུར་གྱི་མཚན་ཉིད་མངོན་སུམ་ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ།  དཔེར་ན་སྔོན་པོ་ལྟ་བུའོ།  གཞལ་བྱ་ལྐོག་གྱུར་གྱི་མཚན་ཉིད་རྗེས་དཔག་ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ།  དཔེར་ན་སྔོན་པོ་མི་རྟག་པ་ལྟ་བུའོ།  ཡང་ན་དེ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  མྱོང་སྟོབས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་བཅད་པར་བྱ་བ་དང་།  རྟགས་སྟོབས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་བཅད་པར་བྱ་བ།  གཞལ་བྱ་ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གྱི་མཚན་ཉིད་དཔྱད་པ་གསུམ་གྱིས་དག་པའི་ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་པར་བྱ་བ།  དཔེར་ན།  སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ཁྲིམས་ཀྱིས་བདེ།  ཞེས་པའི་ལུང་རང་གི་བསྟན་བྱའི་དོན་ལ་མི་སླུ་བ་ལྟ་བུའོ།  བརྗོད་བྱའི་མཚན་ཉིད་བརྡ་ལས་གོ་བར་བྱ་བ།  འདི་ལའང་ཞེན་པའི་བརྗོད་བྱ་དང་།  དངོས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ།  ཡང་ན་འཆད་དུས་འཇུག་དུས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་མཆིས་པའང་ཡུལ་གྱི་ཞར་བྱུང་དུ་རྣམ་པར་གཞག་གོ །

2.ཡུལ་ཅན།

ཡུལ་ཅན་གོ་བྱེད་རྗོད་དང་ཤེས་པ་གཉིས།

ཡུལ་དེ་དག་ལ་རྟོག་པར་བྱེད་པའི་ཡུལ་ཅན་གྱི་མཚན་ཉིད་གོ་བྱེད་དམ་རིག་བྱེད།  དབྱེ་ན་རྗོད་བྱེད་དང་ཤེས་པ་གཉིས།  རྗོད་བྱེད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  བརྡའི་དབང་གིས་བརྗོད་བྱ་གོ་བྱེད།  ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  བེམ་པོ་ལས་ལོག་པའི་གསལ་ཞིང་རིག་པའོ།།   

རྗོད་བྱེད་ངོ་བོ་མིང་ཚིག་ངག་དང་གསུམ། ། བརྗོད་བྱ་རིགས་བརྗོད་ཚོགས་བརྗོད་རྗོད་པའི་ཚུལ།  ། ཆོས་དང་ཆོས་ཅན་མི་ལྡན་གཞན་ལྡན་གཅོད།  ། འཆད་དུས་ཞེན་དངོས་ཡི་གེ་གང་ཟག་ཀྱང་། །

རྗོད་བྱེད་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  མིང་ཚིག་གསུམ།  མིང་གི་མཚན་ཉིད་ཡུལ་གྱི་ངོ་བོ་ཙམ་རྗོད་བྱེད།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།  ཚིག་གི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་ངོ་བོ།  ཡང་ཁྱད་ཆོས་དང་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ཆུང་ངུ་ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུ།  ངག་གི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་འཇུག་ལྡོག་གི་གཞི་དང་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ཆུང་ངུས་ཆུ་སྐྱོར་ཅིག་ཅེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  རྗོད་བྱེད་ལ་བརྗོད་བྱའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  རིགས་རྗོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་ཚོགས་རྗོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་གཉིས།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད་རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་པའི་བརྗོད་བྱའི་དོན་དེ་ཡིན་ན་རིགས་སྤྱི་ཡིན་པ།  དཔེར་ན་གཟུགས་ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  ཚོགས་རྗོད་ཀྱི་སྒྲའི་མཚན་ཉིད།  རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་པའི་བརྗོད་བྱ་ཡིན་ན།  རྡུལ་རྫས་བརྒྱད་འདུས་པའི་གོང་བུ་ཡིན་པ།  དཔེར་ན་རི་བོ་གངས་ཅན་ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  བརྗོད་བྱ་ལ་བརྗོད་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  ཆོས་བརྗོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་།  ཆོས་ཅན་བརྗོད་པའི་སྒྲ་གཉིས།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད་རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་བྱའི་ཁྱད་ཆོས་གཞན་རྣམས་རང་གི་བརྗོད་བྱར་སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་བྱ་གོ་བྱེད།  དཔེར་ན་བ་གླང་རྟ་མིན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ།  ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  ཆོས་ཅན་བརྗོད་པའི་སྒྲའི་མཚན་ཉིད།  རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་པའི་བརྗོད་བྱའི་ཁྱད་ཆོས།  གཞན་རྣམས་རང་གི་བརྗོད་བྱར་མ་སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་བྱ་གོ་བྱེད།  དཔེར་ན་བ་གླང་རྟ་མ་ཡིན་པ་ཡིན་ནོ།  ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  རྗོད་བྱེད་ལ་རྣམ་གཅོད་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  མི་ལྡན་རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་།  གཞན་ལྡན་རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་།  མི་སྲིད་རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་གསུམ།  མཚན་ཉིད་རིམ་པ་བཞིན།  ཚིག་ཕྲད་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་འོག་དེ་མ་ཐག་པར་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  ཁྱད་གཞི་འོག་དེ་མ་ཐག་པར་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  བྱ་བ་སྲིད་པའི་འོག་དེ་མ་ཐག་པར་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  དཔེ་རིམ་བཞིན།  ནག་པ་འཕོངས་སྐྱེན་པ་ཁོ་ན་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་དང་།  སྲིད་སྒྲུབ་ཁོ་ན་འཕོངས་སྐྱེན་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་དང་།  མཚོ་སྐྱེས་ལ་སྔོན་པོ་སྲིད་པ་ཁོ་ན་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  རྗོད་བྱེད་ལ་འཆད་དུས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་དང་།  དེས་ཟླས་དྲངས་པའི་དངོས་ཀྱི་རྗོད་བྱེད་གཉིས།  ཕྱི་མ་ནི་བུམ་པའི་སྒྲ་སྤྱི་ལྟ་བུ།  ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་ལ་དབྱེ་ན།  དངོས་ཀྱི་ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་དང་།  ཤུགས་ཀྱི་ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་གཉིས།  དཔེ་རིམ་བཞིན།  བུམ་པ་དངོས་ཀྱི་མི་རྟག་པ་དང་བུམ་པ་ཤུགས་ཀྱི་མི་རྟག་པ་མ་ཡིན་པ་ལ་ལྟོས་ཏེ་བུམ་པ་མི་རྟག་ཅེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  ཞར་བྱུང་ཡི་གེ་དང་གང་ཟག་གཉིས་ལས།  ཡི་གེའི་མཚན་ཉིད་རེ་རེ་བས་དོན་སྟོན་མི་ནུས་ཀྱང་ཕྱེད་དང་གཉིས་ཡན་ཆད་ཚོགས་ན་དོན་སྟོན་རུང་གི་སྐད་ཅིག་དུ་མ་ཅན་གྱི་སྒྲ།  དབྱེ་ན་ཨཱ་ལི་སོགས་དབྱངས་ཡིག་དང་།  ཀ་ཁ་སོགས་གསལ་བྱེད་གཉིས་སོ།  གང་ཟག་གི་མཚན་ཉིད།  ཕུང་པོ་ལྔའམ་བཞིའི་ཚོགས་རྒྱུན་ལ་བཏགས་པའི་བཏགས་ཡོད།  དཔེར་ན་ལྷས་བྱིན་ལྟ་བུའོ།།

ཤེས་རིག་ཚད་མ་ཚད་མིན་རྟོག་རྟོག་མེད།  ། འཁྲུལ་དང་མ་འཁྲུལ་རང་རིག་གཞན་རིག་སྟེ།  ། སེམས་དང་སེམས་བྱུང་བཅས་སོ།།

བློ།  རིག་པ།  ཤེས་པ་རྣམས་དོན་གཅིག་ཡིན་ལ།  དབྱེ་ན།  ཚད་མ།  ཚད་མིན།  རྟོག་པ།  རྟོག་མེད།  འཁྲུལ་མ་འཁྲུལ།  རང་རིག་གཞན་རིག སེམས་སེམས་བྱུང་བཅས་བཅུའོ།  དེ་ལ་ཚད་མའི་མཚན་ཉིད་རང་ཡུལ་གསར་དུ་རྟོགས་པའི་བློ།  ཚད་མིན་བློའི་མཚན་ཉིད།  རང་ཡུལ་གསར་དུ་རྟོགས་པ་མ་ཡིན་པའི་བློ།  རྟོག་པའི་མཚན་ཉིད།

རང་གི་སྣང་ཡུལ་ཡིན་ན་སྤྱི་མཚན་ཡིན་དགོས་པ།  རྟོག་མེད་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  ཤེས་པ་གང་ཞིག རང་གི་སྣང་ཡུལ་ཡིན་ན་རང་མཚན་དང་གཞི་མ་གྲུབ་གང་རུང་ཡིན་དགོས་པ།  འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  དེ་མ་ཡིན་པ་ལ་དེར་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ།  མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་གནས་ལུགས་རིག་པའི་ཤེས་པ།  རང་རིག་གི་མཚན་ཉིད།  འཛིན་པའི་རྣམ་ཤེས།  གཞན་རིག་གི་མཚན་ཉིད་གཟུང་བའི་རྣམ་ཤེས།  སེམས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་དང་ཡུལ་གྱི་ཁྱད་པར་གཉིས་ཀྱི་ནང་ནས་ཡུལ་ཙམ་རིག་པ།  དབྱེ་ན།  རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་གམ་བརྒྱད།  སེམས་བྱུང་གི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་ཁྱད་པར་རིག་པ།  དབྱེ་ན་ལྔ་བཅུ་རྩ་གཅིག་གོ སྔ་མ་རྣམས་ལའང་ནང་གསེས་དབྱེ་བ་མང་དུ་མཆིས་ཀྱང་འདིར་མ་སྤྲོས་སོ།།

མངོན་སུམ་ལ།  དབང་ཡིད་རང་རིག་རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་བཞི། །  དངོས་སྟོབས་གྲགས་པ་ཡིད་ཆེས་རྗེས་དཔག་སོགས། ། དབྱེ་སྒོ་མང་ཞིང་ཚད་འབྲས་ཞར་ལས་རྟོགས།

ཚད་མ་ལ་གྲངས་ངེས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  མངོན་སུམ་ཚད་མ་དང་།  རྗེས་དཔག་ཚད་མ་གཉིས་མངོན་སུམ་ཚད་མའི་མཚན་ཉིད།  རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་པ་གང་ཞིག རང་ཡུལ་གསར་དུ་རྟོགས་པ།  འདི་མངོན་སུམ་བཞི་ཀ་ལ་འགྲེའོ།  མངོན་སུམ་གྱི་མཚན་ཉིད་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པ།  དབྱེ་ན་དབང་པོའི།  ཡིད་ཀྱི།  རང་རིག  རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་དང་བཞིའོ།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་རྐྱེན་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་ལས་དངོས་སུ་སྐྱེས་པའི་གཞན་རིག་གི་ཤེས་པ་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་བ།  གཟུང་འཛིན་དབང་པོའི་མངོན་སུམ་སོགས་ལྔ།  གཉིས་པའི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་རྐྱེན་ཡིད་ཀྱི་དབང་པོ་ལས་དངོས་སུ་སྐྱེས་པའི་གཞན་རིག་ཤེས་པ་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་བ།  གཟུང་འཛིན་ཡིད་ཀྱི་མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པ་ལྔ།  གསུམ་པའི་མཚན་ཉིད།  ཁ་ནང་ཁོ་ནར་ཕྱོགས་པའི་འཛིན་རྣམ་ཤེས་པ་ཀུན་གྱི་སྟེང་ན་ཡོད་པ།  བཞི་པའི་མཚན་ཉིད།  ཡང་དག་པའི་དོན་བསྒོམས་པའི་སྟོབས་ལས་བྱུང་བའི་འཕགས་པའི་ཤེས་པ་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་པ།  དབྱེ་ན་ཉན་ཐོས་རང་རྒྱལ་ཐེག་ཆེན་གྱི་རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་དང་གསུམ།  དབྱེ་རིམ་བཞིན།  ཉན་ཐོས་ཀྱི་མཐོང་ལམ་དང་།  རང་རྒྱལ་གྱི་མཐོང་ལམ་ལྟ་བུའོ།  རྗེས་དཔག་ཚད་མའི་མཚན་ཉིད།  ཚུལ་གསུམ་ཚང་བའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་རང་ཡུལ་ལྐོག་གྱུར་གསར་དུ་རྟོགས་པའི་བློ།  དབྱེ་ན་གསུམ་ལས།  དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་ཀྱི་རྗེས་དཔག་ནི།  བྱས་པའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་རྟོགས་པའི་བློ་ལྟ་བུ།  གྲགས་པའི་རྗེས་དཔག་ནི།  རྟོགས་ཡུལ་ན་ཡོད་པའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་རི་བོང་ཅན་ཟླ་བའི་སྒྲས་བརྗོད་རུང་དུ་རྟོག་པའི་རྗེས་དཔག་ལྟ་བུ།  ཡིད་ཆེས་རྗེས་དཔག་ནི།  དཔྱད་པ་གསུམ་གྱིས་དག་པའི་ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ཅེས་སོགས་ཀྱི་ལུང་རང་གི་བསྟན་བྱའི་དོན་ལ་མི་སླུ་བར་རྟོགས་པའི་བློ་ལྟ་བུའོ།  སོགས་ཁོངས་ནས་རང་ལས་ངེས་དང་།  གཞན་ལས་ངེས་ཀྱི་ཚད་མའི་དབྱེ་བ་སོགས་ཀྱང་འདི་ལས་འཕྲོས་པས་མཚོན་དབྱེ་སྒོ་མང་ཞིང་།  ཚད་འབྲས་ཀྱང་འདི་དག་གི་ཞར་བྱུང་ལས་རྟོགས་པར་བྱ་བར་བཤད་དོ།  དེ་ལ་རྣམ་གཞག་མང་ཡང་མདོར་ན།  རྣམ་འཇོག་གི་རྒྱུ་ལ་ལྟོས་ནས་རྣམ་པར་གཞག་པའི་གྲུབ་འབྲས་ལ་བྱེད་དེ།  དཔེར་ན་སྔོ་འཛིན་མ་འཁྲུལ་བ་མཚན་གཞི།  ཤེས་པ་ཡུལ་དོན་དང་འདྲ་བར་སྐྱེས་པ་མཚན་ཉིད།  གཟུགས་དོན་རྟོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་སྦྱར་རུང་བ་ཚད་འབྲས་སོ།  རྗེས་དཔག་ལ།  སྒྲ་མི་རྟག་པ་གཞལ་བྱ།  སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་ཚུལ་གསུམ་ཚང་བའི་རྟགས་ལས་སྒྲ་མི་རྟག་པའི་རྣམ་པར་ཤར་ནས་སྒྲ་མི་རྟག་པ་ལ་གསར་དུ་མི་སླུ་བའི་ཤེས་པ་ཚད་མ།  སྒྲ་མི་རྟག་པར་དངོས་སུ་རྟོགས་པའི་རྗེས་དཔག་འབྲས་བུའོ།།

3.རྟོགས་བྱེད་རྒྱས་པར་བཤད་པ།

རྟོགས་བྱེད་འགལ་འབྲེལ་དགག་སྒྲུབ་སྤྱི་བྱེ་བྲག ། གཅིག་དང་ཐ་དད་སེལ་འཇུག་སྒྲུབ་འཇུག་གཞན།  ། མཚན་མཚོན་རྫས་ལྡོག་རྗེས་དཔག་རྣམ་གཉིས་སོ།།

ཡུལ་ལམ་ཤེས་བྱ་དེ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་ལ།  འགལ་བ།  འབྲེལ་པ།  དགག་པ།  སྒྲུབ་པ།  སྤྱི།  བྱེ་བྲག གཅིག་དང་ཐ་དད།  སེལ་འཇུག་དང་།  སྒྲུབ་འཇུག གཞན་སེལ།  མཚན་ཉིད་དང་མཚོན་བྱ།  རྫས་ཆོས་དང་ལྡོག་ཆོས།  རྗེས་དཔག་རྣམ་གཉིས་གཏན་ལ་དབབ་པའོ།  དེ་ལ་འགལ་བའི་མཚན་ཉིད་མི་མཐུན་པར་གནས་པ་སྣང་མུན་ལྟ་བུ།  འབྲེལ་བའི་མཚན་ཉིད་ཆོས་དེ་ལས་ཐ་དད་པ་དེ་བཀག་ན་ཆོས་དངོས་ཁེགས་པ།  གསེར་གྱི་བུམ་པ་ལྟ་བུ།  དགག་པའི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་གང་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ཁྱོད་ཀྱི་དགག་བྱའི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ལ་ལྟོས་པ།  སྒྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་གང་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ཁྱོད་ཀྱི་དགག་བྱའི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ལ་མི་ལྟོས་པ།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ལྟ་བུ།  སྤྱིའི་མཚན་ཉིད།  དུ་མ་ལ་རྗེས་འགྲོ་བྱེད་པ་དང་།  བྱེ་བྲག་གི་མཚན་ཉིད།  ཁྱོད་ཆོས་དེ་ཡིན།  ཁྱོད་ཆོས་དེ་ལ་བདག་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ།  ། ཁྱོད་མ་ཡིན་ཅིང་ཆོས་དེ་ཡིན་པ་དུ་མ་གྲུབ་པ་སྟེ།  དཔེར་ན་གསེར་བུམ་ཁྱོད་ཆོས་དེ་ཡིན།  བུམ་པ་དང་གསེར་གཉིས་བདག་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ།  གསེར་བུམ་མ་ཡིན་ཞིང་བུམ་པའི་ཆོས་དེ་ཡིན་པའི་ཟགས་བུམ་རྫ་བུམ་ལྟ་བུ་དུ་མ་གྲུབ་པའོ།  གཅིག་གི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་གང་ཞིག རྟོག་པ་ལ་ཐ་དད་དུ་མི་འཆད་པ་དཀར་པོ་ལྟ་བུ།  ཐ་དད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  གཞི་གྲུབ་ཆོས་དེ་དང་དངོས་མིང་ཐ་དད་དུ་གོ་བྱ།  རྫས་ཐ་དད་ཀ་བུམ་ལྟ་བུ།  ལྡོག་པ་ཐ་དད་བྱས་མི་རྟག་ལྟ་བུ།  སེལ་འཇུག་གི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་དེའི་ཡུལ་ཅན་གང་ཞིག ཆོས་དེ་དང་ཡིན་ཁྱབ་མཉམ་པའི་ཆོས་ཀུན་ཡོད་ཀྱང་ཁྱོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་མི་བྱེད་པ།  བུམ་པར་རྟོགས་པའི་ངེས་ཤེས་ལྟ་བུ།  སྒྲུབ་འཇུག་གི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་དེའི་ཡུལ་ཅན་གང་ཞིག ཆོས་དེ་དང་ཡིན་ཁྱབ་མཉམ་པའི་ཆོས་ཀུན་ཡོད་ན།  ཁྱོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་བྱེད་པ།  དོན་སྤྱི་ལ་གཏོད་པ་ལྟ་བུ།  ཡང་ན་དེ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  ཆ་ཤས་སུ་ཕྱེ་ནས་ཡུལ་དུ་བྱེད་པ་དང་ཆ་ཤས་སུ་ཕྱེ་ནས་ཡུལ་དུ་མི་བྱེད་པ་ཞེས་རུང་ངོ་།  གཞན་སེལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བསལ་བྱ་ཚིག་གིས་ཟིན་པར་བཅད་ནས་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཆོས།  འདི་སྐྱེས་པ་ཡིན་ཅེས་པས་བུད་མེད་ཡིན་པ་སེལ་བའམ།  རི་མེད་ཅེས་པས་རི་ཡོད་པ་སེལ་བ་ལྟ་བུ།  མཚན་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  དོན་ཆོས་གསུམ་ཚང་བ།  མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་མཚན་ཉིད།  དོན་ཆོས་གསུམ་མ་ཚང་བ།  འདིར་དོན་ཆོས་གསུམ་ཞེས་པ།  རྫས།  ཡོད།  ཆོས་གསུམ་སྟེ།  རྡུལ་རྫས་སུ་གྲུབ་པ།  དངོས་པོར་ཡོད་པ།  ཆོས་དང་ཤེས་བྱ་གཉིས་དོན་གཅིག་པས་ཆོས་སུ་ཡོད་པའོ།  མཚོན་བྱའི་མཚན་ཉིད་ཐ་སྙད་ཆོས་གསུམ་ཚང་བ།  མཚོན་བྱ་མ་ཡིན་པའི་མཚན་ཉིད་ཐ་སྙད་ཆོས་གསུམ་མ་ཚང་བ།  ཐ་སྙད་ཆོས་གསུམ་ནི་ཤེས་བརྗོད་འཇུག་གསུམ་མོ།  ཞར་ལ་མཚན་གཞིའི་མཚན་ཉིད།  མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མཚོན་བྱ་མཚོན་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ལ་དབྱེ་ན།  མ་ཁྱབ་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན།  ཁྱབ་ཆེས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན།  མཚན་གཞི་ལ་མི་གནས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དང་གསུམ།  དཔེ་རིམ་བཞིན།  བ་ལང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་ནོག་སོགས་འདུས་པ་ཁྲ་བོ་བཀོད་པའི་ཚེ།  ནོག་སོགས་འདུས་པ་ཁྲ་བོས་བ་ལང་ལ་མ་ཁྱབ་པ་ལྟ་བུ་དང་།  བ་ལང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་མགོ་ལྡན་བཀོད་པའི་ཚེ་མགོ་ལྡན་གྱིས་བ་ལང་ལ་ཁྱབ་ཆེས་པ་ལྟ་བུ་དང་།  རྟ་བ་ལང་དུ་མཚོན་པ་ལ་ནོག་སོགས་འདུས་པ་བཀོད་པའི་ཚེ།  ནོག་སོགས་འདུས་པ་རྟ་ལ་མི་གནས་པ་ལྟ་བུའོ།  ཡང་ན་ལྟར་སྣང་བརྒྱད་དུ་དབྱེའོ།  རྫས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་སྐྱེས་བུའི་དགོས་དོན་སྒྲུབ་ནུས་གཟུགས་ལྟ་བུ།  རྫས་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རྫས་ཆོས་ཀྱི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་གཟུགས་ཀྱི་ཡོན་ཏན།  གཟུགས་ཀྱི་མི་རྟག་པ་ལྟ་བུ།  ལྡོག་པའི་མཚན་ཉིད།  རྟོག་པ་ལ་རིགས་མི་མཐུན་ལས་ལོག་པར་སྣང་བའི་ཆོས་གང་ཞིག དངོས་པོ་མ་ཡིན་པ།  རྟོག་པ་ལ་གཟུགས་སུ་སྣང་བ་ལྟ་བུ།  ལྡོག་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟོག་པ་ལ་རྫས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་དུ་སྣང་བའི་ཆོས་གང་ཞིག་དངོས་པོ་མ་ཡིན་པ།  རྟོག་པ་ལ་གཟུཊ་མི་རྟག་པར་སྣང་བ་ལྟ་བུའོ།།

