བྱ་ཁྱུང་དགོན་པ།

        དགེ་ལྡན་བསྟན་པའི་མ་དགོན་བྱ་ཁྱུང་ཐེག་ཆེན་ཡོན་ཏན་དར་རྒྱས་གླིང་ནི།   མདོ་སྨད་ཙོང་ཁ་བདེ་ཁམས་ཀྱི་ས་འཛིན་ཙོང་ལ་རིང་མོར་ཉིན་སྲིབ་ཀྱིས་ཕྱེ་བའི་ཡུལ་ཁམས་ལ་ལྷོ་བྱང་གི་ཆ་གཉིས་ལས།   ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆར་རྨ་ཀླུང་དལ་གྱིས་འབབ་པའི་ཉེ་འགྲམ།  ད་ལྟ་ཧྭ་ལུང་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་བྲག་ཁྱུང་ཞེས་པའི་སར།  རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་ཡོངས་འཛིན་ཤར་ཕྱོགས་རིགས་པའི་དཔའ་བོ་ཆོས་རྗེ་དོན་གྲུབ་རིན་ཆེན་གྱིས་(1309_1385)བོད་རབ་བྱུང་དྲུག་པའི་བགྲང་བྱ་ཉེར་གསུམ་པ་སྤྱི་ལོ་(1349)ས་གླང་ལོར་བཏབ་ཅིང་།  ད་ལྟའི་བར་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་བཞི་བཅུ་ལྷག་ཕྱིན།  ཆོས་སྡེ་འདིར་དགོན་མ་ལག་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ཡོད་པར་གསུངས་ལ།  དུས་འཁོར་གྲྭ་ཚང་། རྒྱུད་པ་གྲྭ་ཚང་།  སྨན་པ་གྲྭ་ཚང་།  མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་བཅས་གྲྭ་ཚང་བཞི།  གཞན་ཡང་གསེར་གདུང་ཆེན་མོའི་ལྷ་ཁང་།  ལྷ་ཁང་ཆེན་མོ།    གསེར་གདུང་ཆུང་ངུའི་ལྷ་ཁང་།    འདུ་ཁང་ཆེན་མོ།      ཨ་ར་པ་ཙའི་སྒྲུབ་ཁང་ངམ་འཇམ་དབྱངས་སྒྲུབ་ཁང་།  དཔར་ཁང་ཆེན་མོ།  སྒར་ཆེན་བཞི་སོགས་ཐོག་ཁར་རྒྱ་ཕིབས་དང་རི་དྭགས་ཆོས་འཁོར་གྱིས་མཛེས་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་མང་བོ་ཡོད་ལ།   སྐུ་རྟེན་དུ།   ཆོས་རྗེ་དོན་གྲུབ་རིན་ཆེན་གྱི་སྐུ་གདུང་གསེར་དངུལ་གྱིས་བཏུམས་པ།   རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོའི་དངོས་སློབ་ཨ་གྲོ་ཆོས་རྗེའི་སྐུ་གདུང་།  རྡོ་རྗེ་ཕག་མོ་རང་བྱོན་དུ་གྲགས་པ།  རྗེ་སྐུ་བཀྲ་ཤིས་དོ་ཁ་མ།   བྱམས་པ་ཆུ་གཟིགས་མ།  ཐུབ་པ་གྲོང་འབྱོན་མ་སོགས་དང་།   གསུང་རྟེན་དུ།  སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར།    སྣར་ཐང་བསྟན་འགྱུར།   སྟག་ཚང་ལོ་ཙཱ་བའི་ཐུགས་དམ་ཡུམ།  ཅོ་ནེའི་བཀའ་འགྱུར།  གཞན་ཡང་མདོ་སྔགས་རིག་གནས།མཚན་ཉིད་ཡིག་ཆ།  རྒྱན་འཇུག་མཛོད་རྩ།  རྗེའི་གསུང་འབུམ།   མཛོད་འདུལ་ཕར་ཕྱིན།  དྲང་ངེས་བློ་རྟགས་སོགས་པོ་ཏི་སྟོང་ཕྲག་ལས་བརྒལ་བ་བཞུགས་ཤིང་།  ཐུགས་རྟེན་དུ།  ཆོས་རྗེ་དོན་གྲུབ་རིན་ཆེན་གྱི་སྐུ་ནང་རྟེན་དུ་བཞུགས་པའི་མཆོད་རྟེན་ཆེན་མོ།  