དཔལ་མོ་རྒྱལ།

[གནད་བཏུས] དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་དུ་ཨ་མདོའི་ས་ཁུལ་འགའི་ཡུལ་སྐད་ཁྲོད་དུ་མིང་གི་སྐབས་སུ་རྗེས་འཇུག་ག་དང་ཡང་འཇུག་ས་ཁོ་ནའི་རྗེས་སུ་ཡོད་པའི་པ་སྒྲ་དེ་དཔའ(hwa)ཡི་སྒྲ་དང་། ཤ(xha)སྒྲ། ག(kwa)སྒྲ་སོགས་སུ་འགྱུར་བ་དང་། རྗེས་འཇུག་གཞན་དག་དང་བྱ་ཚིག་གི་སྐབས་སུ་གོང་གསལ་གྱི་སྒྲ་དེ་ལྟར་མི་འགྱུར་བའི་ཚུལ་གླེང་ཡོད།
[གནད་ཚིག] ཡུལ་སྐད། མིང་མཐའ། མིང་། བྱ་ཚིག
        སྟོད་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་དང་བར་དབུས་གཙང་རུ་བཞི། སྨད་མདོ་ཁམས་སྒང་དྲུག་གི་ཡུལ་ཕྱོགས་སོ་སོ་ན་འཚོ་སྡོད་བྱེད་བཞིན་པའི་བོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཡི་གེ་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ནའང་ཕན་ཚུན་བར་གོ་བརྡ་མི་འཕྲོད་པའི་དཀའ་ངལ་གང་མང་ཞིག་ལ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་པ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་རེད། དབྱངས་བཞི་དང་གསལ་བྱེད་སུམ་ཅུའི་སྦྱོར་ཀློག་ལ་བརྟེན་ནས་འཛམ་གླིང་གི་སྐད་རིགས་སོ་སོའི་སྒྲ་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་ཡང་དག་པའི་ངང་ནས་ཀློག་འདོན་བྱེད་ཐུབ་པ་ནི་ང་ཚོའི་སྐད་ཡིག་འདིའི་ཐུན་མིན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཡིན། ཡི་གེའི་ངོས་ནས་རྣམ་གཞག་གསལ་བ་དེ་ལྟར་ཡང་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་ཀློག་སྟངས་ཀྱིས་ཡུལ་སོ་སོའི་སྐད་ལ་ཁྱད་པར་ཤོར་བ་ནི་མིག་སྔར་རྒྱུན་འབྱམས་སུ་གྱུར་ཞིང་། སྐབས་འདིའི་བཤད་བྱ་གཙོ་བོ་ཡང་ཡུལ་སྐད་ལ་ཁྱད་པར་ཇི་ལྟར་ཤོར་བའི་ཚུལ་ཏེ། དཔེར་ན། སྤང་ཞེས་པའི་ཡི་གེ་འདིའི་ཀློག་སྟངས་ལ་ཀན་ལྷོའི་ས་ཆ་མང་ཆེ་བར་དཔོང(hwaŋ)དང་། ཡང་ས་ཆ་ལ་ལར་གསང་ཞེས་མགོ་ཅན་གཙོར་བྱས་ཏེ་འདོན་པ་དང་། དཔའ་རིས་ས་ཆར་སྤྱང་ཀིའི་སྒྲ་ལ་གསང་གི་ཞེས་བརྗོད་པ་ལྟ་བུ། ཡང་ས་ཆ་གཞན་དུ་སྤང་ཤ་ལ་གསང་ཤ་ཞེས་ཀློག ལ་ལས་ཧྥུང་ཞེས་སྒྲ་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་འབྱིན་བཞིན་ཡོད་པའི་དཔེ་ལྟར་དུ་ཡི་གེ་གཞན་དག་ལའང་འདི་དང་འདི་ལྟ་བུའི་སྣང་ཚུལ་བྱུང་ཡོད། ས་ཆ་ལ་ལའི་ཕལ་སྐད་དེ་ས་ཆ་རེ་འགའི་ཡུལ་སྐད་དུ་སྣང་བ་དང་། ས་ཆ་ལ་ལའི་ཡུལ་སྐད་ཡང་ས་ཆ་ལ་ལའི་ཕལ་སྐད་དུ་སོང་བའི་ཁྱད་པར་ཙམ་ལས་རྩ་བའི་འབྲི་ཚུལ་གཅིག་ཏུ་སྣང་། དཔེར་ན། སྦྲ་ཞེས་པའི་ཡིག་འབྲུ་འདིའི་ཀློག་སྟངས་ལ། སྦ་དང་། བ། ར། སྦྲ་ཞེས་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། གོང་གི་དཔེ་དེ་དག་ནི་མིག་སྔར་མདོ་སྨད་ཀྱི་ཡུལ་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡིན་ཞིང་། འདི་ལྟའི་ཁྱད་པར་གྱི་ཚུལ་ལམ་སྒྲ་འབྱིན་ལུགས་ལ་རྟོག་དཔྱོད་ནན་མོ་བྱས་ན་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་ཡུལ་སྐད་ཕན་ཚུན་བར་གོ་བརྡ་འཕྲོད་རྒྱུ་ལ་ཕན་ཐོགས་པར་འགྱུར་བས། འདིར་ཨ་མདོ་ས་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་སྐད་ཁྲོད་ཀྱི་རྗེས་འཇུག་ག་དང་། ཡང་འཇུག་སའི་རྗེས་ཀྱི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་འབྱིན་ལུགས་དང་། ཚུལ་ཇི་ལྟར་འགྱུར་ཚུལ་ཅུང་ཙམ་གླེང་བར་འདོད།
དང་པོ། མིང་གི་སྐབས་སུ་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་འགྱུར་སྟངས།
        བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་དུ་ག་ད་བ་ས་ན་མ་པ། ཞེས་པ་སྟེ། དཔེར་ན། བཀག་པ། ཀླད་པ། བཀབ་པ། བསྒྲུབས་པ། མནན་པ། འགྲམ་པ་ཞེས་མིང་དང་བྱ་ཚིག་གང་རུང་གི་སྐབས་སུ་འཇུག་ཀྱང་ཡུལ་སྐད་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་མིང་དང་བྱ་ཚིག་གི་སྒྲ་འབྱིན་ལུགས་སོ་སོར་གྱུར་པ་མ་ཟད་སྒྲ་འབྱིན་ཚུལ་མང་དུ་བྱུང་ཡོད་དེ།
༡. ག་དང་སའི་རྗེས་ཡང་ཅན་གྱི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དེ་དཔའ(hwa)རུ་འགྱུར་བ།
        ལག་པ། ཐག་པ། སྔགས་པ། ཤིང་སྟག་པ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་དག་གི་འབྲི་ཚུལ་ཐད་བོད་མི་ཡོངས་སུ་ཁྱད་པར་མེད་ཀྱང་། སྒྲ་འབྱིན་དུས་ལྷ་ས་བ་རྣམས་ཀྱིས་ལག་པ་ལ་ལ་པ(lapa) ཐག་པ་ལ་ཐ་པ(thapa)ལྟར་ཀློག ཨ་མདོ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཡིག་ངོས་ནས་འདོན་དུས་རྗེས་འཇུག་གའི་གདངས་གསལ་བའི་ཚུལ་གྱིས་ལག་པ(lakpa)ཞེས་ཀློག་ནའང་ཡུལ་སྐད་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་སྒྲ་འགྱུར་ཏེ་ལོག་དཔའ(lokhwa)ཞེས་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དཔའ(hwa)རུ་འགྱུར་བ་མ་ཟད། ལག་ལའང་དབྱངས་ཨོ་ཞུགས་པའི་ཚུལ་ལྟར་འདོན། གཤམ་ནས་ང་ཚོས་ད་དུང་འདིའི་སྐོར་རེའུ་མིག་གི་ལམ་ནས་རྒྱུས་ལོན་བྱས་པ་འདི་ལྟ་སྟེ།