རང་དོན་རྗེས་དཔག་ཚུལ་གསུམ་རྟགས་ཡང་དག ། མ་ཚད་ལྟར་སྣང་འགལ་རྟགས་ལ་སོགས་དོར།  ། དཔེ་ཡང་དེ་དག་ཉིད་ཀྱིས་གཏན་ལ་དབབ། རང་དོན་རྗེས་དཔག་ཁྱད་པར་དུ་དབྱེ་ན།  ཕྱོགས་ཆོས།  རྗེས་ཁྱབ། ལྡོག་ཁྱབ་སྟེ་ཚུལ་གསུམ་ཚང་བ་རྟགས་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  དེའང་ཕྱོགས་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་ཤེས་འདོད་ཆོས་ཅན་གྱི་སྟེང་དུ་འགོད་ཚུལ་དང་མཐུན་པར་ཚད་མས་ངེས་པའི་ཚུལ།  རྗེས་ཁྱབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྒྲུབ་ཚུལ་ལྟར་མཐུན་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་པར་ངེས་པའི་ཚུལ།  ལྡོག་ཁྱབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྒྲུབ་ཚུལ་ལྟར་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་མེད་པ་ཁོ་ནར་ངེས་པའི་ཚུལ།  དཔེར་ན།  སྒྲ་མི་རྟག་པར་བཀོད་པའི་ཚེ།  སྒྲ་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་སྟེ།  བྱས་པའི་ཕྱིར།  དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་སྒྲའང་བྱས་སོ།  ལྟ་བུའོ།  སྒྲ་ནི་རྩོད་གཞི་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་པ་ནི་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས།  སྒྲ་མི་རྟག་པ་ནི་བསྒྲུབ་བྱ།  བྱས་པ་ནི་རྟགས་སམ་གཏན་ཚིག བུམ་པ་ནི་མཐུན་དཔེ་སྟེ།  དེའང་རྩོད་གཞི་ཆོས་ཅན་དུ་བཀོད་པའི་སྒྲ་དེ་ཉིད་རྟགས་སུ་བཀོད་པའི་བྱས་པ་དེ་ཡིན་ཚུལ་སྒྲུབ་ངག་འགོད་མཁན་དང་འགོད་ཡུལ་གཉིས་ཀའི་བློ་ངོར་མཐུན་སྣང་གྲུབ་པ་ཞིག་དགོས་པས་དེ་ལྟར་གྲུབ་པ་ནི་ཕྱོགས་ཆོས་ཚད་མས་གྲུབ་པའི་དོན།  བྱས་པས་རྗེས་ཁྱབ།  རྟག་པ་ལ་མ་བྱས་པས་ཁྱབ་པ་ལྡོག་ཁྱབ་བོ།  རྟགས་ཡང་དག་ལ་གྲངས་ངེས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  འབྲས་བུ།  རང་བཞིན།  མ་དམིགས་པའི་རྟགས་གསུམ།  དགོས་པའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  རང་དོན་དང་།  གཞན་དོན་གྱི་རྟགས་ཡང་དག་གཉིས།  སྒྲུབ་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དོན་སྒྲུབ་དང་ཐ་སྙད་སྒྲུབ་གཉིས་ལ་སོགས་པ་དུ་མ་དབྱེར་ཡོད།  ཚུལ་གསུམ་མ་ཚང་བ་ནི་རྟགས་ལྟར་སྣང་སྟེ།  དེ་ལའང་འགལ་བའི་རྟགས།  མ་ངེས་པའི་རྟགས།  མ་གྲུབ་པའི་རྟགས་སོགས་མང་དུ་ཡོད་པའི་རྟགསལྟར་སྣང་རྣམས་ནི་དོར་བར་བྱ་དགོས་ལ།  དེ་དག་གི་སྐབས་སུ་དཔེ་ཡང་དག་དང་ལྟར་སྣང་དེ་དག་ཉིད་ཀྱིས་གཏན་ལ་དབབ་པར་བྱ་སྟེ།  དཔེ་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་སྔོན་དུ་ཁྱབ་པ་ངེས་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  དེ་ལ་དབྱེ་ན་གཉིས་ལས།  མཐུན་དཔེ་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་སྔོན་དུ་རྗེས་ཁྱབ་སྔོན་དུ་ངེས་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  བྱས་པས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་མཐུན་དཔེར་བུམ་པ་བཀོད་པ་ལྟ་བུ།  མི་མཐུན་དཔེ་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་དོན་དུ་ལྡོག་ཁྱབ་དངོས་སུ་ངེས་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  བྱས་པས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་མི་མཐུན་དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་བཀོད་པ་ལྟ་བུའོ།  དཔེ་ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་དོན་དུ་ཁྱབ་པ་ངེས་པའི་གཞིར་གཟུང་ཞིང་།  ངེས་པར་མི་ནུས་པ།  གཞན་ཡང་རྟགས་དང་དཔེའི་སྐྱོན་མང་པོ་རྣམས་ཀྱང་དེ་དག་གིས་མཚོན་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་ནས་དོར་བར་བྱའོ། །

གཞན་དོན་རྗེས་དཔག་རྒོལ་གཉིས་མཐུན་གྲུབ་ཀྱི། ། ཚུལ་གསུམ་སྒྲུབ་ངག་ཡན་ལག་གཉིས་ལྡན་དང་། ། རྟགས་བསལ་སུན་འབྱིན་ཐལ་འགྱུར་ལ་སོགས་པན། ། ལྟར་སྣང་དོར་ནས་ཡང་དག་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབ། ། འདི་ནི་ཕྱི་རབས་རྣམས་ལ་གྲགས་ཆེ་སྟེ། །

གཞན་དོན་རྗེས་དཔག་གམ་སྒྲུབ་ངག་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  སྒྲུབ་ངག་འགོད་མཁན་ཏེ་རྒོལ་བ་རང་དང་ཕྱིར་རྒོལ་གཉིས་ཀར་མཐུན་སྣང་གྲུབ་ངེས་ཀྱི་ཚུལ་གསུམ་ལྷག་ཆད་མེད་པར་འགོད་པའི་སྒྲུབ་ངག་ཡན་ལག་གཉིས་ལྡན།  དེ་ལའང་ཆོས་མཐུན་སྦྱོར་ནི།  གང་བྱས་ན་མི་རྟག་པས་ཁྱབ།  དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན།  སྒྲ་ནི་བྱས་པའོ་ལྟ་བུའི་ངག ཆོས་མི་མཐུན་སྦྱོར་ནི།  གང་རྟག་ན་མ་བྱས་པས་ཁྱབ།  དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་བཞིན།  སྒྲ་ནི་བྱས་པ་ལྟ་བུ།  སྒྲུབ་ངག་ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད།  སྒྲུབ་ངག་གང་ཞིག བློའམ་དོན་ནམ་སྒྲ་གང་རུང་སྐྱོན་དང་ལྡན་པ་སྟེ་ཚུལ་གསུམ་ལས་འགལ་བ།  རྟགས་ཡང་དག་གི་བསྒྲུབ་བྱའི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་ཡང་དག་ལ་བརྟེན་ནས་གཟོད་གོ་བར་བྱ་བ།  བྱས་པ་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་སྟེ།  བུམ་པ་བཞིན།  ལྟ་བུ།  དེ་ལ་རང་དོན་དང་གཞན་དོན་གཉིས།  གཉིས་ཀ་ལ་ཡང་དག་དང་ལྟར་སྣང་།  བསལ་བའི་མཚན་ཉིད།  དམ་བཅའ་ལྟར་སྣང་གང་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་དོན་ཚད་མས་གྲུབ་པ།  སྒྲ་ཆོས་ཅན།  མཉན་བྱ་མ་ཡིན་པར་ཐལ།  ལྟ་བུ།  སུན་འབྱིན་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  སྐྱོན་ལ་སྐྱོན་དུ་བརྗོད་པས་སྐྱོན་ཅན་དུ་གོ་ནུས་པའི་ངག དེ་ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད།  དེ་ལས་ལྡོག་པ།  ཐལ་འགྱུར་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  ལན་གྱིས་ལྡོག་མི་ནུས་པའི་ཐལ་ངག ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད་དེ་ལས་ལྡོག་པ།  སོགས་ཁོངས་ནས་རྒོལ་བའི་མཚན་ཉིད།  ཕྱོགས་སྔ་མ་འཇོག་ནུས་པར་ཁས་ལེན་པའི་གང་ཟག ཕྱིར་རྒོལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  ཕྱོགས་སྔ་མ་སུན་འབྱིན་པར་ཁས་ལེན་པའི་གང་ཟག དཔང་པོའི་མཚན་ཉིད།  རྒོལ་བ་གཉིས་ཀྱི་རྗོད་པ་རྒྱལ་ཕམ་ཤན་འབྱེད་པར་ཁས་ལེན་པའི་གང་ཟག་གོ  དེ་དག་རྣམས་ཀྱང་ལྟར་སྣང་སྐྱོན་ཅན་རྣམས་དོར་ནས་ཡང་དག་ཉིད་ཀྱིས་ཤེས་བྱ་གཞལ་ཞིང་འདོད་པ་བསྒྲུབ་པར་བྱའོ།།

བསྡུས་པ་བརྩི་པའི་དགོས་པ་ནི།  བློ་གྲོས་གསར་བུ་བ་རྣམས་ཤེས་བྱའི་གནས་ལ་འཁྲིད་བདེ་བའི་ཕྱིར་ཏེ།  དེའང་ཆོས་ཅན་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་བཞག་པས་རྩོད་གཞི་གཅེར་མཐོང་དུ་ངོས་ཟིན།  དེ་ཟིན་པས་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་གནད་ལོངས།  དེས་བློ་གྲོས་ན་འཕར་བས་རང་གིས་དམ་བཅའ་བཞག་པ་ལ་ཕྱིར་རྒོལ་ག་པ་ན།  རྟགས་མ་གྲུབ།  ཁྱབ་པ་མེད།  འདོད་ལན་གསུམ་པོ་མ་འདྲེས་པར་འདེབས་ནུས་པས་གཞན་གྱི་སྤོབས་པ་འཕྲོག་ཅིང་།  གཞན་གྱིས་དམ་བཅས་པ་ལ་ལུང་རིགས་ཀྱི་འགྲོ་ཁྱབ་དམིགས་ཐེངས་པར་འགྱུར་རོ།  རིག་པའི་ལམ་སྲོལ་ཕྱོགས་ཙམ་བཤད་པ་འདི་ནི་ཕྱི་རབས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལུགས་དེང་སང་གྲགས་ཆེ་བས་དེའི་བརྡ་ཁྱད་སོར་བཞག་པའོ།  སྟེ་ཞེས་པ་ལྷག་བཅས་ཀྱི་སྒྲའོ། །

4.ལུགས་གཞན་ཞར་བྱུང་དུ་སྨྲོས་པ།

རིགས་གཏེར་ཐུན་མིན་རིག་གཞུང་རྒྱ་མཚོ་དང་།  ། སྔ་རབས་པ་ཡི་ལུགས་སོགས་ཐ་དད་དོ།།

ས་སྐྱ་པཎ་ཆེན་གྱི་ཚད་མ་རིག་པའི་གཏེར་རང་འགྲེལ་དང་བཅས་པ་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པ་ནི།  ཤེས་བྱ་སྤྱི་ལྡོག་ནས་ངེས་པར་བྱ་བ་དང་།  ཤེས་བྱེད་ཚད་མའི་རང་བཞིན་གཏན་ལ་དབབ་པ་ཞེས་བསྡུ་བའི་སྒོ་གཉིས་དང་རིགས་པའི་ཚུལ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་ཤིང་རྟའི་ལམ་སྲོལ་དང་པོ་ཉིད་དང་།  རྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་བདུན་པ་ཆོས་གྲགས་རྒྱ་མཚོས་རྒྱ་བོད་གཉིས་ཀའི་བཤད་སྲོལ་དང་འགྲེལ་ཌཱིཀ་ལ་མ་ལྟོས་པར་སྡེ་བདུན་གྱི་དགོངས་པ་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་རང་སྟོབས་ཁོ་ནས་བསྡུས་ཤིང་བཀྲལ་བ་ཐུན་མིན་གྱི་བསྟན་བཅོས་རིག་གཞུང་རྒྱ་མཚོ་ཞེས་རིགས་པའི་ཚུལ་སྔ་ན་མེད་པའི་ཤིང་རྟའི་ལམ་སྲོལ་གཉིས་པ་དང་།  རྔོག་ལོ་ཆེན་པོ་དང་ཁྱད་པར་ཕྱ་པ་ཆོས་སེང་སོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བའི་ཚད་མ་སྔ་རབས་པའི་ལུགས་ཞེས་གྲགས་པ་སོགས་བརྗོད་བྱའི་སྤྱི་ལྡོག་འདྲ་བ་ལ་རྗོད་བྱེད་ཁས་ལེན་སྐྱོང་ཚུལ་ཅུང་ཟད་ཀྱི་ཟུར་མི་འདྲ་བའི་ལུགས་སྲོལ་ཐ་དད་པ་དཔེར་མཚོན་ན། སྐྱེད་ཚལ་བ་རྣམས། ཁ་དོག་དཀར་དམར་རྫས་ཆོས་ལྡོག་ཆོས་གཉིས། ། འགལ་དང་མི་འགལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གཉིས།  ། འབྲེལ་དང་མི་འབྲེལ་ཐ་དད་ཐ་མིན་གཉིས། ། རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་གཉིས། ། སྔ་བཙན་བར་བཙན་ཕྱི་བཙན་མཚན་མཚོན་གཉིས། ། རྟགས་མང་གསལ་མང་དགག་པ་འཕར་ཚུལ་གཉིས། ། དངོས་འགལ་བརྒྱུད་འགལ་ཁྱབ་མཉམ་རྣམ་པ་གཉིས། ། ཡིན་གྱུར་མིན་གྱུར་ཡིན་ལོག་མིན་ལོག་གཉིས།  ། ཡོད་རྟོགས་མེད་རྟོགས་དངོས་རྟོགས་རྟགས་རྟོག་གཉིས།  ཞེས་བསྡུས་ཚན་བཅོ་བརྒྱད་དུ་བསྡུ་ཚུལ་སོགས་མང་ཡང་གཙོ་བོ་དེ་དག་རྣམས་སུ་འདུས་སོ།།

ས་བཅད་གཉིས་པ།  རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་བརྒྱད་དང་གནས་གསུམ་དུ་བསྡུ་བ་ནི།

ཚད་མའི་གཞུང་གི་བརྗོད་བྱ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་།  །   མངོན་རྗེས་ལྟར་སྣང་བཅས་པ་བདག་རིག་བྱེད།  །   སྒྲུབ་དང་སུན་འབྱིན་ལྟར་སྣང་བཅས་པ་ཡིས།  །  གཞན་ལ་གོ་བྱེད་རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་བརྒྱད།

ཚད་མའི་གཞུང་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུ་ན་མངོན་སུམ་དང་།  རྗེས་སུ་དཔག་པ་གཉིས།  དེ་རེ་རེ་ལ་ཡང་དག་ལྟར་སྣང་བཅས་པས་གཉིས་ཏེ་བཞི་ནི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་རིག་པའམ་གོ་བར་བྱེད་པའི་ཐབས་ཡིན་ལ།  སྒྲུབ་ངག་དང་སུན་འབྱིན་གཉིས།  རེ་རེ་ལ་ཡང་དག་དང་ལྟར་སྣང་བཅས་པས་གཉིས་ཏེ་བཞི་ནི་གཞན་ལ་གོ་བར་བྱེད་པས་རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་བརྒྱད་དུ་གྲགས་པའང་རང་དོན་དང་གཞན་དོན་གཉིས་སུ་འདུའོ།།

མདོར་ན་གཞལ་བྱ་མངོན་ལྐོག་ཤིན་ལྐོག་གསུམ། ། འཇལ་བྱེད་མངོན་རྗེས་དཔྱད་གསུམ་དག་པའི་ལུང་། ། མངོན་སུམ་བཞི་དང་རྗེས་དཔག་གཏན་ཚིག་གསུམ།  ། ཐ་སྙད་སྣ་ཚོགས་དེ་ལས་འཕྲོས་པའོ། 

