ས་བཅད་དང་པོ། ནང་པའི་མཁས་པ་ཚོས་རྒྱུད་བཞི་རྩོམ་པ་པོའི་སྐོར་གླེང་ཚུལ།
གཅིག རྒྱུད་བཞི་བཀའ་མ་འདོད་ཚུལ།
      བསྟན་པ་ཕྱི་དར་སྐབས་སུ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གི་ཁུངས་ཐམས་ཅད་རྒྱ་གར་ལ་གཏུགས་རྐྱང་བྱ་རྒྱུའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཤུགས་ཆེན་བྱས་སྟབས་གསོ་རིག་«རྒྱུད་བཞི»ཡང་མི་ཕལ་ཆེར་གྱིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་གང་ཡིན་མི་ཤེས་པའི་མགོ་རྨོངས་ཀྱི་གནས་སུ་ལྷུང་ཡོད། སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བཅུ་བཅིག་པ་ནས་དུས་རབས་བཅོ་ལྔ་བའི་བར་ལོ་ངོ་བཞི་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གྱི་རིང་གི་བོད་ཀྱི་སྨན་པ་རྣམས་ཀྱིས་འགའ་ཞིག་གིས་རྒྱུད་བཞི་བཀའ་རུ་བཞེད། འགའ་ཞིག་བསྟན་བཅོས་སུ་བཞེད་པ་ནི་གང་ཟག་སོ་སོའི་འདོད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཙམ་ལས། ཡུལ་ཕྱོགས་དང་གྲུབ་མཐས་འཛིན་པའི་བཞེད་སྲོལ་མི་འདྲ་བ་བྱུང་མེད། དུས་རབས་བཅོ་ལྔ་བ་ནས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དེ་བྱང་ལུགས་དང་ཟུར་ལུགས་གཉིས་སུ་གྱེས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད་པར་དེ་དང་དུས་མཚུངས་སུ་གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ཡང་གཙོ་བོར་བཀའ་ཡིན་པར་འདོད་པའི་ལུགས་དང་། བསྟན་བཅོས་ཡིན་པའི་ལུགས་གཉིས་སུ་བྱུང་། རྒྱུད་བཞི་བཀའ་ཡིན་པར་འདོད་པའི་ལུགས་ནི། གཙོ་བོ་བྱང་ལུགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་«རྒྱུད་བཞི»སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡིན་པར་མུ་མཐུད་ནས་བསྒྲུབས་ཡོད་པ་རེད། གསོ་རིག་«རྒྱུད་བཞི»འདི་བཀའ་འགྱུར་གྱི་ནང་དུ་མེད་ནའང་འཆད་པ་པོ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྤྲུལ་པ་ཡིན་པས་རྒྱུད་འདི་བཀའ་ཡིན་པར་བཤད་པ་དང་། ཡང་། འགའ་ཞིག་གིས། གསུང་རབ་དང་བསྟན་བཅོས་གང་ཡིན་ཀྱང་དོན་ཁྱད་པར་ཅན་དང་འབྲེལ་བ་ཉོན་མོངས་པ་སེལ་ནུས་པ། ཞི་བ་མྱང་འདས་ཀྱི་ཕན་ཡོན་བསྟན་པ་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་ཡིན་ཏེ། དེས་སེམས་ཅན་སྡུག་བསྔལ་ལས་ཐར་བར་བྱེད་ནུས་པའི་ཕྱིར། དེས་ན་གསོ་རིག་«རྒྱུད་བཞི»འདིས་སེམས་ཅན་མང་པོའི་ལུས་སེམས་ཀྱི་ཟུག་རྔུལ་བཅོམ་ནུས་པའི་ཕྱིར་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་ཡིན་པར་བསྒྲུབས་ཡོད་པ་རེད། བཀའ་མ་ཡིན་པར་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས། «རྒྱུད་བཞི»འདི་བཀའ་ཡིན་ན་བཀའ་འགྱུར་ནང་དུ་མེད་པ་མ་ཟད། ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་དང་། མངའ་བདག་ཁྲི་རལ་ཡབ་སྲས་སྐབས་སུ་བསྒྲིགས་པའི་དཀར་ཆག་«ལྡན་དཀར་མ»དང་། «འཕང་ཐང་མ»སོགས་ཀྱི་ནང་དུ་མེད་པས་བཀའ་མ་ཡིན་ཞེས་པ་ལ། བྱང་པ་བཀྲ་ཤིས་དཔལ་བཟང་གིས།(1)གསོ་རིག་རྒྱུད་དེ་བཻ་རོ་ཙ་ནས་བསྒྱུར། །རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་ཕྱག་ཏུ་ཕུལ། །དེ་ཡི་རྗེས་སུ་མཁན་པོ་པདྨས་ཀྱང་། །ཆོས་རྒྱལ་སྲས་ལ་རང་འགྱུར་མཛད་ནས་གསུངས། །བཻ་རོས་འདིའི་ཕྱིར་དཀའ་བ་ཆེར་སྤྱད་པས། །སློབ་དཔོན་ཉིད་ཀྱི་མི་མཁྱེན་ལྟར་བྱས་ནས། །རྒྱལ་བའི་སྲས་ལའང་ལྐོག་ཏུ་གབ་པར་བསྟན། །ཡབ་ཀྱིས་ཤིན་ཏུ་གསང་བར་གདམ་པ་ན། །ལྷ་སྲས་ཀྱིས་ཀྱང་རྒྱ་ཆེར་མ་སྤེལ་བས། །འཕང་ཐང་མ་དང་བཀའ་ཁོལ་མ་ཞེས་པའི། །བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་རྣམས་ཀྱི་དཀར་ཆག་ཏུ། །མི་འབྱུང་པ་ཡི་རྒྱུ་མཚན་དེ་ལྟར་ཡིན། །ཞེས་སོགས་རྒྱུད་བཞི་བཀའ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་མང་པོ་ཞིག་གསུངས་ནས་ཨུ་ཚུགས་ཀྱིས་བཀའ་ཡིན་པར་བསྒྲུབས་ཡོད་འདུག
གཉིས། རྒྱུད་བཞི་གཏེར་མ་འདོད་ཚུལ།
       «རྒྱུད་བཞི»གཏེར་མ་ཡིན་པའི་ལུགས་ནི། སློབ་དཔོན་པདྨས་གཏེར་དུ་སྦས། གྲྭ་མངོན་དབང་ཕྱུག་འབར་གྱིས་གཏེར་ནས་བཏོན་པ་ཡིན་ཞེས་རྙིང་མ་བ་ཁ་ཅིག་སྨྲ། གཏེར་མ་འདོད་པའི་ལུགས་མདོར་བསྡུས་ནས་བཀོད་པར།(2) གཏེར་མའི་ལུགས་ནི། ཐོག་མར་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་དང་། ལོ་ཆེན་བཻ་རོ་ཙ་ན་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་བསམ་ཡས་དབུ་རྩེའི་བར་ཁང་གི་ཀ་བ་བུམ་པ་ཅན་དུ་གཏེར་དུ་སྦས་པ་དེ་སྤྱི་ལོ་1038ལོའི་བོད་ཟླ་7པའི་ཚེས་15ཉིན་གཏེར་སྟོན་གྲྭ་མངོན་དབང་ཕྱུག་འབར་བས་སྨན་སྲུང་ཞང་བློན་རྡོ་རྗེ་བདུད་འདུལ་གྱིས་ལུང་བསྟན་པ་ལྟར་གཏེར་ནས་བཞེས་ཏེ་འདྲ་བཤུས་ཀྱི་བུ་དཔེ་བཟོས་ཏེ་མ་དཔེ་རྔ་སོར་གཏེར་དུ་བཞུགས་པར་གྲགས། བུ་དཔེ་དེ་ལོ་གཅིག་གི་རིང་གཞན་ལ་གསང་སྟེ། ཉིད་ཀྱིས་ཉམས་ལེན་མཛད་ཅིང་། ཕྱིས་སུ་རྒྱུད་གཞུང་མན་ངག་དང་བཅས་པ་ཡར་ལུང་གི་དགེ་བཤེས་ཁུ་སྟོན་དབུས་པ་དར་མ་གྲགས་པ་ཞུ་བར་གནང་། རེ་ཞིག་ཅིག་བརྒྱུད་ཀྱི་བཀའ་རྒྱ་མ་བཀྲོལ་བར་རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་ཟབ་བཞེས་མཛད། མཐར་བཀའ་རྒྱ་བཀྲོལ་ཏེ་ཉིད་ཀྱི་སློབ་མ་སུམ་སྟོན་ཡེ་ཤེས་གཟུངས་ལ་སོགས་པ་ལ་སྤེལ་བའི་བརྒྱུད་པ་ནི་རྒྱུད་བཞི་གཏྲ་མའི་ལུགས་ཀྱི་དར་ཚུལ་རགས་ཙམ་མོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །
       གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་ལས། ལོ་ཙཱ་བ་བཻ་རོ་ཙ་ན་རྒྱ་གར་དུ་བྱོན་ནས་པཎ་ཆེན་ཙནྡྲ་ཝའི་དྲུང་དུ་གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི་ཞུས་ཤིང་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་ལ་གདམས་ངག་གནང་ཞིང་བསམ་ཡས་དབུ་རྩེར་ཀ་བ་བུམ་པ་ཅན་དུ་གཏེར་སྦས། གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་དགུང་ལོ་ཞེ་ལྔར་བཞེས་པའི་སྐབས་སུ་གཏེར་ནས་བཏོན་པར་བཤད།
       གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ལུགས་ལ། སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེའི་གསོ་རིག་གི་གདམས་ངག་རྣམས་གདུང་སྲས་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ལ་གནང་ནས་དེས་ཡི་གེར་བཀོད། དེ་ནས་རིམ་པར་བརྒྱུད་དེ་གྱིམ་ཚ་རྨ་ཆུང་བར་བརྒྱུད། ཁོང་གིས་བན་དེ་མི་བདུན་ལ་བརྒྱུད་དེ་ཆོས་སུ་བསྒྱུར་སྐབས། དཔེ་ཆ་མེ་ལ་བསྲེག་པའི་གྲབས་བྱེད་དུས་བོན་པོ་མི་བདུན་གྱིས་ཁྱེར་ནས་གཙང་སྟོད་བྱེ་མ་གཡུང་དྲུང་གི་གསང་ཕུག་ཏུ་སྦས། ཕྱིས་དུས་ལ་བབས་ཙ་ན། གཏང་གི་གཤེན་པོ་བུ་འཚོ་སྲིད་པའི་རྒྱལ་པོས་གཏེར་ནས་བཞེས། གཡུ་ཐོག་པས་ཞུ་དག་གཏོང་། ཞེས་སོགས་འཁོད་འདུག
