[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།］ ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་རིགས་སུ་སྐྱེས་ཤིང་། རྒྱ་གར་གྱི་ལྷ་སྒྲུང་གི་ཁྲོད་དུ་ཁྱབ་འཇུག་གི་འཇུག་པའམ་སྤྲུལ་པ་བཅུའི་ནང་ཚན་ནག་པོའམ་ཀྲྀཥྞ་ཞེས་འབོད་པ་དེ་ཡིན། དེས་གསུངས་པའི་གླུ་ནི་རིག་བྱེད་མཐའི་བསྟན་བཅོས་སུ་གཏོགས། དཔྱད་རྩོམ་འདིར་བོད་རྒྱའི་ཡིག་ཚང་གལ་ཆེན་དག་ལ་ཁུངས་གཏུགས་ནས་དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་དང་དེ་དང་མཚན་གཅིག་པའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སྲུང་མ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་གཉིས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་མེད་དང་། 《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུའི་》བྱུང་འཕེལ་དང་བོད་སྐད་དུ་འགྱུར་ཚུལ། གླུ་འདིའི་བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ཆ་ཚང་ཉར་མ་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་བཅས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཡོད་ཅིང་། རྩོམ་རིག་གཤིབ་བསྡུར་གྱི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་གླུ་འདིའི་རྒྱ་སྐད་དང་བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་སོ་སོའི་ཁྱད་ཆོས་བརྗོད་ཡོད།
[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ།] ལེགས་ལྡན་ནག་པོ། ནག་པོའི་གླུ། དཔྱད་པ།
[ཀྲུང་གོའི་དཔེ་དེབ་དབྱེ་རྟགས།] B946.6
[ཡིག་ཚང་མཚོན་བྱང་།] A
[རྩོམ་གྱི་གོ་རིམ་ཨང་སྒྲིག] 1002-9060-2019-03-0089-14
གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་དང་གྷི་རིག་གི་ཤེས་རིག་ནི་འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་རིག་གནས་ཀྱི་མགོ་ཁུངས་གཙོ་གྲས་གཉིས་ཡིན་ཞིང་། རིག་གནས་མཐའ་དག་གི་བྱུང་འཕེལ་རྟོགས་དགོས་ཚེ། ཆུ་མགོ་གངས་ལ་ཐུག་པ་ཇི་བཞིན་དེ་དག་གི་མགོ་ཁུངས་དང་རྒྱུན་འཚོལ་རྒྱུ་ནི་ཐབས་ཤེས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། དེ་ལས་རྒྱ་གར་དང་བོད་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་གནའ་ནས་བཟུང་འབྲེལ་བ་ཟབ་མོ་ཡོད་པ་ནི། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལགས་ཀྱིས་“ཁ་བ་ཅན་ན་སྔོན་གྱི་སྲོལ་བཟང་ལས། །འོངས་པའི་ཡ་རབས་རྣམ་འགྱུར་གང་མཐོང་བ། ། འཕགས་ཡུལ་སྐྱེ་བོའི་སྒོ་གསུམ་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི། །གཟུགས་བརྙན་འཕོས་པའི་རི་མོ་བཞིན་དུ་གནས། །”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ལ་འདིར་ཧིན་དྷུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་གྲགས་ཆེན་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》ཞེས་པར་དཔྱད་པ་ཅུང་ཙམ་བྱ་བ་ལ།
དང་པོ། ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་དང་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ》
《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》གསུང་མཁན་སུ་ཡིན་གྱི་ཐད་ལ། ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་ཡིན་པར་འདོད་པའི་བཞེད་ཚུལ་དང་། 《མ་ཧཱ་བྷ་ར་ཏའི་》གཞུང་གི་རྩོམ་པ་པོ་སྟེ། དྲང་སྲོང་རྒྱས་པའམ་བཱས་ཡིན་པའི་བཞེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡོད་ཀྱང་། ཡོངས་གྲགས་ལྟར་ན་སྔ་མ་ཡིན་པར་འདོད། རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར་གྱི་《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་》སུ། “གླུ་འདི་རྩོམ་པ་པོ་ནི། ཁྱབ་འཇུག་གི་འཇུག་པ་བཅུའི་ནང་ཚན་གྱི་སྤྲུལ་པ་ནག་པོའམ། ཀྲྀཥྞ་ཞེས་ཕྱི་རོལ་པ་རྣམས་ཀྱི་སྐྱབས་མཆོག་ཏུ་བརྩི་སའི་སྟོན་པ་དེ་རེད།”①ཅེས་འཁོད་ཡོད་ཅིང་། ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་ནི་ཁྱབ་འཇུག་གི་འཇུག་པ་བཅུ་སྟེ། ཉ། རུས་སྦལ། ཕག མིའི་སེང་གེ ། མིའུ་ཐུང་། དགའ་བྱེད། དགྲ་སྟ། ནག་པོ།སངས་རྒྱས། རིགས་ལྡན་བཅས་ཀྱི་བརྒྱད་པ་ནག་པོའམ་ཀྲྀཥྞ་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ལ། ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་ཆ་བྱད་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཚུལ་ནི་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་《ལེགས་སྦྱར་བང་མཛོད་》དུ། “དེ་ཡང་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་དེ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་སྙམ་ན། ངེད་ཅག་གི་ལྷ་ཁང་ཤར་མ་འདིའི་ནང་ན་བཞུགས་པའི་རྡོ་སྐུ་འདི་ནི་སྤྲུལ་གཞིའི་གཟུགས་ཏེ།ཞལ་གཅིག ཕྱག་བཞི། སྐུ་མདོག་མཐིང་ནག་ཙནྡན་གྱི་བེར་དང་། འཁོར་ལོ་དང་། དུང་དང་། མཆོག་སྦྱིན་གྱི་ཕྱག་རྒྱ་མཛད་པའོ། །ལྷ་ཁང་ལྷོ་ངོས་མའི་ནང་གི་ཤིང་སྐུ་འདི་ནི་སྤྲུལ་པའི་གཟུགས་ཏེ། གཞོན་ནུ་མཐིང་ཀ་གླིང་བུ་འབུད་ཅིང་། བ་ལང་འཚོ་བ་སྐྲ་སྤྱི་བོར་བཅིང་བའོ། །”②ཞེས་གནས་ཚུལ་ཐུང་ངུ་ཞིག་བཀོད་ཡོད་ཅིང་། དེ་ཡང་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་བ་ལང་རྫི་བོའི་རྣམ་པར་ཡོད་པ་ནི་ཁོང་གི་སྐྱེས་ཁུངས་དང་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཡོད་པར་སྙམ། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་》དུ། “འཇུག་པ་བཅུའི་ནག་པོ་ནི་བསུདེབ་དང་། རྒྱལ་པོ་ཀམ་སའི་སྲིང་མོ། དེབཀི་གཉིས་ཀྱི་བུའོ། །ཀམ་ས་ལ་མཚན་མཁན་དག་གིས་རང་གི་ཚ་བོ་བརྒྱད་པས་གསོད་པར་བསྟན་པས། དེས་དེ་ཝ་ཀི་ལ་གང་དུ་སྐྱེས་པ་དེ་མ་ཐག་བསད་དོ། །ཀྲྀཥྞ་སྐྱེས་པ་ན་མས་གསང་། བ་ལང་རྫི་བོ་དབུལ་པོ་ཡཤོད་དང་ཆུང་མ་ནནྡ་གཉིས་ལ་བྱིན་ཏོ། །དེར་དེ་གཉིས་ཀྱིས་བསྐྱེད་པ་ལས་དེ་ཤིན་ཏུ་མཛེས་ཤིང་སྟོབས་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ནས་བྲིནྡའི་ནགས་སུ་ཕྱུགས་མ་འཚོ་ཞིང་། བ་ལང་རྫི་མོ་མཛེས་མ་རྣམས་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྤྱོད་དོ། །ནམ་དེ་འཆོལ་བར་སྤྱོད་པ་ལས། རང་གི་ཆུང་མ་རཱདྷཱ་བྱ་བས་ངུས་ནས་ཡང་ཡང་བསྐུལ་ནས་ཅི་ཞིག་ལྟར་ཏེ་སླར་ལྡོག །མི་རིང་བར་ཀུརུབ་བ་རྣམས་དང་། སྐྱ་སེང་བུ་རྣམས་དང་གཡུལ་བཀྱེས་ཏེ་ཐབས་གང་གིས་ཀྱང་ཞི་མ་ནུས་པས། མཐར་རང་གི་མས་དམོད་པ་བཏབ་བོ།”③ཞེས་འཁོད་ཡོད། གོང་གི་ལོ་རྒྱུས་དེ་དང་མཐུན་པ་ཞིག་འཇར་མན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཨེ་ཁར་ཤི་ལེ་བྷེརྒར་(Eckard Schleberger)གྱིས་བརྩམས་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་ལྷ་རྣམས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་(DIE INDISCHE GÖTTERWELT)ཞེས་པའི་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དུ་འབྱུང་ཞིང་། ད་དུང་“དུས་བཞི་ཡི་གསུམ་པ་སྟེ། ཉིས་ལྡན་གྱི་དུས་མཇུག་ཏུ་ལྷ་ཁྱབ་འཇུག་ནི་རྒྱལ་པོ་ཀམ་སའི་(Kaṃsa)སྒེར་གཅོད་ཀྱི་དབང་སྒྱུར་མཇུག་སྒྲིལ་བའི་ཆེད་དུ་ནག་པོར་སྤྲུལ།”④ཞེས་པ་ལ། དཔེ་དེབ་དེའི་ནང་དུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན། དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་འདིའི་སྤྲུལ་པའི་གཟུགས་ལ་བ་གླང་རྫི་བོ་གླིང་བུ་འབུད་པ་དང་། གར་ལ་རོལ་བའི་བྱིས་པ། སྐྱེད་སྲིང་བའི་མ་ཡ་ཤོ་དཱའི་(Yaśodā)པང་དུ་བཙོག་པ། ལོ་མའི་སྟེང་དུ་ཉལ་ནས་རྐང་མཛུབ་ལྡག་པ་སོགས་སྐུའི་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ཡོད། ཡང་《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་》དུ། “ནག་པོ་ཡང་མདའ་མཁན་ཞིག་གིས་མདའ་རྟིང་པ་ལ་ཕོག་སྟེ། དེ་ནི་དེའི་ལུས་ཀྱི་ཆ་གང་མཚོན་གྱིས་ཚུགས་པའི་ས་ཡིན་པས་དེ་ཉིད་དུ་ཤིའོ། །ཁྱབ་འཇུག་བ་ལང་སྐྱོང་ཡང་འདི་ཉིད་དོ། ། ”⑤ཞེས་པ་དང་། གྷི་རིག་གི་《ཧོ་མའི་སྒྲུང་རབས་ཆེན་མོའི་》ཁྲོད་དུའང་གོང་གི་སྣང་ཚུལ་དང་ཤིན་ཏུ་ཆ་འདྲ་བའི་མི་རིགས་ཀྱི་དཔའ་བོ་ཞིག་ཡོད་པ་དེའི་མིང་ལ་ཨ་ཁི་ལིག་སུ་(Achilles)ཟེར་ཞིང་། “དེ་ནི་མི་ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་པོ་ཕེ་ལིག་སི་དང་མཚོ་ཨེ་ཆིན་གྱི་ལྷ་མོ་ཐུ་ཐེ་སུ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་ཡིན་ལ། ཁོ་གཟུགས་བཟང་ཞིང་ཆུང་དུས་ནས་མཐུ་རྩལ་འགྲན་ཟླ་དང་བྲལ་བའི་དཔའ་བོའི་ཁྱད་ཆོས་མ་ལུས་ཡོངས་སུ་ཚང་། བཙས་མ་ཐག་ཏུ་མཚན་མཁན་གྱིས་ཡུམ་ལ།བུ་འདི་ཚེ་གང་པོར་སྙན་གྲགས་མི་རྒྱས་པར་ཚེ་རིང་པོ་ཐུབ་པའམ་ཡང་ན་ནི་གཡུལ་གྱི་ཁྲོད་དུ་འཐབ་འཛིང་བྱས་ནས་གཞོན་དུས་སུ་འཆི་བར་འགྱུར་བ་བསྟན།”⑥“ཡུམ་གྱིས་ནི་རང་གི་བུའི་ཚེ་ཐག་རིང་པོ་ཡོང་ཆེད་བུའི་མགོ་ཐུར་དུ་བསྟན་ནས་གཙང་པོའི་ནང་དུ་སྦངས། མོའི་ལག་པས་བཟུང་ཡོད་པའི་རྐང་པའི་ཕྱི་རྟིང་ཁོ་ན་མ་བངས་པ་དང་། དེ་ནི་དེའི་ལུས་ཀྱི་ཆ་གང་མཚོན་གྱིས་ཚུགས་པའི་ས་ཡིན་པས་མཐར་ཐུ་ལོ་ཡུའི་རྒྱལ་སྲས་ཕ་ལེ་སུ་ཡི་མདའ་རྟིང་པ་ལ་ཕོག་སྟེ་དེ་མ་ཉིད་དུ་ཤི། ⑦ཞེས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་དང་ཤིན་ཏུ་མཐུན། ཕྱིས་དེ་ནི་དབྱི་ལི་ཡ་ཐེ་ཡི་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཁྱིམ་ར་ལས་བརྒལ་ནས་ཨ་ཁི་ལིག་སུ་ཡི་རྟིང་པ་ཞེས་ཡོངས་གྲགས་སུ་གྱུར་ཅིང་། སྟོབས་དང་ལྡན་པའི་བྱ་དངོས་མཐའ་དག་ལ་ཡང་སོ་སོའི་སྲོག་གི་གཉོམ་སོ་ཞིག་ཡོད་པ་མཚོན་ལ། དེ་ནི་དཔེར་ན་སྲིན་པོའི་རྒྱལ་པོ་ལང་ཀ་མགྲིན་བཅུའི་སྟེང་གི་མགོ་བཅད་ཚེ་ད་གཟོད་སྲོག་འཆད་པར་འགྱུར་བ་དང་འདྲའོ། །