ཚད་མའི་དོན་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུ་ན་གཞལ་བྱ།  མངོན་གྱུར།  ལྐོག་གྱུར།  ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གསུམ།  འཇལ་བྱེད་མངོན་སུམ།  རྗེས་དཔག དཔྱད་གསུམ་དག་པའི་ལུང་གསུམ་གྱིས་གཞལ་བ་ལ་ཐམས་ཅད་འདུ་ཞིང་།  དེའང་གཞལ་བྱ་མངོན་གྱུར་ནི།  ཚུར་མཐོང་གི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་ཕྱི་རོལ་གཞན་རིག་མངོན་སུམ་གྱིས་མྱོང་སྟོབས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་གཅོད་ནུས་པ་གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་ལྔ་དང་།  རང་རིག་ཚད་མས་མྱོང་ཞིང་རིག་པའི་སྒོ་ནས་སྒྲོ་འདོགས་གཅོད་ནུས་པ་ཤེས་པའི་སྟེང་གི་ང་བྱ་ཙམ་དུ་ཟད་པས་རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་གི་སྐྱེ་མཆེད་དང་།  ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་སེམས་བྱུང་རྣམས་ཀྱི་མྱོང་རིག་གི་ཆའོ།  འཕགས་པ་ལ་བདེན་བཞི་མི་རྟག་བཅུ་དྲུག་སོགས་བདག་མེད་ཀྱི་གནས་ལུགས།  སངས་རྒྱས་ལ་ཤེས་བྱ་ཇི་སྙེད་པའང་མངོན་གྱུར་ཡིན་པར་དངོས་སྨྲ་རྣམས་འདོད་ཀྱང་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཁྱེན་ཚུལ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པར་གསུངས།  གཞལ་བྱ་འདིའི་འཇལ་བྱེད་མངོན་སུམ་ནི་མངོན་སུམ་བཞི་སྟེ།  དབང་པོའི་དང་ཡིད་ཀྱི་དང་།  རང་རིག་དང་།  རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་མོ།  ལྐོག་གྱུར་ནི་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་རྣམས་དང་།  བདེན་བཞི་མི་རྟག་པ་དང་།  འགྱུར་བའི་སྡུག་བསྔལ་དང་།  བདག་གི་བས་སྟོང་པ་དང་།  བདག་མེད་པ་སོགས་རྣམས་པ་བཅུ་དྲུག་པོ་རྣམས་དང་།  དེས་མཚོན་པའི་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་དང་།  བདག་གཅིག་དང་དེ་བྱུང་གི་འབྲེལ་བ་དང་།  རྒྱུའི་ནུས་པ་དང་།  སེམས་ཀྱི་སྟེང་གི་ཀུན་བྱང་གི་ས་བོན་དང་སྤང་གཉེན་གྱི་བྱ་བྱེད་ལ་སོགས་པ་ནི།  གཞལ་བྱ་གཉིས་པ་ལྐོག་གྱུར་ཡིན་ཏེ།  དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་ཀྱི་གཏན་ཚིག་ཁོ་ནས་སྒྲུབ་དགོས་པའི་ཕྱིར།  དེའང་གཞལ་བྱ་གང་ཟག་གི་མངོན་སུམ་གྱིས་མི་འགྲུབ་ཅིང་ཁུངས་རྣམ་དག་ལ་ལྟོས་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ།  གཞལ་བྱ་འདིའི་འཇལ་བྱེད་དང་སྒྲུབ་བྱེད་དངོས་སྟོབས་རྗེས་དཔག་གི་རྟེན་གཏན་ཚིགས་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ།  འབྲས་བུའི་དང་།  རང་བཞིན་གྱི་དང་།  མ་དམིགས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཞེས་བྱའོ།  ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་ནི།  དགེ་སྡིག་སོགས་མངོན་སུམ་དང་དངོས་སྟོབས་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་གཉིས་མི་འགྲུབ་པར་ལུང་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་དགོས་པའི་གཞལ་བྱ་སྟེ།  ལུང་ཡང་དཔྱད་གསུམ་གྱིས་མ་དག་པ་ནི་ལོག་ཕྱོགས་སྟོན་པའང་ཡོད་པས་ངེས་པའི་གེགས་བྱེད་ཙམ་དུ་ཟད་ལ།  དཔྱད་གསུམ་གྱིས་དག་པའམ།  ཡིད་ཆེས་ཉེས་ཟད་ཀྱི་ཚིག་དགོངས་གཞི་དགོས་པ་སོགས་མེད་པའི་ངེས་དོན་གྱི་ཚིག་རྣམས་ཏེ།  རིགས་པའི་ཐ་སྙད་སྣ་ཚོགས་པ་ནི་རྩ་བ་དེ་དག་ལས་འཕྲོས་པ་ཁོ་ནའོ།  དཔྱད་པ་གསུམ་ནི་མངོན་གྱུར་སྟོན་པ་ལ་མངོན་སུམ་གྱིས།  ལྐོག་གྱུར་ལ་དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་རྗེས་དཔག་གིས།  ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་ལ་རང་ཚིག་སྔ་ཕྱི་འགལ་བས་མི་གནོད་པའོ། །

ས་བཅད་གསུམ་པ།  སྙིང་པོ་ཚུལ་ལྔར་བསྡུ་བ་ནི།

ཆོས་ཅན་དབྱེ་གཞི་ཆོས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་། ། ངེས་བྱའི་རྣམ་གཞག་ངེས་བྱེད་ཐལ་འགྱུར་དང་།  ། ལྟ་བ་དབུ་མར་འཇུག་པའི་ཚུལ་ལྔ་བོ།  ། རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་རྣམས་ཀྱི་བསྡུས་པ་སྟེ།  ། ཐ་སྙད་ཀྱིས་གཞལ་དོན་དམ་ཚད་མར་སྒྲུབ།

ཤེས་བྱ་གཞལ་བྱ་གཞི་གྲུབ་ཡོད། ། ཆོས་དང་གཞི་དང་རྟེན་འབྲེལ་དང་། ། དམིགས་པ་ཆོས་ཅན་ཡུལ་རྣམས་ནི། ཁྱབ་མཉམ་དབྱེ་གཞི་ཆོས་ཅན་ཡིན།  ། ཅེས་པ་ལྟར་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་དེ་ལྡན་གྱི་ཤེས་བྱ་ནི་དབྱེ་གཞི།  ། དབྱེ་ན་དངོས་པོ་རྟག་པ་གཉིས།  ། དགག་སྒྲུབ་མཚན་མཚོན་མཚན་གཞི་གསུམ།  ། བྱས་དང་མ་བྱས་སྐྱེས་མ་སྐྱེས།  ། འདུས་བྱས་མ་བྱས་དངོས་དངོས་མེད།  ། འཇིག་དང་མི་འཇིག་ལ་སོགས་པའོ།  ཞེས་སྤྱིའི་དབྱེ་བ་དང་།  དེ་ལས་བྱེད་བྲག་རྒྱ་ཆེར་དབྱེ་བ་ནི་ཆོས་ཀྱི་དབྱེ་བ།  རྫས་ལྡོག་འགལ་འབྲེལ་སྤྱི་བྱེ་བྲག ། མཚན་མཚོན་རྒྱུ་འབྲས་ཡོད་མེད་རྟོགས།  ། ཡིན་མིན་ལོག་དང་རྗེས་འགྲོ་ལྡོག  ། དགག་གཞི་བརྩི་ཚུལ་སྔ་ཕྱི་བཙན།  ། སྐོར་འབེབས་དང་ནི་བཅུ་གསུམ་ཡོད།  ཅེས་ནང་གསེས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་བཅས་པ་ནི་ངེས་པར་བྱ་བའི་རྣམ་གཞག ཤེས་པར་འདོད་པའི་ཆོས་ཅན་དང་།  ། བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་སུ་བཟུང་བྱ་དང་།  ། ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ནི་གཏན་ཚིག་གསུམ།  ། ཐལ་ངག་འགོད་པའི་རྒྱུ་ཡིན་ནོ།  ཞེས་སོགས་ངེས་བྱེད་ཐལ་འགྱུར་ཁྱབ་ལན་དང་བཅས་པ།  གཞན་ཡང་བསྡུས་པའི་རིགས་པ་ལ།  དཔྱད་ན་ཐོག་མཐའ་མི་རྙེད་ཅིང་།  ། དབུས་སུའང་གནས་པར་མི་འགྱུར་ཏེ།  ཁས་བླངས་ཐམས་ཅད་འཇིག་པར་འགྱུར།  ། ཐོག་མཐའ་མེད་ཅིང་དབུས་མི་དམིགས།  ཁས་བླངས་མེད་ཅིང་གྲུབ་མཐའ་མེད།  ། དེ་ཚེ་དབུ་མ་ཆེན་པོའོ།  ཞེས་པ་ལྟར་ཚད་འབྲས་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་སྤྲོས་བྲལ་གྱི་ཐོག་ཏུ་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ནི་ལྟ་བ་དབུ་མར་འཇུག་པ་སྟེ་གར་དབང་ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་ལ་སོགས་པ་སྒྲུབ་བརྒྱུད་རིན་པོ་ཆེའི་སྐྱེས་ཆེན་རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་རྣམས་ཀྱིས་རྣམ་པར་བཞག་པའི་བསྡུས་པ་སྟེ།  རྒྱས་པར་གཞུང་ཉིད་དུ་བལྟ་བ་ལས་འདིར་བསྡུ་མི་ནུས་ཤིང་།  ཐ་སྙད་རིགས་པས་གཞལ་ནས་དོན་དམ་ཚད་མར་སྒྲུབ་པའི་དོན་ནི་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་མཐུན་ནོ།།

གཞུང་ལུགས་རྣམས་ཀྱི་དོན་རིགས་པའི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱིས་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ལ་འདི་ཉིད་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཡིན་པས་བསྡུས་ཚད་ལ་དང་པོར་འཇུག་པའི་ཕྱོགས་ཙམ་ཞར་བྱུང་དུ་སྨོས་ན།

གཅིག རྟགས་གསལ་གྱི་ངོས་འཛིན་ཚུལ།

དཔེར་ན།  བུམ་པ་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་པར་ཐལ།  བྱས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར།  ཞེས་ལྟ་བུ་ཆོས་ཅན་ནམ།  རྩོད་གཞི་བུམ་པ་དེ་ཉིད།  མི་རྟག་པ་བསྒྲུབ་བྱའམ་གསལ་བ།  བྱས་པ་སྒྲུབ་བྱེད་དམ་རྟགས་སམ་གཏན་ཚིགས་སུ་ངོས་འཛིན་པར་བྱའོ།།

གཉིས།  སྔ་རྒོལ་ལ་ཕྱི་རྒོལ་གྱིས་རྩོད་ལན་འདེབས་ཚུལ་ཅུང་ཟད་ཕྱེ་ནས་བཤད་པ།

1.ཚུལ་གསུམ་ཚད་མས་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།

དཔེར་ན།  བུམ་པ་ཆོས་ཅན།   མི་རྟག་པར་ཐལ།  བྱས་པའི་ཕྱིར།  ཞེས་པ་ལྟ་བུ་འདོད་པའི་རྒོལ་བ་ལ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ་ཉིད་ཆོས་ཅན་བུམ་པ་ལ་འཇུག་པས་ཕྱོགས་ཆོས་ཀྱི་ཚུལ་ངེས་པ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ།  སྒྲུབ་ཆོས་སམ་གསལ་བ་མི་རྟག་པ་དང་འགལ་བ་མ་ཡིན་པས་རྗེས་འགྲོའི་ཚུལ་ངེས་པ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ་ཉིད་གསལབ་མི་རྟག་པ་ལ་མ་ངེས་པ་མ་ཡིན་པས་ལྡོག་ཚུལ་ངེས་པ་བཅས་ཚུལ་གསུམ་པོ་དེ་ཉིདཚདམས་ངེས་ན །  ལན་འདེབས་པ་པོས་ལན་འདེབས་དགོས།

2.ཚད་མས་མ་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།

(1)མ་གྲུབ་པའི་གཏན་ཚིགས།  ཕྱོགས་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་མ་གྲུབ་པ་མ་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད།  དཔེར་ན།  བུམ་པ་ཆོས་ལན།  མི་རྟག་པར་ཐལ།  མ་བྱས་པའི་ཕྱེར་ལྟ་བུ།  མ་བྱས་པའི་རྟགས་དེ་ཆོས་ཅན་ལ་མི་འཇུག་པ་དང་།  བུམ་པ་ཆོས་ཅན།  རྟག་པར་ཐལ།  མ་བྱས་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བུ།  རྟགས་གསལ་གཉིས་ཀར་ཆོས་ཅན་བུམ་པ་ལ་མི་འཇུག་པ་དང་།  ལུང་པ་མང་པོ་འདི་ག་ན་ཆོས་ཅན།  རྨ་བྱ་ཡོད་པར་ཐལ།  རྨ་བྱའི་སྒྲ་གྲགས་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བུ་ཆོས་ཅན་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་རྟགས་མ་གྲུབ་པ་དང་།  ཕ་ཀིའི་གཞི་འདི་ཆོས་ཅན།  མེ་ཡོད་པར་ཐལ།  དུ་བ་རླངས་པ་གང་རུང་ཞིག་ཡོད་པའི་ཕྱིར།  ལྟ་བུ་རྟགས་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་རྟགས་མ་གྲུབ་པ་དང་།  མོ་གཤམ་གྱི་བུ་ཆོས་ཅན།  མི་བཟང་བ་ཐལ།  མི་རིགས་བཟང་བའི་ཕྱིར་ཟེར་བ་ལྟ་བུ།  ཆོས་ཅན་མེད་པས་རྟགས་མ་གྲུབ་པ་རྣམས་ལ་ལན་འདེབས་པ་པོས་རྟགས་མ་གྲུབ་ཅེས་བརྗོད་པར་བྱའོ།།

(2)འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས།

བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་སྒྲུབ་བྱེད་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གིས་སྒྲུབ་པ་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་མཚན་ཉིད།  དཔེར་ན།  སྒྲ་ཆོས་ཅན།  རྟག་པ་ཡིན་པར་ཐལ།  བྱས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཟེར་བ་ལྟ་བུ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ་སྒྲ་ཆོས་ཅན་ལ་འཇུག་ཀྱང་།  གསལ་བ་མི་རྟག་པ་དང་འགལ་བས་ལན་འདེབས་པ་པོས་ཁྱབ་པ་འགལ་ཞེས་སྒྲའོ།།

(3)མ་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།

མཐུན་ཕྱོགས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་ཡོད་པས་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བ་མ་ངེས་པའི་མཚན་ཉིད།  དཔེར་ན།  པདྨ་རཱ་གའི་ཁ་དོག་ཆོས་ཅན།  དམར་པོ་ཡིན་པར་ཐལ།  ཁ་དོག་ཡིན་པའི་ཕྱིར།  ཁ་དོག་གི་རྟགས་དེ་ཉིད།  མཐུན་ཕྱོགས་པད་རཱ་གའི་དམར་པོ་དང་།  དེ་ལས་མི་མཐུན་པའམ་འགལ་ཕྱོགས་ཆོས་དུང་དཀར་པོ་སོགས་གཞན་ལའང་འཇུག་པས་མ་ངེས་སོ།།

གསུམ།  བསྡུས་ཏེ་བཤད་པ།

རྟགས་དེ་རྩོད་གཞི་ཆོས་ཅན་ལ་མི་འཇུག་ན་རྟགས་མ་གྲུབ།  བསྒྲུབ་བྱའི་གསལ་བ་དང་འགལ་ན་ཁྱབ་པ་འགལ་བ་དང་།  བསྒྲུབ་བྱའི་གསལ་བ་མ་ངེས་ན་ཁྱབ་པ་མ་ངེས་པ་དང་།  རྟགས་དེ་ཆོས་ཅན་ལ་མི་འཇུག་ཙམ་ན་གསལ་བ་དང་འགལ་བ་མ་ངེས་གང་ཡིན་ཡང་རྟགས་མ་གྲུབ་ལན་འདེབས།  མ་གྲུབ་དང་འགལ་མ་ངེས་གསུམ་པོ་གང་ལའང་མ་ཡིན་ན་འདོད་ལན་འདེབས།  གཞན་ཡང་ཁྱབ་པ་སྒོ་བརྒྱད་བརྩི་བའི་སྐབས་སུ།  རྟགས་དེ་ཡིན་ན་གསལ་བ་དེ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་རྗེས་ཁྱབ།  རྟགས་དེ་མིན་ན།  གསལ་བ་དེ་མིན་པས་ཁྱབ་པ་འགལ་ཁྱབ།  གསལ་བ་ཡིན་ན་རྟགས་དེ་ཉིད་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་ཐུར་ཁྱབ།  གསལ་བ་མིན་ན་རྟགས་དེ་ཉིད་མིན་པས་ཁྱབ་པ་ལྡོག་ཁྱབ།  མདོར་ན་རྗེས་འགལ་གཉིས་དང་དེའི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བཅས་བཞི་པོ་དེ་ནི།  རྟགས་ནས་གསལ་ལ་སློང་།  ཐུར་ལྡོག་གཉིས་དང་དེའི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བཅས་བཞི་པོ་དེ་ནི་གསལ་ནས་རྟགས་ལ་སློང་བ་སོགས་ཀྱང་ཤས་པར་བྱའོ། །

སྤྱིར་རྩོད་པའི་རྒྱུ་ནི།  སྐྱེས་ཐོབ་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཆེ་བ།  སྒྲ་ཚད་ལ་བློ་སྦྱངས་པ།  རང་གཞན་གྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་བློ་སྦྱངས་པའོ། །

རྩོད་པ་མཛེས་པའི་རྒྱན་ནི།  བཞིན་གྱི་མདངས་གསལ་བ།  ངག་སྙན་ཅིང་འཇམ་པ།  ཕ་རོལ་དམའ་འབེབས་པའི་ཚིག་མདའ་མི་འཕེན་པ།  ལུང་དང་རིགས་པ་གསལ་ལ་རྣོ་བ།  སྒྱིད་ལུག་པ་དང་ང་རྒྱལ་མེད་པ།  རིགས་ལམ་འདོར་བའི་གཡོ་སྒྱུ་དང་ཆགས་སྡང་མེད་པ།  རང་གཞན་གྱི་དོན་དང་བསྟན་པ་ལ་གཅེས་པར་འཛིན་པ་རྣམས་སོ། །

རྩོད་པའི་དཔེ་ནི།  རང་གཞན་གྱི་གཏི་མུག་གཅོད་པ་འཁོར་ལོ་ལྟ་བུ།  སུན་འབྱིན་པའི་རླུང་གིས་མི་གཡོ་བ་ལྷུན་པོ་ལྟ་བུ།  ཚིག་དོན་ལ་མ་རྨོངས་པ་ཐུབ་པའི་དབང་པོའི་སྲས་ལྟ་བུ་དགོས་སོ།།

རྩོད་པའི་འབྲས་བུ་ནི།  རྩོད་པའི་རྒྱུ།  རྒྱན།  བསམ་པ།  སྦྱོར་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་པ་འཕེལ་བས་རང་རྒྱུད་ཚིམས་པ།  སྙན་པའི་གྲགས་པས་ཕྱོགས་ཀུན་ཁྱབ་པ།  བསྟན་པ་སྲུང་བ་ལ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོར་འགྱུར་བ་སྟེ་དེ་ལྟ་བུ་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །

??ུལ་འདི་དག ཕལ་ཆེར་རང་གིས་དངོས་སུ་མཐོང་བ་དང་།འགའ་ཞིག་ནི་ཡིད་རྟོན་རུང་བའི་མིའི་ངག་ལས་ཐོས་པ་ཡིན།དེའི་མི་ཚད་མདོ་ཁམས་ཀྱི་ས་ཆ་གཞན་དང་།རྨ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་དུ་གླིང་གེ་སར་གྱི་དངོས་རྫས་དང་།རྗེས་ཤུལ་མང་པོ་ཡོད་ཟེར་བ་བདེན་མོད། བདག་གིས་ས་ཆ་འགའ་ཞིག་ལ་གོམས་པ་མ་བོར་ཞིང་།ངག་རྒྱུན་འགའ་ཐོས་ན་ཡང་ཁུངས་ལྡན་ཡིན་མིན་ཐེ་ཚོམ་ཅན་རྣམས་ནི་མ་བྲིས།རྨ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་དབང་དུ་བསྡུས་ཞེས་པ་ནི། རྨ་ཆུའི་ཆུ་མགོ་ནས་བཟུང་སྟེ།ཟ་ལར་ཁོག་ཡར་མར་ནི་དབང་བསྒྱུར་ཡུལ་རྨ་ཆུའི་རྒྱུད་ཡིན་འདུགདེ་ལ་ཕྱིས་སུ་གླིང་གིས་ས་ཆར���ཆ་བགོས་ནས་སྲུང་དམག་འཇོག་ཡུལ་ནི།མཛོད་དགེ་སྟོད་ཡན་ཆད་རྨ་སྟོད་དུ་བརྩི་བ་ཡིན་ཏེ།གླིང་དཀར་སྟོད་ཟེར་བ་ནི་གླིང་གིས་བཟུང་བའི་ས་ཡིན་པས།གླིང་དཀར་དང་རྨ་སྟོད་དུ་བརྩིས་པས། སྟོད་ཟེར་བ་ཡིན་འདུག ར་རྒྱ་དགོན་ཡང་མར་ལ་རྨ་སྐེད་དུ་བརྩི། ཟ་ལར་ཡར་མར་ལ་རྨ་སྨད་དུ་བརྩི།སྤྱིར་རྨ་ཆུ་ནི་ཤར་ཕྱོགས་སུ་བཞུར་ཏེ་རྒྱ་མཚོར་འདྲེས་པས། རྒྱ་ཡུལ་དུ་བཞུར་བའི་རྨ་ཆུ།བོད་རང་གི་སྐད་དུ་རྨ་ཆུའི་མཇུག་ཟེར་ཡང་འདིར་བཤད་པ་ནི་གླིང་གིས་དབང་བསྒྱུར་པའི་སའི་ཆ་བགོས་པ་རེད།འགའ་ཞིག་གིས་རྒྱ་ཡུལ་དུ་བཞུར་བའི་རྨ་ཆུ་ལ་བོད་ཀྱིས་ཀྱང་“ཧྭང་ཧུ”ཟེར།ཞེས་བཤད་པ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་གང་གི་ཐོག་ཏུ་མེད་ལ། བོད་མི་སུའི་ཁ་སྐད་ལའང་མེད་དོ།། རྒྱལ་རོང་ཁོག་གམ་རྒྱལ་མོ་ཚ་བ་རོང་དུ། ཨ་མྱེ་ཁུར་ཏུང（འདི་ནི་སྒྲ་ཙམ་བྲིས་པ་ཡིན།ཡིག་ཐོབ་ལ་ངེས་པ་མི་འདུག）ཟེར་བ་དེའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་ཀྱང་།ས་ཆ་སོ་སོར་བཤད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་འདུག ལ་ལས་གླིང་གི་སྤྲུལ་བ་ཡིན་ཟེར།ལ་ལས་ཐབ་ལྷ་ཡིན་ཟེར་ནས་ལྷ་སྒྲུང་རིང་བོ་རེ་བཤད་ཀྱིན་འདུག་དེང་སང་ལིས་ཤན་ཟེར་བའི་ས་ཆའི་རྒྱལ་རོང་གི་མིའི་གཏམ་རྒྱུད་ཅིག་ལ།ཨ་མྱེ“ཁུར་ཏུང”ནི་ཁྲོ་ཐུང་རེད། སྔར་ཁོས་ཧོར་དང་གཡུལ་བཀྱེས་པས།ཁོ་ཕམ་ཏེ་ཧོར་��མག་རྒྱལ་རོང་ཁོག་ཏུ་ཁྱབ།ཕྱིས་སུ་གླིང་དམག་གིས་ཧོར་རྒྱལ་རོང་ཡུལ་ནས་ཕུད་པའི་གཡུལ་ལས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པའི་དུས་ཚིགས་དགའ་སྟོན་ནི།ཧོར་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པའི་ཚེས་བཅུ་གསུམ་ཉིན་རྒྱལ་རོང་ཡོངས་ལ་བྱད་ཀྱིན་ཡོད།དེ་དུས་སྟོན་རྩ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བརྩི་ལ།རྒྱལ་རོང་གི་ས་ཆའི་མི་སེར་ལ་ལས་དེ་ཅིའི་དུས་སྟོན་ཡིན་མི་ཤེས་ཟེར།ལ་ལས་ཨ་མྱེ“ཁུར་ཏུང”གི་རྗེས་དྲན་ཡིན་ཟེར། ལིས་ཤན་བཀྲ་ཤིས་གླིང་གི་དཔོན་རྒྱུད། དེང་སང་རྔ་བ་ཁུལ་སྲིད་གྲོས་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པ།ལོ་དོན་བཞི་ལོན་པའི་ཤེས་ཡོན་ཅན་མིང་ལ་བཀྲ་ཤིས་རྣམ་རྒྱལ་ཟེར་བ་དེས་བཤད་དོན། དེ་ནི་ཧོར་གླིང་འཁྲུགས་སྐབས་རྒྱལ་རོང་ནས་ཧོར་ཕམ། བོད་རྒྱལ་བའི་དགའ་སྟོན་རེད་ཟེར།ཡང་ཁོས་ཟེར་བ། ཁོའི་སྐྱེ་ཡུལ་ཀན་ཕོ་སྡེ་ཤོག་གི་གོམས་སྲོལ་ལ།དུས་སྟོན་དེའི་ཉོན（ཧོར་ཟླ་11ཚེས་13ཉིན）དཔོན་འབངས་མཉམ་དུ་ཚོགས་ནས།དགའ་སྟོན་གཟབ་རྒྱས་བྱེད། གླུ་ལེན། བྲོ་རྡུང་།ཕྱེ་རིལ་སྣུམ་དུ་བཙོས་ནས་དགྲ་བོ་ཧོར་གྱི་མིག་ཡིན་ཟེར་ནས་ཟ།བདག་ཐུག་རིང་བོ་བཙོས་ནས་དགྲ་ཧོར་གྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཟེར་ནས་ཟ།ནང་རྩམ་པ་དང་སྣུམ་བསྲེས་ནས་ཕྱི་གྲོ་ཕྱེས་བཏུམ་སྟེ་འཁུར་བ་སྙིང་དང་འདྲ་བ་བཟོས་ནས་ཧོར་གྱི་སྙིང་ཡིན་ཟེར་ནས་ཟ་བའི་སྲོལ་བཅིངས་འགྲོལ་སྔོན་དུས་ཡོད་པ་དང་།དེ་གའི་མི་རྒན་ཚོའི་གཏམ་རྒྱུད་ལ། ཧོར་དམག་རྒྱལ་རོང་ཡུལ་ནས་ཕམ་ཏེ།ཟུང་ཆུ་ཕྱོགས་སུ་བྲོས། དེ་ནས་མཛོད་དགེ་ཕྱོགས་སུ་བྲོས་པ་བཤད་རྒྱུ་ཡོད་ཟེར་བའང་།ཧོར་གླིང་འཁྲུགས་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱི་བབ་ལ་བལྟས་ན་བདེན་ཤས་ཆེ་སྙམ།

 

མདོར་ན། གླིང་སེང་ཆེན་གེ་སར་ནོར་བུ་དགྲ་འདུལ་ནི། མི་དངོས་ཡིན་པ།འཁྲུངས་ཡུལ་མདོ་ཁམས་ཡིན་པ་སོགས་ལ་སྔོན་གྱི་མཁས་མཆོག་རྣམས་ལ་འདོད་པ མི་མཐུན་པ་བྱུང་མ་མྱོང་།ད་ལྟ་མི་རེ་རེས་རང་སྣང་གང་ཤར་རེ་བཤད་ཀྱིན་འདུག་སྙམ་ནས། རང་གི་མཐོང་ཚུལ་ཐོས་ཚུལ།བསམ་ཚུལ་ཅུང་ཟད་རེ་རྣམ་གཡེང་གི་ཁ་སྣོན་དུ་མཁོ་མེད་པཎ་རྒན་མགོ་སེ་དེས་བྲིས་པ་ལགས་སོ།།།།

?པ་མ་བྱོན་གོང་ནས་ཡོད་དེ།ལྷ་དང་མིའི་དྲང་སྲོང་རྣམས་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་གྱི་བདེ་བ་དོན་དུ་གཉེར་ནས་དགེ་བཅུ་དང་འབྲེལ་བའི་མི་ཆོས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་དུ་མ་མཛད།ལྷ་མིའི་དྲང་སྲོང་གི་རྗེས་འབྲང་ངམ་རྒྱུད་ལ་ཚངས་པའི་བུའམ་བྲམ་ཟེ་ཞེས་སུ་གྲགས།དེ་ལ་དགེ་སྡིག་སྤང་བླང་བྱེད་པ་དང་། བསམ་གཟུགས་ཀྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་།འཇིག་རྟེན་དངོས་གྲུབ་སྒྲུབ་ཐབས་ཀྱི་སྔགས་དང་ཆོ་ག་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པས་དེ་ལའང་ཆོས་ཞེས་སུ་བརྗོད།དེ་ནས་རིམ་བཞིན་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཁྲིམས་སྲོལ་བཏོད་དེ་ཁྲིམས་ཡིག་ཀྱང་བཀོད།ཚེ་ལོ་འབུམ་པའི་དུས་སུ་ཚངས་པ་དང་བི་ཤྭ་ཀརྨས་བཟོ་རིག་པ་མཛད།ཚངས་པའི་གདོང་བཞི་ནས་རིག་བྱེད་བཞི་དང་། མཁར་ཚོས་ལས་སྨན་བྱུང་།དབང་ཕྱུག་གིས་ཡི་གེ་དང་། བརྒྱ་བྱིན་གྱིས་སྒྲ་དང་།དྲང་སྲོང་གླིང་སྐྱེས་ཀྱིས་ཚད་མ་བྱས། ཚེ་ལོ་ཉི་ཁྲིའི་དུས་སུ།དྲང་སྲོང་རྒྱས་པའི་སྙན་ངག་གྲོགས་མཁར་བ་དང་ཀླུ་དམར་སེར་ཅན་གྱི་སྡེབ་སྦྱོར།མངོན་བརྗོད། ཟློས་གར་སོགས་དང་།དྲང་སྲོང་རྔ་བོང་གི་སྐར་རྩིས་དང་དབང་ཕྱུག་གི་གཡུལ་ལས་རྣམ་རྒྱལ་སོགས་རིག་གནས་དང་གཞུང་ལུགས་སྣ་ཚོགས་སུ་བྱུང་།དེ་ལྟ་བུའི་དགེ་བཅུ་དང་འབྲེལ་བའི་ལྷ་མིའི་གོ་འཕང་འཐོབ་བྱེད་ཀྱི་ཐབས་ལ་ལྷ་མིའི་ཆོས་ཞེས་བརྗོད་ལ་བསམ་གཟུགས་ཀྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་འབྲེལ་བའི་ཁམས་གོང་མའི་དངོས་གཞི་འཐོབ་བྱེད་ཀྱི་ཐབས་ལ་ཚངས་པའི་ཆོས་ཞེས་བཤད་དོ།།དེ་ལྟ་ན་བོན་ཆོས་ཙམ་གྱི་རྣམ་དབྱེ་ནི་སྔ་མོའི་དུས་ནས་ཡོད་དེ།
རྣམ་འདྲེན་མི་ཡི་ཉི་མ་མ་བྱོན་གོང་།།ལྷ་དང་མི་ཡི་བྲམ་ཟེ་དྲང་སྲོང་སོགས། །
ཕན་བདེ་སྣང་བའི་དགའ་སྟོན་སྤེལ་སླད་དུ།།ཞིང་འདིར་རིག་པའི་སྒྲོན་མེ་ཕྱོགས་སུ་སྦར། །
སྲིད་པ་རྒྱུ་བོན་ཕྱོགས་གཏོགས་བཅས།།བ་ཀུ་ལ་ཡི་ཚལ་ཡངས་པོ། །
ཀུན་ཤེས་སྒེག་མོའི་འགྲམ་ཆང་གིས།།བཞད་པ་འདི་ཡང་སངས་རྒྱས་མཐུ། །
གང་ཞིག་ངན་འགྲོ་སྤོང་བྱེད་དང་།།རང་གཞན་ཕན་བདེ་སྒྲུབ་པའི་ཐབས། །
སོར་བཞག་ལྷ་མིའི་ཆོས་ལ་ཡང་།།སྨད་པར་མི་བྱ་རྒྱལ་བས་བཞེད། །
      གཉིས་པ་ལྟ་ལོག་མུ་སྟེགས་ཀྱི་བོན་ནི།ཐོག་མར་ལྷའི་ཡུལ་དུ་དར་ནས་རིམ་བཞིན་མི་ཡུལ་དུ་དར་བར་བཤད།དེ་ཡང་སུམ་ཅུ་རྩ་གསུམ་གྱི་གནས་སུ།ལྷའི་དྲང་སྲོང་ཤེས་རབ་དགའ་ལྡན་ཞེས་བྱ་བས་མུ་སྟེགས་རྟག་ཆད་ཀྱི་ལྟ་བ་མང་དུ་བསྟན་ནས་རྒྱ་ཆེར་དར།དེ་ནས་མིའི་ཡུལ་དུ་དར་བའི་མུ་སྟེགས་པ་ལ་མང་དུ་ཡོད་ཀྱང་གྲགས་ཆེ་བ་ནི།མུ་སྟེགས་སྟོན་པ་བཅུ་གཉིས་ཙམ་བྱུང་བའི་རིང་ལུགས་སྤེལ།དེ་ལ་བྱེ་བྲག་པ་ནི་སྟོན་པ་གཟེགས་ཟན་གྱི་ལུགས་ཏེ། གཙོ་བོ་ཨུ་རྒྱན་གྱི་ཡུལ་དུ་དར།གྲངས་ཅན་པ་ནི་སེར་སྐྱའི་ལུགས་དང་།གཅེར་བུ་བ་ནི་རྒྱལ་བ་དམ་པའི་ལུགས་ཏེ་དེ་གཉིས་རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་དུ་བྱུང་།རིག་པ་ཅན་ནི་ཡེ་མཁྱེན་སྐོས་མཁན་གྱི་ལུགས་ཏེ་ཡུལ་མ་ངེས་པར་དར་བ་འདི་བཞི་ལ་རིག་པ་སྨྲ་བ་བཞི་ཟེར།བྱེད་པོར་སྨྲ་བ་ཞེས་པ་ནི།ཕྱྭ་སྲས་ཀུན་སྟོན་པའི་ལུགས་ཏེ་གཤེན་ཡུལ་དུ་དར་བ་ལ་ཕྱི་བའི་བྱེ་སྨྲ་ཡང་ཟེར།གང་ཟག་བདེན་སྟོན་པ་བྱ་བ་ནི། སྟོན་པ་རྣ་བ་མ་ཕུགས་ཏེ་རྒྱ་མཚོའི་འགྲམ་དུ་དར་བ་དང་།ཁྱབ་འཇུག་པ་ནི། རྒྱལ་དཔོན་པའི་ལུགས་སྲིན་པོའི་ཡུལ་དུ་དར་བ་གཉིས་ལ།ཕྱི་བའི་དབུ་མར་སྨྲ་བ་གཉིས་ཟེར། ཆེ་བཙན་པ་ཞེས་བདག་ཉིད་ཆེ་བཙན་གྱི་ལུགས་ནི།ཁྲི་ཤོའི་ཡུལ་དུ་དར་བ་དང་། གསང་བ་པ་ཞེས་བརྗོད་མེད་གསང་བ་པའི་ལུགས་ནི།གསས་ཡུལ་དུ་དར་བ་གཉིས་ལ་སེམས་སུ་སྨྲ་བ་གཉིས་ཟེར།དེ་དག་ལ་སྤྱི་མིང་དུ་རྟག་ལྟ་སྡེ་དགུ་ཞེས་སུ་གྲགས།རྣམ་མཁྱེན་མེད་པར་ལྟ་བ་ནི་འཇིག་རྟེན་མིག་ཅེས་པའི་ལུགས་ཏེ།ལི་ཁྲི་སྣའི་ཡུལ་དུ་དར་བ་དང་རྒྱུ་འབྲས་མེད་པར་ལྟ་བ་སྟེ་ལྷུན་ཆེན་ཉི་མའི་ལུགས་ནི།མང་ཚེ་སྟག་ཚང་གི་ཡུལ་དུ་བྱུང་།ཚེ་སྔ་ཕྱི་མེད་པར་ལྟ་བ་དྲང་སྲོང་རྒྱལ་ཆེན་གྱི་ལུགས་ནི་ངན་ཆེན་ནགས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་བྱུང་བ་དང་གསུམ་ནི་ཆད་ལྟ་སྡེ་གསུམ་དུ་གྲགས་པ་སོགས་མང་དུ་ཡོད་ལ།དེ་དག་གང་ཡང་རང་རང་གི་འདོད་ཚུལ་གྱི་རྣམ་བཞག་གྲུབ་མཐའི་གཞུང་དག་ལས་གསལ་ལོ།།དེ་ལྟར་ལོག་རྟོག་མུ་སྟེགས་ཀྱི་ཆོས་ཞེས་བརྗོད་པ་ནི།ཐུབ་པའི་དབང་པོ་མ་བྱོན་གོང་ནས་ཕྱི་རོལ་བའི་དྲང་སྲོང་མངོན་ཤེས་གྲུབ་པ་རྣམས་ཀྱིས་རང་རང་གི་ཤེས་ཚོད་ཀྱིས་གྲུབ་མཐའི་གཞུང་མང་དུ་བྱས་པ་ཡོད།དེ་ཡང་གྲངས་ཅན་པ། ཚངས་པ་བ། ཁྱབ་འཇུག་པ། དཔྱོད་པ་བ། དབང་ཕྱུག་པ། བྱེ་བྲག་པ།རིག་པ་ཅན་པ། གཅེར་བུ་བ་རྣམས་རྟག་པར་ལྟ་བ་དང་། རྒྱང་འཕེན་པ་སྟེ་ཆད་པར་ལྟ་བ་སོགས།རྟག་ཆད་ཀྱི་གྲུབ་པའི་མཐའི་རྣམ་པར་བཞག་པ་མང་དུ་ཡོད་དོ།།དེ་དག་གང་ཡང་མཆོག་གསུམ་སྐྱབས་གནས་སུ་མི་འཛིན་པ་དང་།ཁྱབ་པ་འདུ་བྱེད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ལ་ངེས་འབྱུང་མི་སྐྱེ་བ་དང་།བདག་རྟག་པར་འདོད་པ་སོགས་ལྟ་ངན་རྒྱུད་ལྡན་གྱི་འཛིན་ཞེན་དང་བཅས་པས་ཐར་ལམ་མེད་པ་ཁོ་ནར་བཤད་ཀྱང་།དབང་ཁྲུས་དང་། སྡོམ་པ་ཏིང་འཛིན།མཆོད་སྦྱིན་སོགས་ཟག་བཅས་ཀྱི་དགེ་བས་མཐོ་རིས་ཀྱི་གོ་འཕང་སྒྲུབ་པ་ཡོད་དེ།བསམ་གཟུགས་ཀྱི་དངོས་གཞི་ཐོབ་པའི་ཕྱི་རོལ་བའི་དྲང་སྲོང་ཡོད་པར་བཤད་པའི་ཕྱིར་རོ།།དེ་ལ་མུ་སྟེགས་པའི་བོན་དང་།མུ་སྟེགས་པའི་ཆོས་ཞེས་གཉིས་སུ་དབྱེ་བའི་ཁྱད་པར་ཅི་ཞེ་ན།འཛམ་གླིང་ལྷོ་བྱང་གི་ཁྱད་པར་རམ། ཡུལ་གང་དང་དུས་ནམ་གྱི་ཚེ་བོན་དར་ཆེ་བའི་སྐབས་སུ།གྲུབ་མཐའི་བཟང་ངན་ལ་བོན་ཟེར་ཞིང་། ཆོས་དར་བ་ཁྱབ་ཆེ་ན།གྲུབ་མཐའ་ཕྱོགས་གཏོགས་དང་བཅས་པ་ཡོངས་ལ་ཆོས་ཞེས་སུ་འབོད་པ་ནི།ད་ལྟའི་དུས་ན་མངོན་སུམ་དུ་གསལ་ཏེ།ཕྱི་ནང་གི་གྲུབ་མཐའ་ཕྱོགས་གཏོགས་དང་བཅས་པ་ཡོངས་ལ་དེ་དང་དེའི་ཆོས་ལུགས་ཞེས་སུ་བརྗོད་པ་བཞིན་ནོ།།
སུམ་རྩེན་གྲོང་ན་དྲང་སྲོང་ཤེས་རབ་དགའ།།མི་ཡི་ཡུལ་དུ་མུ་སྟེགས་སྟོན་པ་རྣམས། །
རྟག་ཆད་སྨྲ་བའི་རིག་པ་རྣོ་ན་ཡང་།།མཆོག་གསུམ་མི་འདོད་ཐར་བ་གང་ལས་འཚོལ། །
གང་ཞིག་གཞ༷ན་ཕན་གཞ༷ན་དོན་ཅི།།རང་ཉིད་བདེ༷་བའི་བདེ༷་ཐབས་འཁྲུལ། །
མེ་དང་རྩེ༷་གསུམ་རྩེ༷་མོའི་དབལ།།བརྟེན་སོགས་སྡུ༷ག་ལས་སྡུ༷ག་བསྔལ་རྒྱུ། །
རྒྱ་མཚོའི་ཀློང་ན་ཡིད་བཞིན་གཏེར།།ཕན་པའི་དངོས་པོ་མང་མཆིས་ཀྱང་། །
ཆུ་སྲིན་ལ་སོགས་གདུག་པ་ཅན།།འཚེ་བའི་ཆོས་ནི་དེ་བས་མང་། །
      གསུམ་པ་འབྱུང་བོ་ཀླ་ཀློའི་བོན་ནི།ཨོ་རྒྱན་གྱི་ཡུལ་ཕྱོགས་སྟག་དང་གཟིག་འཕན་གྱི་ཡུལ་ཞེས་པ།དེང་སང་སྟག་གཟིག་གམ་ཏ་ཟིག་ཅེས་སུ་གྲགས་པར།ནག་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྷ་འདྲེའི་བླ་རྡོ་བྲག་ཕུག་ཆེན་པོའི་ཁོང་སེང་ན་རྡོའི་པུ་ལིངྒའི་རྟེན་རང་བྱུང་ཞིག་ཡོད་པའི་གནས་དེར།བོན་ཆོས་མུ་སྟེགས་གསུམ་ལ་མི་དགའ་བའི་ལྷ་མིན་གྱི་རཱ་མ་ཎ་བྱ་བས་ལྷ་མིན་གྱི་རིང་ལུགས་སྤེལ།དེ་རྗེས་ཀླ་ཀློའི་སྟོན་པ་ཨ་རྡོ་དང་། ཨ་ཧོ་གྷ་དང་།བྱིས་པ་དབང་པོ་སོགས་མང་དུ་བྱུང་ནས།མུ་སྟེགས་པས་ཀྱང་ཆེས་སྨོད་པའི་གནས་སུ་བྱེད་པའི་སྲོལ་ངན་གྱིས་ཁྱབ་པར་བྱས།དེ་ཡང་སྲོ??