སངས་རྒྱས་འཁོར་བ་འཇིག་རྟེན་གི་ཚེམས་བཞུགས་པར་གྲགས་པའི་ཙན་དན་གྱི་མཆོད་རྟེན་གཉིས།  ཐར་ཤུལ་དགེ་འདུན་ཆོས་སྐྱོང་རྒྱ་མཚོའི་ཚེམས་སྙིང་བོར་བཞུགས་པའི་རྣམ་རྒྱལ་མཆོད་རྟེན།  བདེ་ཁང་བའི་སྐུ་གདུང་མཆོད་རྟེན་སོགས་ཐུགས་རྟེན་ཆེ་ཆུང་བཅུ་ཕྲག་ལྷག་ཡོད་ཅིང་།  གྲྭ་བཙུན་ཆེས་མང་དུས་ཆིག་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་འདུས་པར་བརྗོད་པས།  མདོ་སྨད་ཀྱི་དགོན་པ་ཆེ་གྲས་ཤིག་ལགས །
      གསེར་ཁོག་དགོན་པ།
     ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་གསེར་ཁོག་དགོན་དགའ་ལྡན་དམ་ཆོས་གླིང་ནི།  མདོ་སྨད་ཙོང་ཁ་བདེ་ཁམས་ཀྱི་སའི་ཆ།  ཙོང་ཆུ་སྔོན་མོའི་བྱང་རྒྱུད།  ད་ལྟ་ཏ་ཐུང་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་གསེར་ལུང་ཞེས་པར་བཙན་པོ་དོན་གྲུབ་རྒྱ་མཚོས།  རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ལྕགས་སྟག་སྤྱི་ལོ་(1650) ལ་བཏབ་ཅིང་།  ད་ལྟའི་བར་ལོ་སུམ་བརྒྱ་བཞི་བཅུ་ལྷག་ཕྱིན།      ཆོས་སྡེ་འདི་བཙན་པོ་དོན་གྲུབ་རྒྱ་མཚས་བཏབ་པས་བཙན་དགོན་ཡང་ཟེར་ལ།  ཆུ་འབྲུག་( 1652 )ལོར་རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ་ཆེན་མོ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཆིབས་ཁ་བསྒྱུར་ནས་ཕྱིར་སླེབས་སྐབས།   དགོན་པ་འདིར་གདན་དྲངས་པ་ལྟར་ཕེབས་ཏེ་དགོན་པར་དགའ་ལྡན་དམ་ཆོས་གླིང་ཞེས་མཚན་གསོལ་མཛད་ཅིང་གླིང་བཅུ་གསུམ་གྱི་གྲས་སུ་བཞག   ཆུ་ཡོས་ལོར་ ( 1653 )མཚོ་སྔོན་བསྟན་འཛིན་ཝང་གིས་འཁྲུགས་པ་བསླངས་ཏེ།  རྒྱ་ནག་ནས་དམག་ཆེན་འོངས་ཏེ་མཚོ་སྔོན་དཔོན་པོ་རྣམས་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་དོགས་གཞིར་སྙམ་ནས་དགོན་ལུང་དང་བཙན་དགོན་འདིར་གཏོར་བཤིགས་ཆེན་མོ་ཐེབས་ཏེ་མིང་གི་ལྷག་མར་གྱུར་ན་ཡང་། སླར་ཡང་རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་མེ་ལུག་(1667)ལ་ཁྲི་ཐོག་གསུམ་པ་ནོ་མོན་ཧན་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོས་སླར་གསོ་གནང་ཞིང་།  ཁྱད་པར་དུ་འཆད་ཉན་གྱི་རྩོད་གྲྭ་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་། སྡེ་འདིར་རྒྱུད་པ་གྲྭ་ཚང་། སྔགས་པ་གྲྭ་ཚང་། ལུང་རིགས་རྒྱ་མཚོ་གླིང་།   མཁས་བཙུན་དར་རྒྱས་གླིང་།  གསོ་རིག་གཞན་ཕན་གླིང་བཅས་གྲྭ་ཚང་ལྔ།  ཇོ་བོ་ལྷ་ཁང་། མགོན་ཁང་།  ཨ་ཕྱིས་ཁང་།  འདུ་ཁང་ཆེན་མོ།  ལི་མ་ཁང་།  བཙན་ཁང་ཆེན་མོ་སོགས་ལྷ་ཁང་མང་བོ་དང་།  