གསུམ། རྒྱུད་བཞི་མཁས་པའི་བསྟན་བཅོས་སུ་འདོད་ཚུལ།
      «རྒྱུད་བཞི»མཁས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཡིན་པར་བཞེད་མཁན་གཙོ་བོར་ཀརྨ་པ་རང་བྱུང་རྡོ་རྗེ། སྟག་ཚང་ལོ་ཙཱ་བ་ཤེས་རབ་རིན་ཆེན། བོ་དོང་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ། ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོ། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། གླིང་སྨན་བཀྲ་འབུམ་པ། ཀོང་སྤྲུལ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ལ་སོགས་པའི་མཁས་དབང་རྣམས་ཡིན། ཟུར་མཁར་བའི་རྒྱུད་བཞི་བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་མུན་སེལ་སྒྲོན་མེ་ལས།(3) འོ་ན་རྒྱུད་བཞི་རྩོམ་མཁན་བོད་ཀྱི་གང་ཟག་ཅི་ལྟ་བུ་ཡིན་ཞེ་ན། བོད་དུ་མཁས་པ་མི་དགུ་ཞེས་གྲགས་པ་དང་། ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་བླ་སྨན་མི་དགུ། ཞང་རི་བོ་གཟི་བརྗིད་འབར་གྱི་སློབ་དཔོན་དུ་གྱུར་པའི་མཁས་པ་མི་དགུ། ཨ་ཙ་ར་ཕྱག་རྡུམ་གྱི་སློབ་མར་གྱུར་པའི་མཁས་པ་མི་དགུའི་ནང་ནས་གཡུ་ཐོག་རྒྱ་གར་བཛྲ་གྱི་བུ་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ།ཞེས་རྒྱུད་བཞི་རྩོམ་པ་པོ་གང་གང་ཡིན་བཞེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་རྣམས་བཀོད་ཡོད་ལ། ཟུར་མཁར་བ་རང་གིས་བཞེད་པ་ནི་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོས་བརྩམས་པ་ཡིན་འདུག་སྟེ། རྒྱུད་བཞི་བཀའ་བསྟན་རྣམ་དབྱེ་ལས། འོ་ན་རྒྱུད་བཞིས་བཞུགས་ཚུལ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་ཡིན་པ་གཞིར་བཞག་བྱས་འདུག་པས་སྐྱོན་མི་ཡོང་བ་ཨེ་ཡིན་ཟེར་ན། བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ཡང་བཀའ་ཡིན་པ་ལྟར་མ་བྱས་ན་བོད་ཀྱི་མཁས་བླུན་བར་མ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ཡིད་ཆེས་པར་དཀའ་བ་ཡིན་ཞིང་། དོན་ལ་མི་དཔྱོད་ཚིག་ལ་རྟོག་པ་རྣམས་ཀྱི་ངོར་བཀའ་ཡིན་པ་ལྟར་མ་བྱས་ན་མ་མཐུས་པ་ཡིན། གཞན་དུ་ན་ཇ་དང་དཀར་ཡོལ་དང་། རྩ་ཆུ་བརྟག་པའི་སྐབས་སུ་ནག་རྩིས་ཀྱི་གཞུང་དང་། ཁུ་བྱུག་གི་སྐད་འདོན་ཞེས་པ་སོགས་བོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཡིན་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་གསལ་ལོ། །དེ་ཡང་བཀའ་ལྟར་བཀོད་པ་ལ་འཆད་ལུགས་འདི་ཤེས་དགོས་ཏེ། དགོངས་གཞི་དགོས་པ་དངོས་ལ་གནོད་བྱེད་ཀྱི་སྒོ་ནས་བཤད་དགོས་ཏེ། དེ་ཡང་བཀའ་ལྟར་མཛད་པའི་དགོངས་གཞི་ནི། གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་འཁྲུངས་པའི་གནས་དེ་ཚ་བསིལ་གྱི་ནུས་པ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་ཉི་ཟླའི་སྟོབས་ཅན་དང་། རྣམ་ཐར་བཀའ་རྒྱ་མ་ན་བཀོད་འདུག་པ་བཞིན་དུ། བླ་མ་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་དངོས། །བདག་རང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་སམ་སྙམ། །ཞེས་པ་བཞིན་དུ། གཡུ་ཐོག་པ་རང་ནི་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས། སུམ་སྟོན་ཡེ་ཤེས་གཟུངས་ནི་ཡིད་ལས་སྐྱེས་ཡིན་པ་བྱས་ནས་བཀོད་པ་ཡིན་ཞིང་། དགོས་པ་ནི་གོང་དུ་བཤད་པ་བཞིན་སྐྱེ་བོ་མགུ་དཀའ་བ་རྣམས་ཁ་དྲང་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དང་། དངོས་ལ་གནོད་བྱེད་ནི་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་ན་སྡུག་དང་། གངས་ཅན་འབིགས་བྱེད་སོགས་ཀྱི་རི་རྣམས་ནི་དེ་དང་དེ་དངོས་མ་ཡིན་ཞིང་། དེའི་ནུས་པ་ཡོན་ཏན་ཆ་མཚུངས་སུ་ཡོད་པ་ལ་དགོངས། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
       དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོས་བརྩམས་པར་བཞེད་ཚུལ(4) འདི་ཉིད(གཡུ་ཐོག་གསར་མ)མཆོག་གི་སྤྲུལ་སྐུ་དངོས་ཡིན་ཞིང་ཁོང་རང་གི་བཞུགས་གནས་དེའི་ཤར་ན་སྤང་རི་སྔོ་སྨན་མང་པོ་སྐྱེ་བ་སྤོས་ངད་ལྡན་དང་འདྲ་བ་དང་། ལྷོ་ན་སྔོ་སྨན་ཚ་བ་སྐྱེ་བ། བྱང་ན་གངས་རི་དང་བསིལ་སྨན་སྐྱེ་བ། ནུབ་ན་ནགས་ཚལ་སོགས་ཆ་མཐུན་ཡོད་པས་ཁོང་རང་གི་བཞུགས་གནས་དེ་སྨན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་ན་སྡུག་དང་། ཐུགས་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་སངས་རྒྱས་སྨན་གྱི་བླ་དང་། ཀུན་རྟོགས་སྣ་ཚོགས་པ་རྣམས་འཁོར་སྡེ་བཞི་དང་། རྩོམ་འདོད་ཀྱི་རྟོག་པ་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་དང་། རིག་པའི་ངོ་བོ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་སུ་མཛད་ནས་རྒྱུད་བཞི་བཤད་དོ་ཞེས་རྗེ་ཕྲིན་ལས་ཞབས་གསུངས་ལ། ཐུན་མོང་གི་སྣང་བ་དེ་ཉིད་ཡིན་ལ། སྣང་བ་དག་པའི་གདུལ་བྱའི་ངོར་གླེང་གཞིར་ཇི་ལྟར་བཤད་པ་ལྟར་སྣང་ཡང་མི་འགལ་ལོ་ཞེས་བདག་སེམས་སོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །
       གླིང་སྨན་བཀྲ་འབུམ་པས་བཀའ་དང་གཏེར་མ་ཡིན་པར་དགག་ཅིང་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོས་བརྩམས་པར་བཞེད་ཚུལ། རྒྱུད་བཞི་བཀའ་འགྲེལ་ལས།(5) བཀའ་མར་བཞེད་པས་སངས་རྒྱས་སྨན་བླའི་གསུངས་ཡིན་ཞེ་ན། སྨན་བླ་ནི་ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་སྐུ་ཡིན་པས། ཆོས་ཐམས་ཅད་སྤྲུལ་སྐུའི་གསུང་མ་གཏོགས་ཆོས་གང་ཡང་མེད་པ་དང་། ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་སྨན་བླའི་སྐུ་བཞེངས་ནས་གསུངས་པ་ཡིན་ཞེ་ན་མ་ཡིན་ཏེ། བཀའ་འཁོར་ལོ་བཞི་ལ་སོགས་པ་མདོ་རྒྱུད་ཀྱི་ཆོས་གང་གསུངས་ཀྱང་སྐུ་གསེར་བཙོ་མའི་མདོག་ལས། མདོ་རྒྱུད་གང་གསུང་དེའི་ཕྱག་མཚན་གཞལ་ཡས་ཁང་སོགས་སུ་བསྒྱུར་ནས་གསུངས་ཚུལ་ནི་མདོ་རྒྱུད་གང་ལའང་མི་འདུག་པས། རྒྱུད་བཞི་གསུངས་པ་ཡིན་ཀྱང་སྐུ་མདོག་བསྒྱུར་དགོས་པ་མི་འདུག ལྷ་མོ་ཡིད་འཕྲོག་མས་སངས་རྒྱས་ལ་ཨ་རུ་ར་ཕུལ་བའི་ལུང་དྲངས་ཀྱང་། ཕྱག་ས་གནོན་མཉམ་བཞག་མ་གཏོགས་ཐུབ་པ་ཨ་རུ་ར་འཛིན་པ་ནི་མ་མཐོང་། གཞན་ཡུངས་ཀར་སོགས་བཀྲ་ཤིས་རྫས་བརྒྱད་ཕུལ་བ་རྣམས་ཀྱང་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པའི་རྫས་མ་གཏོགས་ཕྱག་ཏུ་བསྣམས་པ་ནི་མ་མཐོང་། དངོས་པོ་གང་ཕུལ་རྣམས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཕྱག་ཏུ་བསྣམས་དགོས་པའི་ཤེས་བྱེད་དམ། མེད་ན་མ་ཡིན་པར་ཐལ། གཏེར་མར་བཞེད་པས་གྲྭ་པ་མངོན་ཤེས་ཀྱི་གཏེར་མ་ཡིན་ཞེ་ན། སློབ་དཔོན་རིན་པོ་ཆེས་གཏེར་སྦས་པའི་ས་རྟགས་དང་འདོན་པའི་དུས་ཚོད་སོགས་ལ་གྲྭ་མངོན་གྱི་གཏེར་ཁར་གསོ་རིག་ཡོད་པར་མ་གསུངས་པ་དང་། རྒྱུད་བཞི་འདི་ལ་གཏེར་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མཁའ་འགྲོ་བརྡ་ཡིག་སོགས་མི་འབྱུང་བས་དེ་ནི་ངག་འཁྱལ་ཙམ་མ་གཏོགས་དོན་མེད།
