[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] རྩོམ་ཡིག་འདིའི་ནང་དུ་ཆོས་འབྱུང་དང་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་རྣམས་ལ་གཞི་བཅོལ་ནས《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ལ་མ་ཡིག་གམ་རྒྱ་དཔེ་མ་ཡོད་མེད་དང་དེ་ལ་འགྱུར་ཡིག་མི་འདྲ་བ་གང་དག་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་བྱུང་བའི་དུས་སོགས་ཀྱི་ཆ་ནས་དཔྱད་པ་ཅུང་ཙམ་བྱས་ཡོད།
[གནད་ཚིག] 《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》 འགྱུར་ཡིག ལོ་ཙཱ་བ།
《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ནི་བསྟན་པ་སྔ་དར་གྱི་དུས་སུ་མདོ་རྒྱུད་བསྟན་བཅོས་མང་པོ་བོད་དུ་བསྒྱུར་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཐུབ་པའི་སྐྱེས་རབས་སྐོར་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ཕྱོགས་སྒྲིག་སྐད་གྲགས་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་གནའ་རབས་རྒྱ་གར་གྱི་སེར་སྐྱའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཟས་གཙང་མའི་སྲས་གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་ཉིད་དགུང་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུའི་སྟེང་སྲིད་པའི་ཕུན་ཚོགས་དང་རིང་དུ་གྱེས་ཏེ་རྒྱལ་སྲིད་དང་བཙུན་མོའི་འཁོར་ཐམས་ཅད་དོར་ནས་དཀའ་ཐུབ་སྤྱད་པ་དང་། མཐའ་མར་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་ཏེ་འཁོར་རྣམས་ལ་ལས་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་སྟོན་པའི་ཆོས་བསྟན་པའི་གཏམ་རྒྱུད་འབའ་ཞིག་སྟེ། དེ་ཡང་སྦྱིན་པ་དང་བརྩོན་འགྲུས། བཟོད་པ། བསམ་གཏན། ཚུལ་ཁྲིམས། ཤེས་རབ་སོགས་ཕར་ཕྱིན་དྲུག་ལ་བརྟེན་ནས་སྟོན་པ་ཐུབ་པའི་དབང་བོ་དེ་ ཉིད་ལ་བསྟོད་པའམ་ཡང་ན་ལས་རྒྱུ་འབྲས་དང་ཚེ་སྔ་ཕྱིའི་རྣམ་གཞག་སྟོན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་ཞེ་ཆེན་པད་མ་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་མཛད་པའི《མདོ་ལས་བྱུང་བའི་གཏམ་རྒྱུད་སྣ་ཚོགས》ཞེས་པའི་ནང་དུ《དཀོན་མཆོག་དང་ལས་འབྲས་ལ་ཡིད་ཆེས་བསྐྱེད་པའི་གཏམ་རྒྱུད་སྣ་ཚོགས་མདོ་ལས་གསུངས་པའི་དོན་སྙིང་པོ་བསྡུས་པ་ཡང་དག་ཐར་ལམ་བགྲོད་པའི་ཐེམ་སྐས》ཞེས་བཀོད་ཡོད་པ་འདི་ལས་ཀྱང་རྟོགས་ནུས་སོ། །
དང་པོ། 《མདོ་མཛངས་བླུན》གྱི་མ་ཡིག་སྐོར་གྱི་དཔྱད་པ།
སྤྱིར་བཏང《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ཉིད་རྒྱལ་བའི་བཀའ་ཡིན་མིན་དང་འདི་ལ་མ་ཡིག་གམ་རྒྱ་དཔེ་མ་ཡོད་མེད་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་རིག་གཞུང་ཉམས་ཞིབ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ལྟ་བ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་འདོན་བཞིན་ཡོད་ནའང་བོད་དུ་དེ་ལས་ལྡོག་ཏེ་མདོ་འདི་ཉིད་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གང་གི་ནང་ཚན་དུ་གྱུར་ཚུལ་ལ་རྩོད་གཞི་ཡོད་པ་མ་གཏོགས་རྒྱལ་བའི་བཀའ་ཡིན་མིན་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་རྩོད་གཞི་མི་འདུག་སྟེ། དེ་ཡང་མདོ་འདི་ཉིད་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གང་གི་ཁོངས་སུ་བསྡུ་མིན་གྱི་སྐོར་ལ《བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང》དུ“དྲིན་ལན་བསབ་པ་དང་མཛངས་བླུན་དང་སེམས་ཅན་ལ་སྐྱེ་ཤིའི་རྩ་བ་བསྟན་པ་ལ་སོགས་པ་མང་པོ་ཞིག་ཐེག་ཆེན་ཏུ་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་དག་ཏུ་བཤད་པས་བརྟག་པར་བྱའོ”[1]ཞེས་དོགས་སློང་མཛད་ཡོད་ན་ཡང་། འདི་ལ་ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ན་ཐས“མཛངས་བླུན་དང་དྲན་པ་ཉེར་བཞག་ལ་སོགས་པ་ཉན་ཐོས་ཀྱི་སྡེ་སྣོད་ཡིན་པར་ཕྱོགས་འདི་ན་གྲགས་ཀྱང་། ཡིན་པ་ནི་ངེས་པར་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་སྡེ་སྣོད་ཉིད་ཡིན་པས། མཛངས་བླུན་ལས་འབྱུང་བའི་ཆོ་འཕྲུལ་ཆེན་པོའི་རྣམ་གཞག་ནི་ཐེག་ཆེན་ཉིད་ཀྱི་ལུགས་ཏེ། དེ་ཡང་ཉན་ཐོས་ལུགས་ལ་ཆོ་འཕྲུལ་ཉིན་གཅིག་པ་དང་ཐེག་ཆེན་ལུགས་ལ་ཞག་བཅོ་ལྔ་ཡིན་ནོ”[2]ཞེས་བཀག་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ། །སྤྱིར་བཏང་སྟག་མོར་ལུས་སྦྱིན་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་གཏམ་རྒྱུད་དེ་དག་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་དུ་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