རྒྱ་གར་དང་ནུབ་ཕྱོགས་པ་སྟེ་འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་བདག་པོ་ཆེན་པོ་གཉིས་ལ་འབྲེལ་བ་དང་པོར་བྱུང་བ་ནི། སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་དྲུག་པ་ཙམ་ནས་ཡིན་པ་དང་། དེ་ནས་རིམ་གྱིས་འབྲེལ་བ་ཇེ་ཟབ་ཏུ་གྱུར་ཏེ་རྒྱ་གར་གྱི་རོ་སྒྲུང་ཉེར་ལྔས་གྷི་རིག་གི་ལྷ་སྒྲུང་ལ་ཤན་ཐེབས་ཡོད་པ་དང་། གནའ་བོའི་གྷི་རིག་གི་དབྱིབས་རིག་པ་ནི་གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་ཐ་གུའི་མདོ་བྱ་བ་ལས་བྱུང་ཞིང་། གནའ་བོའི་གྷི་རིག་གི་གསོ་བ་རིག་པའང་རྒྱ་གར་གྱི་ཚེའི་རིག་བྱེད་ལས་བྱུང་བར་བཤད། གཞན་ཡང་། གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་དང་། གྷི་རིག་དང་རོམ་ལ། འབྱུང་བ་བཞི་དང་། བསྐལ་པ་བཞི། རྒྱུ་སྐར་ཉེར་བརྒྱད། ཤེས་རབ་ཀྱི་ལྷ་དང་འདོད་པའི་ལྷ་སོགས་ལྷའི་བྱུང་རབས། སྒྲུང་རབས་ཆེན་མོ། བརྡ་སྤྲོད་དང་གཏན་ཚིགས་རིག་པ། སྙན་ངག་དང་སྐར་རྩིས། ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་གྱི་འདོད་ཚུལ་སོགས་ལ་མཐུན་པའི་ཆ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་དགེ་རྒན་རྒྱ་ཡེ་བཀྲ་བྷོའི་(འབུམ་རམས་པའི་མཐར་ཕྱིན་)དཔྱད་རྩོམ་དུ་གསལ། མདོར་དྲིལ་ན། གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་རིག་གནས་ཀྱིས་གནའ་བོའི་གྷི་རིག་གི་རིག་གནས་ལ་ཤན་མང་པོ་ཞིག་ཐེབས་འདུག་པ་ནི་བསྙོན་དུ་མེད། དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་དང་གྷི་རིག་གི་དཔའ་བོ་ཨ་ཁི་ལིག་སུ་གཉིས་ལ་མཐུན་པའི་ཆ་དུ་མ་ཡོད་དེ། རྣམ་པ་གཅིག་ཏུ་ན། ནག་པོ་ནི་ལྷ་ཁྱབ་འཇུག་མིའི་རྣམ་པར་རོལ་བ་ཡིན་ཞིང་། ཨ་ཁི་ལིག་སུ་ནི་ལྷ་དང་མི་འདུས་པ་ལས་སྐྱེས་པས་གཉི་གའི་སྐྱེས་ཁུངས་ལྷ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ། གཉིས་སུ་ན་གཉི་གའི་རྟིང་པ་ཁོ་ན་མཚོན་གྱིས་ཚུགས་པའི་ལུས་ཀྱི་ཆ་ཡིན་པ། གསུམ་དུ་ན། གོང་དུ་བཀོད་ཟིན་པ་བཞིན་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་ནག་པོ་འདི་ཉིད་རང་གི་མས་དམོད་པ་བཏབ་ནས་འདས་ཚུལ་བྲིས་ཡོད་མོད། ཡོངས་གྲགས་སུ་འདི་ནི་རྒྱལ་པོ་ཡུལ་འཁོར་སྐྱོང་གི་བཙུན་མོ་གན་དྷ་རི་(Gandhari)ཡིས་དམོད་པ་བཏབ་ནས་འདས་པར་བཤད། ཨ་ཁི་ལིག་སུ་ནི་རང་གི་མ་ཐུ་ཐེ་སུ་ཡིས་ལུང་བསྟན་པ་ལྟར་འདས་པ་ཡིན། གནས་སྐབས་སུ་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ཁུངས་བཙུན་ལག་ཏུ་སོན་དཀའ་བས་གང་གིས་གང་ལ་ཤན་ཞུགས་པ་ནི་ཁ་ཚོན་གཅོད་དཀའ་ཡང་། གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ས་བོན་ནི་ཐོག་མར་གཅིག་ཡིན་པའི་དོགས་པ་འདུག ནག་པོ་ཞེས་པ་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་རིགས་སུ་སྐྱེས་པའི་མིའི་རྣམ་པ་ཅན་ཞིག་ནས་རིམ་གྱིས་དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའམ་ཁྱབ་འཇུག་བ་ལང་སྐྱོང་ཞེས་ཕྱི་རོལ་པའི་བླ་མེད་ཀྱི་ལྷ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པའི་ཚུལ་ནི་དེ་ལྟར་རོ། །
རང་རེའི་བོད་དུ་རྗེ་བློ་བཟང་གྲགས་པས་མཛད་པའི་《རྟེན་འབྲེལ་བསྟོད་པ་》རུ། “ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་ལ་སོགས་སྲུང་མས་ཀྱང་། །”ཞེས་པ་དང་། རྒྱལ་མཆོག་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོས་བརྩམས་པའི་《འཕགས་པ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ལ་བསྟོད་ཅིང་གསོལ་བ་འདེབས་པ་ཕན་བདེའི་ཆར་འབེབས་》སུ། “རེས་འགའ་བགེགས་འཇོམས་ཁྲོ་རྒྱལ་རྟ་མགྲིན་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་ཚུལ་ལ་སོགས། །”ཞེས་རྒྱ་གར་གྱི་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་དང་མཚན་གཅིག་པའི་སྲུང་མ་ཞིག་བྱུང་མོད་དོན་དུ་དེ་གཉིས་ལ་འབྲེལ་བ་ཇི་འདྲ་ཡོད་ཚུལ་དང་། སྲུང་མ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་འདིའི་མགོ་ཁུངས་ཀྱང་རྒྱ་གར་ལ་གཏུག་དགོས་འདུག རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་རོལ་པའི་ལྷ་དབང་ཕྱུག་དང་ལྷ་མོ་ཨུ་མ་གཉིས་ལ་བུ་ཚ་མིང་སྲིང་གཉིས་སྐྱེས་པའ་མིང་པོ་ལ་གཤིན་རྗེ་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལ་དང་སྲིང་མོ་ལ་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལིའམ་ཙ་མུནྟི་སྟེ་རྒན་བྱེད་མ། དཔལ་ལྷ་མོ་ཞེས་བཏགས་སོ། །འདི་གཉིས་མཐུ་སྟོབས་འགྲན་ཟླ་དང་བྲལ་ཞིང་། ལྷག་པར་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལ་འདིས་སེམས་ཅན་མང་པོ་བསད་ནས་ལྷ་དང་སངས་རྒྱས་གཞན་གྱིས་མ་ཐུལ་བའི་དུས་སུ། དཔལ་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེས་འདུལ་བའི་དུས་ལ་བབས་པར་དགོངས་ནས་བདུད་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་དབང་བསྐུར་ཏེ། སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་བསྲུང་བར་བཀའ་བསྒོས་ཤིང་དམ་ལ་བཏགས་སོ། །མ་ཧཱ་ཀཱ་ལར་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་འཕགས་ཡུལ་དུ་བཀའ་བསྒོས་པ་ནི། དཔལ་མ་ག་དྷ་རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་སྒོ་བཞི་ན་བསྟན་སྲུང་ཆེན་པོ་བཞི་ཡོད་པའི་ནང་ནས་བྱང་སྒོ་སྲུང་བ་པོ་དང་། འདིའི་རྟེན་སངས་རྒྱས་ཐུབ་པའི་དབང་པོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་རབ་གནས་མཛད་པའི་སྐུ་གསུང་ཐུགས་ཀྱི་རྟེན་མགོན་ཁང་དང་བཅས་པ་དེ་ལ་རྒྱལ་བ་ཉིད་ཀྱིས་བཀའ་བསྒོས་ཏེ། ནག་པོ་ཆེན་པོ་ལ་བསྟན་པ་སྤྱིའི་སྲུང་མར་མངའ་གསོལ་ཅིང་བསྟན་པ་གཏད་དེ། བསྟན་པ་ཇི་སྲིད་གནས་ཀྱི་བར་སྲུང་བའི་ཆོས་སྐྱོང་ཆེན་པོར་གྱུར་ཚུལ་ནི། ཨ་མེས་ངག་དབང་ཀུན་དགའ་དང་ཀརྨ་མཁའ་ཁྱབ་རྡོ་རྗེ་གཉིས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ཡི་དམ་ཆོས་སྐྱོང་ཁག་ཅིག་གི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ཆོས་ཀུན་གསལ་བའི་ཉིན་བྱེད་》ཅེས་པར་གསལ་པོར་འཁོད་ཡོད། རིམ་གྱིས་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་དང་དཔལ་ལྡན་བིར་ཝ་པ།སློབ་དཔོན་ཀུ་ས་ལི་པ། ཁ་ཆེའི་པཎྜི་ཏ་ཤཱཀྱ་ཤྲི། པཎྜི་ཏ་དྷརྨ་པཱ་ལ། ནག་པོ་ཆེན་པོས་ཞལ་བསྟན་ཅིང་རྗེས་སུ་བཟུང་ནས་གདམས་པ་གནང་བའི་བྲམ་ཟེ་མཆོག་སྲེད། སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་ལ་སོགས་པ་འཕགས་ཡུལ་གྱི་པཎ་གྲུབ་ཕལ་མོ་ཆེས་འདི་ཉིད་སྲུང་མའི་དབང་པོར་འཛིན།
འདི་ཉིད་བོད་གངས་ཅན་དུ་ཇི་ལྟར་བྱུང་ཚུལ་ལ།བསྟན་པ་སྔ་དར་གྱི་དུས་སུ་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་ནས་བརྒྱུད་པའི་བཀའ་གཏེར་དང་། ཕྱིས་སུ་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་དུས་སུ་ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་སྤྱན་དྲངས་པ་དང་། ཇོ་བོ་རྗེ་ཨ་ཏི་ཤ་ནས་བརྒྱུད་པ། འབྲོག་མི་ཤཱཀྱ་ཡེ་ཤེས་ནས་བརྒྱུད་པ། བ་རི་ལོ་ཙཱ་བ་ནས་བརྒྱུད་པ་སོགས་བརྒྱུད་པ་མི་འདྲ་བ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱུང་ཡོད། ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་བྲག་སྟེང་བ་ཡོན་ཏན་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་། དེས་བླ་མ་མལ་ལོ་ཙཱ་བ་དང་། དེས་ས་ཆེན་ཀུན་དགའ་སྙིང་པོ་ལ་མ་ཚང་བ་མེད་པར་གནང་བས། ས་སྐྱ་བའི་མཁས་དབང་རིམ་བྱོན་གྱིས་འདི་ཉིད་སྲུང་མའི་གཙོ་བོར་བཀུར་བ་དང་། རིམ་གྱིས་དགེ་ལུགས་པས་ཀྱང་འདི་ཉིད་ཆོས་སྐྱོང་སྲུང་མར་བཀུར་བའི་ཚུལ་ནི་སྔོན་བྱོན་མཁས་པས་བརྩམས་པའི་བསྟོད་པ་དང་ད་ལྟའང་མ་ཉམས་རྒྱུན་འབྱམས་སུ་ཡོད་པའི་ཆོས་སྐོར་གདམས་ངག་དང་ཆོ་ག་དག་ལས་ཡོངས་སུ་རྟོགས་ཐུབ། དེའི་ཕྱིར་གོང་དུ་བཀོད་པའི་བརྒྱུད་པ་དག་ལས་ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོ་ནས་མལ་ལོ་ཙཱ་བ་ལ་བརྒྱུད་པའི་བཤད་སྲོལ་འདི་ཉིད་མཆོག་ཏུ་གྱུར་ལ་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བ་ཡིན་པར་བཤད་པའང་དོན་ལ་གནས་པའི་གཏམ་དུ་འཁུམས། འདི་ལ་ཞལ་བཞི་ཕྱག་བཅུ་དྲུག་དང་ཞལ་གསུམ་ཕྱག་དྲུག་པ་སོགས་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་འདིར་ཞིབ་ཏུ་མི་སྤྲོ་བར་བྱ།
དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པར་ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་མགོན་པོ་འདི་ཉིད་དང་ལྷན་དུ་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལི་སྟེ་དཔལ་ལྷ་མོ་གཉིས་ཀྱི་སྒྲུབ་ཐབས་རྗེས་གནང་དང་བཅས་པ་ཡོངས་སུ་སྤྱན་དྲངས། སྤྱིར་མགོན་པོ་འདི་ཉིད་ནི་ལོ་ཙཱ་བས་ཇོ་བོ་རྗེའི་བཀའ་ལྟར་གདན་དྲངས་པར་བརྗོད་མོད། ཞིབ་ཏུ་བསམས་ན་འདི་ནི་ཕྱི་ནང་གི་རྐྱེན་དུ་མ་འདུས་པ་ལས་བྱུང་བའི་འབྲས་བུར་མངོན་ཏེ། རྣམ་པ་གཅིག་ཏུ་ན། བསྟན་སྲུང་ཆེན་པོ་འདི་ནི་མདོ་སྔགས་གཉིས་ལས་གསང་སྔགས་ནས་གསུངས་ཤིང་། གསང་སྔགས་ལ་ཡང་རྒྱུད་སྡེ་ཆེན་པོ་བཞི་ལས་རྣལ་འབྱོར་བླ་མེད་ཀྱི་རྒྱུད་དང་དེ་ལས་རྣལ་འབྱོར་མ་རྒྱུད། མ་རྒྱུད་བཀའ་བཞིའི་ཡང་གཙོ་བོ་དཔལ་འཁོར་ལོ་བདེ་མཆོག་གི་རྒྱུད་ལས་གསུངས་པས་ན་ཁུངས་བཙུན། ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་བོད་ལ་གསང་སྔགས་ཀྱི་སྐོར་མང་དུ་བསྒྱུར་བས་བཀའ་དྲིན་བླ་ན་མེད་ཀྱང་ཉམས་ལེན་བྱེད་ཚུལ་ནི་སྔགས་ཇི་བཞིན་དུ་མ་སོང་ཞིང་། སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་སྦྱོར་སྒྲོལ་ལྟ་བུའི་ལོག་ཆོས་དར་ནས་བོད་མིའི་བསམ་བློ་འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཐད་སྣེ་འཛིངས་ཤིང་གཏད་སོ་མེད་པ་ལྟར་ཆགས་ཡོད་པར། ལྷ་བླ་མ་ཁུ་དབོན་གྱིས་བསྟན་པ་དག་ཐེར་ལ་དགོངས་ནས་ཇོ་བོ་རྗེ་སྤྱན་འདྲེན་ཆེད་རང་སྲོག་ལ་མ་འཛེམས་པའི་ཚུལ་ནི་རྣམ་ཐར་དང་ལོ་རྒྱུས་དག་ན་གསལ།ཇི་སྐད་དུ་《མདོ་》ལས། རིན་ཆེན་ཆོས་ཀྱང་དཀོན་ལ་རྟག་ཏུ་འཚེ་བ་མང་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། གཙོ་བོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་བོད་དུ་ཡུན་རིང་གནས་པ་དང་བསྟན་པ་ལ་གཙེས་པའི་གནོད་པ་ཀུན་བསྲུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། དུས་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབས་ནི། བསྟན་པ་སྲུང་བར་ཕན་པའི་གང་ཟག་དང་སྲུང་མ་དེ་རྣམས་གནས་དེར་རྐང་ཚུགས་ཤིང་འཕྲིན་ལས་རྒྱས་པའི་ཞིང་ས་གཤིན་པོར་མཆིས། གཉིས་སུ་ན་མགོན་པོ་འདིའི་འཕྲིན་ལས་སམ་ནུས་མཐུ་ནི་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པར་བརྗོད། སུ་ཞིག་གིས་གསོལ་བ་བཏབ་ཀྱང་མཆོག་ཐུན་མོང་གི་དངོས་གྲུབ་ཐམས་ཅད་བདེ་བླག་ཏུ་སྩོལ་ངེས་ལ། སྔོན་འཕགས་ཡུལ་རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་བྱང་སྒོའི་མགོན་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་ཚེ། ཐན་པ་ཞི་བ། རིམས་ནད་བཅད་པ། གཞན་གྱི་དམག་བཟློག་སོགས་གང་འདོད་པའི་དོན་དེ་ཐོགས་མེད་དུ་བསྒྲུབས་པའི་ལོ་རྒྱུས་མང་དུ་ཡོད། ལོ་ཆེན་རིན་ཆེན་བཟང་པོ་དང་ས་སྐྱ་བའི་བླ་མ་ཕལ་ཆེར་ལ་ཡང་གང་བཅོལ་བའི་འཕྲིན་ལས་ཐམས་ཅད་ཐོགས་མེད་དུ་བསྒྲུབས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད།
མ་ཧཱ་ཀཱ་ལ་དང་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་གཉིས་སྲུང་མ་གཅིག་ཏུ་ཇི་ལྟར་འདོད་ཅེ་ན། 《རྒྱ་བསྟོད་ཚད་ལྡན་སྲིན་གཟུགས་མ་》ལས། “གྲོང་ཁྱེར་སུམ་བརྩེགས་འཇིགས་བྱེད་པ། །”ཞེས་དང་། དེའི་ཁ་སྐོང་བོད་བསྟོད་ཚད་ལྡན་ལས། “མ་ཧཱ་དེ་ཝའི་སྲས་པོ་དྲག་ཤུལ་ཆེ། །”ཞེས་དང་། “ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་གྲོང་ཁྱེར་སུམ་བརྩེགས་དགྲ། །”⑧ཞེས་གཅིག་ཏུ་བཞེད་ཡོད་ལ། རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས་མཛད་པའི་《ཆོས་སྐྱོང་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་བསྟོད་པ་》དང་《ཆོས་སྐྱོང་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་འཁོར་དང་བཅས་པ་ལ་བསྟོད་པ》 ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ན་ཐས་མཛད་པའི་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་ཏྲཀྴད་ཀྱི་གཏོར་མཆོག》 འཛི་སྒར་ཀོང་སྤྲུལ་གྱི་《དཔལ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་མགོན་པོ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་ཆེན་པོ་ཕྱག་བཞི་པ་ལ་བསྟོད་ཅིང་བསྐང་བཤགས་འདོད་གསོལ་》དང་བཅས་པ་སོགས་མང་པོ་ཞིག་གི་བསྟོད་བྱའི་ཡུལ་ནི་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལ་འདི་ཉིད་ལས་མ་འདས་སོ། །
ཨ་མེས་ངག་དབང་ཀུན་དགའ་དང་ཀརྨ་མཁའ་ཁྱབ་རྡོ་རྗེ་གཉིས་ཀྱིས་མཛད་པའི་《ཡི་དམ་ཆོས་སྐྱོང་ཁག་ཅིག་གི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ཆོས་ཀུན་གསལ་བའི་ཉིན་བྱེད་》ཅེས་པའི་ནང་གི་རྗེ་ཚར་ཆེན་གྱི་《མགོན་པོའི་ཆོས་སྐོར་གྱི་དྲི་བ་ལྷག་བསམ་རབ་དཀར་》ལས། “སྔོན་བྱུང་ལོ་རྒྱུས་སྐབས་སུ་བཤད་རྒྱུད་ལས། །སྟོན་པའི་དངོས་ཀྱི་སྤྲུལ་པར་བཤད་པ་དང་། །བྱུང་ཚུལ་འགའ་རུ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་ཡི། །སྲས་སུ་བཤད་པ་ཁ་ཅིག་འགལ་ཞེས་གླེང་། །” ⑨ཞེས་པ་ལྟར། མ་ཧཱ་ཀཱ་ལ་འདི་ཉིད་སྟོན་པའི་སྤྲུལ་པར་བཤད་པ་དང་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོའི་སྲས་སུ་བཤད་པའི་འགལ་འདུའི་ཤུགས་སུ། ཕྱི་རོལ་མུ་སྟེགས་པ་དང་ནང་པ་སངས་རྒྱས་གཉིས་གཅིག་ལ་གཅིག་འདྲེས་ནས་ཕན་ཚུན་རྐྱ་འཐབ་པའི་ཚུལ་བསྟན་པར་སྣང་། མ་ཧཱ་ཀཱ་ལ་འདི་ཉིད་ལྷ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོའི་སྲས་སུ་བཤད་པའི་སྐོར་ནི་གོང་དུ་བཀོད་ཟིན་ལ། ཡང་སླེ་ལུང་བཞད་པའི་རྡོ་རྗེས་བརྩམས་པའི་《དམ་ཅན་བསྟན་སྲུང་རྒྱ་མཚོའི་རྣམ་པར་ཐར་པ་ཆ་ཤས་ཙམ་བརྗོད་པ་སྔོན་མེད་ལེགས་བཤད་》དུ། “བཀའ་སྲུང་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ནག་པོ་ཆེན་པོ་ཕྱག་བཞི་པའམ། བྱ་རོག་གི་མཚན་ཅན་ནམ། བདེ་བྱེད་ཀྱི་མགོན་པོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི། ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྣམ་སྤྲུལ་ལེགས་ལྡན་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་དང་། ཡུམ་བཅོམ་ལྡན་འདས་མ་རྡོ་རྗེ་ཕག་མོའི་སྒྱུ་འཕྲུལ་ཨུ་མ་དེ་ཝིའི་སྲས་སུ་སྐུ་འཁྲུངས་དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོའི་ལོ་རྒྱུས་སུ་འབྱུང་བའི་བུ་གཤིན་རྗེ་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལ་ཞེས་པ་ཡང་མགོན་པོ་འདི་ཉིད་ཡིན།” ⑩ ཞེས་པ་ལྟར། དཔེ་དེབ་འདི་དང་《ཡི་དམ་ཆོས་སྐྱོང་ཁག་ཅིག་གི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ཆོས་ཀུན་གསལ་བའི་ཉིན་བྱེད་》ཅེས་པར་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལ་འདི་ཉིད་ལྷ་དབང་ཕྱུག་དང་ལྷ་མོ་ཨུ་མ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་བརྗོད་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཨེ་ཁར་ཤི་ལེ་བྷེརྒར་(EckardSchleberger)གྱིས་བརྩམས་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་ལྷ་རྣམས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་(DIEINDISCHE GÖTTERWELT)ཞེས་པའི་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དང་། དབྱང་དབྱི་ཧྲོང་(杨怡爽)གིས་བརྩམས་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་ལྷ་སྒྲུང་(印度神话)སོགས་སུ། མ་ཧཱ་ཀཱ་ལའམ་ནག་པོ་ཆེན་པོ་འདི་ཉིད་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ལྷ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོའི་རྣམ་རོལ་ལམ་རྣམ་སྤྲུལ་ཡིན་ཟེར་བ་དང་། ལྷ་མ་ཡིན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་སུམ་བརྩེགས་འཇོམས་པར་བྱེད་མཁན་ཡང་ལྷ་དབང་ཕྱུག་ཡིན་ཟེར་བ་མ་གཏོགས། ལྷ་དབང་ཕྱུག་གི་སྲས་སུ་བརྗོད་པའི་གཏམ་ནི་ཡེ་མི་འདུག དེའི་ཕྱིར། ཧིན་དྷུའི་ཆོས་ལུགས་ལྟར་ན་ལྷ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོའི་རྣམ་སྤྲུལ་དུ་འདོད་པའི་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལ་འདི་ཉིད་བོད་ཀྱི་ཡིག་ཚང་གི་ཁྲོད་དུ་ལྷ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོའི་སྲས་སུ་ཇི་ལྟར་གྱུར་ཚུལ་དང་། དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱི་སྐོར་ནི་གསལ་པོར་མ་ངེས་པས། དཔྱོད་ལྡན་དག་གིས་ད་དུང་མུ་མཐུད་དུ་དཔྱད་དགོས།