རིག་ལམ་དངོས་བཤད་པ།

ས་བཅད་དང་པོ།  བསྡུས་པ་རྒྱས་པར་བཤད་པ།

གཅིག མདོར་བསྟན་པ།

ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་དེ་རྟོགས་བྱེད་པའི་ཐབས།

གཏན་ཚིག་རིག་པ་ཐམས་ཅད་ཡུལ་དང་།  ཡུལ་ཅན་དང་།  དེ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་གསུམ་ལས་འཕྲོས་པའོ།།

གཉིས།  རྒྱས་པར་བཤད་པ།

1.ཡུལ།

ཡུལ་ཤེས་གཞལ་བྱ་གོ་ཡུལ་རྟོགས་བྱ་སྟེ།

ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་ནི་ཤེས་བྱ་ཡིན་ལ།  ཡུལ་དང་ཤེས་བྱ་གཞལ་བྱ་རྣམས་གཙོ་བོར་དོན་གཅིག་ཡིན་པས།  ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད་གོ་བར་བྱ་བའམ་རིག་པར་བྱ་བ།  ཤེས་བྱའི་མཚན་ཉིད་བློ་ཡི་ཡུལ་དུ་བྱར་རུང་བ།  གཞལ་བྱའི་མཚན་ཉིད་ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བའོ།།

ཡུལ་ལ་ངོ་བོ་དངོས་པོ་དངོས་མེད་དང་།  འདུས་བྱས་མ་བྱས་རྟག་དང་མི་རྟག་གོ

ཡུལ་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་དངོས་པོ་དང་དངོས་མེད།  འདུས་བྱས་དང་འདུས་མ་བྱས།  རྟག་པ་དང་མི་རྟག་པའི།  མཚན་ཉིད་རིམ་པ་བཞིན།  དོན་བྱེད་ནུས་པ།  དོན་བྱེད་ནུས་སྟོང་དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ།  རང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་སྐྱེས་པ།  རང་གི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་མ་སྐྱེས་པ།  མི་འཇིག་པའི་ཆོས།  རང་གྲུབ་དུས་ལས་དུས་གཉིས་པར་མི་སྡོད་པའི་དངོས་པོ་རྣམས་སོ།།

དངོས་ལ་བེམ་རིག་རྒྱུ་འབྲས་ནང་གསེས་བཅས།

དངོས་པོ་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་བེམ་རིག་གཉིས།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད་རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ།  གཉིས་པའི་མཚན་ཉིད་ཡུལ་རིག་པ།  བེམ་པོ་ལ་དབྱེ་ན།  ཕྱི་དོན་བེམ་པོ་དང་ནང་དོན་བེམ་པོ་གཉིས།  མཚན་ཉིད་རིམ་བཞིན།  ཕྱིའི་རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ་དང་ནང་གི་རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ།  ཕྱི་དོན་བེམ་པོ་ལ་དབྱེ་ན།  གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱ་ལྔ།  མཚན་ཉིད་རིམ་བཞིན།  བེམ་པོ་གང་ཞིག་མིག་རྣ་སྣ་ལ་སོགས་པའི་དབང་ཤེས་ཀྱི་དངོས་ཡུལ་དུ་གྱུར་ག ནང་དོན་བེམ་པོ་ལ་དབྱེ་ན།  མིག རྣ།  སྣ།  ལྕེ།  ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་ལྔ།  མཚན་ཉིད།  ནང་དོན་བེམ་པོ་གང་ཞིབ།  མིག་སོགས་དབང་ཤེས་ཀྱི་བདག་རྐྱེན་དུ་རུང་བ།  དངོས་པོ་ལ་བྱེད་པའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་གཉིས།  མཚན་ཉིད།  ཆོས་དེ་ཡོད་མེད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་བྱེད་པའི་དོན་གཞན་ཕྱི་མ།  རྒྱུ་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  དངོས་རྒྱུ་དང་བརྒྱུད་རྒྱུ་གཉིས།  མཚན་ཉིད་རིམ་བཞིན་ཆོས་དེའི་གང་ཞིག ཆོས་དེའི་རྒྱུ་དང་ཁྱོད་ཀྱི་འབྲས་བུ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པ་མེད་པ་ས་བོན་དང་མྱུ་གུ་ལྟ་བུ།  གང་ཞིག་ཆོས་དེའི་རྒྱུ་དང་ཁྱོད་ཀྱི་འབྲས་བུ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པ་ཡོད་པ་རྒྱུ་ས་བོན་ལས་རིམ་པར་མྱུ་གུ་སོགས་མཐར་འབྲས་བུ་ལྟ་བུའོ།  རྒྱུ་ལ་གཙོ་ཕལ་གྱི་དབྱེ་བ་དང་རྐྱེན་བཞིའི་དབྱེ་བ་སོགས་ནང་གསེས་མང་ཞིག ཞར་བྱུང་དུས་གསུམ་སོགས་ནི།  འདས་པའི་མཚན་ཉིད་ཐལ་ཟིན་པ།  མ་འོངས་པའི་མཚན་ཉིད་མ་སླེབ་ཅིང་ཐལ་མ་ཟིན་པ།  ད་ལྟར་གྱི་མཚན་ཉིད་སྐྱེས་ལ་མ་འགག་པ།  རགས་པའི་མཚན་ཉིད་རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་བའི་ཕྱོགས་ཆ་ཡོད་པའི་རྡུལ།  དཔེ་བུམ་པ་ལྟ་བུ།  ཆ་མེད་ཀྱི་རྡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད་རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱོགས་ཆ་མེད་པའི་རྡུལ།  དཔེ་མདུན་གྱི་རྡུལ་ཆུང་ཐ་གཅིག་ལྟ་བུའོ།  རྒྱུན་གྱི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཅིག་སྔ་ཕྱི་དུ་མ་ཡོད་པའི་དངོས་པོ།  དཔེ་ལོ་ལྟ་བུའོ།  སྐད་ཅིག་ཆ་མེད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཅིག་སྔ་ཕྱི་མེད་པའི་དངོས་པོ།  དཔེ་ཡི་གེའི་ཆ་ཤས་སུ་གྱུར་པའི་སྐད་ཅིག་དྲུག་ཅུའི་དང་པོ་ལྟ་བུའོ།།

བྱེད་ཚུལ་དབྱེ་བ་སྣང་ཞེན་འཇུག་ཡུལ་གསུམ། 

ཡུལ་ལ་ཡུལ་དུ་བྱེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  སྣང་ཡུལ་ལམ་གཟུང་ཡུལ།  ཞེན་ཡུལ།  འཇུག་ཡུལ་དང་གསུམ།  གཟུང་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  སྣང་ནས་རིག་པར་བྱ་བ་དོན་སྤྱི་ལྟ་བུ།  ཞེན་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  ཞེན་ནས་རིག་པར་བྱ་བ།  ཁང་པ་གཞན་ན་གནས་པའི་མིའི་སྡོད་ལུགས་ལྟ་བུ།  འཇུག་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  བླང་དོར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཞུགས་པ་ན་མི་སླུ་བ།  དཔེར་ན་སོ་ནམ་བྱེད་པའི་སྐྱེས་བུ་ལ་ས་བོན་དང་ཆུ་ལུད་དྲོད་གཤེར་ཚོགས་པའི་ཞིང་ལྟ་བུ་སྟེ་འདི་གསུམ་ལའང་ནང་གསེས་དབྱེ་བ་མང་ངོ་།།

གཞལ་བྱ་རྟོགས་ཚུལ་རང་དང་སྤྱི་མཚན་ནམ།  མངོན་ལྐོག་ཤིན་ལྐོག་བརྗོད་བྱ་ཞར་ལ་བཞག

གཞལ་བྱ་ལ་རྟོགས་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  རང་མཚན་དང་སྤྱི་མཚན་གཉིས་སམ།  ཡང་ན་གཞལ་བྱ་མངོན་གྱུར་ལྐོག་གྱུར་ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གསུམ་སྟེ།  དེ་ལ་རང་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད།  དོན་དམ་པའི་དོན་བྱེད་ནུས་པ།  དཔེར་ན་སྔོན་པོ་ལྟ་བུའོ།  སྤྱི་མཚན་གྱི་མཚན་ཉིད་དོན་དམ་པར་དོན་བྱེད་མི་ནུས་པའི་ཆོས།  རྟོག་པ་ཝལ་ཡུལ་དུས་འདྲེས་པར་སྣང་བའི་སྣང་ཡུལ།  དཔེར་ན་རྟོག་པ་ལ་ལྟོ་ལྡིར་ཞབས་ཞུམ་སྣང་བལྟ་བུའོ།  གཞལ་བྱ་མངོན་གྱུར་གྱི་མཚན་ཉིད་མངོན་སུམ་ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ།  དཔེར་ན་སྔོན་པོ་ལྟ་བུའོ།  གཞལ་བྱ་ལྐོག་གྱུར་གྱི་མཚན་ཉིད་རྗེས་དཔག་ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ།  དཔེར་ན་སྔོན་པོ་མི་རྟག་པ་ལྟ་བུའོ།  ཡང་ན་དེ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  མྱོང་སྟོབས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་བཅད་པར་བྱ་བ་དང་།  རྟགས་སྟོབས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་བཅད་པར་བྱ་བ།  གཞལ་བྱ་ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གྱི་མཚན་ཉིད་དཔྱད་པ་གསུམ་གྱིས་དག་པའི་ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་པར་བྱ་བ།  དཔེར་ན།  སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ཁྲིམས་ཀྱིས་བདེ།  ཞེས་པའི་ལུང་རང་གི་བསྟན་བྱའི་དོན་ལ་མི་སླུ་བ་ལྟ་བུའོ།  བརྗོད་བྱའི་མཚན་ཉིད་བརྡ་ལས་གོ་བར་བྱ་བ།  འདི་ལའང་ཞེན་པའི་བརྗོད་བྱ་དང་།  དངོས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ།  ཡང་ན་འཆད་དུས་འཇུག་དུས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་མཆིས་པའང་ཡུལ་གྱི་ཞར་བྱུང་དུ་རྣམ་པར་གཞག་གོ །

2.ཡུལ་ཅན།

ཡུལ་ཅན་གོ་བྱེད་རྗོད་དང་ཤེས་པ་གཉིས།

ཡུལ་དེ་དག་ལ་རྟོག་པར་བྱེད་པའི་ཡུལ་ཅན་གྱི་མཚན་ཉིད་གོ་བྱེད་དམ་རིག་བྱེད།  དབྱེ་ན་རྗོད་བྱེད་དང་ཤེས་པ་གཉིས།  རྗོད་བྱེད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  བརྡའི་དབང་གིས་བརྗོད་བྱ་གོ་བྱེད།  ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  བེམ་པོ་ལས་ལོག་པའི་གསལ་ཞིང་རིག་པའོ།།   

རྗོད་བྱེད་ངོ་བོ་མིང་ཚིག་ངག་དང་གསུམ། ། བརྗོད་བྱ་རིགས་བརྗོད་ཚོགས་བརྗོད་རྗོད་པའི་ཚུལ།  ། ཆོས་དང་ཆོས་ཅན་མི་ལྡན་གཞན་ལྡན་གཅོད།  ། འཆད་དུས་ཞེན་དངོས་ཡི་གེ་གང་ཟག་ཀྱང་། །

རྗོད་བྱེད་ལ་ངོ་བོའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  མིང་ཚིག་གསུམ།  མིང་གི་མཚན་ཉིད་ཡུལ་གྱི་ངོ་བོ་ཙམ་རྗོད་བྱེད།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།  ཚིག་གི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་ངོ་བོ།  ཡང་ཁྱད་ཆོས་དང་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ཆུང་ངུ་ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུ།  ངག་གི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་འཇུག་ལྡོག་གི་གཞི་དང་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ཆུང་ངུས་ཆུ་སྐྱོར་ཅིག་ཅེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  རྗོད་བྱེད་ལ་བརྗོད་བྱའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  རིགས་རྗོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་ཚོགས་རྗོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་གཉིས།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད་རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་པའི་བརྗོད་བྱའི་དོན་དེ་ཡིན་ན་རིགས་སྤྱི་ཡིན་པ།  དཔེར་ན་གཟུགས་ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  ཚོགས་རྗོད་ཀྱི་སྒྲའི་མཚན་ཉིད།  རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་པའི་བརྗོད་བྱ་ཡིན་ན།  རྡུལ་རྫས་བརྒྱད་འདུས་པའི་གོང་བུ་ཡིན་པ།  དཔེར་ན་རི་བོ་གངས་ཅན་ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  བརྗོད་བྱ་ལ་བརྗོད་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  ཆོས་བརྗོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་།  ཆོས་ཅན་བརྗོད་པའི་སྒྲ་གཉིས།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད་རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་བྱའི་ཁྱད་ཆོས་གཞན་རྣམས་རང་གི་བརྗོད་བྱར་སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་བྱ་གོ་བྱེད།  དཔེར་ན་བ་གླང་རྟ་མིན་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ།  ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  ཆོས་ཅན་བརྗོད་པའི་སྒྲའི་མཚན་ཉིད།  རང་གིས་ཟིན་པར་བརྗོད་པའི་བརྗོད་བྱའི་ཁྱད་ཆོས།  གཞན་རྣམས་རང་གི་བརྗོད་བྱར་མ་སྤངས་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་བྱ་གོ་བྱེད།  དཔེར་ན་བ་གླང་རྟ་མ་ཡིན་པ་ཡིན་ནོ།  ཞེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  རྗོད་བྱེད་ལ་རྣམ་གཅོད་གྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  མི་ལྡན་རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་།  གཞན་ལྡན་རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་།  མི་སྲིད་རྣམ་གཅོད་ཀྱི་སྒྲ་དང་གསུམ།  མཚན་ཉིད་རིམ་པ་བཞིན།  ཚིག་ཕྲད་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་འོག་དེ་མ་ཐག་པར་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  ཁྱད་གཞི་འོག་དེ་མ་ཐག་པར་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  བྱ་བ་སྲིད་པའི་འོག་དེ་མ་ཐག་པར་སྦྱར་ནས་རྗོད་བྱེད།  དཔེ་རིམ་བཞིན།  ནག་པ་འཕོངས་སྐྱེན་པ་ཁོ་ན་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་དང་།  སྲིད་སྒྲུབ་ཁོ་ན་འཕོངས་སྐྱེན་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་དང་།  མཚོ་སྐྱེས་ལ་སྔོན་པོ་སྲིད་པ་ཁོ་ན་ཞེས་བརྗོད་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  རྗོད་བྱེད་ལ་འཆད་དུས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་དང་།  དེས་ཟླས་དྲངས་པའི་དངོས་ཀྱི་རྗོད་བྱེད་གཉིས།  ཕྱི་མ་ནི་བུམ་པའི་སྒྲ་སྤྱི་ལྟ་བུ།  ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་ལ་དབྱེ་ན།  དངོས་ཀྱི་ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་དང་།  ཤུགས་ཀྱི་ཞེན་པའི་རྗོད་བྱེད་གཉིས།  དཔེ་རིམ་བཞིན།  བུམ་པ་དངོས་ཀྱི་མི་རྟག་པ་དང་བུམ་པ་ཤུགས་ཀྱི་མི་རྟག་པ་མ་ཡིན་པ་ལ་ལྟོས་ཏེ་བུམ་པ་མི་རྟག་ཅེས་པའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ།  ཞར་བྱུང་ཡི་གེ་དང་གང་ཟག་གཉིས་ལས།  ཡི་གེའི་མཚན་ཉིད་རེ་རེ་བས་དོན་སྟོན་མི་ནུས་ཀྱང་ཕྱེད་དང་གཉིས་ཡན་ཆད་ཚོགས་ན་དོན་སྟོན་རུང་གི་སྐད་ཅིག་དུ་མ་ཅན་གྱི་སྒྲ།  དབྱེ་ན་ཨཱ་ལི་སོགས་དབྱངས་ཡིག་དང་།  ཀ་ཁ་སོགས་གསལ་བྱེད་གཉིས་སོ།  གང་ཟག་གི་མཚན་ཉིད།  ཕུང་པོ་ལྔའམ་བཞིའི་ཚོགས་རྒྱུན་ལ་བཏགས་པའི་བཏགས་ཡོད།  དཔེར་ན་ལྷས་བྱིན་ལྟ་བུའོ།།

ཤེས་རིག་ཚད་མ་ཚད་མིན་རྟོག་རྟོག་མེད།  ། འཁྲུལ་དང་མ་འཁྲུལ་རང་རིག་གཞན་རིག་སྟེ།  ། སེམས་དང་སེམས་བྱུང་བཅས་སོ།།

བློ།  རིག་པ།  ཤེས་པ་རྣམས་དོན་གཅིག་ཡིན་ལ།  དབྱེ་ན།  ཚད་མ།  ཚད་མིན།  རྟོག་པ།  རྟོག་མེད།  འཁྲུལ་མ་འཁྲུལ།  རང་རིག་གཞན་རིག སེམས་སེམས་བྱུང་བཅས་བཅུའོ།  དེ་ལ་ཚད་མའི་མཚན་ཉིད་རང་ཡུལ་གསར་དུ་རྟོགས་པའི་བློ།  ཚད་མིན་བློའི་མཚན་ཉིད།  རང་ཡུལ་གསར་དུ་རྟོགས་པ་མ་ཡིན་པའི་བློ།  རྟོག་པའི་མཚན་ཉིད།

རང་གི་སྣང་ཡུལ་ཡིན་ན་སྤྱི་མཚན་ཡིན་དགོས་པ།  རྟོག་མེད་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  ཤེས་པ་གང་ཞིག རང་གི་སྣང་ཡུལ་ཡིན་ན་རང་མཚན་དང་གཞི་མ་གྲུབ་གང་རུང་ཡིན་དགོས་པ།  འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  དེ་མ་ཡིན་པ་ལ་དེར་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ།  མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་གནས་ལུགས་རིག་པའི་ཤེས་པ།  རང་རིག་གི་མཚན་ཉིད།  འཛིན་པའི་རྣམ་ཤེས།  གཞན་རིག་གི་མཚན་ཉིད་གཟུང་བའི་རྣམ་ཤེས།  སེམས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་དང་ཡུལ་གྱི་ཁྱད་པར་གཉིས་ཀྱི་ནང་ནས་ཡུལ་ཙམ་རིག་པ།  དབྱེ་ན།  རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་གམ་བརྒྱད།  སེམས་བྱུང་གི་མཚན་ཉིད།  ཡུལ་གྱི་ཁྱད་པར་རིག་པ།  དབྱེ་ན་ལྔ་བཅུ་རྩ་གཅིག་གོ སྔ་མ་རྣམས་ལའང་ནང་གསེས་དབྱེ་བ་མང་དུ་མཆིས་ཀྱང་འདིར་མ་སྤྲོས་སོ།།

མངོན་སུམ་ལ།  དབང་ཡིད་རང་རིག་རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་བཞི། །  དངོས་སྟོབས་གྲགས་པ་ཡིད་ཆེས་རྗེས་དཔག་སོགས། ། དབྱེ་སྒོ་མང་ཞིང་ཚད་འབྲས་ཞར་ལས་རྟོགས།