       གཡུ་ཐོག་པའི་བསྟན་བཅོས་ཡིན་ཚུལ་ནི། རྒྱུད་བཞི་འདི་རྗེ་གཡུ་ཐོག་པས་བོད་བསིལ་བའི་ཡུལ་ཆོས་དང་བསྟུན་ནས་གསུངས་པ་སྟེ། ཞེས་དང་། རྗེ་གཡུ་ཐོག་པ་ཉིད་ཀྱི་གསུངས་ལས། རང་ཉིད་གར་བལྟས་ལྟ་ན་སྡུག །ཅེས་དང་། རང་སྣང་བཻཌཱུར་ཡ་ཡི་འོད་དུ་གསལ། །ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན་གཙང་གི་ཚོང་འདུས་མགུར་མོ་སྨན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ལྟ་ན་སྡུག་གི་ཡུལ་བཀོད། གཞལ་ཡས། སྨན་བླ་གཙོ་འཁོར་དང་བཅས་པ་རང་སྣང་སྤྲུལ་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཀྱི་དོན་དུ་གསུངས་པའི་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་འདི་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཞལ་ནས་གསུངས་པའི་ཆོས་དང་ཁྱད་པར་མེད་པའི་བྱིན་རླབས་ཀྱི་གཟི་བྱིན་ནུས་མཐུའི་ཡོན་ཏན་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་དགོས་འདོད་འབྱུང་བ་ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་ལྟ་བུའོ། །ཞེས་གསུངས་སོ། །ཀོང་སྤྲུལ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ནི་ཕྱོགས་དང་རིས་སུ་མེད་པའི་མཁས་པ་ཡིན་སྟབས། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བདེན་དོན་པ་ཐམས་ཅད་ལ་དགག་སྒྲུབ་མེད་པ་ཞལ་བཞེས་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་། ཤེས་བྱ་ཀུན་ཁྱབ་ཏུ་གསོ་རིག་ལོ་རྒྱུས་ལས་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་མིང་ཙམ་ཡང་མེད་པར་མ་ཟད། གཏེར་སྟོན་བརྒྱ་རྩའི་རྣམ་ཐར་ལས་ཀྱང་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་མཚན་ཙམ་ཡང་སྨྲོས་མི་འདུག
ས་བཅད་གཉིས་པ། བོན་ལུགས་ཀྱི་གསོ་རིག་འབུམ་བཞིའི་བྱུང་ཚུལ་སྐོར་གླེང་བ།
གཅིག འབུམ་བཞི་གསུང་བའི་གནས་དང་འཁོར་གྱི་ཁྱད་ཆོས།
      1༽ «གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»ཐོག་མར་གསུངས་སའི་གནས་ནི། དེང་དུས་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་གངས་ཏི་སེའི་ཉེ་འགྲམ་དུ་ཡིན་པར་གསལ་ཏེ། «ཐུགས་འབུམ་མཁའ་སྔོན»ལས། གནས་མཆོག་དམ་པ་འོལ་མོ་གླིང་ཆེན་ཞེས་བྱ་བ། དབལ་སོ་གངས་ཀྱི་ར་བའི་ནང་དུ་ཆགས་ཏེ། དེ་ཡང་མཚོ་མུ་ཁྱུད་བདལ་བའི་འཁོར་མོ་འཁོར་ཁྱུད་ཀྱི་གླིང་ན། ཡངས་ལ་ཁོད་སྙོམས་ཤིང་བདལ་བ། ངོ་མཚར་གྱི་ལྟས་མོ་ཕུན་སུམ་དུ་འཚོགས་པ། རི་བོ་དང་རི་བྲན་དང་། རྒྱ་མཚོ་དང་ནེའུ་ཐང་དང་། ཆུ་བོ་དང་ཆུ་ཕྲན་དང་། ལུ་མ་དང་ལྡིང་ཀ་དང་། དཔག་བསམ་དང་ནགས་ཚལ་དང་། མེ་ཏོག་དང་། སྨན་དང་། གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་བརྡལ་དང་། རི་དྭགས་དང་། གཅན་གཟན་དང་། འདབ་ཆགས་དང་། ཆུ་གནས་དང་། གཡུང་དྭགས་དང་། མི་ནོར་དང་། ཡུལ་མཁར་དང་། ལོངས་སྤྱོད་ཕུན་གསུམ་འཚོགས་པ་རུ་མངའ་འོ། །ཞེས་དང་། ཡང་ཤར་ཕྱོགས་སུ་ཤམ་པོ་ལྷ་རྩེ། བྱང་ཕྱོགས་སུ་ཁོ་མ་ནེའུ་ཆུང་། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ཁྲི་སྨོན་རྒྱལ་བཞེད། ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་བལ་པོ་སོ་བརྒྱད།ཅེས་སོགས«གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»གསུངས་ཡུལ་འོལ་མོ་གླིང་ཆེན་དང་། དེའི་ཕྱོགས་བཞིའི་ཡུལ་གཙོ་བོ་བཞི། དེའི་ཕྱིའི་གླིང་ཆེན་བཅུ་གཉིས་དང་ཡུལ་ཆེན་བཅུ་དྲུག་སོགས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་པ་འདི་ལ་ཞིབ་ཏུ་བརྟག་ན་དེང་དུས་མངའ་རིས་གངས་ཏི་སེའི་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་ལ་གནས་པའི་ཡུལ་གྲོང་དང་ས་ཆའི་མིང་ཤ་སྟག་སྣང་བས། འདི་ལ་བལྟས་པ་ཙམ་གྱིས«གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»གསུངས་ཡུལ་དེ་ལྷའི་ཞིང་ཁམས་སོགས་གནས་གཞན་གང་ཡང་མ་ཡིན་པར་འགྲོ་བ་མིའི་ཡུལ་དང་དེ་ལས་ཀྱང་བོད་གངས་ཅན་གྱི་ཡུལ་དུ་གསུངས་ཡོད་པ་གནག་ཕྱུགས་ཀྱི་རྫི་བོས་ཀྱང་ཤེས་སླ་བ་ཞིག་རེད།
       2༽ འབུམ་བཞི་གསུངས་པའི་འཁོར་ནི། རྨ་ལོ་དང་། གཡུ་ལོ། གཏོ་བུ་འབུམ་ཤེས། དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ལ་སོགས་གནའ་བོའི་བོན་གྱི་མཁས་པ་རྣམས་ཡིན་པར་བསྟན་ཡོད་པ་འདི་ནི་ལོ་རྒྱུས་དངོས་གཙོ་སྨྲ་བའི་ལྟ་བ་དང་མཐུན་པ་ཞིག་རེད། གསོ་རིག་«རྒྱུད་བཞིའི»ནང་དུ་རྒྱུད་གསུང་བའི་འཁོར་ནི། ལྷའི་སྨན་པ་ཐ་སྐར་དང་། ལྷའི་དབང་པོ་བརྒྱ་བྱིན་དང་། དྲང་སྲོང་ཆེན་པོ་རྒྱུན་ཤེས་ཀྱི་བུ་དང་། མེ་བཞིན་འཇུག་དང་། འགྲོ་བ་སྐྱོང་གི་བུ་དང་། ཁྱབ་འཇུག་དང་། གཞོན་ནུ་གདོང་དྲུག་སོགས་རྟོག་བཏགས་ཀྱི་གང་ཟག་འགའ་ཞིག་གི་མིང་བགྲང་ཡོད་པ་ལས་ལོ་རྒྱུས་དངོས་ཀྱི་མི་སྣ་གཅིག་ཀྱང་མི་འདུག་པ་འདིས་ཀྱང་«རྒྱུད་བཞིའི»རྣམ་པ་ལ་བཟོ་བཅོས་བྱུང་ཡོད་པར་གསལ་པོར་ཤེས་ཐུབ།
གཉིས། འབུམ་བཞིའི་གདམས་ངག་བརྒྱུད་པའི་རིམ་པ།
       བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་གི་གཞུང་སྔ་ཤོས་ནི་མིག་སྔར་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པའི་དཔེ་ཆ་རྣམས་ལས། བོན་གྱི་དཔེ་རྙིང་ནང་དུ་བཞུགས་པའི་«གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»ཟེར་བ་དེ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་བོན་གྱི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་གདུང་སྲས་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ཀྱི་ཡབ་ཀྱི་ཟིན་བྲིས་རྣམས་འཆད་ཉན་དང་རྒྱུད་འཛིན་སྤེལ་ནས་བརྒྱུད་པའི་ཚུལ་གཞུང་དེའི་མཇུག་བྱང་དུ། བདུད་བརྩི་སྨན་གྱི་མདོ་དགུའི་བརྒྱུད་རིམ་ནི། སངས་རྒྱས་བསྟན་པའི་གཙོ་བོ་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ལ་གསུངས། དེས་དམུ་ཚ་ཏྲ་ཧེ་ལ་བཤད། དེས་སྟོང་རྒྱུང་མཐུ་ཆེན་ལ་བཤད། དེས་གྱིམ་ཚ་རྨ་ཆུང་ལ་བཤད། དེས་བན་དེ་མི་བདུན་ལ་བརྒྱུད་དེ་ཆོས་སུ་བསྒྱུར་སྐབས། དཔེ་ཆ་མེ་ལ་བསྲེག་པའི་གྲབས་བྱེད་དུས་བོན་པོ་མི་བདུན་གྱིས་འཁྱེར་ནས་གཙང་སྟོད་བྱེ་མ་གཡུང་དྲུང་གི་གསང་ཕུག་ཏུ་སྦས། ཕྱིས་དུས་ལ་བབས་ཙ་ན། གཙང་གི་གཤེན་པོ་བུ་འཚོ་སྲིད་པའི་རྒྱལ་པོ་ཞེས་པས་གཏེར་ཞལ་ཕྱེ་ནས། རྨེའུ་མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་ལ་གདམས་པའོ། །བསྟན་པའི་གསལ་བྱེད་ཁམ་ཡུ་རྐ་གྱི་བཙུན་པ་དྲུང་མུ་ཉི་ཝེར་གྱིས་བགྱིས་པ་སརྦ་ཛ་ཡན་ཏུ། །
ས་བཅད་གསུམ་པ། རྒྱུད་བཞི་དང་འབུམ་བཞི་གོ་བསྡུར་སྒོ་ནས་དཔྱད་པ།
གཅིག བྱུང་བའི་དུས་རབས་ལ་དཔྱད་པ།
      1༽ བོན་གྱི་«གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»བྱུང་བའི་དུས་ནི་ཧ་ལམ་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་ངོ་ཉིས་སྟོང་ལ་ཉེ་བའི་དུས་ནས་བྱུང་ཡོད་པ་ཞིག་འདུག གཞུང་འདིའི་ཐོག་མར་གདུང་སྲས་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་རྨང་གཏིང་ཞིང་དེ་རྗེས་དུས་རབས་རིམ་བྱུང་གི་ལྷ་རྗེ་རྣམས་ཀྱི་ཉམས་ཡིག་ཟིན་བྲིས་རྣམས་ཕྱོགས་བསྡུས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ། སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱིས་བོན་གྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་རྣམས་བསྣུབས་པའི་སྐབས་སུ་བན་དེ་རྣམས་ཀྱིས་«གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»མེར་བསྲེགས་གྲབས་བྱེད་དུས་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་གཏེར་དུ་སྦས། དེ་ནས་མི་རིང་བར་གཏེར་ནས་བཏོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཁ་གསལ་ཡོད་འདུག
       2༽ རྒྱུད་བཞི་ཞེས་པའི་མིང་འདི་ནི་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་སྐབས་སུ་ནང་ཆོས་ཀྱི་དཔེ་ཁག་རྣམས་བཀའ་བསྟན་སོ་སོར་དབྱེ་བའི་སྐབས་སུ་གསོ་རིག་གི་གཞུང་འདི་བཀའ་དང་། བསྟན་བཅོས་གང་ཡིན་མ་ཤེས་པར་མཁས་པ་སོ་སོའི་བཞེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བྱུང་འདུག དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བས་སྤྱི་ལོ་1545ལོར་འགོ་བརྩམས་ཤིང་། སྤྱི་ལོ་1565ལོར་བརྩམས་གྲུབ་པའི་ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་དུ་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཡིན་ཚུལ་གསུངས་པ་དང་། ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོས་སྤྱི་ལོ་1571ལོར་བརྩམས་«རྒྱུད་བཞི་བཀའ་བསྟན་རྣམ་དབྱེ»ལས། སླར་ཡང་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཡིན་ཚུལ་གསུངས་ཡོད་པ་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ཁག་ཏུ་«རྒྱུད་བཞི»བཞི་རྩོམ་པ་པོ་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཡིན་པའི་བཤད་སྲོལ་ཐོག་མ་དེ་ཡིན།
གཉིས། ཚིག་སྦྱོར་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་དཔྱད་པ། 
      «གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»དང་«རྒྱུད་བཞི»གཉིས་པོར་བརྗོད་བྱ་དོན་གྱི་ཆ་ནས་དཔྱད་ན་ཁྱད་པར་ཆེར་མ་མཐོང་ཡང་། རྗོད་བྱེད་ཚིག་གི་ཆ་ནས་བལྟས་ན«གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»ཚིག་སྦྱོར་རྣམས་ཚིག་རྐང་མི་སྙོམ་པ་དང་། སྡེབ་སྦྱོར་མི་སྙན་པ་ལ་སོགས་པའི་ཚིག་སྐྱོན་མང་བ་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་ནད་འབུམ་ནག་པོའི་རྗོད་ཚུལ་རྣམས་ཚིགས་བཅད་དང་ཚིག་ལྷུག་གང་ཡིན་དབྱེ་དཀའ་བ། གནའ་བོའི་ཡིག་རྙིང་གི་ཁྱད་ཆོས་མང་བ་སོགས«དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི»ལས་བྱུང་བའི་རྟགས་མཚན་མང་བ་དང་། «དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི»ནི་ཚིག་རྐང་སྙོམ་པ་དང་། ཚིག་གི་སྡེབ་སྦྱོར་སྙན་པ། བརྡ་དག་དོན་གསལ་བ་སོགས«འབུམ་བཞི»ལས་བྱུང་ཕྱི་བ་དང་ཡར་རྒྱས་ཆེ་བའི་ཁྱད་ཆོས་གང་འཚམས་ཞིག་ཡོད།
      1༽ བྱེ་བྲག་སོ་སོའི་ཁྱད་པར་ནི། «འབུམ་བཞི»ལས། གནས་མཆོག་དམ་པ་འོལ་མོ་ལུང་རིང་ཞེས་པ། དབལ་སོ་གངས་ཀྱི་ར་བའི་ནང་དུ་ཆགས་པའི། མཚོ་མུ་ཁྱུད་བདལ་བའི་གླིང་། ཞེས་པ་དེའི་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་ན་གནས་པའི་ཡུལ་གྲུ་རྣམས་དང་། ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་བཞི། དེའི་ཕྱི་རིམ་ན་གནས་པའི་ཡུལ་ཆེན་བཅུ་དྲུག་སོགས་མདོར་ན་གངས་ཏི་སེའི་ཉེ་སྐོར་གྱི་ཞང་ཞུང་མངའ་རིས་ཡུལ་གྱི་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོའི་ས་མིང་དང་། གནས་བཀོད་གསལ་པོར་ཡོད་པ་དང་། ཞུ་བ་པོ་དྲང་སྲོང་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་དང་། འཆད་པ་པོ་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་སོགས་བསྟན་པ་དེ་དག«རྩ་རྒྱུད»དུ་ལྟ་ན་སྡུག་གི་ཞིང་ཁམས་དང་། ཤར་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་འབིགས་བྱེད་དང་། ལྷོ་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་མ་ལ་ཡ་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་སྤོས་ངད་ལྡན་དང་། བྱང་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་གངས་ཅན་སོགས་རྒྱ་གར་ཡུལ་གྱི་གནས་བཤད་དང་། རྒྱུད་ཞུ་བ་པོ་དྲང་སྲོང་ཡིད་ལས་སྐྱེས་དང་། གསུང་པོ་དྲང་སྲོང་རིག་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ་སོགས་བཅོས་འདུག «ཐུགས་འབུམ་མཁའ་སྔོན»གྱི་ལེའུ་བདུན་པ་འབུམ་བཞིའི་ཆེ་བརྗོད་པ་འདི«རྩ་རྒྱུད»དུ་མེད་པས་རྩ་རྒྱུད་ལ་ལེའུ་དྲུག་ལས་མེད།