དེས་ན་སྲུང་མ་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལའམ་ནག་པོ་ཆེན་པོ་དང་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》གསུང་མཁན་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཞེ་ན། ཀཱ་ལ་(Kāla)ཞེས་པའི་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དོད་ནི་ནག་པོ་དང་དུས་ཚོད་ཡིན་ཞིང་། ཀྲྀཥྞ་(Kṛṣṇa)ཞེས་པའི་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དོད་ཡང་ནག་པོ་ཡིན་པས་གཉི་ག་ནག་པོའི་དོན་ལ་འཇུག་པ་འདྲ། སྔོན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་དག་གིས་ཕྱི་རོལ་པ་དང་ནང་པའི་ཁྱད་པར་འབྱེད་ཆེད། བྷ་ག་བཱན་(Bhagavān)གྱི་སྐད་དོད་དུ་ལེགས་ལྡན་ཞེས་བསྒྱུར་ནས་ཕྱི་རོལ་པའི་ལྷ་རྣམས་ཀྱི་མིང་གི་སྔོན་དུ་སྦྱོར་སྲོལ་ཡོད། དཔེར་ན་ལེགས་ལྡན་དབང་ཕྱུག་དང་ལེགས་ལྡན་རཱ་མ་ལྟ་བུ། རང་ཅག་གིས་སྲུང་མ་ནག་པོ་ཆེན་པོའི་སྔོན་དུ་ལེགས་ལྡན་ཞེས་པ་སྦྱར་ནས་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་ཞེས་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》གསུང་མཁན་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་དང་མཚན་གཅིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་མོད། རང་ཅག་ནང་པ་རྣམས་ཀྱི་སྣང་ངོར་སྲུང་མ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་ནི་ལྷ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོའི་སྲས་སུ་འདོད་ཅིང་། གླུ་གསུང་མཁན་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་ནི། ཁྱབ་འཇུག་གི་རྣམ་སྤྲུལ་དུ་འདོད་པ་ལས་དེ་གཉིས་ལྷ་གཅིག་ཏུ་མི་འདོད། ལྷ་དབང་ཕྱུག་དང་ཁྱབ་འཇུག་གཉིས་ནི་སྤྲུལ་གཞི་ཐ་དད་པའི་ཕྱི་རོལ་པའི་ལྷ་གཉིས་སུ་འདོད། ལྷག་པར་གླུ་གསུང་མཁན་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་འདི་ཉིད་རྒྱ་གར་རང་དུའང་སྲུང་མར་བསྟེན་མྱོང་བའི་ལོ་རྒྱུས་མི་སྣང་། འོན་ཀྱང་ཧིན་དྷུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་པ་དང་ཁྱབ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱི་སྣང་ངོར་དེ་ལྟར་མིན་ཏེ། ཨེ་ཁར་ཤི་ལེ་བྷེརྒར་(EckardSchleberger)གྱིས་བརྩམས་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་ལྷ་རྣམས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་(DIE INDISCHE GÖTTERWELT)ཞེས་པའི་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དུ། “དབང་ཕྱུག་པ་རྣམས་ལ་མཚོན་ན། ལྷ་ཚངས་པ་དང་ཁྱབ་འཇུག དབང་ཕྱུག་གསུམ་ནི་ལྷ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོའི་རྣམ་སྤྲུལ་གསུམ་དུ་འདོད་ཅིང་། དེ་དག་གིས་རིམ་བཞིན་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོའི་བྱིས་པའི་དུས་སྐབས་དང་གཞོན་ནུའི་དུས་སྐབས། རྒན་པའི་དུས་སྐབས་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་སོ་སོ་མངོན་ནོ། །” ⑪ཞེས་པ་ལྟར་དང་། དེ་བཞིན་དུ་ཁྱབ་འཇུག་པ་རྣམས་ལ་མཚོན་ན། ལྷ་ཚངས་པ་དང་དབང་ཕྱུག་གཉི་ག་ཡང་ལྷ་ཁྱབ་འཇུག་གི་རྣམ་སྤྲུལ་དུ་འདོད་ཅིང་། ལྷ་ཁྱབ་འཇུག་ལས་ལྷ་དང་ལྷ་མོ་གཞན་མཐའ་དག་སྤྲུལ་བར་འདོད། དེས་ན་ཧིན་དྷུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་པ་དང་ཁྱབ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱི་སྣང་ངོར། སྲུང་མ་མ་ཧཱ་ཀཱ་ལའམ་ནག་པོ་ཆེན་པོ་དང་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》གསུང་མཁན་ལེགས་ལྡན་ནག་པོ་གཉིས་ལྷ་གཅིག་གི་རྣམ་སྤྲུལ་ལམ་ངོ་བོ་གཅིག་ཏུ་འདོད་ཀྱང་འགལ་བ་ཆེར་མི་སྣང་།
《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུའི་》ལེགས་སྦྱར་གྱི་མིང་ལ་《བྷ་ག་ཝད་གཱི་ཏཱ་》ཞེས་ཟེར་ཞིང་། “སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་སུ། བྷ་ག་ནི་གཟུགས་དང་། གྲགས་པ་དང་། དབང་ཕྱུག་དང་། དཔལ་དང་། ཤེས་རབ་དང་། བརྩོན་པ་སྟེ། འདི་དྲུག་གི་སྤྱི་ལ་བྱ། བཱན་ཞེས་འབྱུང་བ་ནི་ལེགས་པ་རྣམ་པ་དྲུག་གི་མིང་སྟེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཤེས་བྱ་བ་ནི་མདོ་སྡེ་དག་ལས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ལ་མཚན་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའོ་ཞེས་ཀྱང་འབྱུང་བས་ན། འཇིག་རྟེན་པའི་བྷ་ག་བཱན་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འདས་ཤེས་བླ་ཐབས་སུ་བསྣན་ཏེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཤེས་བཏགས། འཇིག་རྟེན་པའི་བྷ་ག་བཱན་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འཇིག་རྟེན་པའི་གཞུང་ཉིད་ལས་ཀྱང་བཅོམ་པར་མི་འཆད་དེ། ལེགས་པ་དང་ལྡན་བ་ཞེས་འཆད་པས་འཇིག་རྟེན་པའི་བྷ་ག་བཱན་ནི་ལེགས་ལྡན་ཞེས་གདགས།”⑫ཞེས་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད་ལ། རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར་གྱི་《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་》སུ། “དེ་ནས་ཡང་ངས་ལོ་ཙཱ་བའི་སྲོལ་བཟུང་ནས། བྷ་ག་ཝན་གྱི་སྐད་དོད་ལ་ལེགས་ལྡན་མ་གཏོགས། བཅོམ་ལྡན་ཞེས་བསྒྱུར་མེད་ཅེས་གསུང་བྱུང་བས། ཐོས་མང་རྣམ་དཔྱོད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་གིས་བལྟས་ན་ནི། གསུང་སྟངས་འདི་ཙམ་ལ་ཡང་ཕྱི་ནང་གི་གནད་ཤེས་པའི་གོ་རྒྱུ་གཏིང་ཟབ་འདུག་གོ །”⑬ཞེས་འབྱུང་། བྷ་ག་ཝད་ནི་ལེགས་ལྡན་གྱི་དོན་ཏེ་འདིར་ནག་པོ་དང་གཱི་ཏཱ་ནི་གླུའི་དོན་ཡིན། གླུ་འདི་ནི་ལེའུ་བཅོ་བརྒྱད་དང་ཤོ་ལོ་ཀ་བདུན་བརྒྱའི་བདག་ཉིད་ཅན་ཞིག་ཡིན་ལ། མཁས་པ་ལ་ལས་བདུན་བརྒྱ་དང་ཞེ་ལྔར་ཡང་འདོད། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་》དུ། “ལེགས་ལྡན་གྱི་གླུ་ཡང་བྷ་ར་ཏའི་གཞུང་གི་ཆ་གཅིག་ཡིན་ལ། རིག་བྱེད་མཐའི་བསྟན་བཅོས་སུ་གཏོགས་སོ། །”⑭ཞེས་པ་དང་། “མུ་སྟེགས་ཀྱི་ལྟ་བའི་གཞུང་དག་གི་ཁྲོད་ན་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་དེ་རབ་དང་ཕུད་དུ་བྱེད་ཅིང་། ཛོ་ཀི་དང་དགེ་སྦྱོང་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་དེའི་གླེགས་བམ་རེ་འབྲལ་སྤང་དུ་འཆང་།”⑮ཞེས་པར་གཞིགས་ན། གླུ་འདི་ལ་རྒྱ་གར་དུ་གོ་གནས་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ།
གོང་སྨོས་བཞིན་གླུ་འདི་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་སྒྲུང་རབས་ཆེན་མོ་《མ་ཧཱ་བྷ་ར་ཏའི་》གཞུང་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པས་འདིའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱང་ངེས་པར་བྷ་ར་ཏའི་གཏམ་རྒྱུད་དང་འབྲེལ་ཡོད་དེ། རྒྱལ་པོ་བྷ་ར་ཏ་ལ་བུ་ཡུལ་འཁོར་སྐྱོང་དང་སྐྱ་བསེང་བྱ་བ་གཉིས་ཡོད་པ་ལས། ཡུལ་འཁོར་སྐྱོང་ལ་འཐབ་དཀའ་ལ་སོགས་པའི་བུ་བརྒྱ་བྱུང་བ་སྒྲ་ངན་གྱི་རིགས་དང་། སྐྱ་བསེང་ལ་གཡུལ་ངོར་བརྟན་པ་སོགས་བུ་ལྔ་བྱུང་བ་སྐྱ་བསེང་གི་རིགས་ཏེ། རིགས་དེ་གཉི་གས་རྒྱལ་སྲིད་ཀྱི་དབང་ཆ་རྩོད་ཕྱིར་དཔུང་ཆེན་བཏེགས་ནས་གཡུལ་གྱི་གྲབས་བཤམས་པའི་ཚེ། སྲིད་སྒྲུབ་ཕུ་ནུ་གཉེན་ཉེ་བར་ཕན་ཚུན་གསོད་གཏུབ་ཀྱི་དམར་འཛིང་བྱེད་མ་ནུས་པར་སེམས་ལས་ཀྱིས་མནར་ནས་གཡུལ་ལ་སྤྲོ་བ་ཞན་ཚུལ་བསྟན་པ་ན། ལེགས་ལྡན་ནག་པོས་སྲིད་སྒྲུབ་ལ་སོམ་ཉི་སྤངས་ཏེ་གཡུལ་དུ་འཇུག་དགོས་ཚུལ་གྱི་བསླབ་བྱ་མང་དུ་གནང་ཞིང་། དེ་གཉིས་ཕན་ཚུན་གྱི་དྲི་བ་དང་དྲིས་ལན་ལས་གླུ་འདི་ཉིད་གྲུབ།
གླུ་འདིའི་བརྗོད་བྱ་ནི་ཆོས་ལུགས་ལ་གཞོལ་ཆེ་བ་སྟེ། ལེགས་ལྡན་ནག་པོས་གཙོ་བོ་སྲིད་སྒྲུབ་ལ་ཐར་པ་སྒྲུབ་པའི་ལམ་གསུམ་སྟེ། ལས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར་དང་། ཡེ་ཤེས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར། དད་པའི་རྣལ་འབྱོར་གསུམ་བསྟན། གླུ་འདི་རུ་ལས་དང་། ཡེ་ཤེས། དད་པ། བདག རང་བཞིན། ཚངས་པ། གྲངས་ཅན་པའི་ཡོན་ཏན་གསུམ། གཉིས་མེད་ཀྱི་ལྟ་བ། ཐར་པ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་མང་དུ་འབྱུང་ཞིང་། དེ་ལས་ཐར་པ་ནི་གླུ་འདིའི་མཐར་ཐུག་གི་དགོངས་པ་དང་འབབ་སར་གྱུར་ཡོད། ལས་གང་བརྩམས་ཀྱང་དེའི་འབྲས་བུ་ལ་མི་ཆགས་པར་འབྲས་བུའི་བཟང་ངན་གཅིག་ཏུ་བལྟས་ནས་ཆོས་ཀྱི་ཕྱིར་དུ་བརྩམས་ན། སྐྱེས་བུ་དེ་ཉིད་རང་བཞིན་གྱི་འཆིང་བ་ལས་གྲོལ་ནས་ཐར་པའི་གོ་འཕང་འཐོབ་པར་བསྟན། ཚངས་པ་དང་བདག་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་བ་དང་། ཚངས་པའི་མྱང་འདས་སོགས་ཕྱི་རོལ་པའི་ལུགས་ཀྱི་ཐར་པའི་གོ་འཕང་འཐོབ་ཚུལ་རྣམས་《ཉེར་གུས་》ལས་ཇི་ལྟར་འབྱུང་བ་ལའང་ཁུངས་བཅོལ་བས་ན། འདི་ནི་རིག་བྱེད་ཀྱི་གཞུང་དང་། གྲངས་ཅན་པའི་གཞུང་དང་། 《ཉེར་གུས་》སོགས་ཀྱི་སྙིང་པོ་ཀུན་བསྡུས་པ་ལས་གྲུབ་པར་བཤད།
ཧིན་དྷུའི་མཁས་པ་ཕུའུ་ལེམ་ནཱ་ཐི་པཱ་ཀྲ་ཚི་ཡིས། “ཧིན་དྷུའི་གནའ་ནས་ད་ལྟའི་བར་གྱི་ཡིག་ཚང་དག་གི་ཁྲོད་དུ་《བྷ་ག་ཝ་ཏ་གཱི་ཏཱའི་》སྙན་གྲགས་ལྟ་བུ་ཞིག་གང་ལའང་འབར་མ་མྱོང་ཞིང་། དེ་ནི་ཧིན་དྷུར་དར་བཞིན་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་རྨང་གཞི་དང་། ཧིན་དྷུ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་ལྟ་བུ་ལགས་པས། གླུ་འདི་ཀློག་མྱོང་ངམ་མ་མྱོང་ཡང་རུང་། ཧིན་དྷུའི་ཆོས་ལུགས་པ་ཞིག་ཡིན་ཚེ། དེའི་བསམ་སྦྱོར་ལ་ཤན་མ་ཐེབས་པ་ནི་གཅིག་ཀྱང་མེད།” ⑯ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར། དེས་ཧིན་དྷུའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཤན་ཆེན་པོ་ཐེབས་མྱོང་བ་བསྙོན་དུ་མེད། ལྷག་པར་དུ་“རྒྱ་གར་གྱི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སུ་ཏི་ལ་ཀ་(B.G.Tilaka)དང་མ་ཧཱ་ཏ་མཱ་གན་དྷི་(Mahatma Gandhi)ཞེས་དབྱིན་ཇི་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་མཁན་གྱི་སྐྱེས་བུ་གྲགས་ཅན་གཉིས་བྱུང་ཞིང་། གཉི་གས་《བྷ་ག་ཝད་གཱི་ཏཱའི་》དགོངས་པ་གཞིར་བྱས་ནས་རང་རང་གི་ལས་འགུལ་བསླངས་པ་འདྲ་མོད། བྱེད་ཐབས་ནི་ཡེ་མི་འདྲ་སྟེ། སྔ་མས་དྲག་ཤུལ་གྱི་གསར་བརྗེ་དང་ཕྱི་མས་ནི་རྣམ་པར་མི་འཚེ་ཞིང་མཐུན་གྲོགས་མི་བྱེད་པའི་ལས་འགུལ་སྤེལ། འཚེ་བ་དང་མི་འཚེ་བའི་བློ་དེ་གཉི་ག་《བྷ་ག་ཝད་གཱི་ཏཱ་》ལ་གཞི་བྱས་པར་བཤད།”⑰ཅེས་པ་བཞིན། གླུ་འདི་ནི་གངྒའི་ཆུ་རྒྱུན་བཞིན་ཆད་པ་མེད་པར་དུས་དང་དུས་སུ་རྒྱ་གར་གྱི་རིག་གནས་དང་ལོ་རྒྱུས་ལ་མཁོ་བའི་བཅུད་སྩོལ་བཞིན་པ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་ར་སྤྲད་ཡོད་དོ། །
གཉིས་པ། 《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུའི་》བྱུང་འཕེལ་དང་བོད་དུ་འགྱུར་ཚུལ།
《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》ཡིག་ཐོག་ཏུ་འགོད་པའི་དུས་ལ་མཁས་པ་མང་པོའི་བཞེད་པ་མི་མཐུན་ཏེ། འགའ་ཞིག་གིས་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ལོ་ལྔ་བརྒྱ་དང་སྤྱི་ལོའི་ལོ་སུམ་བརྒྱའི་བར་ལ་ཁེལ་ཡོད་པར་འདོད་ཅིང་། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་མཁས་པ་དག་ནི་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཞི་པར་གཞོལ་ཆེ། སྤྱིར་བཏང་དུ་ཧིན་དྷུའི་མཁས་པས་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་དུ་ངོས་འཛིན་ལ། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་མཁས་པས་སྤྱི་ལོའི་རྗེས་སུ་ངོས་འཛིན་པར་བྱེད། དེ་ལས་ཝིན་ཐར་ནི་ཚི་(M.Winternitz)དང་རོ་ཏའོ་ཧྥུ་ཨོ་ཐོ་(Rudolph Otto)གཉིས་ཀྱིས་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཞི་པ་དང་། རེ་ཆར་དྷུ་རྗར་པོ་(Richard Garbo)དང་ཧྥ་ཁོའར་(T.N.Farquhar)གཉིས་ཀྱིས་དུས་རབས་དང་པོ་དང་དུས་རབས་གཉིས་པའི་དུས་འགོར་ངོས་འཛིན་པར་བྱེད། ཡང་“བེ་ལིན་ཧོང་པའོ་(W.Von.Humboldt)ཡིས་1826ལོར་བཏོན་པའི་ལྟ་ཚུལ་ལྟར་ན། གླུ་འདིའི་ལེའུ་དང་པོ་ནས་བཅུ་གཅིག་དང་ལེའུ་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ཚིགས་བཅད་རེ་གསུམ་ནས་དོན་བརྒྱད་ཀྱི་བར་ནི་ཐོག་མའི་རྣམ་པར་འདོད། ཧྥ་རན་སིའི་ལུའུ་རེ་ནའོ་(L.Renou)ཡི་ལྟ་བ་ལྟར་ན། གླུ་དེའི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ནི་ལེའུ་གཉིས་པའི་ཚིགས་བཅད་སོ་བརྒྱད་པ་ཁོ་ནར་མཆིས་ཤིང་། རྗེས་སོར་རིམ་གྱིས་ལེའུ་གསུམ་པ་ནས་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་བར་བསྣན་པ་དང་། ཕྱིས་སུ་ལེའུ་བཅུ་གསུམ་ནས་བཅོ་བརྒྱད་བར་བསྣན་ནས་ད་ལྟའི་ལེའུ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཅན་འདི་གྲུབ་པར་འདོད།”⑱
སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བརྒྱད་པར། བྲམ་ཟེའི་སློབ་དཔོན་ཤངྐ་རཱ་(Śaṅkarā)བྱ་བ་སྟེ། རིག་བྱེད་མཐའ་པར་གཏོགས་ཤིང་གཉིས་མེད་ཀྱི་ལྟ་བའི་སྲོལ་འབྱེད་མཁན་དུ་གྲགས་པ། བོད་ཀྱི་གྲུབ་མཐའ་ཁག་གི་ནང་བདེ་བྱེད་ཅེས་འཁོད་འདུག་པ་དེས་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་ལ་འགྲེལ་པ་མཛད་ནས་ཕྱི་རོལ་མུ་སྟེགས་པའི་ཆོས་དེ་ནང་པའི་ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་དུ་བྱས་པས། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མིང་ཡང་བྲམ་ཟེའི་ཆོས་ལུགས་ནས་བྲམ་ཟེའི་ཆོས་ལུགས་གསར་མའམ་ཧིན་དྷུའི་ཆོས་ལུགས་སུ་འཕོས་པ་ཡིན་ལ། གླུ་འདི་ཡང་ཧིན་དྷུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་གྲགས་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར། དེ་བས་ཧིན་དྷུའི་ཆོས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཁོང་ལ་ནང་པའི་བརྟུལ་ཞུགས་ཅན་ཞེས་དགག་པ་བརྒྱབ་པར་བཤད། འདི་དང་མཐུན་པར་《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་》དུ། “ཇོ་ནང་གི་ཆུའི་ནང་དུ་ལན་གསུམ་ལྕེབས་པའི་སངྒ་ཨཱཙརྱའམ་མིང་དངོས་ཤངྐརཱཙརྱ་བྱུང་ནས་གཉིས་མེད་དང་སྒྱུ་མའི་ལྟ་བ་སྤེལ་བ་ནས་བཟུང་། མུ་སྟེགས་དང་ནང་པའི་ས་མཚམས་དར་སྐུད་ལས་ཀྱང་ཕྲ་བར་སོང་།”⑲ཞེས་པ་དང་། རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར་གྱི་《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་》སུ། “འདི་ནི་ནང་པའི་བསྟན་པ་ལ་ཤིན་ཏུ་སྡང་བའི་ཕྱི་རོལ་པའི་སློབ་དཔོན་ཤངྐརཨཱཙརྱ་ཟེར་བ་དེས། ནང་པའི་མཁས་པ་རྩོད་པས་ཕམ་པར་བྱེད་དུས་ནག་པོའི་གླུ་འདི་རང་ལ་གཞི་བྱས།”⑳ཞེས་པ་བཞིན། གླུ་འདིའི་བྱུང་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་བྲམ་ཟེའི་སློབ་དཔོན་ཤངྐ་རཱ་ནི་ངེས་པར་གླེང་དགོས་པའི་མི་སྣ་འགངས་ཆེན་ཞིག་ཏུ་མཐོང་། དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པར་སློབ་དཔོན་རཱ་མ་ནུ་ཇུ་(Rāmanuju)བྱ་བས་ལེགས་ལྡན་གྱི་གླུ་འདིར་འགྲེལ་པ་མཛད་པ་སློབ་དཔོན་ཤངྐ་རཱའི་འགྲེལ་པ་དང་ལྟ་བའི་ཐད་ནས་མི་མཐུན་པ་དུ་མ་བྱུང་བ་ནི། གཙོ་བོ་ཤངྐ་རཱ་ནི་ནང་པར་མཁས་པས་གླུ་འདི་ཡང་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱིས་ཟུར་བརྒྱན་པའམ་ལྟ་བའི་ཆ་མང་དུ་བསྲེས་ཡོད་ཕྱིར་ཡིན།
དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པར་ནུབ་གླིང་དུ་རྒྱ་གར་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པ་ཆེར་དར་ཅིང་། དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པར་དར་བའི་ཡང་རྩེར་སོན། སྤྱི་ལོ་1785ལོར་དབྱིན་ཇི་བ་ཁྲ་སི་ཝེར་ཇིན་སི་(charles wilkins)ཡིས་ཐོག་མར་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》དབྱིན་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ནས་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་དང་། 1788ལོར་ཨུ་རུ་སུའི་རྒྱལ་ས་མོ་སུ་ཁོ་རུ་དབྱིན་འགྱུར་མ་དེ་གཞིར་བཟུང་ནས་ཨུ་རུ་སུའི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའི་དེབ་ཅིག་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་རྗེས་སུ་རིམ་གྱིས་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡུལ་ལུང་དུ་མའི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་པ་དང་། 1957ལོར་རྒྱའི་མཁས་པ་ཞུས་ཧྥན་ཁྲེང་(徐梵澄)གིས་རྒྱ་གར་དུ་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ཞིག་པར་སྐྲུན་བྱས་ལ། མིག་སྔར་རྒྱ་ཡིག་གི་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཡོད། ཞིབ་འཇུག་པ་བཟོད་པ་རྒྱ་མཚོས་(རྒྱ་གར་བྷ་ཎཱ་ར་སི་ཧིན་དྷུའི་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་འབུམ་རམས་པའི་བསླབ་གནས་གཉེར་བཞིན་ཡོད། 《མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་བརྒྱུད་ནས་དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་དང་ཉེ་བར་བཅར་བ་》ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་དུ་བྲིས་ཡོད་)བསྡོམས་རྩིས་བྱས་པ་ལྟར་ན། ད་ལྟ་གླུ་འདི་འཛམ་གླིང་གི་སྐད་རིགས་མི་འདྲ་བ་བཅུ་བདུན་ལྷག་ལ་འགྱུར་ཡོད་དེ། དབྱིན་ཡིག་གི་འགྱུར། འཇར་མན་གྱི་ཡི་གེའི་འགྱུར། ཧྥ་རན་སིའི་ཡི་གེའི་འགྱུར། ཨེ་ཊ་ལིའི་ཡི་གེའི་འགྱུར། ཕོར་ཆི་གྷལ་གྱི་ཡི་གེའི་འགྱུར། སི་པན་གྱི་ཡི་གེའི་འགྱུར། རྒྱ་ཡིག་གི་འགྱུར། ཉི་ཧོང་གི་ཡི་གེའི་འགྱུར། ཧིན་དྷུའི་ཡི་གེའི་འགྱུར། བྷང་གྷ་ལའི་ཡི་གེའི་འགྱུར། ཨ་རབ་ཀྱི་ཡི་གེའི་འགྱུར། གྷི་རིག་གི་ཡི་གེའི་འགྱུར། ཨུ་རུ་སུའི་ཡི་གེའི་འགྱུར། སར་བྷེ་ཡིའི་ཡི་གེའི་འགྱུར། ཧེབྷརེའི་(Hebrew)ཡི་གེའི་འགྱུར། ནེ་དྷར་ལན་ཊིའི་སྐད་དམ་དུ་ཆིའི་(Dutch)ཡི་གེའི་འགྱུར། བོད་ཡིག་གི་འགྱུར་སོགས་སོ། །
གླུ་འདི་བོད་སྐད་དུ་འགྱུར་བར་དུས་རིམ་གསུམ་དུ་དབྱེ་ཆོག་སྟེ། དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པ་དང་། དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པ། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པ་བཅས་ཡིན།
དེ་ལས་དུས་རིམ་དང་པོ་ནི། དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པར་ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་བསྒྱུར་བའི་བྷང་ག་ལའི་ཡུལ་གྱི་སློབ་དཔོན་ཤེས་རབ་གོ་ཆའི་《ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པའི་བསྟོད་པའི་འགྲེལ་པ་》ཞེས་པར། གླུ་འདིའི་ཚིགས་བཅད་བཅུ་གཅིག་འབྱུང་ཞིང་། དེ་ལས་ཚིགས་བཅད་གཉིས་ནི་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་འགྱུར་དུའང་འབྱུང་མོད་འགྱུར་ཡིག་ལ་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་ལྡན།
དུས་རིམ་གཉིས་པའི་སྐོར་ལ། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་》དུ། “འདི་ནི་ཀུན་མཁྱེན་བླ་མས། གླུའི་ཆོས་ཞེས་གསུངས་པ་དེར་འདུག ལེགས་ལྡན་གྱི་གླུའི་ལེའུ་གཉིས་ཀུན་མཁྱེན་ཏ་ར་ནཱ་ཐས་པཎྜི་ཏ་ཀྲྀཥྞ་དང་ལྷན་དུ་བསྒྱུར་གསུངས་པ་འདུག་ཀྱང་། དཔེ་རྒྱུན་ཆད་པར་མངོན།” (21) ཞེས་གསུངས་ཡོད་པར་གཞིགས་ན། དུས་ཀྱི་དབང་གིས་རང་ཅག་གི་མིག་གི་མཐོང་ཡུལ་དུ་མ་གྱུར་པ་མ་གཏོགས། ཇོ་ནང་ཏཱ་ར་ན་ཐས་ལེའུ་རེ་གཉིས་བསྒྱུར་ཡོད་པ་གོང་གི་ཡིག་ཚང་ལས་ཤེས་ཐུབ།
དུས་རིམ་གསུམ་པ་ནི་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་ཡིན་ཏེ། “ཕྲན་རང་ནས་མ་བཅོལ་ཁུར་བླངས་ཀྱི་ལུགས་སུ་བྱས་ཏེ། གླུའི་ལེའུ་བཅོ་བརྒྱད་པོ་ཐམས་ཅད་འགྲན་ཟླ་མེད་པ་ཞིག་བསྒྱུར་ཟིན་ཏེ་འོན་ཀྱང་དཔེ་འདི་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོའི་སྤྱན་ལམ་དུ་འགྲིམ་པའི་དུས་ཤིག་ཤིན་ཏུ་ཡང་འབྱུང་དཀའ་བར་མངོན། བོད་སྐྱོང་བསྟན་མ་རྣམས་ཀྱིས་འདི་འདྲའི་ལས་ལ་འཁུ་ལྡོག་བྱེད་ཟེར་ནས་ཞེད་སྐྲག་སློང་བ་ཡང་འདུག་སྟེ། དྲུག་སྡེ་དག་གིས་གང་བསམ་པ་བཅུ་གཉིས་སྡེ་རྣམས་ཀྱིས་ལེགས་པར་གོ་བས་ཐུགས་ནང་ཤིན་ཏུ་གཤིན་པོར་འོང་མཆི།” (22) ཞེས་《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ་》དུ་གསུངས་པ་དང་། རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར་གྱི་《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་》སུ། “གང་ལྟར་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་དེ། རཱམ་ཀྲྀཥྞའི་ཆོས་ཚོགས་ནས་སྐད་གཉིས་ཤན་སྦྱར་བྱས་ཏེ་སྤར་ལ་བཀོད་འདུག་སྙམ་པ་ཞིག་རྒྱ་གར་ལ་མཐོང་བྱུང་།” (23) ཞེས་གསུངས་མོད། མིག་སྔར་རང་རེའི་མིག་གི་དགའ་སྟོན་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་ནི་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》ཡི་ལེའུ་གཉིས་པ་དང་གསུམ་པ། བཞི་པ།བཅུ་གཉིས་པ་བཅས་བཞི་པོ་འདི་ཡིན་ཞིང་། དེ་ལས་སྔ་མ་གསུམ་ནི་《ལེགས་སྦྱར་བང་མཛོད་》དུ་གོ་རིམ་བཞིན་དུ་མིན་ཡང་ཤོ་ལོ་ཀ་བདུན་ཅུ་དོན་དགུ་བཀོད་ཡོད་ལ། ལེའུ་བཅུ་གཉིས་པ་ནི་ཁོང་གི་གསུང་རྩོམ་པོད་གཉིས་པ་རུ་ཆ་ཚང་བཀོད་ཡོད་དོ། །གཞན་ཡང་ལེའུ་དང་པོ་ནི་བྲེ་སྲང་དངོས་གྲུབ་ཟེར་བས་བསྒྱུར་བ་ཝཱཎ་རིག་རླབས་རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་《ལོ་འཁོར་དུས་དེབ་》ཀྱི་སྟེང་དུ་བཀོད་ཡོད། གོང་དུ་བཀོད་ཟིན་པའི་དགེ་ཆོས་ཁོང་རང་གི་གསུང་དང་། སྐྱབས་རྗེ་ཀིརྟི་རིན་པོ་ཆེ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་མཛད་པའི་《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་རབ་བྱེད་ཞབས་བཏགས་མ་》རུ། “དབུ་འཁྱུད། མཁས་དབང་དེ་ཉིད་ཀྱིས་གསར་རྩོམ་དང་བསྒྱུར་བ་སོགས་དངོས་མཐོང་དང་། ལོ་རྒྱུས་ཁག་ཏུ་གསལ་བ་རྣམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་འགོད་པར།༦ དཔལ་ནག་པོའི་གླུ་དད་པའི་རྣལ་འབྱོར་ཅེས་བྱ་བ་ལེའུ་བཅུ་གཉིས་པ། བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར། ༧ ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ། བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར། ༨ ལས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར། བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར།” (24) ཅེས་སོ་སོར་བཀོད་ཡོད་པ་དང་། 《ལེགས་སྦྱར་བང་མཛོད་》དུ་ལེའུ་གཉིས་པ་དང་གསུམ་པ། བཞི་པ་བཅས་ལས་གཞན་པའི་ལེའུའི་ནང་གི་ཚིགས་བཅད་ཐོར་བུ་རེ་ཡང་བསྒྱུར་ཡོད་པ་བཅས་ལ་གཞིགས་ན། དགེ་ཆོས་ཀྱིས་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》ཡི་ལེའུ་ཁ་ཚང་བསྒྱུར་ཡོད་པར་དོགས་པ་མི་དགོས་སྙམ་ལ། རྗེས་སོར་རྐྱེན་ངན་དང་བར་ཆད་དུ་མའི་དབང་གིས་ད་ལྟ་རང་ཅག་གི་མིག་གི་དགའ་སྟོན་དུ་མ་གྱུར།
གསུམ་པ། 《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》བསྒྱུར་བའི་དགོས་པ་དང་ཆ་ཚང་ཉར་མ་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན།
རྒྱ་གར་དུ་གླུ་འདིའི་གོ་གནས་ཇི་འདྲ་ཡིན་ཚུལ་གོང་དུ་གླེངས་ཟིན་མོད། ལོ་ཙཱ་བ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའི་དགོས་པ་ནི། ཁོང་གི་གསུང་རྩོམ་དུ །“ལར་ཆོས་ཀྱི་རྗེ་རང་ཉིད་ཞལ་བཞུགས་པ་ན། དགེ་སློང་རྣམས་(ཤཱ་རིའི་བུ་ལྟ་བུའི་རྣམ་དཔྱོད་ཅན་འགའ་ཡིན་པར་འདོད།)ལ་མུ་སྟེགས་ཀྱི་གཞུང་ཀློག་པའི་གནང་བ་དངོས་སུ་སྩལ་བ་བཞིན། རང་རེ་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་དག་ཀྱང་ཕྱི་རོལ་པའི་གཞུང་དངོས་སུ་བལྟ་བ་ཞིག་བྱུང་ན་ཅི་མ་རུང་སྙམས།” (25) ཞེས་དུམ་བུ་ཞིག་བཀོད་ཡོད་མོད། མདོར་ན་བོད་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་དག་གི་རྒྱུན་བསྐྱངས་ནས་བོད་ལ་རིག་གནས་ནང་འདྲེན་གྱི་བྱ་གཞག་རླབས་ཆེན་ཞིག་བསྒྲུབས་ཏེ་ཡབ་མེས་ཀྱི་སྲོལ་བཟང་པོ་རྒྱུན་མཐུད་དང་དུས་རབས་ཀྱི་འགྲོས་དང་བསྟུན་པར་བྱས་པ་དེའོ། །
དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པར་ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཕྱི་རོལ་པའི་ཤོག་གྱར་གཅིག་ཀྱང་བོད་ལ་ཁྱེར་ཡོང་མི་ཆོག་ཅེས་བོད་སྐྱོང་བསྟན་མ་བཅུ་གཉིས་ལ་བཀའ་བསྒོས་པའི་སྐོར་ལ། “ང་རང་ནས་ཞིབ་ཏུ་བལྟ་དུས།ས་སྐྱ་པཎྜིཏས། འཕྲོག་བྱེད་དགའ་བོ་རྩོད་པས་བཏུལ་རྗེས་སུ། བོད་སྐྱོང་བསྟན་མ་བཅུ་གཉིས་ལ་བཀའ་བསྒོས་ནས། ཕྱི་རོལ་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤོག་གྱར་གཅིག་ཀྱང་བོད་དུ་བཏང་མི་ཆོག་པ་དམ་ཚིག་ལ་བཀར་བཏགས་འདུག་པས། ད་ཆ་བསམས་སྐབས་ང་ལ་བསྟན་མ་བཅུ་གཉིས་ཀྱིས་བཀའ་ཆད་བྱུང་བ་འདྲ།” (26) ཞེས་གསུངས་པས་ལོ་ཙཱ་བ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལ་ཕྱི་རོལ་མུ་སྟེགས་པའི་གཞུང་འདི་བསྒྱུར་པའི་རྗེས་སུ་རྣམ་རྟོག་འཁྲུངས་ཡོད་པ་དཔག་ཐུབ། ས་པཎ་གྱིས་བཀའ་བསྒོས་པ་ནི་མཁས་པའི་མཛད་པ་ཡིན་ཏེ། དུས་རབས་བཅུ་པ་དང་བཅུ་གཅིག་པའི་ནང་དུ་སྦྱོར་བ་དང་སྒྲོལ་བ་ཞེས་པའི་ལོག་ཆོས་དར་བ་ལ་ལྷ་བླ་མ་ཁུ་དབོན་གྱི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས། ཇོ་བོ་རྗེ་དཔལ་ལྡན་ཨ་ཏི་ཤ་རྒྱ་གར་ནས་གདན་དྲངས་ཏེ་བསྟན་པ་ལ་དག་ཐེར་མཛད་པའི་ལོ་རྒྱུས་དངོས་སུ་བྱུང་མྱོང་བས། ས་པཎ་གྱིས་བསྟན་པ་ལ་ལྷད་མི་བསྲེ་བ་དང་ཆོས་ཁུངས་གཙང་མ་ཞིག་མུ་མཐུད་རྒྱུན་བསྲིང་བའི་ཕྱིར་བསྟན་མ་བཅུ་གཉིས་ལ་དེ་འདྲའི་བཀའ་བསྒོས་པའང་བོད་ཀྱི་བསྟན་པ་སྤྱི་དང་བོད་འབངས་ཡོངས་ལ་ཐུགས་ཁུར་ཟབ་བཞེས་གནང་བའི་ཚུལ་ལས་མ་འདས་ཤིང་། དམ་པ་ཁོང་གི་མིག་རྒྱང་རིང་བ་དང་བློ་དཀྱེལ་ཡངས་པ་ཡང་ཞར་ལ་རྟོགས་འོང་།
དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་དངོས་སློབ་རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར་ལ་མཚོན་ནའང་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》ཆ་ཚང་ལ་གཟིགས་པའི་སྙིང་སྟོབས་མེད་པར་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལ་གནང་བ་ཞུས་པའི་ཚུལ་ལ། “དཔེ་དེ་ལེའུ་ཁ་ཤས་མཇལ་རྗེས། སྟོན་པས་ཤཱ་རིའི་བུ་ལྟ་བུ་ལ་མ་གཏོགས། ཕྱི་རོལ་པའི་བསྟན་བཅོས་ཀློག་པའི་གནང་བ་སྩལ་མི་འདུག་པས་འདི་ཐད་རང་ཚོད་ཟིན་པ་དགའ་སྙམ་དགོངས་པ་རང་ཞུ་བྱས།” (27) ཞེས་པ་དང་། ད་དུང་“ངོས་ནས་དགེ་ཆོས་རིན་པོ་ཆེས་བསྒྱུར་གནང་བའི་རཱ་མཡཱཎ་ཆ་ཚང་བཤུས་བཅུག་སྟེ་དེའི་མཇུག་ཏུ། ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་དེ་ཡང་བཤུས་ཡོད་པས། དེ་ནི་ཕྱིས་སུ་ངོས་རང་སུ་སི་ལ་འབྱོར་འཕྲལ་སྔོན་ལས་སམ། ཡང་ན་བསྟན་མ་བཅུ་གཉིས་ཀྱིས་བཏང་གནང་བའི་ལས་གྲོགས་ཤིག་གིས། དཔེ་དེབ་མང་པོ་ཞིག་ཆུད་ཟོས་བཏང་གནང་སོང་བས། དེའི་གྲས་དཔེ་དེབ་ང་པ་དེ་ཡང་ཕལ་ཆེར་མེ་ལྷའི་ཞལ་དུ་སོང་བ་འདྲ་བས། ལེགས་ལྡན་གྱི་གླུ་དེ་ལ་ཕངས་སེམས་ཏིལ་ཙམ་མ་སྐྱེས་ཀྱང་། རཱམཡཱཎའི་སྤྲེའུ་ཧ་ནུ་མནྠའི་མཇུག་མ་ཆད་སོང་བས་བློ་ཕམ་ཆེན་པོ་སྐྱེས།” (27) ཞེས་འཁོད་ཡོད་པར་གཞིགས་ན། སྐབས་ཐོག་དེར་ཤེས་ཡོན་པའི་སྡེ་རུ་ཚུད་ཡོད་པའི་རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར་ལྟ་བུས་ད་དུང་ཕྱི་རོལ་པ་དང་ནང་པ་ཞེས་པའི་ས་མཚམས་ཆུ་མཚམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་དྲག་པོའི་དབང་དུ་འགྲོ་བ་མ་གཏོགས། དེང་རབས་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་བསམ་བློ་གུ་ཡངས་པོ་ཞིག་ཆགས་མེད་པ་ངང་གིས་རྟོགས་ཐུབ། སྐབས་དེའི་བོད་འབངས་དཀྱུས་མ་དག་ནི་སྨོས་མ་དགོས་ཏེ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་པ་ལིའི་སྐད་ནས་ཆོས་ཀྱི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ཞེས་པ་སྟོན་པའི་གསུང་དྲི་མ་མེད་པ། འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་གྲུ་གཞན་དུ་བསྟན་བཅོས་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དར་བ་ཡིན་ཞེས་སྒྲོག་ཅིང་། “དེ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་འཇིག་རྟེན་འདིར་ཆོས་ལུགས་རྣམས་ཀྱི་སྟོན་པའི་གསུང་རྩ་འཛིན་བྱེད་ས་ལྟ་བུར་ཚང་མས། ཡེ་ཤུ་བ་རྣམས་ཀྱི་བྷཡེ་བྷལ་དང་། ཨི་ས་ལམ་ཚོའི་ཀུརཱན། ནང་པ་ཕལ་ཆེ་བས་དྷརྨཔཱད།” (28) ཞེས་པ་ལྟར་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་ཞིག་བསྒྱུར་ཀྱང་། “བོད་དུ་ནི་དེ་དུས་མི་ཤེས་པ་མང་པོ་ཞིག་གིས་ནི།དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ནས་སྟོན་པའི་བཀའ་ཡིན་ཟེར་བའི་ཆོས་ལོག་ཅིག་ཀྱང་བསྒྱུར་བ་རེད།” (29) ཅེས་བསྙོན་གྱི་ཡོད་པ་ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་སུ་གསལ།
དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་པར། སྐབས་དེའི་རྒྱ་གར་གྱི་མཐོ་རིམ་ཤེས་ལྡན་པ་རཱ་ཧུ་ལ་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་འགྲོགས་ནས་རྒྱ་གར་དུ་ཐེངས་གཉིས་ལ་ཕེབས་པ་དང་། ཡུལ་དངོས་ལ་སོང་སྟེ་རྒྱ་གར་གྱི་རིག་གནས་དངོས་ནི་ཅི་འདྲ་ཡིན་ཚུལ་ཉམས་སུ་མྱངས་ཡོད་ལ། གླུ་དེར་རྒྱ་གར་དུ་རིན་ཐང་ཅི་འདྲ་ཡོད་ཚུལ་ལ་རྒྱུས་ཞིབ། ཁོང་གིས་དབྱིན་ཡིག་ཀྱང་ཅུང་ཟད་ཤེས་པས་གླུ་དེའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གནས་བབས་ཀྱང་རགས་ཙམ་རྟོགས་ཡོད་ངེས། ཁོང་ལ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་གི་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་ཕྱོགས་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་ཉམས་མྱོང་ལ་སོགས་པའི་ཤན་ཐེབས་ཡོད་པས། དགོངས་པ་གུ་ཡངས་པོའི་སྒོ་ནས་ལེགས་ལྡན་གྱི་གླུ་འདིའི་རིག་གནས་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་རིན་ཐང་ལ་དམིགས་ནས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའོ། །
བཞི་པ། 《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུའི་》རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དང་བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་གྱི་གཤིབ་བསྡུར།
རྒྱའི་མཁས་པ་ཀྲང་པའོ་ཧྲེང་(张保胜)གིས་བསྒྱུར་བའི་《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུའི་》རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་གཞིར་བཟུང་ནས། ལོ་ཙཱ་བ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ཏེ་ད་ལྟ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་ཏུ་ཡོད་པའི་ལེའུ་གཉིས་པ་གྲངས་ཅན་གྱི་རྣལ་འབྱོར་དང་། ལེའུ་གསུམ་པ་ལས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར། ལེའུ་བཞི་པ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར། ལེའུ་བཅུ་གཉིས་པ་དད་པའི་རྣལ་འབྱོར་བཅས་ལ་གཤིབ་བསྡུར་རགས་ཙམ་བྱས་ན།
བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ནི་ཚེག་བར་བདུན་རེ་རྐང་པ་རེ་དང་། རྐང་པ་བཞི་རེ་ཤོ་ལོ་ཀ་རེ། ཤོ་ལོ་ཀ་རེ་དོན་རེ་ཡིན་པས། ལུས་ནི་བཅད་ལྷུག་སྤེལ་མ་གསུམ་ལས་ཚིགས་བཅད་དུ་བསྡེབས་ཤིང་། གླུ་འདི་སྒྲུང་རབས་ཆེན་མོ་《མ་ཧཱ་བྷ་ར་ཏའི་》གཞུང་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པས་སྤྱིའི་ཆ་ནས་དོན་གྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པའི་རིགས་སུ་གཏོགས། འདིར་བཀོལ་བའི་རྒྱན་གཙོ་བོ་ནི་རང་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྒྱན་དང་དཔེ་རྒྱན།གཟུགས་རྒྱན་ཤས་ཆེ། དཔེར་ན། “རང་གི་ཆོས་ལ་བལྟས་ནས་ཀྱང་། །འདར་བར་བྱེད་པ་རིགས་མིན་ཏེ། །གཡུལ་གྱི་ཆོས་ལས་ལྷག་པ་ནི། །རྒྱལ་རིགས་རྣམས་ལ་ཡོད་མ་ཡིན། །”ལྟ་བུ་རང་བཞིན་བརྗོད་པའི་རྒྱན་དང་། “ཇི་ལྟར་མི་རྣམས་གོས་ནི་རྙིང་པ་དག །བོར་ནས་གསར་པ་རྣམས་ནི་གྱོན་བྱེད་པ། །དེ་བཞིན་རྒས་པའི་ལུས་དག་བོར་བྱས་ནས། །ལུས་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་གསར་པ་གཞན་དག་ལེན། །”ལྟ་བུ་དཔེ་རྒྱན་དང་། “གཞན་ནི་ཡང་དག་སྡོམ་པའི་མེར། །རྣ་བ་ལ་སོགས་དབང་པོ་སྲེག །གཞན་ནི་སྒྲ་ལ་སོགས་པའི་ཡུལ། །དབང་པོའི་མེ་ལ་སྦྱིན་སྲེག་བྱེད། །”ལྟ་བུ་མ་བསྡུས་པའི་གཟུགས་ཅན་གྱི་རྒྱན་ཡིན་པ་ཤེས། བརྗོད་བྱ་ནི་ཟབ་མོའི་ཆོས་ལ་སྦྱར་ཅིང་གཙོ་བོ་ཐར་པ་ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་ཚུལ་གྱི་ལམ་བསྟན་ཡོད་པ་འདི་ལྟ་སྟེ། “ཚངས་པའི་མཆོད་པ་ཚངས་པའི་རྫས། །ཚངས་པའི་མེ་ལ་ཚངས་པས་སྲེག །ཚངས་པའི་ལས་ལ་མཉམ་བཞག་པ། །དེས་ན་ཚངས་པ་ཉིད་ལ་འགྲོ། །”ལྟ་བུ་དང་། “དབང་སྡོམ་དེ་ཉིད་ལྷུར་ལེན་པའི། །དད་པ་ཅན་གྱིས་ཡེ་ཤེས་འཐོབ། །ཡེ་ཤེས་ཐོབ་ནས་མི་རིང་བར། །ཞི་བ་མཆོག་ལ་ལྷག་པར་འགྲོ། །”ལྟ་བུས་མཚོན། ཚིག་སྦྱོར་སྤེལ་ཚུལ་ནི་མཁས་པ་སྔ་མས་བསྒྱུར་པའི་བསྟན་བཅོས་དག་གི་ལེགས་ཆ་བསྡུས་ཏེ་གཞི་རྩའི་ཐོག་དེ་དག་དང་འགྲོས་མཚུངས་པར་བྱས་ཡོད། བོད་ལ་སྔ་མོ་ནས་བསྟན་བཅོས་སྒྱུར་བའི་སྲོལ་དམ་ཞིང་ལེགས་པོ་ཞིག་ཡོད་པས་ཤོ་ལོ་ཀ་རེ་རེས་བརྗོད་དོན་གང་ཞིག་གནད་དྲིལ་ནས་སྟོན་ཐུབ་པ་དང་། རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ནི་དེ་ལྟར་མིན་པར་བརྗོད་དོན་མ་རྫོགས་པའི་ཆར་ཟུར་མཆན་བཏབ་ནས་གསལ་བཤད་བྱས་པའང་མང་དུ་སྣང་། བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ནི་ཚིག་མཚམས་སྒྲ་ལ་བཅད་སྟབས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཚིག་རྐང་རེ་ཚེག་བར་བདུན་དང་། ཚིག་རྐང་བཞི་རེ་ཤོ་ལོ་ཀ་གཅིག་ཏུ་བྱས་ནས་སྒྲ་ལེགས་པར་སྦྱར་ཡོད་ཅིང་། རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ནི་ཚིག་མཚམས་དོན་ལ་བཅད་སྟབས་རྐང་པ་དོ་མི་མཉམ་པར་ཚིག་སྦྱོར་རིང་ཐུང་ཅི་རིགས་བྱུང་བས་བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དང་བསྡུར་ན་ལུས་ཀྱི་མཛེས་ཆ་ཅུང་ཞན་ལ་དབྱངས་ཀྱི་འདེགས་འཇོག་མི་གསལ་བའི་ཚོར་བ་སྟེར།བོད་སྐད་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་དང་འདྲ་བར་ཚིག་སྦྱོར་ལ་ཞིབ་ཆ་ཆེ་ཞིང་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཤིན་ཏུ་གསལ་བས། མིང་དང་ཕྲད་ཀྱི་སྡེབ་སྦྱོར་ལ་བརྟེན་ནས་བརྗོད་དོན་གང་ཞིག་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་སྟོན་ཐུབ་ལ། རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ནི་མིང་དང་ཕྲད་ལས་གཞན་ད་དུང་ཡི་གེའི་བརྡ་རྟགས་ཀྱི་རམ་འདེགས་ལ་བརྟེན་ནས་འབོད་སྒྲ་སོགས་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་གསལ་བར་སྟོན་གྱི་ཡོད།
གླུ་འདིའི་བརྗོད་བྱ་ནི་ཟབ་མོའི་ཆོས་ལུགས་སྟོན་པས་རྒྱ་བོད་གཉི་གའི་འགྱུར་གྱི་ཁྲོད་དུ་སོ་སོའི་སྔ་འགྱུར་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ཐ་སྙད་མང་དུ་སྤྱད་པའི་ཆ་ནས་འདྲ་ཞིང་། རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དུ་ཟུར་མཆན་མང་པོ་བཏབ་ནས་ཀློག་པ་པོ་ལ་གོ་བ་སྐྱེད་པར་མཐུན་རྐྱེན་བླ་ལྷག་བསྐྲུན་འདུག་པ་ནི་དེང་རབས་ཀྱི་རིག་གཞུང་དཔེ་སྲོལ་དང་མཐུན་ཞིང་། དེ་ནི་བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ལ་མི་ལྡན་པའི་དགེ་མཚན་ཞིག་ཏུ་སྣང་། སྒྱུར་ཐབས་ཀྱི་ཆ་ནས་མི་འདྲ་ས་ནི། རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ནི་ཐད་སྒྱུར་དང་སྒྲ་སྒྱུར་ལ་གཞོལ་ཆེ་ཞིང་། བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ནི་དོན་སྒྱུར་ལ་གཞོལ་ཆེ་སྟེ། ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་མིང་ལ་བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དུ་ནག་པོ་དང་དགྲ་འཇོམས། སྦྲང་རྩི་འཇོམས། དགའ་བའི་སྐྲ་ཅན། གླང་སྐྱོང་བཅས་མིང་ལྔ་ལས་བྱུང་མེད་པ་དང་། རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དུ་མིང་བདུན་བྱུང་ལ། (摩涂苏陀、毁敌、赫里史给舍、歌温陀、凯舍婆、瞻纳陀那、瓦湿内耶。) མིང་གཞན་གཉི་གའི་ཚབ་ཏུ་ནག་པོ་གཅིག་པུས་གོ་ཆོད་པར་བྱས་ཡོད། སྲིད་སྒྲུབ་ཀྱི་མིང་ལ་བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དུ་སྲིད་སྒྲུབ་དང་ཀུན་ཏའི་བུ། པྲི་ཐའི་བུ། སྐྱ་སངས་བུ་བཅས་བཞི་ལས་མེད་པ་དང་། རྒྱ་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་དུ་མིང་མི་འདྲ་བ་བཅུ་གཉིས་བྱུང་ཡོད་(阿周那、敌人的惩罚者、古塔给舍、恭底耶、婆罗多、俱卢难陀那、帕尔特、安那客、大力士、俱卢之雄、般达婆、檀南遮耶。)པ་དང་། མིང་གཞན་དག་གི་ཚབ་ཏུ་སྲིད་སྒྲུབ་གཅིག་པུས་གོ་ཆོད་པར་བྱས་ཡོད།
མཇུག་སྡུད་པ།
དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པ་ནས་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་བར་གྱི་ལོ་ངོ་དགུ་བརྒྱ་ལྷག་གི་རིང་ལ། 《དཔལ་ལེགས་ལྡན་ནག་པོའི་གླུ་》ཞེས་པའི་ཕྱི་རོལ་པའི་བསྟན་བཅོས་གྲགས་ཆེན་ཞིག་བོད་སྐད་དུ་འགྱུར་ནས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། བསྟན་བཅོས་དེ་ཆ་ཚང་ཉར་མ་ཐུབ་པ་ནི་ཕངས་ཆེ་བ་ཞིག་རེད། གལ་ཏེ་ཆ་ཚང་བཞུགས་ཡོད་ཚེ། ང་ཚོས་ཀྱང་བསྟན་བཅོས་དེའི་མ་ཡིག་དང་དེང་དུས་འཛམ་གླིང་གི་ཡིག་རིགས་བཅུ་བདུན་ལྷག་ལ་འགྱུར་ཡོད་པའི་འགྱུར་ཡིག་དག་དང་གཤིབ་བསྡུར་བྱས་ནས་རང་ཅག་གི་རིག་གནས་གྱ་ནོམ་པའི་མཚོན་བྱེད་ཅིག་ཏུ་བརྩི་ཆོག་ལ། དགེ་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་དཔྱོད་འགྲན་ཟླ་བྲལ་བ་ལས་བྱུང་བའི་འགྱུར་ཡིག་ཆ་ཚང་ལ་རྒྱུས་ལོན་དང་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་ཅིག་བྱ་ཆོག་མོད། ད་ནི་མེད་བརླག་ཏུ་གྱུར་པ་དག་ཡང་བསྐྱར་བློ་ལྡན་ཀུན་གྱི་མིག་གི་དགའ་སྟོན་དུ་འགྱུར་བའམ། ཡང་ན་ནི་རང་རེའི་ཁྲོད་དུའང་ལོ་ཙཱ་བ་སྔོན་མ་དག་དང་འགྲན་བཟོད་པ་ཞིག་བྱུང་ནས་དག་ཅིང་སྤུས་ལེགས་པའི་བོད་སྐད་ཀྱི་འགྱུར་ཞིག་ཀུན་གྱི་མིག་ལམ་དུ་འགྲེམ་པར་རེ་སྒུག་བྱེད་པ་མ་གཏོགས་ཐབས་གཞན་ནི་མེད། མུ་སྟེགས་པའི་བསྟན་བཅོས་དེའི་བརྗོད་བྱ་ཟབ་ཅིང་རྒྱས་ལ།བོད་དུ་འགྱུར་སྔ་ཞིང་ཡུལ་ལུང་གཞན་དུ་བསྒྱུར་དང་སྒྱུར་བཞིན་པའི་སྒང་ཡིན་པས་ན། རིག་གནས་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་ཞིབ་འཇུག་གི་རིན་ཐང་ཆེས་ཆེར་ལྡན་པས་ད་དུང་མུ་མཐུད་དུ་སྔོག་འདོན་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་འོས་སོ། །
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།
①རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས》[M] ཤོག་ངོས་225
②③⑤དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ》 དེབ་གསུམ་པ། [M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008ལོ། ཤོག་ངོས་491; 150 ; 150
④[德]施勒伯格著,范晶晶译:《印度诸神的世界》[M],上海：中西书局, 2018年,第58页。
⑥⑦徐葆耕:《西方文学十五讲》[M] ，北京：北京大学出版社, 2017年，第35页;第39页。
⑧⑨ཨ་མེས་ངག་དབང་ཀུན་དགའ་དང་ཀརྨ་མཁའ་ཁྱབ་རྡོ་རྗེ། 《ཡི་དམ་ཆོས་སྐྱོང་ཁག་ཅིག་གི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ཆོས་ཀུན་གསལ་བའི་ཉིན་བྱེད》 [M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008 ལོ། ཤོག་ངོས་177; 178
⑩སླེ་ལུང་བཞད་པའི་རྡོ་རྗེ། 《དམ་ཅན་བསྟན་སྲུང་རྒྱ་མཚོའི་རྣམ་པར་ཐར་པ་ཆ་ཤས་ཙམ་བརྗོད་པ་སྔོན་མེད་ལེགས་བཤད》[M] པེ་ཅིན། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2003ལོ། ཤོག་ངོས་35
⑪[德]施勒伯格著,范晶晶译：《印度诸神的世界》[M] ，上海：中西书局, 2018年，第75页。
⑫《དཀར་ཆག་འཕང་ཐང་མ། སྒྲ་སྦྱོར་བམ་པོ་གཉིས་པ》 [M] པེ་ཅིན། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012ལོ། ཤོག་ངོས་75-76
⑬རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས》 [M] ཤོག་ངོས་226
⑭⑮དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ》 [M] དེབ་གསུམ་པ། ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008ལོ། ཤོག་ངོས་511; 480
⑯⑰⑱张保胜译：《薄伽梵歌》[M] ，中国社会科学出版社,2016年，第43页;第43页;第41页。
⑲དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ》[M] དེབ་གསུམ་པ། ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008 ལོ། ཤོག་ངོས་478
⑳རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས》 [M] ཤོག་ངོས་225
(21)(22)དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ》[M] དེབ་གསུམ་པ། ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008ལོ། ཤོག་ངོས་480; 48
(23)རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས》[M] ཤོག་ངོས་227
(24) སྐྱབས་རྗེ་ཀིརྟི་རིན་པོ་ཆེ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་རབ་བྱེད་ཞབས་བཏགས་མ》[M] གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་དེབ་ཕྲེང་གཉིས་པ། ཀིརྟི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་། ཤོག་ངོས་39
(25)དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་རྩོམ》[M] དེབ་གསུམ་པ། ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2008ལོ། ཤོག་ངོས་479
(26)(27)རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས》 [M] ཤོག་ངོས་225 ཤོག་ངོས་227; 227-228c
(28)(29) རཀ་ར་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར། 《དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས》 [M] ཤོག་ངོས་231; 229