བཙན་པོ་བླ་བྲང་།  ཆུ་བཟང་བླ་བྲང་།  ཞ་ལུ་བླ་བྲང་།  མལ་བླ་བྲང་བཅས་སྒེར་ཁག    སྟག་རྩེའི་ཇོ་བོ།  འཕགས་པ་འཇའ་མ་ལི་རང་བྱོན།   འཕགས་པ་ལོ་ཀེ་ཤྭ་ར་ཡ།   ཤཱཀྱ་མུ་ནེའི་འདྲ་སྐུ།  མི་བསྐྱོད་རྡོ་རྗེའི་འདྲ་སྐུ།  སྤྱན་རས་གཟིགས་བཅུ་གཅིག་ཞལ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པ།  བལ་བོ་ནས་འོངས་པའི་ཆོས་རྒྱལ་ལི་མ།  སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་ཀྱི་འདྲ་སྐུ།  རྒྱལ་བ་ཚངས་དབྱངས་པས་རབ་གནས་མཛད་པའི་ཆོས་རྒྱལ་ཕྱི་སྒྲུབ་ཀྱི་ཞལ་འབག་སོགས་སྐུ་རྟེན་མཐའ་ཡས་པ་དང་། རྒྱལ་བའི་བཀའ་བསྟན་སྔ་ཕྱི་ཚར་བཅུ་ཕྲག་ཙམ་དང་། ཡུམ་གསེར་བྲིས།  བརྒྱད་སྟོང་གསེར་བྲིས།  བསྐལ་བཟང་གསེར་བྲིས།  གཞན་ཡང་གསུང་རབ་ཀྱི་སྐོར་མང་བོ་བཅས་གསུང་རྟེན།  ནོ་མོན་ཧན་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོའི་སྐུ་གདུང་མཆོད་རྟེན།  བྱང་ཆུབ་མཆོད་རྟེན།  ནོ་མོན་ཧན་ངག་བཟང་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོའི་སྐུ་གདུང་མཆོད་རྟེན་བཅས་ཐུགས་རྟེན་ཆེ་ཆུང་མང་བོ་བཞུགས་ཤིང་།  གྲྭ་བཙུན་ཆེས་མང་དུས་ཉིས་སྟོང་ཙམ་ལ་སླེབས་པར་<<མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་>>ལས་གསུངས་སོ། །
      དགོན་ལུང་དགོན་པ།
     ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་དགོན་ལུང་བྱམས་པ་གླིང་ནི།   མདོ་སྨད་ཀྱི་གངྒཱ་གཉིས་པ་ཙོང་ཆུ་སྔོན་མོ་འབབ་ཡུལ་ལ་གདགས་སྲིབ་ཀྱི་ཆ་གཉིས་སུ་བགོས་པ་ལ་ཙོང་ཁ་བདེ་ཁམས་ཞེས་གྲགས་པའི་བྱང་གི་ཆ། དམར་གཙང་བྲག་གི་གཡས་འགྲམ།  ད་ལྟ་ཧུའུ་ཀྲུའུ་རྫོང་དུ་འབོད་པ་རུ་རྒྱལ་སྲས་དོན་ཡོད་ཆོས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོས་རབ་བྱུང་བཅུ་བའི་ཆུ་ཡོས་(1603ལོར་ཕྱག་འདེབས་མཛད་ཅིང་།  ད་ལྟའི་བར་མི་ལོ་སུམ་བརྒྱ་དགུ་བཅུ་ལྷག་ཕྱིན།  ཆོས་སྡེ་འདིར་དམ་པ་གོང་མ་ནས་རིམ་གྱིས་བཞེངས་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་མང་བོ་ཡོད་ལ།  རྒྱས་སྲས་ཉིད་དང་སུམ་པ་སློབ་དཔོན་སོགས་ཀྱིས་བཞེངས་པའི་འདུ་ཁང་ཉིས་ཐོག་རུང་ཁང་དང་བཅས་པ།   ལྷ་མོ་ཕོ་བྲང་།  རྒྱུད་ཁང་།  ལི་མ་ཁང་།  ལྕང་སྐྱའི་བླ་བྲང་།  ཐུའུ་བཀྭན་བླ་བྲང་།  སུམ་པ་བླ་བྲང་བཅས་དང་།  ཆོས་སྡེ་འདིའི་རྟེན་གྱི་གཙོ་བོ་རྒྱལ་བ་བྱམས་པའི་སྐུ་རང་རྒྱལ་ཕྱག་མཛུབ་མ།  རྗེ་སྐུ་ང་འདྲ་མ།  དཔལ་ལྡན་དམག་ཟོར་རྒྱལ་མོའི་སྐུ་ཐང་།  