      2༽ «འབུམ་བཞིའི»གཉིས་པ«གསོ་བྱེད་སྨན་འབུམ་དཀར་པོ»དང་། «རྒྱུད་བཞིའི»«ཕྱི་མ་འཕྲིན་ལས་རྒྱུད»གཉིས་ལས། ལེའུ་གཉིས་པ་ཆུ་བརྟག་ཐབས་ལས་གདོན་རིགས་རྣམས་ཀྱི་མིང་དང་གྲངས་ཅུང་ཟད་མི་འདྲ་བར་འདུག «སྨན་འབུམ་དཀར་པོར»ལེའུ་སོ་གཉིས་དང་། «ཕྱི་མ་རྒྱུད»ལ་ལེའུ་ཉེར་བདུན་ཏེ། དེ་ཡང་«སྨན་འབུམ་དཀར་པོའི»ལེའུ་དང་པོ་གླེང་སློང་གི་ལེའུ་དང་། ལེའུ་ཉེར་བདུན་པ་གཉེན་པོ་གཅིག་རྒྱུད། ལེའུ་ཉེར་བརྒྱད་པ་འགོག་སྲུང་། ལེའུ་སུམ་ཅུ་བ་རྒྱུད་ཀྱི་ཆེ་བ་བརྗོད་པ། ལེའུ་སོ་གཉིས་པ་འཁོར་གྱི་གཙོ་བོ་བསྟོད་པའི་ལེའུ་སྟེ«སྨན་འབུམ»ལ་ལེའུ་ལྔ་ལྷག་པོ་བྱུང་འདུག འོན་ཀྱང་«ཕྱི་མ་རྒྱུད»ཀྱི་ནང་དུ་གོང་གསལ་གྱི་ལེའུ་འདི་དག་གི་ནང་དོན་ཕལ་ཆེར་ལེའུ་ཉེར་བདུན་གྱི་ནང་དུ་བསྡུས་འདུག
      3༽ «འབུམ་བཞིའི»གསུམ་པ«དཔྱད་བུ་ཁྲ་བོ»དང་། «རྒྱུད་བཞིའི»གཉིས་པ«བཤད་རྒྱུད»གཉིས་ལེའུའི་གྲངས་དང་། བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན། རྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་སྦྱོར་སོགས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་ཕལ་ཆེར་གཅིག་མཐུན་དུ་འདུག་ཀྱང་། གཞུང་འདིའི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ་བོད་ཀྱི་སྨན་རྫས་ཀྱི་རོ་དྲུག་པོའི་ལྕི་སྣུམ་ལ་སོགས་འབྱུང་བའི་རྫས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་ཆུང་གི་གོ་རིམ་རྣམས་གཏན་འབེབས་བྱེད་ཐབས་སྐོར་ལ་གཞུང་གཉིས་པོའི་ལྟ་བ་མི་འདྲ་བ་རེ་བྱུང་འདུག
      4༽ «འབུམ་བཞིའི»བཞི་པ«ནད་འབུམ་ནག་པོ»དང་། «རྒྱུད་བཞིའི»གསུམ་པ«མན་ངག་རྒྱུད»གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར། སྤྱིར་རྒྱུད་བཞིའི་ལེའུ་བཞི་པ་བད་ཀན་སྨུག་པོ་ཞེས་པར། འབུམ་བཞི་ལས་ཁྲག་ནད་ཀྱི་ལེའུ་ཞེས་གསུངས་ཡོད་པ་སོགས་མི་འདྲ་བ་ཅུང་ཟད་རེ་ཡོད་པ་གཞི་བཅས། ལེའུ་ཞེ་བཞི་པ་མན་ཆད་འབུམ་རྒྱུད་གཉིས་པོའི་ལེའུའི་གོ་རིམ་རྣམས་ཕན་ཚུན་མི་མཐུན། «ནད་འབུམ»ལས་གཟའ་ནད་བཅོས་པ་དང་། ཀླུ་འདོན་བཅོས་པའི་ལེའུ་ནང་གི་ཞང་སྐད་དུ་ཡོད་པའི་སྔགས་རྣམས«མན་རྒྱུད»དུ་མི་སྣང་། རྒས་པ་གསོ་བ་བཅུད་ལེན་གྱི་ལེའུ་ལས་ཚེ་བཀྲགས་བསྐྱེད་པའི་ཞང་སྐད་ཀྱི་སྔགས་རྣམས«མན་རྒྱུད»དུ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཀྱི་གཟུངས་སྔགས་སུ་བསྒྱུར་འདུག «མན་རྒྱུད»ལ་ལེའུ་གོ་གཉིས་ཡོད་ཅིང་«ནད་འབུམ་ནག་པོ»ལ་བསྟོད་པའི་ལེའུ་དང་། གཉེར་གཏད་ཀྱི་ལེའུ་སྟེ་གཉིས་ཀྱིས་ལྷག་པས་ལེའུ་གོ་བཞི་ཡོད་འདུག
ས་བཅད་བཞི་པ། རང་ལུགས་«རྒྱུད་བཞི»བྱུང་ཚུལ་དང་རྩོམ་པ་པོ་གང་ཡིན་བཤད་པ།
གཅིག གཞན་ལུགས་ལ་དཔྱད་པ། 
      བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་སྐབས་སུ་ཐོག་མར་«རྒྱུད་བཞི»སངས་ཀྱི་གསུངས་ཡིན་པར་བཞེད་མཁན་འགའ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་དེ་ལ་དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ་དང་། ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོ། ལྷག་པར་དུ་གླིང་སྨན་བཀྲ་འབུམ་རྣམས་ཀྱིས་ལུང་རིགས་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བཀག་ཡོད་པ་དེ་ལས་གསལ་བཤད་མང་པོའི་དགོས་གལ་མ་མཐོང་། སྤྱིར་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་སྐབས་སུ་སྔོན་གྱི་དཔེ་རྙིང་རྣམས་བཀའ་དང་། བསྟན་བཅོས་གང་ཡིན་ངོས་འཛིན་མི་འདྲ་བ་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། རྗེས་སུ་བཀའ་བསྟན་གྱི་དབྱེ་བ་ཕྱེ་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡོངས་སུ་སྨིན་པའི་དུས་སུ་བཅོམ་ལྡན་རིག་པའི་རལ་གྲི་དང་། དབུས་པ་བློ་གསལ་ལ་སོགས་པའི་ཚད་ལྡན་གྱི་མཁས་དབང་རྣམས་ཀྱིས་བོད་དུ་ཡོད་པའི་གསུངས་རབ་རྣམས་དབྱེ་བ་དང་སྡེ་ཚན་ཕྱེ་བའི་སྐབས་སུ། གསོ་རིག་«རྒྱུད་བཞི»འདི་རྒྱ་གར་ནས་བྱུང་བའི་བཀའ་བསྟན་གཉིས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་མ་བཅུག་པ་འདིས་«རྒྱུད་བཞི»བོད་ཀྱི་མཁས་པས་བརྩམས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་གྲས་སུ་རང་ཤུགས་ཀྱིས་ལྷུང་འདུག
       «རྒྱུད་བཞི»བོད་ཀྱི་མཁས་པས་བརྩམས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཡིན་པའི་སྐོར་ལ། གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོས་བརྩམས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཡིན་པར་གསུང་མཁན་དེ་ཁོ་བོས་ད་ཕན་མཐོང་བའི་ཡིག་ཆ་རྣམས་ཐོག་མར་དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བའི་ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་སྟོན་ལས་གསལ། མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་བརྩམས་པའི་དུས་ནི་སྤྱི་ལོ་1545ལོ་ནས་1565ལོའི་བར་ལོ་བཅོ་ལྔ་ལ་བརྩམས་པ་ཞིག་རེད། དེའི་རྗེས་སུ་ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོས་«རྒྱུད་བཞི་བཀའ་བསྟན་རྣམ་དབྱེ»ལས་རྒྱུད་བཞི་རྩོམ་པ་པོ་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཡིན་ཞེས་གསུངས། དེ་ནི་སྤྱི་ལོ་1571ལོར་བརྩམས་ཡོད། འདི་དག་གི་རྗེས་སུ«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཡིན་པ་བཤད་སྲོལ་ཅུང་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་ཞིག་བྱུང་འདུག འོན་ཀྱང་སྐབས་དེར་གཡུ་ཐོག་གཅིག་ལས་མེད་སྟབས་གསར་རྙིང་གི་བཤད་སྲོལ་བྱུང་མེད།