ཚད་མ་ལ་གྲངས་ངེས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  མངོན་སུམ་ཚད་མ་དང་།  རྗེས་དཔག་ཚད་མ་གཉིས་མངོན་སུམ་ཚད་མའི་མཚན་ཉིད།  རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་པ་གང་ཞིག རང་ཡུལ་གསར་དུ་རྟོགས་པ།  འདི་མངོན་སུམ་བཞི་ཀ་ལ་འགྲེའོ།  མངོན་སུམ་གྱི་མཚན་ཉིད་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པ།  དབྱེ་ན་དབང་པོའི།  ཡིད་ཀྱི།  རང་རིག  རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་དང་བཞིའོ།  དང་པོའི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་རྐྱེན་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་ལས་དངོས་སུ་སྐྱེས་པའི་གཞན་རིག་གི་ཤེས་པ་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་བ།  གཟུང་འཛིན་དབང་པོའི་མངོན་སུམ་སོགས་ལྔ།  གཉིས་པའི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བདག་རྐྱེན་ཡིད་ཀྱི་དབང་པོ་ལས་དངོས་སུ་སྐྱེས་པའི་གཞན་རིག་ཤེས་པ་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་བ།  གཟུང་འཛིན་ཡིད་ཀྱི་མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པ་ལྔ།  གསུམ་པའི་མཚན་ཉིད།  ཁ་ནང་ཁོ་ནར་ཕྱོགས་པའི་འཛིན་རྣམ་ཤེས་པ་ཀུན་གྱི་སྟེང་ན་ཡོད་པ།  བཞི་པའི་མཚན་ཉིད།  ཡང་དག་པའི་དོན་བསྒོམས་པའི་སྟོབས་ལས་བྱུང་བའི་འཕགས་པའི་ཤེས་པ་རྟོག་བྲལ་མ་འཁྲུལ་པ།  དབྱེ་ན་ཉན་ཐོས་རང་རྒྱལ་ཐེག་ཆེན་གྱི་རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་དང་གསུམ།  དབྱེ་རིམ་བཞིན།  ཉན་ཐོས་ཀྱི་མཐོང་ལམ་དང་།  རང་རྒྱལ་གྱི་མཐོང་ལམ་ལྟ་བུའོ།  རྗེས་དཔག་ཚད་མའི་མཚན་ཉིད།  ཚུལ་གསུམ་ཚང་བའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་རང་ཡུལ་ལྐོག་གྱུར་གསར་དུ་རྟོགས་པའི་བློ།  དབྱེ་ན་གསུམ་ལས།  དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་ཀྱི་རྗེས་དཔག་ནི།  བྱས་པའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་རྟོགས་པའི་བློ་ལྟ་བུ།  གྲགས་པའི་རྗེས་དཔག་ནི།  རྟོགས་ཡུལ་ན་ཡོད་པའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་རི་བོང་ཅན་ཟླ་བའི་སྒྲས་བརྗོད་རུང་དུ་རྟོག་པའི་རྗེས་དཔག་ལྟ་བུ།  ཡིད་ཆེས་རྗེས་དཔག་ནི།  དཔྱད་པ་གསུམ་གྱིས་དག་པའི་ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ཅེས་སོགས་ཀྱི་ལུང་རང་གི་བསྟན་བྱའི་དོན་ལ་མི་སླུ་བར་རྟོགས་པའི་བློ་ལྟ་བུའོ།  སོགས་ཁོངས་ནས་རང་ལས་ངེས་དང་།  གཞན་ལས་ངེས་ཀྱི་ཚད་མའི་དབྱེ་བ་སོགས་ཀྱང་འདི་ལས་འཕྲོས་པས་མཚོན་དབྱེ་སྒོ་མང་ཞིང་།  ཚད་འབྲས་ཀྱང་འདི་དག་གི་ཞར་བྱུང་ལས་རྟོགས་པར་བྱ་བར་བཤད་དོ།  དེ་ལ་རྣམ་གཞག་མང་ཡང་མདོར་ན།  རྣམ་འཇོག་གི་རྒྱུ་ལ་ལྟོས་ནས་རྣམ་པར་གཞག་པའི་གྲུབ་འབྲས་ལ་བྱེད་དེ།  དཔེར་ན་སྔོ་འཛིན་མ་འཁྲུལ་བ་མཚན་གཞི།  ཤེས་པ་ཡུལ་དོན་དང་འདྲ་བར་སྐྱེས་པ་མཚན་ཉིད།  གཟུགས་དོན་རྟོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་སྦྱར་རུང་བ་ཚད་འབྲས་སོ།  རྗེས་དཔག་ལ།  སྒྲ་མི་རྟག་པ་གཞལ་བྱ།  སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་ཚུལ་གསུམ་ཚང་བའི་རྟགས་ལས་སྒྲ་མི་རྟག་པའི་རྣམ་པར་ཤར་ནས་སྒྲ་མི་རྟག་པ་ལ་གསར་དུ་མི་སླུ་བའི་ཤེས་པ་ཚད་མ།  སྒྲ་མི་རྟག་པར་དངོས་སུ་རྟོགས་པའི་རྗེས་དཔག་འབྲས་བུའོ།།

3.རྟོགས་བྱེད་རྒྱས་པར་བཤད་པ།

རྟོགས་བྱེད་འགལ་འབྲེལ་དགག་སྒྲུབ་སྤྱི་བྱེ་བྲག ། གཅིག་དང་ཐ་དད་སེལ་འཇུག་སྒྲུབ་འཇུག་གཞན།  ། མཚན་མཚོན་རྫས་ལྡོག་རྗེས་དཔག་རྣམ་གཉིས་སོ།།

ཡུལ་ལམ་ཤེས་བྱ་དེ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་ལ།  འགལ་བ།  འབྲེལ་པ།  དགག་པ།  སྒྲུབ་པ།  སྤྱི།  བྱེ་བྲག གཅིག་དང་ཐ་དད།  སེལ་འཇུག་དང་།  སྒྲུབ་འཇུག གཞན་སེལ།  མཚན་ཉིད་དང་མཚོན་བྱ།  རྫས་ཆོས་དང་ལྡོག་ཆོས།  རྗེས་དཔག་རྣམ་གཉིས་གཏན་ལ་དབབ་པའོ།  དེ་ལ་འགལ་བའི་མཚན་ཉིད་མི་མཐུན་པར་གནས་པ་སྣང་མུན་ལྟ་བུ།  འབྲེལ་བའི་མཚན་ཉིད་ཆོས་དེ་ལས་ཐ་དད་པ་དེ་བཀག་ན་ཆོས་དངོས་ཁེགས་པ།  གསེར་གྱི་བུམ་པ་ལྟ་བུ།  དགག་པའི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་གང་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ཁྱོད་ཀྱི་དགག་བྱའི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ལ་ལྟོས་པ།  སྒྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་གང་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ཁྱོད་ཀྱི་དགག་བྱའི་དོན་སྤྱི་འཆར་བ་ལ་མི་ལྟོས་པ།  དཔེར་ན་བུམ་པ་ལྟ་བུ།  སྤྱིའི་མཚན་ཉིད།  དུ་མ་ལ་རྗེས་འགྲོ་བྱེད་པ་དང་།  བྱེ་བྲག་གི་མཚན་ཉིད།  ཁྱོད་ཆོས་དེ་ཡིན།  ཁྱོད་ཆོས་དེ་ལ་བདག་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ།  ། ཁྱོད་མ་ཡིན་ཅིང་ཆོས་དེ་ཡིན་པ་དུ་མ་གྲུབ་པ་སྟེ།  དཔེར་ན་གསེར་བུམ་ཁྱོད་ཆོས་དེ་ཡིན།  བུམ་པ་དང་གསེར་གཉིས་བདག་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ།  གསེར་བུམ་མ་ཡིན་ཞིང་བུམ་པའི་ཆོས་དེ་ཡིན་པའི་ཟགས་བུམ་རྫ་བུམ་ལྟ་བུ་དུ་མ་གྲུབ་པའོ།  གཅིག་གི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་གང་ཞིག རྟོག་པ་ལ་ཐ་དད་དུ་མི་འཆད་པ་དཀར་པོ་ལྟ་བུ།  ཐ་དད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  གཞི་གྲུབ་ཆོས་དེ་དང་དངོས་མིང་ཐ་དད་དུ་གོ་བྱ།  རྫས་ཐ་དད་ཀ་བུམ་ལྟ་བུ།  ལྡོག་པ་ཐ་དད་བྱས་མི་རྟག་ལྟ་བུ།  སེལ་འཇུག་གི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་དེའི་ཡུལ་ཅན་གང་ཞིག ཆོས་དེ་དང་ཡིན་ཁྱབ་མཉམ་པའི་ཆོས་ཀུན་ཡོད་ཀྱང་ཁྱོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་མི་བྱེད་པ།  བུམ་པར་རྟོགས་པའི་ངེས་ཤེས་ལྟ་བུ།  སྒྲུབ་འཇུག་གི་མཚན་ཉིད།  ཆོས་དེའི་ཡུལ་ཅན་གང་ཞིག ཆོས་དེ་དང་ཡིན་ཁྱབ་མཉམ་པའི་ཆོས་ཀུན་ཡོད་ན།  ཁྱོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་བྱེད་པ།  དོན་སྤྱི་ལ་གཏོད་པ་ལྟ་བུ།  ཡང་ན་དེ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  ཆ་ཤས་སུ་ཕྱེ་ནས་ཡུལ་དུ་བྱེད་པ་དང་ཆ་ཤས་སུ་ཕྱེ་ནས་ཡུལ་དུ་མི་བྱེད་པ་ཞེས་རུང་ངོ་།  གཞན་སེལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  རང་གི་བསལ་བྱ་ཚིག་གིས་ཟིན་པར་བཅད་ནས་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཆོས།  འདི་སྐྱེས་པ་ཡིན་ཅེས་པས་བུད་མེད་ཡིན་པ་སེལ་བའམ།  རི་མེད་ཅེས་པས་རི་ཡོད་པ་སེལ་བ་ལྟ་བུ།  མཚན་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  དོན་ཆོས་གསུམ་ཚང་བ།  མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པའི་མཚན་ཉིད།  དོན་ཆོས་གསུམ་མ་ཚང་བ།  འདིར་དོན་ཆོས་གསུམ་ཞེས་པ།  རྫས།  ཡོད།  ཆོས་གསུམ་སྟེ།  རྡུལ་རྫས་སུ་གྲུབ་པ།  དངོས་པོར་ཡོད་པ།  ཆོས་དང་ཤེས་བྱ་གཉིས་དོན་གཅིག་པས་ཆོས་སུ་ཡོད་པའོ།  མཚོན་བྱའི་མཚན་ཉིད་ཐ་སྙད་ཆོས་གསུམ་ཚང་བ།  མཚོན་བྱ་མ་ཡིན་པའི་མཚན་ཉིད་ཐ་སྙད་ཆོས་གསུམ་མ་ཚང་བ།  ཐ་སྙད་ཆོས་གསུམ་ནི་ཤེས་བརྗོད་འཇུག་གསུམ་མོ།  ཞར་ལ་མཚན་གཞིའི་མཚན་ཉིད།  མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མཚོན་བྱ་མཚོན་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་ལ་དབྱེ་ན།  མ་ཁྱབ་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན།  ཁྱབ་ཆེས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན།  མཚན་གཞི་ལ་མི་གནས་པའི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོན་དང་གསུམ།  དཔེ་རིམ་བཞིན།  བ་ལང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་ནོག་སོགས་འདུས་པ་ཁྲ་བོ་བཀོད་པའི་ཚེ།  ནོག་སོགས་འདུས་པ་ཁྲ་བོས་བ་ལང་ལ་མ་ཁྱབ་པ་ལྟ་བུ་དང་།  བ་ལང་གི་མཚན་ཉིད་དུ་མགོ་ལྡན་བཀོད་པའི་ཚེ་མགོ་ལྡན་གྱིས་བ་ལང་ལ་ཁྱབ་ཆེས་པ་ལྟ་བུ་དང་།  རྟ་བ་ལང་དུ་མཚོན་པ་ལ་ནོག་སོགས་འདུས་པ་བཀོད་པའི་ཚེ།  ནོག་སོགས་འདུས་པ་རྟ་ལ་མི་གནས་པ་ལྟ་བུའོ།  ཡང་ན་ལྟར་སྣང་བརྒྱད་དུ་དབྱེའོ།  རྫས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་སྐྱེས་བུའི་དགོས་དོན་སྒྲུབ་ནུས་གཟུགས་ལྟ་བུ།  རྫས་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རྫས་ཆོས་ཀྱི་བདག་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་གཟུགས་ཀྱི་ཡོན་ཏན།  གཟུགས་ཀྱི་མི་རྟག་པ་ལྟ་བུ།  ལྡོག་པའི་མཚན་ཉིད།  རྟོག་པ་ལ་རིགས་མི་མཐུན་ལས་ལོག་པར་སྣང་བའི་ཆོས་གང་ཞིག དངོས་པོ་མ་ཡིན་པ།  རྟོག་པ་ལ་གཟུགས་སུ་སྣང་བ་ལྟ་བུ།  ལྡོག་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟོག་པ་ལ་རྫས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་དུ་སྣང་བའི་ཆོས་གང་ཞིག་དངོས་པོ་མ་ཡིན་པ།  རྟོག་པ་ལ་གཟུཊ་མི་རྟག་པར་སྣང་བ་ལྟ་བུའོ།།

རང་དོན་རྗེས་དཔག་ཚུལ་གསུམ་རྟགས་ཡང་དག ། མ་ཚད་ལྟར་སྣང་འགལ་རྟགས་ལ་སོགས་དོར།  ། དཔེ་ཡང་དེ་དག་ཉིད་ཀྱིས་གཏན་ལ་དབབ། རང་དོན་རྗེས་དཔག་ཁྱད་པར་དུ་དབྱེ་ན།  ཕྱོགས་ཆོས།  རྗེས་ཁྱབ། ལྡོག་ཁྱབ་སྟེ་ཚུལ་གསུམ་ཚང་བ་རྟགས་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  དེའང་ཕྱོགས་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་ཤེས་འདོད་ཆོས་ཅན་གྱི་སྟེང་དུ་འགོད་ཚུལ་དང་མཐུན་པར་ཚད་མས་ངེས་པའི་ཚུལ།  རྗེས་ཁྱབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྒྲུབ་ཚུལ་ལྟར་མཐུན་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་པར་ངེས་པའི་ཚུལ།  ལྡོག་ཁྱབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་དེ་སྒྲུབ་ཀྱི་སྒྲུབ་ཚུལ་ལྟར་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་མེད་པ་ཁོ་ནར་ངེས་པའི་ཚུལ།  དཔེར་ན།  སྒྲ་མི་རྟག་པར་བཀོད་པའི་ཚེ།  སྒྲ་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་སྟེ།  བྱས་པའི་ཕྱིར།  དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་སྒྲའང་བྱས་སོ།  ལྟ་བུའོ།  སྒྲ་ནི་རྩོད་གཞི་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་པ་ནི་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས།  སྒྲ་མི་རྟག་པ་ནི་བསྒྲུབ་བྱ།  བྱས་པ་ནི་རྟགས་སམ་གཏན་ཚིག བུམ་པ་ནི་མཐུན་དཔེ་སྟེ།  དེའང་རྩོད་གཞི་ཆོས་ཅན་དུ་བཀོད་པའི་སྒྲ་དེ་ཉིད་རྟགས་སུ་བཀོད་པའི་བྱས་པ་དེ་ཡིན་ཚུལ་སྒྲུབ་ངག་འགོད་མཁན་དང་འགོད་ཡུལ་གཉིས་ཀའི་བློ་ངོར་མཐུན་སྣང་གྲུབ་པ་ཞིག་དགོས་པས་དེ་ལྟར་གྲུབ་པ་ནི་ཕྱོགས་ཆོས་ཚད་མས་གྲུབ་པའི་དོན།  བྱས་པས་རྗེས་ཁྱབ།  རྟག་པ་ལ་མ་བྱས་པས་ཁྱབ་པ་ལྡོག་ཁྱབ་བོ།  རྟགས་ཡང་དག་ལ་གྲངས་ངེས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  འབྲས་བུ།  རང་བཞིན།  མ་དམིགས་པའི་རྟགས་གསུམ།  དགོས་པའི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན།  རང་དོན་དང་།  གཞན་དོན་གྱི་རྟགས་ཡང་དག་གཉིས།  སྒྲུབ་ཚུལ་གྱི་སྒོ་ནས་དོན་སྒྲུབ་དང་ཐ་སྙད་སྒྲུབ་གཉིས་ལ་སོགས་པ་དུ་མ་དབྱེར་ཡོད།  ཚུལ་གསུམ་མ་ཚང་བ་ནི་རྟགས་ལྟར་སྣང་སྟེ།  དེ་ལའང་འགལ་བའི་རྟགས།  མ་ངེས་པའི་རྟགས།  མ་གྲུབ་པའི་རྟགས་སོགས་མང་དུ་ཡོད་པའི་རྟགསལྟར་སྣང་རྣམས་ནི་དོར་བར་བྱ་དགོས་ལ།  དེ་དག་གི་སྐབས་སུ་དཔེ་ཡང་དག་དང་ལྟར་སྣང་དེ་དག་ཉིད་ཀྱིས་གཏན་ལ་དབབ་པར་བྱ་སྟེ།  དཔེ་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་སྔོན་དུ་ཁྱབ་པ་ངེས་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  དེ་ལ་དབྱེ་ན་གཉིས་ལས།  མཐུན་དཔེ་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་སྔོན་དུ་རྗེས་ཁྱབ་སྔོན་དུ་ངེས་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  བྱས་པས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་མཐུན་དཔེར་བུམ་པ་བཀོད་པ་ལྟ་བུ།  མི་མཐུན་དཔེ་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་དོན་དུ་ལྡོག་ཁྱབ་དངོས་སུ་ངེས་པའི་གཞིར་གྱུར་པ།  བྱས་པས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་མི་མཐུན་དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་བཀོད་པ་ལྟ་བུའོ།  དཔེ་ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད།  བསྒྲུབ་བྱ་ངེས་པའི་དོན་དུ་ཁྱབ་པ་ངེས་པའི་གཞིར་གཟུང་ཞིང་།  ངེས་པར་མི་ནུས་པ།  གཞན་ཡང་རྟགས་དང་དཔེའི་སྐྱོན་མང་པོ་རྣམས་ཀྱང་དེ་དག་གིས་མཚོན་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་ནས་དོར་བར་བྱའོ། །

གཞན་དོན་རྗེས་དཔག་རྒོལ་གཉིས་མཐུན་གྲུབ་ཀྱི། ། ཚུལ་གསུམ་སྒྲུབ་ངག་ཡན་ལག་གཉིས་ལྡན་དང་། ། རྟགས་བསལ་སུན་འབྱིན་ཐལ་འགྱུར་ལ་སོགས་པན། ། ལྟར་སྣང་དོར་ནས་ཡང་དག་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྲུབ། ། འདི་ནི་ཕྱི་རབས་རྣམས་ལ་གྲགས་ཆེ་སྟེ། །

གཞན་དོན་རྗེས་དཔག་གམ་སྒྲུབ་ངག་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  སྒྲུབ་ངག་འགོད་མཁན་ཏེ་རྒོལ་བ་རང་དང་ཕྱིར་རྒོལ་གཉིས་ཀར་མཐུན་སྣང་གྲུབ་ངེས་ཀྱི་ཚུལ་གསུམ་ལྷག་ཆད་མེད་པར་འགོད་པའི་སྒྲུབ་ངག་ཡན་ལག་གཉིས་ལྡན།  དེ་ལའང་ཆོས་མཐུན་སྦྱོར་ནི།  གང་བྱས་ན་མི་རྟག་པས་ཁྱབ།  དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན།  སྒྲ་ནི་བྱས་པའོ་ལྟ་བུའི་ངག ཆོས་མི་མཐུན་སྦྱོར་ནི།  གང་རྟག་ན་མ་བྱས་པས་ཁྱབ།  དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་བཞིན།  སྒྲ་ནི་བྱས་པ་ལྟ་བུ།  སྒྲུབ་ངག་ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད།  སྒྲུབ་ངག་གང་ཞིག བློའམ་དོན་ནམ་སྒྲ་གང་རུང་སྐྱོན་དང་ལྡན་པ་སྟེ་ཚུལ་གསུམ་ལས་འགལ་བ།  རྟགས་ཡང་དག་གི་བསྒྲུབ་བྱའི་མཚན་ཉིད།  རྟགས་ཡང་དག་ལ་བརྟེན་ནས་གཟོད་གོ་བར་བྱ་བ།  བྱས་པ་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་སྟེ།  བུམ་པ་བཞིན།  ལྟ་བུ།  དེ་ལ་རང་དོན་དང་གཞན་དོན་གཉིས།  གཉིས་ཀ་ལ་ཡང་དག་དང་ལྟར་སྣང་།  བསལ་བའི་མཚན་ཉིད།  དམ་བཅའ་ལྟར་སྣང་གང་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་དོན་ཚད་མས་གྲུབ་པ།  སྒྲ་ཆོས་ཅན།  མཉན་བྱ་མ་ཡིན་པར་ཐལ།  ལྟ་བུ།  སུན་འབྱིན་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  སྐྱོན་ལ་སྐྱོན་དུ་བརྗོད་པས་སྐྱོན་ཅན་དུ་གོ་ནུས་པའི་ངག དེ་ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད།  དེ་ལས་ལྡོག་པ།  ཐལ་འགྱུར་ཡང་དག་གི་མཚན་ཉིད།  ལན་གྱིས་ལྡོག་མི་ནུས་པའི་ཐལ་ངག ལྟར་སྣང་གི་མཚན་ཉིད་དེ་ལས་ལྡོག་པ།  སོགས་ཁོངས་ནས་རྒོལ་བའི་མཚན་ཉིད།  ཕྱོགས་སྔ་མ་འཇོག་ནུས་པར་ཁས་ལེན་པའི་གང་ཟག ཕྱིར་རྒོལ་གྱི་མཚན་ཉིད།  ཕྱོགས་སྔ་མ་སུན་འབྱིན་པར་ཁས་ལེན་པའི་གང་ཟག དཔང་པོའི་མཚན་ཉིད།  རྒོལ་བ་གཉིས་ཀྱི་རྗོད་པ་རྒྱལ་ཕམ་ཤན་འབྱེད་པར་ཁས་ལེན་པའི་གང་ཟག་གོ  དེ་དག་རྣམས་ཀྱང་ལྟར་སྣང་སྐྱོན་ཅན་རྣམས་དོར་ནས་ཡང་དག་ཉིད་ཀྱིས་ཤེས་བྱ་གཞལ་ཞིང་འདོད་པ་བསྒྲུབ་པར་བྱའོ།།