ཐུབ་པ་མེ་ཐུབ་བཅས་སྐུ་རྟེན་དང་།  བཀའ་འགྱུར་འཛམ་གླིང་གཡས་བཞག་ཅེས་པ་གསེར་ཞུན་མས་བྲིས་པ།  དེའི་དཀར་ཆག་ལྕང་སྐྱ་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པ།  རྒྱལ་བ་དགེ་འདུན་གྲུབ་ཀྱི་ཕྱག་བྲིས་མར་གྲགས་པའི་འགྲེལ་བ་སྒྲོན་མ་གསལ་བ་བཅས་གསུང་རྟེན།  ཐུའུ་བཀྭན་ངག་དབང་མཆོག་ལྡན་གྱི་དངུལ་གདུང་མཆོད་རྟེན་གཙོ་བྱས་པའི་ཐུགས་རྟེན་བཅས་རྟེན་གསུམ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་མང་བོ་བཞུགས་ཤིང་།  གནས་ཀྱི་བཀོད་པ་ཡང་ཤར་གྱི་བྲག་ཅིག་ལ་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་རང་བྱོན་དང་།  གཞན་ཡང་སྒྲོལ་མ།   ལྷ་མོ་སོགས་རང་བྱོན་དང་སྒྲུབ་ཆུ་བྱིན་ཅན་མང་བོ་དང་།  ཀརྨ་རོལ་བའི་རྡོ་རྗེ།  རྒྱལ་སྲས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་སོགས་ཀྱི་ཞབས་རྗེས་རྡོ་ལ་བཀོད་པ་མང་བོར་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ཅིང་།  ཆོས་སྡེ་འདིར་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་གོང་སྤེལ་ཐད་ལ་མཛད་རྗེས་ཆེ་བའི་མཁས་དབང་ལྕང་སྐྱ་རོལ་བའི་རྡོ་རྗེ་དང་། ཐུའུ་བཀྭན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་སོགས་དྲན་དབང་མང་བོ་ཡང་ཕེབས་མྱོང་ངོ་། །
         ཆུ་བཟང་དགོན་པ།
        ཆུ་བཟང་དགོན་པ་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དགེ་ལུགས་པའི་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན། དགོན་འདི་མཚན་ལ་ཆུ་བཟང་ན་མི་འགྱུར་དགའ་ལྡན་གླིང་ཞེས་གསོལ་ཞིང་། ཕྱིས་སུ་ཐུབ་བསྟན་རབ་རྒྱས་གླིང་ཞེས་པར་བསྒྱུར། དགོན་འདིའི་གནས་ཡུལ་ནི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཧུའུ་ཀྲུའུ་རྫོང་ནན་མོན་ཞཱ་ཞང་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་རྭ་ལོ་ཐང་གི་འབུམ་ལུང་བཀྲ་ཤིས་ཐང་ཞེས་པར་གྲགས་པའི་ས་ཆ་དེ་ཡིན། དགོན་འདི་ནས་རྫོང་མཁར་བར་སྤྱི་ལེ་ཉི་ཤུ་ཙམ་ལས་མེད། དགོན་གྱི་ཤར་ནུབ་གཉིས་ལ་རི་ཚོགས་ཀྱིས་ཉེ་བར་བསྐོར་ཏེ། གཡས་རི་ནི་གཡུ་འབྲུག་སྔོན་མོ་འཁྱིལ་བ་དང་འདྲ་ཞིང་། གཡོན་རི་ནི་བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ཆེན་འཕུར་བ་དང་འདྲ་བ་ལྷུན་ཅིང་བརྗིད་ཆགས་པར་གནས་ཤིང་། ཉེ་འདབས་ཀྱི་རི་ལུང་ཀུན་ཏུ་ཤུག་གསོན་གྱི་ལྗོན་ཤིང་ཡོངས་སུ་ཁེབས་པ། རི་དྭགས་སྣ་མང་རང་དགར་རྩེ་ཞིང་རྒྱུ་བ། མདུན་ཕྱོགས་སུ་རི་བོ་གཡུ་སེང་(ལྷོ་རི)དང་རི་བོ་གླང་དཀར་(ཨ་མྱེས་གླང་ཆེན)གཉིས་འཕྲེད་དུ་ཆགས་ཏེ་ཕྱིའི་ལྕགས་རི་དང་འདྲ་བར་གནས་མཆོག་འདི་སྲུང་འདུག  ས་བཅུའི་དགེ་མཚན་མངོན་པར་གསལ་ཞིང་བརྗིད་ཆགས་ཉམས་དགའ་བའི་དགེ་བའི་ཞིང་མཆོག་འདི་ནི་དད་ལྡན་མང་ཚོགས་རྣམས་གྱིས་བསྔགས་པའི་ཡུལ་དང་བསྟོད་པའི་གནས་སུ་གྱུར་ཏོ། །