       འོ་ན་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། འདི་ལའང་དཔྱད་དགོས་ཏེ། དྭགས་མོ་སྨན་རམས་པས་མཛད་པའི་གཡུ་ཐོག་གསར་མའི་རྣམ་ཐར་ལས། གཡུ་ཐོག་པས་རྒྱུད་བཞི་ཞུས་ཚུལ་སྐོར་ལ། གཡུ་ཐོག་པ་དགུང་ལོ་བཅུ་པའི་སྐབས་རྨི་ལམ་དུ་གྲུབ་པའི་ལྷ་མོ་ཡིན་ཟེར་བ་ཞིག་གིས་བདུད་རྩི་བུམ་པ་གང་གནང་ནས་དེ་གསོལ་བ་དང་། དེ་ནས་ལྷ་མོ་དེས་འདི་ནས་ལོ་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་སུ་ཁྱོད་ལ་གསོ་དཔྱད་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྙིང་པོར་གྱུར་པ་བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ཞེས་བྱ་བ་ཞིག་འབྱུང་བས། དེས་འགྲོ་བའི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཛོད། ཅེས་གསུངས་པ་རྨིས། ཕྱི་ཉིན་དགེ་བཤེས་རོག་སྟོན་ཞེས་པ་དབུས་སུ་གྲྭ་ཕེབས་པའི་ལམ་བར་ཞབས་འབམ་གྱིས་བསྙུན་ནས་གཡུ་བའི་མདུན་དུ་སླེབས། དེར་སྨན་བཅོས་བྱས་པས་ནད་ལས་གྲོལ་ཏེ་དབུས་སུ་བྱོན། དབུས་སུ་བཞུགས་རིང་དབུས་པ་དར་གྲགས་ལ་གཡུ་དྲུག་དམར་ཁལ་སྟོང་རེ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཕུལ་ནས་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ཞུས། དེ་ནས་ལོ་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་སུ་རོག་སྟོན་ཕྱིར་ལོག་པའི་ཡར་ལམ་གཡུ་ཐོག་པ་ལ་རྐང་འབམ་བཅོས་པའི་དྲིན་བསབས་པའི་ཆེད་དུ་རྒྱུད་བཞི་འདི་ཕུལ་ན་འགྲོ་དོན་ཆེ་བར་དགོངས་ནས། སྒོ་བཞི་རེ་ཐང་དུ་ཕེབས་ཏེ་གཡུ་ཐོག་པ་ལ་«རྒྱུད་བཞི»མན་ངག་དང་བཅས་པ་ཕུལ། གཡུ་ཐོག་པ་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་མཉེས་ཏེ་རོག་སྟོན་ལ་རྟ་སྒ་སྲབ་དང་བཅས་པ་གཅིག་དང་། རྒྱས་པ་འབུམ་གྱིས་གཙོ་བྱས་པའི་འབུལ་བ་གྱ་ནོམ་པ་ཕུལ། རེ་ཞིག་ཆིག་རྒྱུད་ཀྱི་བཀའ་རྒྱ་གྲོལ་བ་མ་མཛད་པ་རྗེ་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཟབ་བཞེས་སུ་མཛད། ཅེས་སོགས་གསུངས་པ་ལ་བརྟགས་ན། གཡུ་ཐོག་གསར་མས་དགུང་ལོ་བཅུ་གཉིས་སྐབས་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ཞུས་ཡོད་འདུག་པས་དེ་ལྟར་ན་གཡུ་ཐོག་གསར་མ་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་མིན་པ་ཤེས་སླ།
      འོ་ན་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་ཡིན་པར་བཤད་པའི་ཡིག་ཆ་རྙིང་པ་ཞིག་ད་བར་མཐོང་ཐོས་མ་བྱུང་། སྤྱིར་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཞེས་པ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་མེད་སྔོན་གྱི་མཁས་པ་རྣམས་རྩོད་གཞི་ཅན་ཡིན་པ་མ་ཟད། གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་འདི་ཡང་རྩོད་གཞི་ཅན་ཡིན་པར་ཤེས་དགོས། དར་མོ་སྨན་རམས་པས་སྤྱི་ལོ་1670ལོ་ཡས་མས་ཙམ་ན་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་ཐར་བཀའ་རྒྱ་མ་ཞེས་པ་ཞིག་རྙེད་ཚུལ་དང་། དེ་དང་ལྷན་ཏུ་ཁོང་རང་ཉིས་ཀྱིས་གཡུ་ཐོག་གསར་མའི་རྣམ་ཐར་ཞིག་བརྩམས་ནས་གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར་འདི་བྱུང་ཞིང་། དེ་ནས་བཟུང་གཡུ་ཐོག་རྙིང་པ་ཞེས་པ་«རྒྱུད་བཞི»གཏེར་ནས་དྲངས་མཁན་ཞིག་བྱུང་བའི་བཤད་སྲོལ་འདི་དར་སྲོལ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནས་ལོ་ངོ་སུམ་ཅུ་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་སྐུ་འཁྲུངས་པའི་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་དང་། དེའི་སློབ་མ་འབེ་ལོ་ཚེ་དབང་ཀུན་ཁྱབ་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་རྣམ་ཐར་འདི་རང་བཟོའི་རྫུན་ཡིག་ཡིན་པའི་མཐའ་དཔྱད་ཀྱང་གནང་། «གསོ་བ་རིག་པའི་ཁོག་དབུབ་ཀུན་གྱི་བུ་ཡིག་སྒོ་བརྒྱ་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག»ལས།(6) སྐབས་འདིར་མི་དབང་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་སྔ་རབས་པའི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ཏེ། བོད་འབངས་ཀྱི་བྱིས་པ་བློ་རྣོ་བ་དགུ་ལ་གསོ་བ་རིག་པ་སློབ་ཏུ་བཅུག་པས་སྟོད་ན་ཆེར་རྗེ་ཞིག་པོ། འུག་པ་ཆོས་བཟང་། བི་ཇི་ལེགས་མགོན་གསུ། བར་ན་གཡུ་ཐོག་མགོན་པོ། མི་ཉག་རོང་རྗེ། བྲང་ཏི་རྒྱལ་བཟང་གསུམ། སྨད་ན་གཉའ་པ་ཆོས་བཟང་། མཐའ་བཞི་དར་པོ། སྟོང་པ་གྲགས་རྒྱལ་ཏེ་བོད་སྨན་མཁས་པ་མི་དགུ་གྲགས་པ་བྱུང་། ཞེས་བཤད་པ་ནི་ཕྱོགས་གཞན་གྱིས་མཁས་པའི་གཏམ་ཁྱད་དུ་གསོད་པ་ལས་མ་འདས་ཏེ། མིང་དེ་སྐད་དུ་གྲགས་པ་ཕལ་ཆེ་བ་ཕྱི་དར་གྱི་སྐབས་སུ་བྱུང་བ་ཡིན་ཞིང་། ཁྱད་པར་ཆེར་རྗེ་ཞིག་པོ་ནི་ལོ་ཆེན་རིན་བཟང་གི་སློབ་རྒྱུད་དང་། བྲང་ཏི་རྒྱལ་བཟང་སོགས་ནི་གཡུ་ཐོག་གསར་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོའི་སློབ་རྒྱུད་དུ་འོག་ནས་འཆད་འགྱུར་ལྟར་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་བཤད་པ་མ་ཡིན་ནམ། གཡུ་ཐོག་མགོན་པོ་ནི་དུས་ཕྱིས་གསར་རྙིང་གཉིས་ཡོད་ཟེར་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་ཟོལ་མ་ཞིག་སྣང་བས་འཁྲུལ་པ་ནི་ཐུགས་མོད་མོད། འོན་ཀྱང་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་དེ་ཁྱད་གཞི་མེད་པའི་ཁྱད་ཆོས་རྫུན་བསྒྲིགས་ལ་རིག་པས་དཔྱད་བཟོད་པའི་ཚིག་དོན་ག་ལ་ཡོད་ཅིང་། ཁྱེད་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་དཔྱད་པའི་ཚེ་རྣམ་ཐར་ལོ་རྒྱུས་དེ་གསུང་རབས་སྤྱི་དང་མི་མཐུན། རྩ་རྒྱུད་དང་འགལ། བོན་པོའི་ཟེར་སྒྲོས། རིག་བྱེད་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་ལྟ་བུ་ལས་ཡིད་བརྟེན་དུ་རུང་བ་བཀའ་ནའང་། ཞེས་སོགས་ཀྱི་ཡིད་མ་ཆེས་བཞིན་དུ་བཤད་ཁུངས་ཀྱི་རྒྱབ་བརྟེན་དུ་འཆའ་བ་ནི་ནམ་ཡང་མི་རིགས་སྙམ་སྟེ། དེ་རྩོམ་པའི་གང་ཟག་ནི། བལ་པོའི་སེའུ་མ་ཟོས་ཀྱང་། །ཁ་དོག་ཉིད་ལས་བྲོ་བ་ཤེས། །ཞེས་པ་ལྟར་དཔྱད་པས་ཤེས་ཏེ། ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོས་ཕྱོགས་ཕྱོགས་ཀྱི་སྨན་པ་རྣམས་ལ་དྲི་ཡིག་མང་དུ་བྱས་ཏེ། སྟོད་ལུང་གི་ཨེམ་ཆི་ཀུན་ལེགས་ཟེར་བ་ཕྱིས་སུ་པ་རྣམས་འཚོ་བྱེད་དུ་འབོད་པ་ལའང་དྲི་བ་བྱས་པའི་དྲིས་ལན་དུ། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱི་བླ་སྨན་དགུ་ནི་སྟོད་ན་ཆེ་རྗེ། འུག་པ། བི་ཇི་གསུམ། བར་ན་གཡུ་ཐོག བྲང་ཏི། མེ་ཉག་གསུམ། སྨད་ན་གཉའ་པ། མཐའ་བཞི། སྟོང་པ་གསུམ་སྟེ་དགུ་རུ་འདོད་པ་དང་། རྒྱུད་བཞི་བཀའ་གཏེར་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་བཀོད་པ་སོགས་བྱུང་བར། ཟུར་མཁར་བས་དྲིས་ལན་ལེགས་བཤད་སྐྱུགས་པ། ཟླ་ཐིགས་ཉིན་བྱེད་འོད་འཚོ། དབྱར་སྐྱེས་རྔ་གསང་རྣམས་བྱས་ཏེ། འདྲེ་རྗེ་རྒྱ་གར་བཛྲའི་གོང་ཡན་ལ་གཡུ་ཐོག་ཅེས་ཐ་སྙད་མེད་ཚུལ། ཆོས་རྒྱལ་དང་ཡོན་ཏན་མགོན་པོའི་བར་ལ་མི་ལོ་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་གྱི་སྔ་ཕྱི་ཡོད་ཚུལ། རྒྱུད་བཞི་གཡུ་ཐོག་མགོན་པོའི?r??གོང་ཡན་སུ་ལའང་མ་གྲགས་པའི་ཚུལ་སོགས་ལུང་རིག་རྡོ་རྗེ་ཟེགས་མས་ཚར་བཅད་དེ་སྨྲ་རུ་མེད་པར་བྱས་པ་ན། ཕྱི་རྗེས་རང་གི་བླུན་ཚིག་གི་ལོ་རྒྱུས་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་གཡུ་ཐོག་མགོན་པོ་རྙིང་མ་ཞིག་ཡོད་ཚུལ་རྣམ་ཐར་དེ་ཁོ་པས་ལྐོག་ཏུ་བྱས་པ་སྟེ། དེ་ཡན་ཆད་མཁས་བླུན་སུ་ལའང་གཡུ་ཐོག་མགོན་པོ་ཡབ་སྲས་གསར་རྙིང་གཉིས་ཡོད་པའི་སྒྲོས་གཏན་ནས་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་ལུང་རིགས་ཚད་ལྡན་དང་ཁུངས་ཐུབ་ཀྱི་ཡིག་ཆ་རྣམས་དང་མི་བསྟུན་པར་ཟེར་ཚད་ཚད་མར་བཟུང་སྟེ་བཀོད་པ་ནི་མཁས་པའི་གཏམ་མ་ཡིན་ནོ། །