བསྡུས་པ་བརྩི་པའི་དགོས་པ་ནི།  བློ་གྲོས་གསར་བུ་བ་རྣམས་ཤེས་བྱའི་གནས་ལ་འཁྲིད་བདེ་བའི་ཕྱིར་ཏེ།  དེའང་ཆོས་ཅན་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་བཞག་པས་རྩོད་གཞི་གཅེར་མཐོང་དུ་ངོས་ཟིན།  དེ་ཟིན་པས་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་གནད་ལོངས།  དེས་བློ་གྲོས་ན་འཕར་བས་རང་གིས་དམ་བཅའ་བཞག་པ་ལ་ཕྱིར་རྒོལ་ག་པ་ན།  རྟགས་མ་གྲུབ།  ཁྱབ་པ་མེད།  འདོད་ལན་གསུམ་པོ་མ་འདྲེས་པར་འདེབས་ནུས་པས་གཞན་གྱི་སྤོབས་པ་འཕྲོག་ཅིང་།  གཞན་གྱིས་དམ་བཅས་པ་ལ་ལུང་རིགས་ཀྱི་འགྲོ་ཁྱབ་དམིགས་ཐེངས་པར་འགྱུར་རོ།  རིག་པའི་ལམ་སྲོལ་ཕྱོགས་ཙམ་བཤད་པ་འདི་ནི་ཕྱི་རབས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལུགས་དེང་སང་གྲགས་ཆེ་བས་དེའི་བརྡ་ཁྱད་སོར་བཞག་པའོ།  སྟེ་ཞེས་པ་ལྷག་བཅས་ཀྱི་སྒྲའོ། །

4.ལུགས་གཞན་ཞར་བྱུང་དུ་སྨྲོས་པ།

རིགས་གཏེར་ཐུན་མིན་རིག་གཞུང་རྒྱ་མཚོ་དང་།  ། སྔ་རབས་པ་ཡི་ལུགས་སོགས་ཐ་དད་དོ།།

ས་སྐྱ་པཎ་ཆེན་གྱི་ཚད་མ་རིག་པའི་གཏེར་རང་འགྲེལ་དང་བཅས་པ་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པ་ནི།  ཤེས་བྱ་སྤྱི་ལྡོག་ནས་ངེས་པར་བྱ་བ་དང་།  ཤེས་བྱེད་ཚད་མའི་རང་བཞིན་གཏན་ལ་དབབ་པ་ཞེས་བསྡུ་བའི་སྒོ་གཉིས་དང་རིགས་པའི་ཚུལ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་ཤིང་རྟའི་ལམ་སྲོལ་དང་པོ་ཉིད་དང་།  རྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་བདུན་པ་ཆོས་གྲགས་རྒྱ་མཚོས་རྒྱ་བོད་གཉིས་ཀའི་བཤད་སྲོལ་དང་འགྲེལ་ཌཱིཀ་ལ་མ་ལྟོས་པར་སྡེ་བདུན་གྱི་དགོངས་པ་དཔྱིས་ཕྱིན་པ་རང་སྟོབས་ཁོ་ནས་བསྡུས་ཤིང་བཀྲལ་བ་ཐུན་མིན་གྱི་བསྟན་བཅོས་རིག་གཞུང་རྒྱ་མཚོ་ཞེས་རིགས་པའི་ཚུལ་སྔ་ན་མེད་པའི་ཤིང་རྟའི་ལམ་སྲོལ་གཉིས་པ་དང་།  རྔོག་ལོ་ཆེན་པོ་དང་ཁྱད་པར་ཕྱ་པ་ཆོས་སེང་སོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བའི་ཚད་མ་སྔ་རབས་པའི་ལུགས་ཞེས་གྲགས་པ་སོགས་བརྗོད་བྱའི་སྤྱི་ལྡོག་འདྲ་བ་ལ་རྗོད་བྱེད་ཁས་ལེན་སྐྱོང་ཚུལ་ཅུང་ཟད་ཀྱི་ཟུར་མི་འདྲ་བའི་ལུགས་སྲོལ་ཐ་དད་པ་དཔེར་མཚོན་ན། སྐྱེད་ཚལ་བ་རྣམས། ཁ་དོག་དཀར་དམར་རྫས་ཆོས་ལྡོག་ཆོས་གཉིས། ། འགལ་དང་མི་འགལ་སྤྱི་དང་བྱེ་བྲག་གཉིས།  ། འབྲེལ་དང་མི་འབྲེལ་ཐ་དད་ཐ་མིན་གཉིས། ། རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་གཉིས། ། སྔ་བཙན་བར་བཙན་ཕྱི་བཙན་མཚན་མཚོན་གཉིས། ། རྟགས་མང་གསལ་མང་དགག་པ་འཕར་ཚུལ་གཉིས། ། དངོས་འགལ་བརྒྱུད་འགལ་ཁྱབ་མཉམ་རྣམ་པ་གཉིས། ། ཡིན་གྱུར་མིན་གྱུར་ཡིན་ལོག་མིན་ལོག་གཉིས།  ། ཡོད་རྟོགས་མེད་རྟོགས་དངོས་རྟོགས་རྟགས་རྟོག་གཉིས།  ཞེས་བསྡུས་ཚན་བཅོ་བརྒྱད་དུ་བསྡུ་ཚུལ་སོགས་མང་ཡང་གཙོ་བོ་དེ་དག་རྣམས་སུ་འདུས་སོ།།

ས་བཅད་གཉིས་པ།  རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་བརྒྱད་དང་གནས་གསུམ་དུ་བསྡུ་བ་ནི།

ཚད་མའི་གཞུང་གི་བརྗོད་བྱ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་།  །   མངོན་རྗེས་ལྟར་སྣང་བཅས་པ་བདག་རིག་བྱེད།  །   སྒྲུབ་དང་སུན་འབྱིན་ལྟར་སྣང་བཅས་པ་ཡིས།  །  གཞན་ལ་གོ་བྱེད་རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་བརྒྱད།

ཚད་མའི་གཞུང་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུ་ན་མངོན་སུམ་དང་།  རྗེས་སུ་དཔག་པ་གཉིས།  དེ་རེ་རེ་ལ་ཡང་དག་ལྟར་སྣང་བཅས་པས་གཉིས་ཏེ་བཞི་ནི་བདག་ཉིད་ཀྱིས་རིག་པའམ་གོ་བར་བྱེད་པའི་ཐབས་ཡིན་ལ།  སྒྲུབ་ངག་དང་སུན་འབྱིན་གཉིས།  རེ་རེ་ལ་ཡང་དག་དང་ལྟར་སྣང་བཅས་པས་གཉིས་ཏེ་བཞི་ནི་གཞན་ལ་གོ་བར་བྱེད་པས་རྟོག་གེའི་ཚིག་དོན་བརྒྱད་དུ་གྲགས་པའང་རང་དོན་དང་གཞན་དོན་གཉིས་སུ་འདུའོ།།

མདོར་ན་གཞལ་བྱ་མངོན་ལྐོག་ཤིན་ལྐོག་གསུམ། ། འཇལ་བྱེད་མངོན་རྗེས་དཔྱད་གསུམ་དག་པའི་ལུང་། ། མངོན་སུམ་བཞི་དང་རྗེས་དཔག་གཏན་ཚིག་གསུམ།  ། ཐ་སྙད་སྣ་ཚོགས་དེ་ལས་འཕྲོས་པའོ། 

ཚད་མའི་དོན་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུ་ན་གཞལ་བྱ།  མངོན་གྱུར།  ལྐོག་གྱུར།  ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གསུམ།  འཇལ་བྱེད་མངོན་སུམ།  རྗེས་དཔག དཔྱད་གསུམ་དག་པའི་ལུང་གསུམ་གྱིས་གཞལ་བ་ལ་ཐམས་ཅད་འདུ་ཞིང་།  དེའང་གཞལ་བྱ་མངོན་གྱུར་ནི།  ཚུར་མཐོང་གི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་ཕྱི་རོལ་གཞན་རིག་མངོན་སུམ་གྱིས་མྱོང་སྟོབས་ཀྱིས་སྒྲོ་འདོགས་གཅོད་ནུས་པ་གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་ལྔ་དང་།  རང་རིག་ཚད་མས་མྱོང་ཞིང་རིག་པའི་སྒོ་ནས་སྒྲོ་འདོགས་གཅོད་ནུས་པ་ཤེས་པའི་སྟེང་གི་ང་བྱ་ཙམ་དུ་ཟད་པས་རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་གི་སྐྱེ་མཆེད་དང་།  ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་སེམས་བྱུང་རྣམས་ཀྱི་མྱོང་རིག་གི་ཆའོ།  འཕགས་པ་ལ་བདེན་བཞི་མི་རྟག་བཅུ་དྲུག་སོགས་བདག་མེད་ཀྱི་གནས་ལུགས།  སངས་རྒྱས་ལ་ཤེས་བྱ་ཇི་སྙེད་པའང་མངོན་གྱུར་ཡིན་པར་དངོས་སྨྲ་རྣམས་འདོད་ཀྱང་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཁྱེན་ཚུལ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པར་གསུངས།  གཞལ་བྱ་འདིའི་འཇལ་བྱེད་མངོན་སུམ་ནི་མངོན་སུམ་བཞི་སྟེ།  དབང་པོའི་དང་ཡིད་ཀྱི་དང་།  རང་རིག་དང་།  རྣལ་འབྱོར་མངོན་སུམ་མོ།  ལྐོག་གྱུར་ནི་དབང་པོ་གཟུགས་ཅན་རྣམས་དང་།  བདེན་བཞི་མི་རྟག་པ་དང་།  འགྱུར་བའི་སྡུག་བསྔལ་དང་།  བདག་གི་བས་སྟོང་པ་དང་།  བདག་མེད་པ་སོགས་རྣམས་པ་བཅུ་དྲུག་པོ་རྣམས་དང་།  དེས་མཚོན་པའི་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་དང་།  བདག་གཅིག་དང་དེ་བྱུང་གི་འབྲེལ་བ་དང་།  རྒྱུའི་ནུས་པ་དང་།  སེམས་ཀྱི་སྟེང་གི་ཀུན་བྱང་གི་ས་བོན་དང་སྤང་གཉེན་གྱི་བྱ་བྱེད་ལ་སོགས་པ་ནི།  གཞལ་བྱ་གཉིས་པ་ལྐོག་གྱུར་ཡིན་ཏེ།  དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་ཀྱི་གཏན་ཚིག་ཁོ་ནས་སྒྲུབ་དགོས་པའི་ཕྱིར།  དེའང་གཞལ་བྱ་གང་ཟག་གི་མངོན་སུམ་གྱིས་མི་འགྲུབ་ཅིང་ཁུངས་རྣམ་དག་ལ་ལྟོས་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ།  གཞལ་བྱ་འདིའི་འཇལ་བྱེད་དང་སྒྲུབ་བྱེད་དངོས་སྟོབས་རྗེས་དཔག་གི་རྟེན་གཏན་ཚིགས་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ།  འབྲས་བུའི་དང་།  རང་བཞིན་གྱི་དང་།  མ་དམིགས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཞེས་བྱའོ།  ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་ནི།  དགེ་སྡིག་སོགས་མངོན་སུམ་དང་དངོས་སྟོབས་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་གཉིས་མི་འགྲུབ་པར་ལུང་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་དགོས་པའི་གཞལ་བྱ་སྟེ།  ལུང་ཡང་དཔྱད་གསུམ་གྱིས་མ་དག་པ་ནི་ལོག་ཕྱོགས་སྟོན་པའང་ཡོད་པས་ངེས་པའི་གེགས་བྱེད་ཙམ་དུ་ཟད་ལ།  དཔྱད་གསུམ་གྱིས་དག་པའམ།  ཡིད་ཆེས་ཉེས་ཟད་ཀྱི་ཚིག་དགོངས་གཞི་དགོས་པ་སོགས་མེད་པའི་ངེས་དོན་གྱི་ཚིག་རྣམས་ཏེ།  རིགས་པའི་ཐ་སྙད་སྣ་ཚོགས་པ་ནི་རྩ་བ་དེ་དག་ལས་འཕྲོས་པ་ཁོ་ནའོ།  དཔྱད་པ་གསུམ་ནི་མངོན་གྱུར་སྟོན་པ་ལ་མངོན་སུམ་གྱིས།  ལྐོག་གྱུར་ལ་དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་རྗེས་དཔག་གིས།  ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་ལ་རང་ཚིག་སྔ་ཕྱི་འགལ་བས་མི་གནོད་པའོ། །

ས་བཅད་གསུམ་པ།  སྙིང་པོ་ཚུལ་ལྔར་བསྡུ་བ་ནི།

ཆོས་ཅན་དབྱེ་གཞི་ཆོས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་། ། ངེས་བྱའི་རྣམ་གཞག་ངེས་བྱེད་ཐལ་འགྱུར་དང་།  ། ལྟ་བ་དབུ་མར་འཇུག་པའི་ཚུལ་ལྔ་བོ།  ། རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་རྣམས་ཀྱི་བསྡུས་པ་སྟེ།  ། ཐ་སྙད་ཀྱིས་གཞལ་དོན་དམ་ཚད་མར་སྒྲུབ།

ཤེས་བྱ་གཞལ་བྱ་གཞི་གྲུབ་ཡོད། ། ཆོས་དང་གཞི་དང་རྟེན་འབྲེལ་དང་། ། དམིགས་པ་ཆོས་ཅན་ཡུལ་རྣམས་ནི། ཁྱབ་མཉམ་དབྱེ་གཞི་ཆོས་ཅན་ཡིན།  ། ཅེས་པ་ལྟར་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་དེ་ལྡན་གྱི་ཤེས་བྱ་ནི་དབྱེ་གཞི།  ། དབྱེ་ན་དངོས་པོ་རྟག་པ་གཉིས།  ། དགག་སྒྲུབ་མཚན་མཚོན་མཚན་གཞི་གསུམ།  ། བྱས་དང་མ་བྱས་སྐྱེས་མ་སྐྱེས།  ། འདུས་བྱས་མ་བྱས་དངོས་དངོས་མེད།  ། འཇིག་དང་མི་འཇིག་ལ་སོགས་པའོ།  ཞེས་སྤྱིའི་དབྱེ་བ་དང་།  དེ་ལས་བྱེད་བྲག་རྒྱ་ཆེར་དབྱེ་བ་ནི་ཆོས་ཀྱི་དབྱེ་བ།  རྫས་ལྡོག་འགལ་འབྲེལ་སྤྱི་བྱེ་བྲག ། མཚན་མཚོན་རྒྱུ་འབྲས་ཡོད་མེད་རྟོགས།  ། ཡིན་མིན་ལོག་དང་རྗེས་འགྲོ་ལྡོག  ། དགག་གཞི་བརྩི་ཚུལ་སྔ་ཕྱི་བཙན།  ། སྐོར་འབེབས་དང་ནི་བཅུ་གསུམ་ཡོད།  ཅེས་ནང་གསེས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་བཅས་པ་ནི་ངེས་པར་བྱ་བའི་རྣམ་གཞག ཤེས་པར་འདོད་པའི་ཆོས་ཅན་དང་།  ། བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་སུ་བཟུང་བྱ་དང་།  ། ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ནི་གཏན་ཚིག་གསུམ།  ། ཐལ་ངག་འགོད་པའི་རྒྱུ་ཡིན་ནོ།  ཞེས་སོགས་ངེས་བྱེད་ཐལ་འགྱུར་ཁྱབ་ལན་དང་བཅས་པ།  གཞན་ཡང་བསྡུས་པའི་རིགས་པ་ལ།  དཔྱད་ན་ཐོག་མཐའ་མི་རྙེད་ཅིང་།  ། དབུས་སུའང་གནས་པར་མི་འགྱུར་ཏེ།  ཁས་བླངས་ཐམས་ཅད་འཇིག་པར་འགྱུར།  ། ཐོག་མཐའ་མེད་ཅིང་དབུས་མི་དམིགས།  ཁས་བླངས་མེད་ཅིང་གྲུབ་མཐའ་མེད།  ། དེ་ཚེ་དབུ་མ་ཆེན་པོའོ།  ཞེས་པ་ལྟར་ཚད་འབྲས་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་སྤྲོས་བྲལ་གྱི་ཐོག་ཏུ་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ནི་ལྟ་བ་དབུ་མར་འཇུག་པ་སྟེ་གར་དབང་ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་ལ་སོགས་པ་སྒྲུབ་བརྒྱུད་རིན་པོ་ཆེའི་སྐྱེས་ཆེན་རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་རྣམས་ཀྱིས་རྣམ་པར་བཞག་པའི་བསྡུས་པ་སྟེ།  རྒྱས་པར་གཞུང་ཉིད་དུ་བལྟ་བ་ལས་འདིར་བསྡུ་མི་ནུས་ཤིང་།  ཐ་སྙད་རིགས་པས་གཞལ་ནས་དོན་དམ་ཚད་མར་སྒྲུབ་པའི་དོན་ནི་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་མཐུན་ནོ།།

གཞུང་ལུགས་རྣམས་ཀྱི་དོན་རིགས་པའི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱིས་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ལ་འདི་ཉིད་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཡིན་པས་བསྡུས་ཚད་ལ་དང་པོར་འཇུག་པའི་ཕྱོགས་ཙམ་ཞར་བྱུང་དུ་སྨོས་ན།

གཅིག རྟགས་གསལ་གྱི་ངོས་འཛིན་ཚུལ།

དཔེར་ན།  བུམ་པ་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་པར་ཐལ།  བྱས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར།  ཞེས་ལྟ་བུ་ཆོས་ཅན་ནམ།  རྩོད་གཞི་བུམ་པ་དེ་ཉིད།  མི་རྟག་པ་བསྒྲུབ་བྱའམ་གསལ་བ།  བྱས་པ་སྒྲུབ་བྱེད་དམ་རྟགས་སམ་གཏན་ཚིགས་སུ་ངོས་འཛིན་པར་བྱའོ།།

གཉིས།  སྔ་རྒོལ་ལ་ཕྱི་རྒོལ་གྱིས་རྩོད་ལན་འདེབས་ཚུལ་ཅུང་ཟད་ཕྱེ་ནས་བཤད་པ།

1.ཚུལ་གསུམ་ཚད་མས་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།

དཔེར་ན།  བུམ་པ་ཆོས་ཅན།   མི་རྟག་པར་ཐལ།  བྱས་པའི་ཕྱིར།  ཞེས་པ་ལྟ་བུ་འདོད་པའི་རྒོལ་བ་ལ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ་ཉིད་ཆོས་ཅན་བུམ་པ་ལ་འཇུག་པས་ཕྱོགས་ཆོས་ཀྱི་ཚུལ་ངེས་པ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ།  སྒྲུབ་ཆོས་སམ་གསལ་བ་མི་རྟག་པ་དང་འགལ་བ་མ་ཡིན་པས་རྗེས་འགྲོའི་ཚུལ་ངེས་པ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ་ཉིད་གསལབ་མི་རྟག་པ་ལ་མ་ངེས་པ་མ་ཡིན་པས་ལྡོག་ཚུལ་ངེས་པ་བཅས་ཚུལ་གསུམ་པོ་དེ་ཉིདཚདམས་ངེས་ན །  ལན་འདེབས་པ་པོས་ལན་འདེབས་དགོས།

2.ཚད་མས་མ་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།

(1)མ་གྲུབ་པའི་གཏན་ཚིགས།  ཕྱོགས་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་མ་གྲུབ་པ་མ་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད།  དཔེར་ན།  བུམ་པ་ཆོས་ལན།  མི་རྟག་པར་ཐལ།  མ་བྱས་པའི་ཕྱེར་ལྟ་བུ།  མ་བྱས་པའི་རྟགས་དེ་ཆོས་ཅན་ལ་མི་འཇུག་པ་དང་།  བུམ་པ་ཆོས་ཅན།  རྟག་པར་ཐལ།  མ་བྱས་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བུ།  རྟགས་གསལ་གཉིས་ཀར་ཆོས་ཅན་བུམ་པ་ལ་མི་འཇུག་པ་དང་།  ལུང་པ་མང་པོ་འདི་ག་ན་ཆོས་ཅན།  རྨ་བྱ་ཡོད་པར་ཐལ།  རྨ་བྱའི་སྒྲ་གྲགས་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བུ་ཆོས་ཅན་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་རྟགས་མ་གྲུབ་པ་དང་།  ཕ་ཀིའི་གཞི་འདི་ཆོས་ཅན།  མེ་ཡོད་པར་ཐལ།  དུ་བ་རླངས་པ་གང་རུང་ཞིག་ཡོད་པའི་ཕྱིར།  ལྟ་བུ་རྟགས་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་རྟགས་མ་གྲུབ་པ་དང་།  མོ་གཤམ་གྱི་བུ་ཆོས་ཅན།  མི་བཟང་བ་ཐལ།  མི་རིགས་བཟང་བའི་ཕྱིར་ཟེར་བ་ལྟ་བུ།  ཆོས་ཅན་མེད་པས་རྟགས་མ་གྲུབ་པ་རྣམས་ལ་ལན་འདེབས་པ་པོས་རྟགས་མ་གྲུབ་ཅེས་བརྗོད་པར་བྱའོ།།

(2)འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས།

བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་སྒྲུབ་བྱེད་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གིས་སྒྲུབ་པ་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་མཚན་ཉིད།  དཔེར་ན།  སྒྲ་ཆོས་ཅན།  རྟག་པ་ཡིན་པར་ཐལ།  བྱས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཟེར་བ་ལྟ་བུ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ་སྒྲ་ཆོས་ཅན་ལ་འཇུག་ཀྱང་།  གསལ་བ་མི་རྟག་པ་དང་འགལ་བས་ལན་འདེབས་པ་པོས་ཁྱབ་པ་འགལ་ཞེས་སྒྲའོ།།

(3)མ་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།

མཐུན་ཕྱོགས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་ཡོད་པས་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བ་མ་ངེས་པའི་མཚན་ཉིད།  དཔེར་ན།  པདྨ་རཱ་གའི་ཁ་དོག་ཆོས་ཅན།  དམར་པོ་ཡིན་པར་ཐལ།  ཁ་དོག་ཡིན་པའི་ཕྱིར།  ཁ་དོག་གི་རྟགས་དེ་ཉིད།  མཐུན་ཕྱོགས་པད་རཱ་གའི་དམར་པོ་དང་།  དེ་ལས་མི་མཐུན་པའམ་འགལ་ཕྱོགས་ཆོས་དུང་དཀར་པོ་སོགས་གཞན་ལའང་འཇུག་པས་མ་ངེས་སོ།།

གསུམ།  བསྡུས་ཏེ་བཤད་པ།

རྟགས་དེ་རྩོད་གཞི་ཆོས་ཅན་ལ་མི་འཇུག་ན་རྟགས་མ་གྲུབ།  བསྒྲུབ་བྱའི་གསལ་བ་དང་འགལ་ན་ཁྱབ་པ་འགལ་བ་དང་།  བསྒྲུབ་བྱའི་གསལ་བ་མ་ངེས་ན་ཁྱབ་པ་མ་ངེས་པ་དང་།  རྟགས་དེ་ཆོས་ཅན་ལ་མི་འཇུག་ཙམ་ན་གསལ་བ་དང་འགལ་བ་མ་ངེས་གང་ཡིན་ཡང་རྟགས་མ་གྲུབ་ལན་འདེབས།  མ་གྲུབ་དང་འགལ་མ་ངེས་གསུམ་པོ་གང་ལའང་མ་ཡིན་ན་འདོད་ལན་འདེབས།  གཞན་ཡང་ཁྱབ་པ་སྒོ་བརྒྱད་བརྩི་བའི་སྐབས་སུ།  རྟགས་དེ་ཡིན་ན་གསལ་བ་དེ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་རྗེས་ཁྱབ།  རྟགས་དེ་མིན་ན།  གསལ་བ་དེ་མིན་པས་ཁྱབ་པ་འགལ་ཁྱབ།  གསལ་བ་ཡིན་ན་རྟགས་དེ་ཉིད་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་ཐུར་ཁྱབ།  གསལ་བ་མིན་ན་རྟགས་དེ་ཉིད་མིན་པས་ཁྱབ་པ་ལྡོག་ཁྱབ།  མདོར་ན་རྗེས་འགལ་གཉིས་དང་དེའི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བཅས་བཞི་པོ་དེ་ནི།  རྟགས་ནས་གསལ་ལ་སློང་།  ཐུར་ལྡོག་གཉིས་དང་དེའི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བཅས་བཞི་པོ་དེ་ནི་གསལ་ནས་རྟགས་ལ་སློང་བ་སོགས་ཀྱང་ཤས་པར་བྱའོ། །

སྤྱིར་རྩོད་པའི་རྒྱུ་ནི།  སྐྱེས་ཐོབ་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཆེ་བ།  སྒྲ་ཚད་ལ་བློ་སྦྱངས་པ།  རང་གཞན་གྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་བློ་སྦྱངས་པའོ། །

རྩོད་པ་མཛེས་པའི་རྒྱན་ནི།  བཞིན་གྱི་མདངས་གསལ་བ།  ངག་སྙན་ཅིང་འཇམ་པ།  ཕ་རོལ་དམའ་འབེབས་པའི་ཚིག་མདའ་མི་འཕེན་པ།  ལུང་དང་རིགས་པ་གསལ་ལ་རྣོ་བ།  སྒྱིད་ལུག་པ་དང་ང་རྒྱལ་མེད་པ།  རིགས་ལམ་འདོར་བའི་གཡོ་སྒྱུ་དང་ཆགས་སྡང་མེད་པ།  རང་གཞན་གྱི་དོན་དང་བསྟན་པ་ལ་གཅེས་པར་འཛིན་པ་རྣམས་སོ། །

རྩོད་པའི་དཔེ་ནི།  རང་གཞན་གྱི་གཏི་མུག་གཅོད་པ་འཁོར་ལོ་ལྟ་བུ།  སུན་འབྱིན་པའི་རླུང་གིས་མི་གཡོ་བ་ལྷུན་པོ་ལྟ་བུ།  ཚིག་དོན་ལ་མ་རྨོངས་པ་ཐུབ་པའི་དབང་པོའི་སྲས་ལྟ་བུ་དགོས་སོ།།

རྩོད་པའི་འབྲས་བུ་ནི།  རྩོད་པའི་རྒྱུ།  རྒྱན།  བསམ་པ།  སྦྱོར་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་པ་འཕེལ་བས་རང་རྒྱུད་ཚིམས་པ།  སྙན་པའི་གྲགས་པས་ཕྱོགས་ཀུན་ཁྱབ་པ།  བསྟན་པ་སྲུང་བ་ལ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོར་འགྱུར་བ་སྟེ་དེ་ལྟ་བུ་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །

??ོ་ནའོ།  དཔྱད་པ་གསུམ་ནི་མངོན་གྱུར་སྟོན་པ་ལ་མངོན་སུམ་གྱིས།  ལྐོག་གྱུར་ལ་དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་རྗེས་དཔག་གིས།  ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་ལ་རང་ཚིག་སྔ་ཕྱི་འགལ་བས་མི་གནོད་པའོ། །

ས་བཅད་གསུམ་པ།  སྙིང་པོ་ཚུལ་ལྔར་བསྡུ་བ་ནི།

ཆོས་ཅན་དབྱེ་གཞི་ཆོས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་། ། ངེས་བྱའི་རྣམ་གཞག་ངེས་བྱེད་ཐལ་འགྱུར་དང་།  ། ལྟ་བ་དབུ་མར་འཇུག་པའི་ཚུལ་ལྔ་བོ།  ། རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་རྣམས་ཀྱི་བསྡུས་པ་སྟེ།  ། ཐ་སྙད་ཀྱིས་གཞལ་དོན་དམ་ཚད་མར་སྒྲུབ།

ཤེས་བྱ་གཞལ་བྱ་གཞི་གྲུབ་ཡོད། ། ཆོས་དང་གཞི་དང་རྟེན་འབྲེལ་དང་། ། དམིགས་པ་ཆོས་ཅན་ཡུལ་རྣམས་ནི། ཁྱབ་མཉམ་དབྱེ་གཞི་ཆོས་ཅན་ཡིན།  ། ཅེས་པ་ལྟར་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་དེ་ལྡན་གྱི་ཤེས་བྱ་ནི་དབྱེ་གཞི།  ། དབྱེ་ན་དངོས་པོ་རྟག་པ་གཉིས།  ། དགག་སྒྲུབ་མཚན་མཚོན་མཚན་གཞི་གསུམ།  ། བྱས་དང་མ་བྱས་སྐྱེས་མ་སྐྱེས།  ། འདུས་བྱས་མ་བྱས་དངོས་དངོས་མེད།  ། འཇིག་དང་མི་འཇིག་ལ་སོགས་པའོ།  ཞེས་སྤྱིའི་དབྱེ་བ་དང་།  དེ་ལས་བྱེད་བྲག་རྒྱ་ཆེར་དབྱེ་བ་ནི་ཆོས་ཀྱི་དབྱེ་བ།  རྫས་ལྡོག་འགལ་འབྲེལ་སྤྱི་བྱེ་བྲག ། མཚན་མཚོན་རྒྱུ་འབྲས་ཡོད་མེད་རྟོགས།  ། ཡིན་མིན་ལོག་དང་རྗེས་འགྲོ་ལྡོག  ། དགག་གཞི་བརྩི་ཚུལ་སྔ་ཕྱི་བཙན།  ། སྐོར་འབེབས་དང་ནི་བཅུ་གསུམ་ཡོད།  ཅེས་ནང་གསེས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་བཅས་པ་ནི་ངེས་པར་བྱ་བའི་རྣམ་གཞག ཤེས་པར་འདོད་པའི་ཆོས་ཅན་དང་།  ། བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་སུ་བཟུང་བྱ་དང་།  ། ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ནི་གཏན་ཚིག་གསུམ།  ། ཐལ་ངག་འགོད་པའི་རྒྱུ་ཡིན་ནོ།  ཞེས་སོགས་ངེས་བྱེད་ཐལ་འགྱུར་ཁྱབ་ལན་དང་བཅས་པ།  གཞན་ཡང་བསྡུས་པའི་རིགས་པ་ལ།  དཔྱད་ན་ཐོག་མཐའ་མི་རྙེད་ཅིང་།  ། དབུས་སུའང་གནས་པར་མི་འགྱུར་ཏེ།  ཁས་བླངས་ཐམས་ཅད་འཇིག་པར་འགྱུར།  ། ཐོག་མཐའ་མེད་ཅིང་དབུས་མི་དམིགས།  ཁས་བླངས་མེད་ཅིང་གྲུབ་མཐའ་མེད།  ། དེ་ཚེ་དབུ་མ་ཆེན་པོའོ།  ཞེས་པ་ལྟར་ཚད་འབྲས་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་སྤྲོས་བྲལ་གྱི་ཐོག་ཏུ་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ནི་ལྟ་བ་དབུ་མར་འཇུག་པ་སྟེ་གར་དབང་ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་ལ་སོགས་པ་སྒྲུབ་བརྒྱུད་རིན་པོ་ཆེའི་སྐྱེས་ཆེན་རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་རྣམས་ཀྱིས་རྣམ་པར་བཞག་པའི་བསྡུས་པ་སྟེ།  རྒྱས་པར་གཞུང་ཉིད་དུ་བལྟ་བ་ལས་འདིར་བསྡུ་མི་ནུས་ཤིང་།  ཐ་སྙད་རིགས་པས་གཞལ་ནས་དོན་དམ་ཚད་མར་སྒྲུབ་པའི་དོན་ནི་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་མཐུན་ནོ།།

གཞུང་ལུགས་རྣམས་ཀྱི་དོན་རིགས་པའི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱིས་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ལ་འདི་ཉིད་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཡིན་པས་བསྡུས་ཚད་ལ་དང་པོར་འཇུག་པའི་ཕྱོགས་ཙམ་ཞར་བྱུང་དུ་སྨོས་ན།

གཅིག རྟགས་གསལ་གྱི་ངོས་འཛིན་ཚུལ།

དཔེར་ན།  བུམ་པ་ཆོས་ཅན།  མི་རྟག་པར་ཐལ།  བྱས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར།  ཞེས་ལྟ་བུ་ཆོས་ཅན་ནམ།  རྩོད་གཞི་བུམ་པ་དེ་ཉིད།  མི་རྟག་པ་བསྒྲུབ་བྱའམ་གསལ་བ།  བྱས་པ་སྒྲུབ་བྱེད་དམ་རྟགས་སམ་གཏན་ཚིགས་སུ་ངོས་འཛིན་པར་བྱའོ།།

གཉིས།  སྔ་རྒོལ་ལ་ཕྱི་རྒོལ་གྱིས་རྩོད་ལན་འདེབས་ཚུལ་ཅུང་ཟད་ཕྱེ་ནས་བཤད་པ།

1.ཚུལ་གསུམ་ཚད་མས་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།

དཔེར་ན།  བུམ་པ་ཆོས་ཅན།   མི་རྟག་པར་ཐལ།  བྱས་པའི་ཕྱིར།  ཞེས་པ་ལྟ་བུ་འདོད་པའི་རྒོལ་བ་ལ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ་ཉིད་ཆོས་ཅན་བུམ་པ་ལ་འཇུག་པས་ཕྱོགས་ཆོས་ཀྱི་ཚུལ་ངེས་པ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ།  སྒྲུབ་ཆོས་སམ་གསལ་བ་མི་རྟག་པ་དང་འགལ་བ་མ་ཡིན་པས་རྗེས་འགྲོའི་ཚུལ་ངེས་པ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ་ཉིད་གསལབ་མི་རྟག་པ་ལ་མ་ངེས་པ་མ་ཡིན་པས་ལྡོག་ཚུལ་ངེས་པ་བཅས་ཚུལ་གསུམ་པོ་དེ་ཉིདཚདམས་ངེས་ན །  ལན་འདེབས་པ་པོས་ལན་འདེབས་དགོས།

2.ཚད་མས་མ་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།

(1)མ་གྲུབ་པའི་གཏན་ཚིགས།  ཕྱོགས་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་མ་གྲུབ་པ་མ་གྲུབ་པའི་མཚན་ཉིད།  དཔེར་ན།  བུམ་པ་ཆོས་ལན།  མི་རྟག་པར་ཐལ།  མ་བྱས་པའི་ཕྱེར་ལྟ་བུ།  མ་བྱས་པའི་རྟགས་དེ་ཆོས་ཅན་ལ་མི་འཇུག་པ་དང་།  བུམ་པ་ཆོས་ཅན།  རྟག་པར་ཐལ།  མ་བྱས་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བུ།  རྟགས་གསལ་གཉིས་ཀར་ཆོས་ཅན་བུམ་པ་ལ་མི་འཇུག་པ་དང་།  ལུང་པ་མང་པོ་འདི་ག་ན་ཆོས་ཅན།  རྨ་བྱ་ཡོད་པར་ཐལ།  རྨ་བྱའི་སྒྲ་གྲགས་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བུ་ཆོས་ཅན་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་རྟགས་མ་གྲུབ་པ་དང་།  ཕ་ཀིའི་གཞི་འདི་ཆོས་ཅན།  མེ་ཡོད་པར་ཐལ།  དུ་བ་རླངས་པ་གང་རུང་ཞིག་ཡོད་པའི་ཕྱིར།  ལྟ་བུ་རྟགས་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་རྟགས་མ་གྲུབ་པ་དང་།  མོ་གཤམ་གྱི་བུ་ཆོས་ཅན།  མི་བཟང་བ་ཐལ།  མི་རིགས་བཟང་བའི་ཕྱིར་ཟེར་བ་ལྟ་བུ།  ཆོས་ཅན་མེད་པས་རྟགས་མ་གྲུབ་པ་རྣམས་ལ་ལན་འདེབས་པ་པོས་རྟགས་མ་གྲུབ་ཅེས་བརྗོད་པར་བྱའོ།།

(2)འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས།

བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་སྒྲུབ་བྱེད་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གིས་སྒྲུབ་པ་འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས་མཚན་ཉིད།  དཔེར་ན།  སྒྲ་ཆོས་ཅན།  རྟག་པ་ཡིན་པར་ཐལ།  བྱས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཟེར་བ་ལྟ་བུ།  རྟགས་བྱས་པ་དེ་སྒྲ་ཆོས་ཅན་ལ་འཇུག་ཀྱང་།  གསལ་བ་མི་རྟག་པ་དང་འགལ་བས་ལན་འདེབས་པ་པོས་ཁྱབ་པ་འགལ་ཞེས་སྒྲའོ།།

(3)མ་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།

མཐུན་ཕྱོགས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་གཉིས་ཀར་ཡོད་པས་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བ་མ་ངེས་པའི་མཚན་ཉིད།  དཔེར་ན།  པདྨ་རཱ་གའི་ཁ་དོག་ཆོས་ཅན།  དམར་པོ་ཡིན་པར་ཐལ།  ཁ་དོག་ཡིན་པའི་ཕྱིར།  ཁ་དོག་གི་རྟགས་དེ་ཉིད།  མཐུན་ཕྱོགས་པད་རཱ་གའི་དམར་པོ་དང་།  དེ་ལས་མི་མཐུན་པའམ་འགལ་ཕྱོགས་ཆོས་དུང་དཀར་པོ་སོགས་གཞན་ལའང་འཇུག་པས་མ་ངེས་སོ།།

གསུམ།  བསྡུས་ཏེ་བཤད་པ།

རྟགས་དེ་རྩོད་གཞི་ཆོས་ཅན་ལ་མི་འཇུག་ན་རྟགས་མ་གྲུབ།  བསྒྲུབ་བྱའི་གསལ་བ་དང་འགལ་ན་ཁྱབ་པ་འགལ་བ་དང་།  བསྒྲུབ་བྱའི་གསལ་བ་མ་ངེས་ན་ཁྱབ་པ་མ་ངེས་པ་དང་།  རྟགས་དེ་ཆོས་ཅན་ལ་མི་འཇུག་ཙམ་ན་གསལ་བ་དང་འགལ་བ་མ་ངེས་གང་ཡིན་ཡང་རྟགས་མ་གྲུབ་ལན་འདེབས།  མ་གྲུབ་དང་འགལ་མ་ངེས་གསུམ་པོ་གང་ལའང་མ་ཡིན་ན་འདོད་ལན་འདེབས།  གཞན་ཡང་ཁྱབ་པ་སྒོ་བརྒྱད་བརྩི་བའི་སྐབས་སུ།  རྟགས་དེ་ཡིན་ན་གསལ་བ་དེ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་རྗེས་ཁྱབ།  རྟགས་དེ་མིན་ན།  གསལ་བ་དེ་མིན་པས་ཁྱབ་པ་འགལ་ཁྱབ།  གསལ་བ་ཡིན་ན་རྟགས་དེ་ཉིད་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་ཐུར་ཁྱབ།  གསལ་བ་མིན་ན་རྟགས་དེ་ཉིད་མིན་པས་ཁྱབ་པ་ལྡོག་ཁྱབ།  མདོར་ན་རྗེས་འགལ་གཉིས་དང་དེའི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བཅས་བཞི་པོ་དེ་ནི།  རྟགས་ནས་གསལ་ལ་སློང་།  ཐུར་ལྡོག་གཉིས་དང་དེའི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བཅས་བཞི་པོ་དེ་ནི་གསལ་ནས་རྟགས་ལ་སློང་བ་སོགས་ཀྱང་ཤས་པར་བྱའོ། །

སྤྱིར་རྩོད་པའི་རྒྱུ་ནི།  སྐྱེས་ཐོབ་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཆེ་བ།  སྒྲ་ཚད་ལ་བློ་སྦྱངས་པ།  རང་གཞན་གྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་བློ་སྦྱངས་པའོ། །

རྩོད་པ་མཛེས་པའི་རྒྱན་ནི།  བཞིན་གྱི་མདངས་གསལ་བ།  ངག་སྙན་ཅིང་འཇམ་པ།  ཕ་རོལ་དམའ་འབེབས་པའི་ཚིག་མདའ་མི་འཕེན་པ།  ལུང་དང་རིགས་པ་གསལ་ལ་རྣོ་བ།  སྒྱིད་ལུག་པ་དང་ང་རྒྱལ་མེད་པ།  རིགས་ལམ་འདོར་བའི་གཡོ་སྒྱུ་དང་ཆགས་སྡང་མེད་པ།  རང་གཞན་གྱི་དོན་དང་བསྟན་པ་ལ་གཅེས་པར་འཛིན་པ་རྣམས་སོ། །

རྩོད་པའི་དཔེ་ནི།  རང་གཞན་གྱི་གཏི་མུག་གཅོད་པ་འཁོར་ལོ་ལྟ་བུ།  སུན་འབྱིན་པའི་རླུང་གིས་མི་གཡོ་བ་ལྷུན་པོ་ལྟ་བུ།  ཚིག་དོན་ལ་མ་རྨོངས་པ་ཐུབ་པའི་དབང་པོའི་སྲས་ལྟ་བུ་དགོས་སོ།།

རྩོད་པའི་འབྲས་བུ་ནི།  རྩོད་པའི་རྒྱུ།  རྒྱན།  བསམ་པ།  སྦྱོར་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་པ་འཕེལ་བས་རང་རྒྱུད་ཚིམས་པ།  སྙན་པའི་གྲགས་པས་ཕྱོགས་ཀུན་ཁྱབ་པ།  བསྟན་པ་སྲུང་བ་ལ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོར་འགྱུར་བ་སྟེ་དེ་ལྟ་བུ་ལ་བསླབ་པར་བྱའོ། །