་དུ་གྱུར་ཡོད་ནའང་། ཁ་ཅིག་གིས་རྒྱ་གར་རང་དུ་མདོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་མ་ཡིག་གམ་རྒྱ་དཔེ་མའི《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ཉིད་གྲུབ་མེད་པར་འདོད་དེ། དེ་ཡང་རྣམ་པ་གཅིག་ཏུ་ན་ད་ལྟའི་ཆར་མདོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་རྒྱ་དཔེ་མའི་མ་ཡིག་རྒྱ་གར་ནག་དང་བོད་ལ་སོགས་པ་གང་དུའང་ལག་སོན་མ་བྱུང་བ་དང་། རྣམ་པ་གཞན་ཏུ་ན་མདོ་འདི་ཉིད་རྒྱ་ནག་ཏུ་འགྱུར་བའི་ཚུལ་ལས་ཀྱང་འདི་ལ་རྒྱ་དཔེ་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་གླེང་འདུག་སྟེ། དེ་ཡང་རྒྱའི་ཡིག་ཚང་རྙིང་ཤོས《སྡེ་སྣོད་གསུམ་ལས་བྱུང་བ་བསྡུས་པ》( 出三藏记集)ཞེས་པར། ཝེ་བྱང་མའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཤཱཀྱའི་དགེ་སྦྱོང་ཧེ་ཀྱོ་དང་ཝེ་ཏི་སོགས་མི་བརྒྱད་ལི་ཡུལ་དགོན་ཆེན་དུ་བསྐྱོད་ཅིང་དེ་གའི་དགེ་བཤེས་དག་གི་འཆད་ཁྲིད་ཐམས་ཅད་ཟིན་བྲིས་སུ་བཏབ་ནས་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་བ་དང་། རྗེས་སུ་ཕྱིར་ཀའོ་ཁྲང་དུ་འབྱོར་རྗེས་འགྱུར་ཡིག་དེ་དག་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིགས་པ་དང་། རྗེས་སུ་ཡང་ལང་ཇུའི་བཙུན་པ་ཧོས་ལང་གིས་ཆོས་གཞུང་གཞན་རྣམས་དང་ཁྱད་པར་འབྱེད་པའི་ཕྱིར་དུ་མདོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ལ《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》རུ་བཏགས་ཡོད་པར་གསུངས་པ་ལྟ་བུ་རེད།[3] དེ་བས་ང་ཚོས་རྒྱ་འགྱུར་མ་འདི་ཉིད་ཀྱི་བྱུང་འཕེལ་ལ་གཞིགས་ན་འདི་ནི་འཆད་ཁྲིད་ཟིན་བྲིས་ལྟ་བུ་ཞིག་ལས་འགྱུར་ཡིག་ཅིག་ཨེ་ཡིན་སྙམ་པའི་དོགས་པ་ཞིག་ཀྱང་འདུག་པ་རེད། དེས་ན《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ལ་རྒྱ་དཔེ་མ་ཡོད་མེད་དང་གལ་ཏེ་ཡོད་ན་དེ་ལ་བམ་པོ་དང་ལེའུའི་གྲངས་ག་ཚོད་ཡོད་མེད་གསལ་རྟོགས་ཐུབ་ཚེ་རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་ཡིག་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་པ་འདི་ཡང་རྒྱ་དཔེ་མའི་ཁུངས་ལ་གཏུགས་པའམ་ཡང་ན་ལི་ཡུལ་དུ་དར་བའི་གཏམ་རྒྱུད་ཁག་ཅིག་བཏུས་བསྒྲིགས་བྱས་པ་གང་ཡིན་གསལ་ཐག་ཆོད་ངེས་པ་རེད། ཡིན་ནའང་རྒྱ་ནག་གི་བཀའ་འགྱུར་ལས་ཁོལ་དུ་ཕྱུང་བའི《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》རུ“ཝེ་བྱང་མའི་ལང་ཇུའི་དགེ་སྦྱོང་ཧེ་ཅོས་སོགས་ཀྱིས་ཀའོ་ཁྲང་རྫོང་དུ་བསྒྱུར”[4]ཅེས་བཀོད་ཡོད་པ་རེད། དེར་མ་ཟད་མདོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་བོད་འགྱུར་མའི་ངོས་ཐད་ནས་བལྟས་ནའང་དེ་ལྟར་མ་ལགས་ཏེ། དེ་ཡང་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་ཅན་གྱི་བོད་འགྱུར་མ་འདི་རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་ཡིག་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་དང་ལེའུ་རེ་དགུའི་བདག་ཉིད་ཅན་འདིའི་ལེའུ་གོ་རིམ་སྒྲིག་སྟངས་དང་ཅུང་ཟད་མི་འདྲ་བར་ལེའུའི་གོ་རིམ་རྣམས་ཀྱང་ཁ་གཏད་དུ་མེད་པར་ཅུང་ཟད་འཁྲུགས་པར་བྱས་འདུག་པས། འགོས་ལོ་ཆེན་པོའི་འགྱུར་ཡིག་འདིའི་ཁུངས་གཏུགས་ས་ཡང་རྒྱ་ནག་གི་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་ཅན་འདི་ཉིད་ཡིན་མིན་མ་ངེས་པར་ཐེ་ཚོམ་གྱི་གཞི་ཡིན་པར་མ་ཟད། མདོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་དབུར“རྒྱ་གར་སྐད་དུ། ད་མ་མཱ་ཀོ་ནཱ་མ་སཱ་ཏྲ། བོད་སྐད་དུ། མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ”[5]ཞེས་ལེགས་སྦྱར་སྐད་དམ་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་ཡང་མཛད་འདུག་གོ །དེས་ན་དེ་ལྟར་མཛད་པའི་དགོས་པ་ཡང་མདོ་འདི་ཉིད་རང་བཟོ་བྱས་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་ཆོས་ཁུངས་བཙུན་པ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ལ་གཏུགས་ཡོད་པར་གོ་བའི་ཆེད་ཡིན་ལ། དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་རྣམས་སུ་ཡང“རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་གི་དཔེ་ལས་བསྒྱུར་བ”[6] ཞེས་དང“རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀ་ནས་བསྒྱུར་བ”[7]“རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་གི་དཔེ་ལས་འགྱུར་བར་སྣང”[8]ཞེས་གསལ་བས་མདོ་འདི་ཉིད་རྒྱ་གར་ནག་གཉིས་ཀྱི་སྐད་ལ་ཁུངས་གཏུགས་ཡོད་པའི་ཚུལ་ཧ་ཅང་གསལ་ལོ། །གཞན་ཡང་མདོ་འདི་ལ་འགོས་ལོ་ཆེན་པོའི་འགྱུར་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ཞང་སྣ་ནམ་ཡེ་ཤེས་སྡེའི་འགྱུར་ཡིག་ཞིག་ཀྱང་འདུག་པ་ནི《ཞོལ་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་རྒྱས་པ》ལས“དཀར་ཆག་བསྟན་པ་རྒྱས་བྱེད་དུ་བམ་པོ་བཅུ་གཅིག