       ཡང་«གསོ་བ་རིག་པའི་ཁོག་དབུབ་ཀུན་གྱི་བུ་ཡིག་སྒོ་བརྒྱ་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག»ལས།(7) གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཟེར་བའི་རྣམ་ཐར་དེ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོའི་དྲི་བ་དང་དྲིས་ལན་སྔར་བཤད་པ་ལྟར་ཨེམ་ཆི་ཀུན་ལེགས་པའི་མཚང་ལ་ཕོག་ནས་དེས་བྱས་པ་ལས་མ་འདས་ཀྱང་། དར་མོ་བས་དབང་ཡོད་ཀྱིས་རྗེ་ལྔ་པ་ཆེན་པོ་ལ་ཞུས་ནས་པར་དུ་གནང་བ་དང་། སྡེ་སྲིད་ནས་ཀྱང་ཐུགས་མ་ཆེས་བཞིན་དུ་རྒྱུད་བཞི་བཀའ་སྒྲུབ་ལ་ཕན་འདུག་དགོངས་ནས་སྤྱི་དོན་ཁོག་དབུབ་སོགས་དེ་དང་བསྟུན་པ་ནི་སྨན་དཔྱད་ཀྱི་ཆག་སྒོ་ཆེན་པོ་སྟེ། དེའི་ཐོག་མར་སྤྱིར་རྣམ་རྫུན་གྱི་རྐྱལ་པ་ཡིན། ང་གཡུ་ཐོག་རྣམ་ཐར་ཡང་དེ་དང་འདྲ། ཞེས་རྣམ་ཐར་ཐམས་ཅད་རྫུན་དུ་འཕང་བའི་རྒྱབ་སྐོར་རྫུན་ལུང་དང་། མདོར་ན་ཚིག་དོན་ཐམས་ཅད་བཀའ་བསྟན་སྤྱི་དང་འགལ་བ། ལོ་རྒྱུས་ཀུན་དང་འགལ་བ། ཡུལ་དང་དུས་དང་འགལ་བ་སོགས་དཔྱོད་ལྡན་དག་གིས་ལན་གཅིག་མཐོང་བས་རྫུན་དུ་རྟོགས་ཤིན་ཏུ་སླ་བ་ཞིག་འདུག་གོ །
         དེ་བཞིན་དུ་ཀོང་སྤྲུལ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོས་«ཤེས་བྱ་ཀུན་ཁྱབ»དུ་གསོ་བ་རིག་པའི་ལོ་རྒྱུས་འཆད་སྐབས། གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཞིག་ཡོད་པའི་གཏམ་ཟུར་ཙམ་ཡང་མེད་པ་མ་ཟད། «གཏེར་སྟོན་བརྒྱ་རྩའི་རྣམ་ཐར»དུའང་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་སྐོར་རྩ་བ་ནས་བྲིས་གནང་མི་འདུག ལྷག་པར་དུ་«ཀོང་སྤྲུལ་གྱི་གསན་ཡིག»ནང་དུ། དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིའི་ཁྲིད་རྒྱུན་དེ་སངས་རྒྱས་སྨན་གྱི་བླ་མ་ནས་རྗེ་ཉིད་ཀྱི་གསོ་རིག་དགེ་རྒན་ཀརྨ་ཚེ་དཔལ་གྱི་བར་དུ་བླ་རབས་ཞིབ་མོར་བགྲངས་ཡོད་ཀྱང་འདིའི་ནང་དུ་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་མིང་ཟུར་ཙམ་ཡང་གསུང་མི་འདུག མདོར་ན། སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་སློབ་ཚོགས་བརྒྱུད་འཛིན་དང་བཅས་པས་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་འདི་ཁས་ལེན་གནང་མེད། གལ་སྲིད་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཞིག་ཡོད་པའི་དབང་དུ་བྱས་ནའང་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་ཡིན་པར་མ་གསུངས་ཏེ། གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར་ལས།(8) དེ་ནས་གཡུ་ཐོག་ཆེན་པོ་དགུང་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་བཞེས་ནས། ཉིན་ཞིག་འགྲོ་བ་ནད་པའི་དོན་ལ་ཕྱིན་པས། བུད་མེད་མདའ་དར་དང་མེ་ལོང་ཐོགས་པ་ཞིག་བྱུང་ནས། འདི་སྐད་ཟེར་རོ། །གཡུ་ཐོག་པ་རྒྱ་གར་ལ་བྱོན་ཟེར་ནས་མི་སྣང་བར་གྱུར་ཏོ། །དེ་ནས་མཁས་པ་ཆེན་པོས་རྒྱ་གར་ལ་འབྱོན་པར་ཐག་ཆོད་ནས་གསེར་མང་པོ་སྒྲུབ་བོ། །དེ་ནས་རྒྱལ་པོ་ལ་སོགས་པས་བཤོལ་བཏབ་ཀྱང་མ་ཐེབས་པར་ཨོ་རྒྱན་རིན་པོ་ཆེ་ལ་བར་ཆད་མེད་པའི་སྔགས་དང་རྫས་སྲུང་ཞུས་ནས་རྒྱ་གར་ལ་བྱོན་ནོ། །དེ་ནས་བལ་་པོ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་མཚམས་རི་ཀུན་ཏུ་རྒྱུ་བར་ལོ་ཙཱ་བ་བཻ་རོ་ཙ་ན་དང་མཇལ་བས། ལོ་ཙཱ་བ་ན་རེ། གཡུ་ཐོག་པ་གར་འབྱོན་ཟེར། བདག་རྒྱ་གར་ལ་གསོ་རིག་སོགས་གདམས་ངག་ལེན་དུ་འགྲོ་བྱས་པས། ལོ་ཙཱ་བ་ན་རེ། བདག་གིས་ཀྱང་ལོ་ཙཱ་ཤེས། ཁྱད་པར་པཎ་ཆེན་ཙནྡྲ་ཝ་ལས་རྒྱུད་བཞི་གདམས་པ་ཁ་སྐོང་དང་བཅས་པ་བླངས། རྒྱལ་པོ་དང་ཁྱོད་རང་ལ་སྤྲད་གསུངས་པས། བོད་ལ་འབྱོན་གསུངས་པས། གཡུ་ཐོག་པས་ལོ་ཙཱ་བ་ལ་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་བདག་ནམ་སླེབས་བར་ལ། བསམ་ཡས་དབུ་རྩེའི་བར་ཁང་གི་ཀ་བ་བུམ་པ་ཅན་ལ་གཏེར་དུ་སྦས་གསུངས་སོ། །དེ་ནས་གཡུ་ཐོག་ཆེན་པོས་ལོ་ཙཱའི་གསུངས་ལྟར་པཎ་ཆེན་ཙནྡྲ་ཝའི་དྲུང་དུ་བྱོན་ནས་གདམས་ངག་ཞུས་སོ། །པཎ་ཆེན་ཙནྡྲ་ཝའི་ཞལ་ནས། རྒྱུད་བཞིའི་ཁ་སྐོང་གནང་ནས། ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་བཻ་རོ་ཙ་ནས་བསྒྱུར་བ་ལྟར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དང་སྨན་པ་ལ་གདམས་པ་བྱུང་ངན་གསུངས་བྱུང་བས་སྔར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ཞུས་སོ། ། ཞེས་དང་།
       ཡང་།(9) དེ་ནས་དགུང་ལོ་སོ་ལྔ་བཞེས་པའི་ཚེ་ནུབ་གཅིག་མནལ་ལམ་དུ་མི་དཀར་པོ་གཅིག་ན་རེ། གཡུ་ཐོག་པ་རྒྱ་གར་ལ་འགྲིམ་ཟེར་བ་རྨིས་པས། གཡུ་ཐོག་པས་གསེར་མང་པོ་བསྣམས་ནས་རྒྱ་གར་ལ་བྱོན་ནོ། །དེ་ནས་པཎ་ཆེན་ཙཎྡྲ་དེ་ཝའི་དྲུང་དུ་བྱོན་ནས་གདམས་ངག་མང་པོ་ཐོབ། མཁས་པ་མེ་དབང་ལས་ཁྲིད་ཡིག་བརྒྱ་རྩ་ཐོབ་ནས་བོད་དུ་ཕེབས་སོ། །དེ་ནས་རྒྱལ་པོས་རྒྱུད་བཞི་གཏེར་ནས་བཏོན་པ་དྲག་གསུངས་པས། གཡུ་ཐོག་པས་གསུངས་པ། བདག་རྒྱ་གར་ལ་ད་དུང་སྐོར་གཅིག་འགྲོ་བས། དེ་བར་མི་འདོན་པ་ཞུ་ཞུས་ནས། རྒྱ་གར་ལ་བྱོན་ནས་བླ་མ་བརྒྱ་རྩ་གཅིག་དང་མཇལ། འབྲས་རྩིས་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ལ་སོགས་པ། ཕྱི་ནང་གི་རིག་གནས་དང་གདམས་ངག་སོགས་མང་དག་གསན། ཁྱད་པར་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིའི་གབ་པ་གསལ་བྱེད་ཐོ་བྱང་དང་བཅས་པ་ཐོབ་ནས་བོད་དུ་ཕེབས་སོ། །ཞེས་སོ། །
        ཡང་།(10) གཡུ་ཐོག་མགོན་པོས་འདི་སྐད་གསུངས་སོ། །ངེད་རྒྱ་གར་སྔ་མ་ལ་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ལོན་ནས་ཕྱིན། རྒྱ་གར་རང་དུ་ལོ་གསུམ་དང་ལམ་བར་ལ་གཅིག་སོང་། རྒྱ་གར་བར་མ་ལ་ལོ་སུམ་ཅུ་སོ་ལྔ་ལོན་ནས་ཕྱིན། རྒྱ་གར་དུ་ལོ་གཅིག་དང་ལམ་བར་དུ་ཟླ་བ་བརྒྱད་སོང་། རྒྱ་གར་ཕྱི་མ་ལ་ལོ་སུམ་ཅུ་སོ་བརྒྱད་ལོན་ནས་ཕྱིན། རྒྱ་གར་དུ་ལོ་བཞི་བསྡད། ལམ་བར་ལ་ཞག་བརྒྱད་བྱས། ད་ལྟ་ལོ་ཞེ་གཉིས་ལོན་གསུངས།ཞེས་སོ། །