       དགོན་པ་དེ་ཐོག་མར་སྦྲ་གུར་དགོན་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་།  ལོ་ངོ་བཅུ་གཅིག་གི་རིང་ལ་སྦྲ་གུར་དུ་ཆོས་ཀྱི་འཆད་ཉན་མཛད་པ་ཡིན།  ཕྱིས་སུ་ཆུ་བཟང་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ་རྣམ་རྒྱལ་དཔལ་འབྱོར་མཆོག་གིས་ཆིང་གོང་མ་ཧྲུན་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་དྲུག་པ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་1649ལོར་འབུམ་ལུང་བཀྲ་ཤིས་ཐང་དུ་དགོན་པའི་གཞི་བཏབ།   དགོན་པ་འདེབས་མཁན་རྣམ་རྒྱལ་དཔལ་འབྱོར་མཆོག་དབུས་ཕྱོགས་ཆུ་བཟང་ཞེས་པའི་སར་འཁྲུངས་པ་ཡིན་པས་དགོན་མིང་ལ་ཡང་ཆུ་བཟང་ཞེས་གསོལ་ནས་དེར་རྗེས་དྲན་བྱེད་པ་ཡིན།  དངོས་མིང་ལ་(དགའ་ལྡན་ཐུབ་བསྟན་རབ་རྒྱས་གླིང་)ཞེས་གསོལ།   རྗེས་སུ་གོང་མའི་དབུ་བླ་ལྕང་སྐྱ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་རྒྱབ་སྐྱོར་མཛད་འོག་ཚོགས་ཆེན་འདུ་ཁང་དང་།  བཙན་ཁང་། བྱམས་ཁང་། ཀླུ་དབང་རྒྱལ་པོའི་ལྷ་ཁང་། སྐུ་གདུང་མཆོད་རྟེན་སོགས་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་མང་དུ་བཞེངས་ཤིང་། བླ་བྲང་དང་གྲྭ་ཤག་སོགས་ཀྱང་མང་དུ་ཆགས་པས་དགོན་པའི་གཞི་རྒྱ་ཧ་ཅང་ཆེ་ཞིང་བཟོ་བཀོད་མཛེས་ཤིང་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པ། མ་ལག་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་ཚང་བའི་དགོན་པ་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་བོ། རེ་ཞིག་དགོན་པ་འདིར་གྲྭ་བཙུན་ཆིག་སྟོང་ལྷག་བཞུགས་ཡོད་པ་དང་། དུས་འཁོར་གྲྭ་ཚང་དང་། མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་སོགས་གྲྭ་ཚང་བཞི་པོ་ཚང་ཞིང་རྒྱས་སུ་དར་བ། མདོ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་དང་། སྒྲ་རིག་པ། སྙན་ངག་མངོན་བརྗོད་སྐར་རྩིས་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་དང་རིག་གནས་སྐོར་གྱི་འཆད་ཉན་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་པ་ཡིན། ཆིང་གོང་མ་ཡུང་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་གསུམ་པ་སྤྱི་ལོ་1721ལོར་ཆིན་ཝང་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་ཆིང་གོང་མར་ངོ་ལོག་ཟིང་འཁྲུག་གི་དོན་རྐྱེན་བསླངས་པས། ཆུ་བཟང་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པ་མ་ཉེས་ཁ་གཡོག་ཐེབས་ཏེ་བཀྲོངས།  ཆུ་བཟང་དགོན་པ་ཡང་དམག་འཁྲུག་གི་གནོད་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་ཐེབས།  ཡུང་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་བཅུ་བ་སྤྱི་ལོ་1732ལོར་ལྕང་སྐྱ་དབུ་བླ་ཆེན་མོས་གོང་མ་ལ་མདོ་སྨད་ཀྱི་དགོན་པ་ཁག་གཅིག་བསྐྱར་བཞེངས་བྱེད་པའི་ཞུ་འབུལ་མཛད་པ་ལ།  གོང་མས་བྱེད་ཆོག་པའི་བཀའ་མཆན་གནང་།  དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆུ་བཟང་དགོན་པ་དེ་ཡང་སླར་བཞེངས་ཐུབ་པའི་གོ་སྐབས་བྱུང་།  ལྕང་སྐྱ་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཆུ་བཟང་རིན་པོ་ཆེ་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གོ་གནས་དང་བྱེད་ནུས་གལ་ཆེན་ཡོད་པའི་བླ་མ་ཆེན་པོ་ཡིན་པའི་དབང་གིས།  ཆིང་གོང་མ་ཏའོ་ཀོང་ཁྲི་ལོ་བཅུ་པར། གོང་མ་སྐུ་དངོས་ཀྱིས་ཡོན་བདག་མཛད་དེ་འཛམ་བུ་གླིང་འདིར་སྙན་པའི་གྲགས་པ་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་པོ་སངས་རྒྱས་སྟོང་སྐུ་ལྷ་ཁང་ཞེས་པ་བརྗིད་ཉམས་རྒྱལ་པོའི་ཕོ་བྲང་དང་དབྱེར་མ་མཆིས་པ་ཞིག་བཞེངས་སོ། །  དེ་ལ་གསེར་གྱི་རྒྱ་ཕིབས་དང་གཡུ་འབྲུག་དགུ་འཁྱིལ་གྱི་རྒྱན་གྱིས་རྣམ་པར་བརྒྱན་པ། གསེར་འོད་ལམ་ལམ་དུ་འཕྲོ་ཞིང་གཟི་བརྗིད་ཀྱི་ཉམས་དཔག་དུ་མེད་པ་སྣང་ངོ་། ། གཟི་བྱིན་སྲིད་ན་དཀོན་པའི་ཆོས་སྤྱད་དང་རིན་ཐང་གཞལ་དུ་མེད་པའི་མཆོད་རྫས་ཀྱང་མང་དུ་མཆིས་སོ།  ། ལྷ་ཁང་དེའི་བཟོ་བཀོད་ལ་བོད་ཀྱི་གྲུབ་མཐའ་གཞན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་ལྡན་པར་སྣང་སྟེ། ལྷ་ཁང་གི་གྱང་ངོས་དམར་པོས་རྙིང་མ་མཚོན་པ་དང་། སེར་པོས་དགེ་ལུགས་པ། ཁྲ་བོས་ས་སྐྱ་པ་སོགས་གྲུབ་མཐའི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་པར་མཚོན་པ་དེ་ནི་ལྕང་སྐྱ་རིན་པོ་ཆེས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྲུབ་མཐའ་ཁག་ཡོངས་ལ་དབང་དུ་བསྒྱུར་པའི་མཚོན་རྟགས་ཞིག་ཡིན་ནོ། །  