སུ་རེན་དྲ་དང་ཡེ་ཤེས་སྡེས་བསྒྱུར་བར་བཤད”[9]ཅེས་གསལ་བས་དེ་ལྟར་ན་བཀའ་བསྟན་དཀར་ཆག་སོགས་ནས་བསྟན་པའི་འགྱུར་བྱང་དག་ལས་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་མོ་ཡེ་ཤེས་སྡེའི་འགྱུར་ཡིག་ཐམས་ཅད་ལ་བརྟག་ཅིང་དཔྱད་ན། ཁོང་གི་འགྱུར་ཡིག་ཐམས་ཅད་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཡི་གེ་ལས་བསྒྱུར་བ་མ་གཏོགས་རྒྱ་ནག་གི་ཡི་གེ་ནས་བསྒྱུར་བའི་གསལ་ཁ་མི་འདུག་པ་འདིས་ལོ་ཆེན་འདི་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་འགྱུར་ཡིག་ཀྱང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ལ་ཁུངས་གཏུགས་ཡོད་པར་ངེས་པ་རྟོགས་སླའོ། ། དེར་མ་ཟད་ཐང་རྒྱལ་རབས་དུས་ཀྱི་མཁས་པ་ཅིན་མེད ﹙靖迈﹚ ལགས་ཀྱིས་མཛད་པའི《གནའ་དེང་འགྱུར་ཡིག་གསལ་བྱེད》﹙古今译经图纪﹚ ཅེས་པ་ལས་ཀྱང“沙门释昙觉。一云慧觉。凉州人。墙仞连霄风神爽悟。戒地清拨慧鉴通微。于于阗国得贤愚经梵本，以魏太武帝太平真君六年岁次乙酉。于高昌郡天安译一部”[10]ཞེས་བཀོད་ཡོད་པས་སྐབས་དེར་ལི་ཡུལ་ནས་རྒྱའི་ཧྭ་ཤང་དེ་དག་གི་ཕྱག་ཏུ་མདོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་རྒྱ་དཔེ་འབྱོར་ཡོད་ཚུལ་ཧ་ཅང་གསལ་བས་མདོ་འདི་ལ་རྒྱ་དཔེ་མ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཐེ་ཚོམ་ཡང་རང་ཤུགས་ཀྱིས་གྲོལ་བར་འགྱུར་རོ། །འདི་ལ་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཁ་གསབ་ནས་བསྒྱུར་པའི《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》ཡི་གླེང་གཞི་རུ“རྒྱ་འགྱུར་མའི་དཔེ་ན་དོན་བསྒྱུར་བྱེད་མ་ནུས་པར་སྒྲ་བསྒྱུར་བྱས་པའི་མི་མིང་དང་ས་མིང་། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆེད་སྤྱོད་མིང་བརྡ་བསྡོམས་པས241ཡོད། དེའི་ནང་ནས101བོད་ཡིག་ཏུ་དོན་བསྒྱུར་བྱས་འདུག་པ་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་ངོ་མཚར་བའི་གནས་ཏེ། གལ་ཏེ་རྒྱ་དཔེ་ལས་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ན་རྒྱ་ཡིག་གིས་སྒྲ་བསྒྱུར་བྱས་པའི་མིང་དང་ཐ་སྙད་དེ་དག་བོད་ཡིག་གིས་དོན་བསྒྱུར་བྱེད་མི་ནུས་པ་རིགས་པས་དཔོག་ནུས་པས། འགོས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་གྱི་དཔེ་ལ་གཞི་བྱས་ཏེ་བསྒྱུར་པའམ་ཡང་ན་རྒྱ་དཀར་ནག་གི་དཔེ་གཉིས་ལ་གཞི་བྱས་ཏེ་བསྒྱུར་པ་མིན་ནམ་སྙམ། གང་ལྟར་རྒྱ་ནག་གི་དཔེ་ཁོ་ནར་གཞི་བྱས་ཏེ་བསྒྱུར་པ་མ་ཡིན་པ་རིགས་པས་དཔག་ནུས”[11]ཞེས་བསྟན་ཡོད་པ་འདི་ནི་དོན་ལ་གནས་པའི་གཏམ་མོ། །དེ་ལས་གཞན་པཱ་ལི་ཡི་གེའི ﹙巴利语﹚མདོ་སྡེའི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་ཡིག་ཚགས་ཁག་ཏུའང་མཁས་བླུན་གྱི་མདོ་ཞེས་པ་ཞིག་འདུག་ནའང་འདི་དང《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་ཞིབ་ཕྲའི་འབྲེལ་བ་ཅི་ཡོད་ཤེས་དཀའ་བས་བརྟག་པར་བྱ་བའི་གནས་སོ། །
གཉིས་པ། བོད་འགྱུར《མདོ་མཛངས་བླུན》གྱི་འགྱུར་ཡིག་གི་སྐོར།
ད་ལྟའི་ཆར《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ཀུན་ཏུ་དཔྱད་རྩོམ་མི་འདྲ་བ་ཅི་རིགས་ཤིག་སྣང་ནའང་ད་དུང་གནད་མ་ཐོན་པའི་ཆ་གང་མང་ཞིག་འདུག་པར་མ་ཟད། མདོ་འདི་ལ་འགྱུར་ཡིག་ཅི་ཡོད་ཀྱི་ཐད་དུ་ཡང་འགོས་ལོ་ཆེན་པོའི་འགྱུར་ཡིག་ཏུ་གྲགས་པ་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཅན་དེ་ཁོ་ན་གཞིར་བཟུང་ནས་དཔྱད་འདུག་པས་འདིར་ཆོས་འབྱུང་དང་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་རྣམས་སུ་བཀོད་པའི་འགྱུར་བྱང་ཁག་ལ་གཞི་བཅོལ་ནས་མདོ་འདི་ལ་འགྱུར་ཡིག་ཅི་ཡོད་ཀྱི་སྐོར་ལ་གསར་དུ་དཔྱད་པ་བཏང་ཡོད་དེ།
1. འགྱུར་ཡིག་གང་དག་ཡོད་པའི་སྐོར།