         ཡང་།(11) དེ་ནས་གཡུ་ཐོག་ཆེན་པོས་དགུང་ལོ་བཞི་བཅུ་ཞེ་ལྔ་བཞེས་པ་ལ། རྒྱུད་བཞི་གཏེར་ནས་སྤྱན་དྲངས་ནས། རྒྱུད་ཀྱི་ཆ་ལག་ལ་སོགས་པའི་གསོ་དཔྱད་ཀྱི་དཔེ་མང་པོ་རྩོམ་ཞིག་གསུངས་པའི་ལུང་བསྟན་བྱུང་ནས་རྒྱུད་ཀྱི་ཆ་ལག་བཅོ་བརྒྱད་ལ་སོགས་པའི་གསོ་དཔྱད་ཀྱི་དཔེ་མང་པོ་གསུངས་ཀྱང་ཡི་གེས་འཇིགས་ནས་འདིར་མ་བཀོད།ཞེས་སོགས་སོ། །དེ་ལྟར་ན་བཻ་རོ་ཙ་ན་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་ནས་«རྒྱུད་བཞི»གདན་དྲངས་ནས་བསམ་ཡས་དབུ་རྩེར་གཏེར་དུ་སྦས། ཕྱིས་གཡུ་ཐོག་པས་གཏེར་ནས་བཏོན་པར་ཡིན་པ་ལས་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་མིན་པ་གསལ་པོར་བཤད་འདུག
        གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་ལ་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ན་བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན། བསམ་བློའི་འགྲོས། ཚིག་གི་སྦྱོར་བ་གང་ཅི་ཐད་ནས་དྭགས་མོ་སྨན་རམས་པས་མཛད་པའི་གཡུ་ཐོག་གསར་མའི་རྣམ་ཐར་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་བྱུང་འདུག་པས་འདི་ནི་རྩོམ་པ་པོ་དྭགས་མོ་སྨན་རམས་པ་རང་ཉིད་ཡིན་པར་སེམས། འོ་ན་ཇོ་བོ་ལྷུན་གྲུབ་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བརྩམས་ཟེར་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཞེ་ན། «རྒྱུད་བཞི»འདི་རྒྱ་གར་ནས་བྱུང་བའི་བསྟན་བཅོས་ཡིན་པར་བསྒྲུབ་པའི་ཆེད་དུ། རྣམ་ཐར་རྙིང་པ་བཀའ་རྒྱ་ཅན་ཡིན་ཚུལ་དང་། དེའི་ནང་དུ་བཻ་རོས་རྒྱ་གར་ནས་གདན་དྲངས་ཚུལ་གྱི་སྒྲུང་སྙན་པོ་འདི་གསར་སྐྲུན་གནང་ཡོད་པར་ངེས།
གཉིས། རང་ལུགས་དངོས།
       «རྒྱུད་བཞི»བྱུང་ཚུལ་དངོས་ནི། གནའ་བོའི་བོད་ཀྱི་མེས་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ལོ་གྲངས་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་བརྒྱུད་ནས་བྱུང་བའི་ནད་བཅོས་བྱ་བའི་ཉམས་མྱོང་རྣམས་བོན་གྱི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་གདུང་སྲས་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ཀྱིས་ཐོག་མར་ཟིན་བྲིས་བཏབ་པ་དང་གསོ་རིག་གི་ཡིག་ཆ་ཅུང་སྔ་དེ་བྱུང་། དེའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཏུ་དུས་རབས་རིམ་བྱུང་གི་ལྷ་རྗེ་རྣམས་ཀྱིས་རང་རང་གི་བསགས་པའི་ཉམས་མྱོང་དང་། རིག་པ་གསར་པ་རྣམས་རིམ་བཞིན་ཡི་གེར་བཏབ་པ་རྣམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་བོན་རྒྱལ་བཞིའི་དུས་དང་། དེ་རྗེས་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐབས་རྣམས་སུ་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིགས་པ་ལ་«གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»ཆགས། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱིས་བོན་བསྣུབས་པའི་སྐབས་སུ་དཔེ་ཆ་མེ་ལ་བསྲེགས་གྲབས་བྱས་པ་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་གཙང་སྟོད་བྱེ་མ་གཡུང་དྲུང་དུ་སྦས། མི་རིང་བ་ཕྱིར་བཏོན་ནས། བཻ་རོ་ཙ་ན་སོགས་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་«འབུམ་བཞི»ལ། «རྒྱུད་བཞི»ཞེས་པའི་མིང་བཏགས་ནས་འཆད་ཉན་དར་སྤེལ་གནང་། ཕྱིས་གཡུ་ཐོག་པས་ཟིན་མཆན་བཏབ་ཅིང་ལེགས་བསྒྲིགས་དང་དག་བཅོས་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བཞིན་ཡོད།
       དེ་ལྟར་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཞེ་ན། ཐོག་མར་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་ནས་བཤད་དགོས་པ་ཞིག་རེད། «རྒྱུད་བཞི»པོ་སོ་སོའི་ནང་དོན་ལ་བརྟགས་ན། རྩོམ་པའི་དུས་རབས་ཧ་ཅང་ཐ་དད་པ་ཡིན་པ་གསལ་པོར་མཐོང་ཐུབ། དཔེར་ན། མི་སྤྱོད་ལམ་སྤང་བླང་བཤད་པའི་སྐབས་སུ། ལོ་གཅིག་ལ་དུས་གཉིས་སུ་དབྱེ་སྲོལ་དང་། དུས་གསུམ་དབྱེ་སྲོལ། དུས་དྲུག་དབྱེ་སྲོལ་བཅས་བྱུང་ཡོད་པ་འདི་དག་ལས། ཆེས་ཐོག་མའི་དུས་སུ་མི་རྣམས་ཀྱིས་ལོ་གཅིག་ལ་དུས་ཚིགས་གཉིས་སུ་དབྱེ་སྲོལ་བྱུང་ཞིང་། དེ་ནས་དུས་ཡུན་རིང་པོར་འགོར་རྗེས་རོང་འབྲོག་གི་ས་གཤིས་མི་འདྲ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡུལ་འགའ་ཞིག་ན་ལོ་གཅིག་ལ་དུས་ཚིགས་གསུམ་ཕྱེས་ཡོད་པ་དང་། ཡུལ་འགའ་ཞིག་ན་དུས་ཚིགས་དྲུག་དབྱེ་བའི་སྲོལ་ཡང་བྱུང་ཡོད། ཧ་ལམ་ཆོས་རྒྱལ་མེས་དབོན་རྣམ་གསུམ་གྱི་སྐབས་ཙམ་ན་ལོ་གཅིག་ལ་དུས་ཚིགས་དབྱར། དགུན། སྟོན་དཔྱིད་བཞིར་དབྱེ་བའི་འཛམ་གླིང་སྤྱི་སྲོལ་དང་གཅིག་གྱུར་འདི་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ས་མཐོའི་འབྲོག་ས་ཁ་ཤས་ན་དེང་དུས་ཀྱང་དཔྱིད་དབྱར་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་སོས་ཀ་ཞེས་པའི་དུས་ཚིགས་གཅིག་བརྩི་སྲོལ་རང་སོར་གནས་ཡོད་པ་རེད། «བཤད་རྒྱུད»ནང་དུ་དུས་ཚིག་གཉིས་དང་། དུས་ཚིགས་གསུམ། དུས་ཚིགས་དྲུག་བཅས་ཕྱེས་ཡོད་པ་ལས། དུས་ཚིགས་བཞིའི་མིང་ཙམ་ཡང་མེད། འོན་ཀྱང་«ཕྱི་མ་རྒྱུད»ཀྱི་ནང་དུ་དུས་ཚིགས་བཞི་ཏག་ཏག་ཕྱེས་འདུག དེས་ན་རིགས་པས་རགས་དཔྱད་ཙམ་བྱས་ན་«བཤད་རྒྱུད»དང་། «ཕྱི་མ་རྒྱུད»གཉིས་ཀྱི་བར་ལའང་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲང་ཁ་ཤས་ཀྱི་ཧེ་བག་ཡོད་པར་ཤེས་དགོས། དོན་ལའང་དེ་ལྟར་ཡིན་དགོས་ཏེ། ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་དང་ཆ་ཤས་སོ་སོའི་བྱེད་ལས། ནད་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་དབྱེ་བ། སྨན་གྱི་རོ་ནུས་སྦྱོར་ཚད་སོགས་འདི་ལྟ་བུའི་ཚན་རིག་གི་ཤེས་བྱ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད་པའི་བསྟན་བཅོས་འདི་འདྲ་བ་ཞིག་མི་ཚེ་གཅིག་གི་སློབ་སྦྱོང་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲུབ་ཐབས་མེད་པ་ནི་སུས་ཀྱང་ཤེས་སླ། དེ་ནས་དུས་རབས་མང་པོའི་ནང་དུ་མི་རབས་མང་པོ་ཞིག་གི་ཉམས་མྱོང་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཞིག་ཡིན་པ་རང་ཤུགས་ཀྱིས་གྲུབ་བོ།།