དེ་མ་ཟད་གོང་མས་ཀོང་ཅི་ཟི་ཞེས་པའི་མཚན་བསྩལ་ཅིང་། བོད་དང་། རྒྱ། སོག་པོ། མན་ཇི་བཅས་ཡིག་རིགས་བཞི་ཡིས་བྲིས་པའི་པེན་བྱང་གནང་། གཞན་ཡང་གོང་མས་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་བཀའ་བསྩལ་ནས་སྟོང་སྐུའི་ལྷ་ཁང་གི་སྒོ་མོའི་མདུན་དུ་རྩིག་སྐྱོར་ཁྱད་པར་ཅན་ཞིག་བཞེངས་ཏེ། དེ་ནི་པེ་ཅིང་པེ་ཧེ་སྤྱི་གླིང་གི་གཡུ་འབྲུག་དགུ་འཁྱིལ་ལྡེབས་རིས་ཀྱི་རྩིག་སྐྱོར་དང་འགྲན་ཟླ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བཤད། རང་རྒྱལ་གྱི་ཆོས་ལུགས་བྱུང་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡོངས་སུ་བརྟག་ན། ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་ལམ་ཐ་ན་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོ་ན་ཆགས་པའི་དགོན་པ་དང་། ཆོས་སྡེ། ལྷ་ཁང་། སྒྲུབ་སྡེ་བགྲང་གིས་མི་ལང་བ་ཡོད་ཀྱང་། གོང་མས་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་བཞེངས་པའི་''གཡུ་འབྲུག་དགུ་འཁྱིལ་ལྡེབས་རིས་''ཡོད་པའི་དགོན་པ་ནི་དེ་གཅིག་པུ་ཁོ་ན་ཡིན་པར་གྲགས་སོ། །    ཆིང་ཐུང་ཀྲི་ཁྲི་ལོ་ལྔ་པ་སྤྱི་ལོ་1866ལོར་ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་ཧོས་རིགས་ཀྱིས་ཆིང་སྲིད་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་ཟིང་འཁྲུག་བྱུང་བས། སྟོང་སྐུ་ལྷ་ཁང་དང་། ལྕང་སྐྱ་བླ་བྲང་། ཆུ་བཟང་བླ་བྲང་། རྩིག་སྐྱོར་གཡུ་འབྲུག་དགུ་འཁྱིལ་ལྡེབས་རིས་ཅན་བཅས་མ་གཏོགས་གཞན་ཐམས་ཅད་མེ་སྐྱོན་ཐེབས་ནས་བརླག   ཆིང་གོང་མ་ཀོང་ཞུ་ཁྲི་ལོ་བཅུ་གསུམ་པ་སྤྱི་ལོ་1887ལོར་ཆུ་བཟང་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་དང་ལྕང་སྐྱ་དབུ་བླ་མཆོག་གིས་བསྐྱར་དུ་བཞེངས་སྐྲུན་གནང་།1935ལོར་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ཕྲེང་དགུ་པ་མཆོག་དགོན་འདིར་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ནས་སྟོང་སྐུ་ལྷ་ཁང་ལ་གཟིགས་རྗེས་བོད་གངས་ཅན་ནམ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ས་ཁུལ་གང་དུ་ཡང་བདག་གིས་འདི་ལྟ་བུའི་མཛེས་ཤིང་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པའི་ལྷ་ཁང་ཞིག་མཐོང་མ་མྱོང་ཞེས་བསྔགས་བརྗོད་མཛད་པ་ཡིན། སྤྱི་ལོ་1958ལོར།  ཆོས་ལུགས་བཅོས་བསྒྱུར་གྱི་ལས་འགུལ་ནང་གྲྭ་བཙུན་ཐམས་ཅད་གྲྭ་ལོག་བྱས་ཏེ་རང་ཡུལ་དུ་སོང་། བྱིན་ཅན་གྱི་རྟེན་ཕལ་ཆེར་བརླག  རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོའི་ནང་དུ་དགོན་པའི་ཁང་ཁྱིམ་ཐམས་ཅད་དང་། ཆོས་སྤྱད་མཆོད་རྫས་ཡོད་ཚད་རྫོང་དང་ཡུལ་ཚོ་སྲིད་གཞུང་གིས་རིན་གོང་ཕབ་སྟེ་བཙོངས་པ་དང་སྐོར་ཞིག་རིན་མེད་དུ་བཀོད་དེ་བཞག་གོ།  སྐབས་དེར་དགོན་ཆེན་འདིར་ལྕང་སྐྱ་བླ་བྲང་དང་ཆུ་བཟང་བླ་བྲང་གི་ཁང་པ་ཁག་ཅིག་སྲིད་གཞུང་གིས་བསྡུས་ཏེ་བཞག་པ་ལས་གཞན་པའི་ལྷ་ཁང་དང་དངོས་རྫས་ཐམས་ཅད་བརླག་སྟེ་མིང་གི་ལྷག་མ་ཙམ་དུ་གྱུར་ཏོ། །
       1981ལོའི་ཟླ་6པའི་ཚེས་6ཉིན། གོང་རིམ་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཁག་གིས་ཆོག་མཆན་བཀོད་པ་ལྟར་ཆུ་བཟང་དགོན་པ་སླར་གསོ་བྱས་ཤིང་། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཛད་སྒོ་སྤེལ་པ་ཡིན། 1989ལོའི་ཟླ་5པའི་ཚེས་22ཉིན་ནས་བཟུང་སྟེ་ལོ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་ཆུ་བཟང་བླ་བྲང་དང་ལྕང་སྐྱ་བླ་བྲང་གི་ཁང་མིག་44ཞིག་གསོ་བྱས། འགྲོ་གྲོན་བསྡོམས་སྒོར་ཁྲི་ལྔ་ལས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དངུལ་སྦྱིན་སྒོར་ཁྲི་གཉིས་ཡོད། 1985ལོའི་ཟླ་3པའི་ཚེས་1ཉིན་ནས་སྟོང་སྐུ་ལྷ་ཁང་གི་ཤུལ་དུ་ལྷ་ཁང་ཞིག་གསར་དུ་བཞེངས་མགོ་བརྩམ། 1987ལོའི་ཟླ་8པའི་ཚེས་16ཉིན་ལས་གཞི་མཇུག་སྒྲིལ་པ་ཡིན། ཁྱོན་བསྡོམས་འགྲོ་གྲོན་སྒོར་ཁྲི་ལྔ་བཅུ་ང་གཉིས་ལྷག་སོང་ལ། དེའི་ནང་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་དངུལ་སྦྱིན་སྒོར་ཁྲི་བཅུ་བཏང་བ་དང་། ཆུ་བཟང་རིན་པོ་ཆེས་དངུལ་སྦྱིན་ཁྲི་བཞི་བཅུ་ཞེ་གཉིས་ཕུལ། ལྷ་ཁང་དུ་རྟེན་གཙོ་བོ་སྟོན་པ་ཤཀྱཱ་ཐུབ་པ་དང་། འཇམ་དབྱངས། སངས་རྒྱས་མི་འཁྲུགས་པ། སངས་རྒྱས་སྨན་ལྷ། རྡོ་རྗེ་སེམས་དཔའ། རྗེ་ཙོང་ཁ་པ། བྱམས་པ་སོགས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་བཞུགས་པ་དང་། ལྷ་ཁང་གི་ཤར་ནུབ་གཞོགས་གཉིས་སུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་བརྙན་ཆུང་བ་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་དང་གླེགས་བམ་སུམ་ཅུ་ལྷག་བཞུགས་ཡོད་དོ། །
       དེང་སྐབས་དགོན་འདི་ལ་གྲྭ་བཙུན་30ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་དུ་སྤྲུལ་སྐུ་2ཡོད། 1998ལོའི་ཟླ་12པའི་ཚེས་31ཉིན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ཆོག་མཆན་བཀོད་པ་ལྟར་ཆུ་བཟང་དགོན་པ་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་རིག་དངོས་སྲུང་སྐྱོབ་སྡེ་ཁག་ཏུ་ཚུད་པ་ཡིན་ནོ། །