དེ་ཡང་མདོ་སྡེ་འདི་ཉིད་བཀའ་འགྱུར་དཔེ་སྡུར་མའི་པོད་གྲངས་བདུན་ཅུ་དོན་བཞི་པ་ཨ་དུམ་པར་བཞུགས་ཡོད་ལ། འདིར་དཔེ་བསྡུར་བྱ་ཡུལ་གྱི་པར་གཞི་སྡེ་དགེ་དང་ཅོ་ནེ། ལི་ཐང་། སྣར་ཐང་། པེ་ཅིང། ལྷ་ས། སོག་ཁུ་རེ། གཡུང་ལོའི་བཀའ་འགྱུར་སོགས་སུ་མདོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་བམ་པོ་དང་ལེའུའི་ཁ་གྲངས་ཐམས་ཅད་གཅིག་མཐུན་དུ་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་དང་ལེའུ་ལྔ་བཅུ་ང་གཅིག་ལྟར་བཀོད་ཡོད་དོ། །སྤྱིར་བཏང《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ཉིད་བོད་དུ་སྒྱུར་བ་པོ་ནི་ཡོངས་གྲགས་སུ་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་མོ་འགོས་ཆོས་གྲུབ་ཡིན་པར་བཤད་ནའང་ཁ་ཅིག་གིས་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་རྣམས་སུ་འགྱུར་བྱང་གསལ་མི་གསལ་གཉི་ག་ཡོད་པ་དང་། དཀར་ཆག་ཁ་ཤས་སུ“ལོ་ཙཱ་བ་འགོས་ཆོས་གྲུབ་ཀྱིས་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་གི་དཔེ་ལས་འགྱུར་བར་སྣང”[12]ཞེས་ཐེ་ཚོམ་ཀྱི་ཚིག་གསལ་བ་སོགས་ལ་གཞིགས་ཏེ་འདི་ལ་དོགས་སློང་མཛད་མཁན་ཡོད་ན་ཡང་། དོན་དུ་མཛངས་བླུན་གྱི་བམ་པོའི་གྲངས་དང་འགྱུར་བྱང་བཀོད་ཡོད་པའི་བསྟན་བཅོས་ལ་ཆོས་འབྱུང་དང་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་ཁྱོན་བཅུ་བདུན་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པའི་ནང་ནས“རྒྱ་ནག་ལས་བསྒྱུར”ཅེས་དང་། “རྒྱ་ནག་ལས་འགྱུར་བར་སྣང” “རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་གི་དཔེ་ལས་བསྒྱུར་བ”སོགས་རྒྱ་ནག་ལ་དཔེ་བྱས་ཚུལ་བཀོད་ཡོད་པ་བརྒྱད་ཙམ་འདུག་ལ། ལྷག་དོན་འགོས་ལོ་ཆེན་པོ་འདི་ཉིད་རྒྱ་བོད་གཉིས་ཀྱི་ས་མཚམས་ཏུན་ཧོང་ས་ཆར་ཕེབས་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་གཞུང་མང་པོ་བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཀར་ཕར་བསྒྱུར་ཚུར་བསྒྱུར་གྱི་ཕྱག་ལས་མཛད་མྱོང་བ་ལོ་ཙཱ་བ་ཁོང་ཉིད་ཀྱིས་བསྒྱུར་པའི་ཆོས་གཞུང་ཁག་གི་འགྱུར་བྱང་ལས་རྟོགས་ཐུབ་ལ། དེ་ཡང་འགྱུར་རྩོམ་ཁག་ལས་རྒྱ་ནག་སྐད་ནས་བོད་དུ་བསྒྱུར་བ་ལ་ཆོས་ཚན་ཉི་ཤུ་ལྷག་དང་བོད་ནས་རྒྱའི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་ལ་ཆོས་ཚན་བརྒྱད་ཙམ་འདུག་གོ །དེ་ལས་གཞན་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ནས་བོད་དུ་བསྒྱུར་པ་དང་ཁོང་གིས་ཕྱོགས་སྒྲིག་མཛད་པའི་ཆོས་གཞུང་བསྟན་བཅོས་ཀྱང་ཁ་ཤས་ཤིག་འདུག་པ་སོགས་གང་ལ་བརྟག་ཀྱང་མདོ་འདི་ཉིད་འགོས་ལོ་ཆེན་པོས་བསྒྱུར་མྱོང་བ་ལ་དོགས་གཞི་མི་འདུག་སྙམ་མོ། །ཡིན་ནའང《སྣར་ཐང་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་རྒྱས་པ》དང《ཞོལ་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་རྒྱས་པ》གཉིས་སུ་སུ་རེན་དྲ་དང་ཡེ་ཤེས་སྡེ་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་པར་གྲགས་པའི་མཛངས་བླུན་བམ་པོ་བཅུ་གཅིག་གི་བདག་ཉིད་ཅན་ཞིག་ཡོད་ཚུལ《དཀར་ཆག་བསྟན་པ་རྒྱས་བྱེད》ལས་འདྲེན་བཀོད་བྱས་འདུག་པ་དང་། 《དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ》དང་བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲི། བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ། ཚལ་བ་ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེ། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་པ་སོགས་ཀྱིས་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་དུ་བཤད་པ་ཕུད་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་སུ་འདོད་པ་རེད། དེས་ན་གོང་བསྟན་གྱི་ཆོས་འབྱུང་དང་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་རྣམས་ཀྱི་དགོངས་དོན་མདོར་དྲིལ་ན། 《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ལ་སུ་རེན་དྲ་དང་ཡེ་ཤེས་སྡེ་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བར་གྲགས་པའི་འགྱུར་ཡིག་བམ་པོ་བཅུ་གཅིག་གི་བདག་ཉིད་ཅན་ཞིག་དང་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་མོ་འགོས་ཆོས་གྲུབ་ཀྱིས་བསྒྱུར་པར་གྲགས་པའི་འགྱུར་ཡིག་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་ཅན་གཅིག 《དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ》སོགས་ནས་བསྟན་པའི་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཅན་གཅིག་བཅས་ལོ་ཙཱ་བ་དང་བམ་པོའི་གྲངས་ཚད་མི་འདྲ་བ་རིགས་གསུམ་ཙམ་སྣང་ངོ་། །དེ་ལ་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་ཟེར་པ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་འགྱུར་ཡིག་ལ་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་ཡོད་པ་དང་སྒོ་བསྟུན་ནས་བཤད་པ་ཨེ་ཡིན་སྙམ་པའི་དོགས་པ་ཞིག་འདུག་ནའང 《དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ》དང་བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲིས་མཛད་པའི《དཀར་ཆག་བསྟན་པ་རྒྱས་པ་རྒྱན་གྱི་ཉི་འོད》《བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང》《ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང》སོགས་སུ་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་ཡོད་ཚུལ་གསུངས་ཡོད་པར་མ་ཟད། 《གཡུང་ལོའི་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག》 ཏུ་ཡང“དཀར་ཆག་ལ་ལར་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་དུ་བྱས་འདུག”[13]ཅེས་འབྱུང་བ་དང《སྣར་ཐང་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་རྒྱས་པ》རུ“དཔའ་བོ་དང་ཚལ་པས་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་གསུངས”[14]ཅེས་འཁོད་པར་གཞིགས་ན་འདི་ནི་མ་བརྟག་མ་དཔྱད་པའི་གཏམ་འོལ་ཚོད་དུ་སྨྲས་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མ་ཡིན་པར་མཁས་པ་ཆེན་པོའི་གསུང་ལགས་པས་གཞི་འཛིན་གྱི་ཁུངས་ངེས་ཅན་ཡོད་པ་གདོན་མི་ཟ་སྙམ་མོ། །གཞན་ཡང་བོད་དུ་འགྱུར་བའི་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་དང་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ལ་ཉིས་འགྱུར་ཅན་དང་སུམ་འགྱུར་ཅན། བཞི་འགྱུར་ཅན་ལ་སོགས་པའི་འགྱུར་ཡིག་མང་པོ་ཡོད་པ་སོགས་གང་ལ་བརྟགས་ཀྱང་མདོ་འདི་ལ་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཅན་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་ངེས་པའི་ཤེས་བྱེད་ལུང་རིགས་གཉིས་ཀའི་སྒོ་ནས་འགྲུབ་བོ། །གཤམ་དུ་ཆོས་འབྱུང་དང་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་རྣམས་སུ་གསལ་བའི་མཛངས་བླུན་གྱི་འགྱུར་བྱང་དང་བམ་པོའི་གྲངས་ཚད་ཇི་ལྟར་ཡིན་པ་དགོད་པར་བྱ་སྟེ།
2. འགྱུར་ཡིག་དེ་དག་བྱུང་བའི་དུས་གང་ཡིན་གྱི་སྐོར།
དེ་ཡང་གོང་དུ་ཞུས་པ་ལྟར་མདོ་འདི་ལ་འགྱུར་ཡིག་རིགས་མི་འདྲ་བ་ཁག་གསུམ་ཙམ་འདུག་པས་འདིར་འགྱུར་ཡིག་དེ་དག་བྱུང་བའི་དུས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ཅུང་ཙམ་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལ《དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ》ནི་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་རིང་ལ་བྱུང་ཡོད་ཚུལ《ལྷོ་བྲག་ཆོས་འབྱུང》དུ་གསལ་ཞིང་། 《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ》ནི་ཁྲི་གཙུག་ལྡེ་བཙན་རལ་བ་ཅན་གྱི་རིང་ལ་བྱུང་ཚུལ་དཀར་ཆག་རང་གི་མཇུག་ཏུ་གསལ་བས་དཀར་ཆག་འདི་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་དུས་ཀྱི་སྔ་ཕྱིའི་ཆ་ནས་ཁྱད་པར་ཅུང་ཙམ་འདུག་པར་མ་ཟད། ལྡན་དཀར་མས་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་དང་འཕང་ཐང་མས་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་སུ་འདོད་པས་དཀར་ཆག་འདི་གཉིས་སུ་བཀོད་པའི་བམ་པོའི་ གྲངས་ཚད་ཀྱི་ཐད་ལ་ཡང་ཁྱད་པར་ཅུང་ཙམ་ཤོར་ཡོད་པ་སོགས་ལས་དོན་དངོས་སུ་འདི་ནི་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡིན་པའང་རྟོགས་སླའོ། །དེ་བཞིན་དུ་མང་ཐོས་ཀླུ་སྒྲུབ་རྒྱ་མཚོས་མཛད་པའི《བསྟན་རྩིས་གསལ་བའི་ཉིན་བྱེད》དུའང“ཆོ་འཕྲུལ་གྱི་ཟླ་བ་མཆུ་ཟླ་དང་དབོ་ཟླ་ལ་ངོས་བཟུང་བའི་མཛངས་བླུན་གྱི་དཔེ་གཉིས་སྣང་བ་ལས་མཁས་པ་རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་མཚན་སོགས་མཆུ་ཟླ་ལ་ངོས་བཟུང”[15]བར་བཤད་པ་འདི་ལས་ཀྱང་མཛངས་བླུན་གྱི་དཔེ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བསྟན་ཡོད་པ་བཞིན་ནོ། །གཞན་ཡང་འགོས་ལོ་ཆེན་པོ་འདི་ཉིད་མངའ་བདག་ཁྲི་རལ་གྱི་དུས་སུ་བྱོན་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་ཡིན་པས་འཕང་ཐང་མས་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་སུ་འདོད་པ་དེ་དེང་གི་ཆར་ང་ཚོས་མཐོང་དུ་ཡོད་པའི་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་དང་ལེའུ་ང་གཅིག་གི་བདག་ཉིད་ཅན་འདི་ཡིན་ངེས་ལ། ལྡན་དཀར་མས་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་དུ་འདོད་པ་འདི་ནི་ཁྲི་སྲོང་གི་དུས་སམ་ཡང་ན་དཀར་ཆག་འདི་ཉིད་མ་བྱོན་པའི་གོང་གི་འགྱུར་ཡིག་གཞན་ཞིག་ཡིན་པར་ངེས་པ་ནི་ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་ལས་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་དུས་སུ་སུམ་པའི་བོན་པོ་རྣམས་ཆོས་ལ་བསྒྱུར་ཚུལ་གྱི་སྐོར་བཀོད་པའི་ཁྲོད་དུ“རླངས་ཀླུ་རྒོད་དང་སྟག་ཚབ་ནི་ཆོས་བགྱིད་དུ་མ་ཉན་པས་སྟག་ཚབ་རྒྱས་མགོ་བཅད་དེ་བཀུམ། ཀླུ་རྒོད་ནི་རྦ་བཟའི་ནང་ན་དད་པ་ཆེ་བ་རྦ་བཟའ་ལེགས་བཙུན་བླངས་ནས་མནའ་མར་བསྩལ་ཏེ་བོན་བཅད་ལྷ་ཆོས་བགྱིས་དད་པ་སྐྱེས་པས་ཕྱིན་ཆད་ལེགས་པ་མང་། དྷ་རྨ་མཛངས་བླུན་མཐོང་བས་ཀླུ་རྒོད་རབ་ཏུ་བྱུང་སྟེ་སུམ་པ་བློན་དཔོགས་འདི་ཕན་ཆད་ཆོས་ལ་དགའ་བར་གྱུར་ཏོ”[16]ཞེས་གསལ་བ་བཞིན་ཀླུ་རྒོད་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་སུམ་པའི་བོན་པོ་རྣམས་ཆོས་ལ་མགོ་བཏགས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱང་མཛངས་བླུན་གྱི་མདོ་འདི་དང་འབྲེལ་བ་དམ་པར་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་ཆོས་ལ་དད་ཞེན་ཆེ་བའི་རྦའམ་དབའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་དང་འབྲེལ་བ་ཟབ་མོ་ཡོད་པ་སོགས་ལས་ཁྲི་སྲོང་གི་དུས་ནས་མདོ་འདི་ཉིད་བོད་དུ་འགྱུར་ཡོད་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ་ལོ། །དེར་མ་ཟད་དཀར་ཆག་བསྟན་པ་རྒྱས་བྱེད་དུ་སུ་རེན་དྲ་དང་ཡེ་ཤེས་སྡེ་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་མཛངས་བླུན་བམ་པོ་བཅུ་གཅིག་ཅན་ཞིག་ཡོད་པར་བཤད་ཡོད་ལ། དེ་ལྟར་ན་ལོ་ཙཱ་བ་འདི་གཉིས་ནི་བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་ཀྱི་དུས་སུ་བྱོན་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་ཡིན་པས་འདི་ཡང་ཁྲི་སྲོང་གི་དུས་ནས་མདོ་འདི་ཉིད་བོད་དུ་འགྱུར་ཡོད་པའི་ཤེས་བྱེད་གཞན་ཞིག་ཡིན་པར་འདོད་དོ། །ཡིན་ན་ཡང་མཛངས་བླུན་བམ་པོ་བཅུ་གཅིག་ཅན་འདི་དཀར་ཆག་བསྟན་པ་རྒྱས་བྱེད་དུ་གསལ་ཚུལ་ཞོལ་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་རྒྱས་པ་དང་སྣར་ཐང་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་རྒྱས་པ་རུ་བཀོད་འདུག་ནའང་། ད་ལྟ་ཡེ་ཤེས་སྡེའི་འགྱུར་ཡིག་འདི་ཉིད་བཞུགས་མིན་ཆ་མ་འཚལ་ཅིང་། ཐ་ན་དཀར་ཆག་བསྟན་པ་རྒྱས་བྱེད་ཟེར་པ་འདི་ཡང་གར་བཞུགས་མི་ཤེས་པས་བམ་པོ་བཅུ་གཅིག་གི་བདག་ཉིད་ཅན་འདི་ཡང་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་འབྱུང་བཞིའི་ཁམས་ལ་ཐིམ་ཚར་བའམ་ཡང་ན་ནམ་ཞིག་ལ་ས་འོག་ནས་གླེགས་བམ་གྱི་གཏེར་བརྡོལ་བར་སྒུག་པ་ལས་འོས་མ་མཆིས་སོ། །གཞན་ཡང་བླ་བྲང་དགོན་པའི་ཤིང་པར་གྱི་མཇུག་བྱང་དུ“བཀའ་འགྱུར་པར་མ་རྣམས་སུ་འདི་ལྟར་ལེའུ་ང་གཅིག་ལས་མེད་ཀྱང་། ཕུན་ཚོགས་གླིང་གི་པར་མ་འདིའི་མཇུག་ཏུ་རྒྱལ་བུ་སུ་ཤ་དེའི་ལེའུ་ཞེས་བྱ་བ་ཞིག་འདུག་པར་དག་མི་དག་ཐེ་ཚོམ་མང་དུ་སྣང་ལ་དྲིན་ལན་བསབ་པའི་མདོར་དེ་དང་བརྗོད་བྱ་མཐུན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་ཚིག་ཅུང་ཟད་མི་འདྲ་བས་བསྒྱུར་བཀོད་བྱེད་མ་ནུས་པར་བཏང་སྙོམས་སུ་བཞག་པ་ཡིན་ནོ”[17]ཞེས་འབྱུང་བ་བཞིན་ལེའུ་འདི་ཉིད་འགོས་ལོའི་འགྱུར་ཡིག་ཏུ་མི་སྣང་ཡང་དོན་དུ“རྒྱལ་བུ་སུ་ཤ་དེའི་ལེའུ”ཞེས་པ་འདི་ནི་རྒྱ་ཡིག་གི《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་ཅན་དེའི་ལེའུ་བདུན་པ་སྟེ། “ 须舍提缘品”ཞེས་པ་དང་ཕ་ངོ་བུ་ངོ་འཕྲོད་པ་ཞིག་འདུག་པས་འདི་ནི་དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ་སོགས་ནས་བསྟན་པའི་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་ཅན་དེའི་ནང་ཚན་དུ་གྱུར་པའི་ལེའུ་ཞིག་ཡིན་ངེས་པར་མ་ཟད། སྔོན་གྱི་དུས་སྐབས་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ནང་དུ་མཛངས་བླུན་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་ཅན་འདི་ཉིད་བོར་བརླག་མ་བྱུང་བར་ཡོད་པའང་རྟོགས་ཐུབ་པར་སྙམ་མོ། །ཡང་ཁ་ཅིག་གིས་དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མར་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་དང་ལྡན་དཀར་མར་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་ཅེས་འཁོད་ཡོད་པ་དེ་བམ་གྲངས་བརྩི་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ལས་བྱུང་བར་འདོད་ན་ཡང་དོན་ལ་དེ་ལྟར་མ་ལགས་ཏེ། སྤྱིར་བཏང་བམ་གྲངས་བརྩི་ཚུལ་ལ་ལུགས་མི་མཐུན་པ་དུ་མ་ཡོད་པ་ནི་ཤོ་ལོ་ཀ་བདུན་བརྒྱ་རེ་བམ་པོ་གཅིག་ཏུ་བརྩི་བ་དང་། ཤོ་ལོ་ཀ་སུམ་བརྒྱ་རེ་བམ་པོ་གཅིག་ཏུ་བརྩི་བ། ཤོ་ལོ་ཀ་ཉེར་ལྔ་རེ་བམ་པོ་གཅིག་ཏུ་བརྩི་བ་སོགས་དུ་མ་ཡོད་ཀྱང་། མདོ་འདི་ཉིད་ཀྱི་བམ་གྲངས་ཐད་འཕང་ཐང་མས་བམ་པོ་བཅུ་གཉིས་དང་ལྡན་དཀར་མས་བམ་པོ་བཅུ་གསུམ་དུ་འདོད་པ་གཉིས་ཆར་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་ལོ་ཙཱ་བ་སྐ་བ་དཔལ་བརྩེགས་དང་། ཆོས་ཀྱི་སྙིང་པོ་སོགས་ཀྱིས་ཤོ་ལོ་ཀ་སུམ་བརྒྱ་རེ་བམ་པོ་གཅིག་ཏུ་བརྩི་བའི་བཀས་བཅད་ལྟར་སོང་ཡོད་པས་གོང་གི་ལྟ་བ་དེ་ཉིད་ནོར་འཁྲུལ་དུ་སོང་ཡོད་པ་རྟོགས་སླའོ། །དེ་ལ་བམ་གྲངས་ཅི་ལྟར་བརྩི་ཚུལ་ལ་བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲིས“ཚེག་བར་བདུན་པའི་ཚིག་རྐང་པ་བཞི་ལ་ཤོ་ལོ་ཀ་གཅིག་དང་། དེ་སུམ་བརྒྱ་ནི་བམ་པོ་གཅིག་གི་ཚད་ཡིན་ལ། བམ་པོ་ལ་ཆེ་ཆུང་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་ཚེག་བར་གྱི་ཡི་གེ་མང་ཉུང་ངམ། ཡང་འགའ་ཞིག་ཚེག་བར་བགྲང་བ་དཀའ་ནས་ཤོག་གྲངས་ཀྱི་སྟེང་ནས་བམ་པོ་བརྩིས་པས་ཅུང་ཟད་འཆུགས་པར་གསལ་ལོ”[18]ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །ད་དུང་དཔྱད་དགོས་པ་ཞིག་ལ《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན》དུ། “ཁྲིམས་ཡིག་གསུམ་ནི་བདེན་རྫུན་ཞལ་ལྕེ་སྟེ། །ཁ་དྲག་རྣམས་ལ་མ་སྐྱེངས་ཙམ་དུ་བཅད། །གཉི་གས་ལན་ལ་དབྱིག་པ་ཅན་བཞིན་དང་། །གཉི་ག་བདེན་ལ་རིགས་གཉིས་པ་ལྟར་བཅད”[19] ཅེས་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་རྒྱལ་ཁྲིམས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་དུས་སུ་ཡང་མདོ་འདི་ཉིད་གྱི་ལེའུ་ཉེར་གཅིག་པ“ཁྱེའུ་རིགས་གཉིས་པའི་གཏམ་རྒྱུད”དང་ལེའུ་སོ་དགུ་པ“ཁྱིམ་བདག་དབྱིག་པ་ཅན་གྱི་གཏམ་རྒྱུད”ལ་དཔེ་བྱས་ནས་མདོ་ལོན་ཞུ་བཅད་ཀྱི་ཁྲིམས་དང་དབང་ཆེན་བཅད་ཀྱི་སྤྱི་ཁྲིམས་གཉིས་གཏན་ལ་ཕབ་ཚུལ་གསལ་བས་བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་དུས་སམ་དེའི་གོང་རོལ་ནས་བཟུང་མདོ་འདི་ཉིད་བོད་དུ་དར་ཡོད་པར་བསམ་མོ། །དེ་ལ་ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱིས“སྲོང་བཙན་སྐབས་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་ལ་མདོ་མཛངས་བླུན་ལས་འབྱུང་བའི་རྒྱ་གར་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ནས་འགྲེལ་བཤད་གནང་བ་དེ་འཐད་པར་མ་མཐོང་བས་དཔྱད་པར་འཚལ་ལོ”[20]ཞེས་དགག་བཞག་མཛད་ཡོད་ན་ཡང་ཁོ་བོས་དེ་ལྟར་མི་བསམ་སྟེ། དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ལས་གནམ་རི་སྲོང་བཙན་གྱི་རིང་ལ“རྒྱ་ནག་ནས་སྨན་དང་རྩིས་བྱུང”[21]བའི་གནས་ཚུལ་འཁོད་ཡོད་པ་བཞིན་རྒྱ་བོད་མི་རིགས་གཉིས་ཀྱི་རིག་གནས་འབྲེལ་བ་དེ་སྲོང་བཙན་ཡར་སྔོན་ནས་བཟུང་ཚུགས་ཡོད་ལ། དེ་ལྟར་ན་སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་རྒྱ་ནག་ལ་མཚོན་ན《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ཉིད་དར་ནས་དུས་ཡུན་གང་འཚམ་ཕྱིན་ཡོད་པས། སྐབས་དེར་རྒྱ་ནག་གི་སྨན་རྩིས་གཉིས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་གཙུག་ལག་རིག་གནས་ཁག་ནང་འདྲེན་བྱེད་པའི་ཞོར་ལ་རྒྱ་ནག་པོའི་ཡུལ་གྱི་དམངས་ཁྲོད་གཏམ་རྒྱུད་དང་མཛངས་བླུན་གྱི་མདོ་ལས་བྱུང་བའི་གཏམ་རྒྱུད་རེ་ཟུང་ཡང་བོད་དུ་དར་ཡོད་པར་ངེས་པས་ཁྲི་སྲོང་བཙན་གྱིས་མཛངས་བླུན་གྱི་དཔེ་ལས་དྲངས་ཏེ་རྒྱལ་ཁྲིམས་མཛད་ཚུལ་དེ་ཡང་ལུགས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་རེད་སྙམ་ལ། དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་བོད་བཙན་པོའི་གདུང་རབས་ཉེར་བདུན་པ་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རི་གཉན་བཙན་གྱི་དུས་སུ“ཐོ་གར་དང་ལིའི་ལོ་ཙཱ་བ་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་མཁན་པོ་ལི་བྱིན་གདན་དྲངས་ཏེ་བྱོན་ནས་རྒྱལ་པོ་ལ་ཆོས་བཤད་པ”[22]དང“རྒྱ་གར་གྱི་སྨན་པ་གྲགས་ཅན་བི་བྱི་དགའ་བྱེད་དང་བི་དགའ་ལྷ་མཛེས་མ་གཉིས་ཀྱང་བོད་དུ་བྱོན་པས་བཙན་པོ་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རི་གཉན་བཙན་གྱིས་རང་གི་སྲས་མོ་ལྷ་ལྕམ་ཡིད་ཀྱི་རོལ་ཆ་སྨན་པ་བི་བྱི་དགའ་བྱེད་ལ་ཕུལ་ཞིང་། སྨན་པ་གཉིས་བོད་དུ་ལོ་སྐོར་གཉིས་ཀྱི་རིང་ལ་བཞུགས་པ”[23]སོགས་ལ་གཞིགས་ན་བོད་དུ་ཐུབ་པའི་བསྟན་པ་མ་དར་གོང་ནས་རྒྱ་གར་ནག་དང་ལི་ཡུལ། ཐོ་གར་ལ་སོགས་ པའི་ཐུབ་བསྟན་དར་སྔ་ཤོས་ཀྱི་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལའང་རིག་གནས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཆགས་ཡོད་པས་མཛངས་བླུན་གྱི་མདོ་ལས་བྱུང་བའི་གཏམ་རྒྱུད་རེ་འགའ་སྐབས་དེ་ཙམ་ཞིག་ནས་དམངས་ཁྲོད་དུ་དར་ཡོད་པར་བྱས་ན་ཡང་ལུང་དང་རིགས་པའི་གནོད་པ་མེད་པར་སྙམ་མོ། །
མཇུག་སྡོམ།
གོང་དུ་ཆོས་འབྱུང་དང་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་རྣམས་ལ་གཞི་བཅོལ་ནས《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ》འདི་ལ་མ་ཡིག་གམ་རྒྱ་དཔེ་མ་ཡོད་མེད་དང་དེ་ལ་འགྱུར་ཡིག་མི་འདྲ་བ་གང་དག་ཡོད་པ། འགྱུར་ཡིག་དེ་དག་བྱོན་པའི་དུས་སོགས་ཀྱི་ཆ་ནས་དཔྱད་པ་ཅུང་ཙམ་བྱས་ཡོད་དེ། དེ་ཡང་རྒྱ་ནག་གི་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ《གནའ་དེང་འགྱུར་ཡིག་གསལ་བྱེད》﹙古今译经图纪﹚དང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ནས་བསྒྱུར་བར་ངེས་པའི་ཡེ་ཤེས་སྡེའི་འགྱུར་ཡིག་སོགས་ལ་དཔགས་ན་མདོ་འདི་ལ་མ་ཡིག་གམ་རྒྱ་དཔེ་མ་ཡོད་སྲིད་པའི་ངེས་པ་རྙེད་ཐུབ་པ་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཡང་ཡོངས་གྲགས་སུ་མདོ་འདི་ཉིད་འགོས་ཆོས་གྲུབ་ཀྱིས་བསྒྱུར་བར་འདོད་ན་ཡང་། ཆོས་འབྱུང་དང་དཀར་ཆག་ཆེན་མོ་རྣམས་ཀྱི་དགོངས་དོན་གཞིར་བཟུང་ནས་བལྟས་ན་མདོ་འདི་ལ་འགོས་ལོ་ཆེན་པོའི་འགྱུར་ཡིག་ཙམ་དུ་མ་ཟད་ཞང་སྣ་ནམ་ཡེ་ཤེས་སྡེའི་འགྱུར་ཡིག་ཞིག་ཀྱང་འདུག་ལ། བམ་པོའི་ གྲངས་ཚད་ཀྱི་ཐད་དུ་ཡང་བམ་པོ་བཅུ་གཅིག་ཅན་གཅིག་དང་བཅུ་གཉིས་ཅན་གཅིག བཅུ་གསུམ་ཅན་གཅིག་བཅས་འགྱུར་ཡིག་རིགས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཡོད་པ་གསལ་བོར་རྟོགས་ཐུབ་པ་དང་། འགྱུར་ཡིག་དེ་དག་གི་བྱུང་བའི་ཐད་དུ་ཡང་འགོས་ལོ་ཆེན་པོའི་འགྱུར་ཡིག་དེ་ཉིད་ཁྲི་རལ་བ་ཅན་གྱི་དུས་སུ་བྱུང་བར་འདོད་པ་དང་འགྱུར་ཡིག་གཞན་དེ་གཉིས་ནི་ཁྲི་སྲོང་གི་དུས་སམ《དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ》དེ་ཉིད་མ་བྱོན་པའི་གོང་རོལ་ནས་བཟུང་བྱུང་ཡོད་པར་འདོད་པ་མ་ཟད། བོད་དང་རྒྱ་གར་ནག ལི་ཡུལ། ཐོ་གར་ལ་སོགས་ཀྱི་རིག་གནས་འབྲེལ་བའི་འཕེལ་རིམ་ལ་གཞིགས་ན་མདོ་འདི་ཉིད་ལས་བྱུང་བའི་གཏམ་རྒྱུད་ཐོ་རེ་བ་ཞིག་སྲོང་བཙན་ཡར་སྔོན་ནས་བཟུང་སྟེ་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་བརྒྱུད་དེ་བོད་དུ་དར་ཡོད་པར་འདོད་དོ། །
ཟུར་བལྟའི་དཔྱད་གཞི།
[1] བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།1988:215.
[2] ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ན་ཐའི་གསུང་འབུམ་དཔེ་སྡུར་མའི་པོད32པ། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008:476.
[3] 大正藏No2145《出三藏记集》﹙卷9 ﹚T55, P0067C
[4] མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ། ﹙ རྒྱ་ཡིག ﹚ ཧྥུ་ཅན་ཕུ་ཐེན་ཀོང་ཧྭ་དགོན་པས་པར་དུ་བསྐྲུན། 2007:1.
[5] མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།2003.
[6] སོག་ཁུ་རེའི་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག། བཀའ་འགྱུར་དཔེ་སྡུར་མའི་པོད106པ། :468
[7] [14]སྣར་ཐང་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་རྒྱས་པ། བཀའ་འགྱུར་དཔེ་སྡུར་མའི་པོད106པ། :264.264.
[8] [9] ཞོལ་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག་རྒྱས་པ། བཀའ་འགྱུར་དཔེ་སྡུར་མའི་པོད107པ། :745.745.
[10] 大正藏：No2151《古今译经图纪》﹙卷3 ﹚T55, P0360a
[11] འགོས་ཆོས་གྲུབ་ཀྱིས་བསྒྱུར། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བསྒྱུར་ཏེ་ཁ་བསྐངས་ཤིང་ཞུས་མཆན་བཏབ། མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012:7.
[12][13] གཡུང་ལོའི་ བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག བཀའ་འགྱུར་དཔེ་སྡུར་མའི་པོད105པ། :471.
[15] བསྟན་རྩིས་གསལ་བའི་ཉིན་བྱེད། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988:22.
[16][19] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2006:210.104.
[17] མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2003:428.
[18] དཀར་ཆག་བསྟན་པ་རྒྱས་པ་རྒྱན་གྱི་ཉི་འོད། དབུ་མེད་ལག་བྲིས་མ། :16
[20] བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རགས་རིམ་གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བ། བོད་ལྗོངས་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1989:144.
[21] རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང། ས་སྐྱ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན།མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008.
[22] ཀློང་ཆེན་ཆོས་འབྱུང་། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1991.
[23] གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།1982:221. 63-65.