        གོང་གི་རེའུ་མིག་ལས་ཨ་མདོའི་ཁ་སྐད་དུ་རྗེས་འཇུག་ག་ཡི་རྗེས་ཀྱི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དཔའ(hwa)རུ་འགྱུར་མོད། ལྷ་སའི་སྐད་དུ། ནག་པོ་ལ།(napo53)གཡོག་པོ་ལ། (jo55ko53)གྲོགས་པོ་ལ།(tʂho11ko)འབའ་ཐང་སྐད་དུ་ལག་པ་ལ།(la11pa53) སྒོག་པ་ལ། (go13pa53) སོགས་སུ་འབོད་པ་ལས་དཔའ(hwa)རུ་འགྱུར་བའི་འབོད་སྲོལ་མེད།

        གོང་དུ་དྲངས་པའི་དཔེར་བརྗོད་ནི་མདོ་སྨད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་འགར་རྗེས་འཇུག་ག་དང་ཡང་འཇུག་སའི་རྗེས་སུ་པ་སྒྲ་ཡོད་ཚེ་དཔའ་རུ་འགྱུར་བ་ལས་རྗེས་འཇུག་ཡོད་ཚད་ཀྱི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དེ་ལྟར་མི་འགྱུར། དཔེར་ན། སྐམ་པ་ལ་སྐམ་འབའ(nba)དང་། རྩམ་པ་ལ་རྩམ་འབའ(nba)རྔོན་པ་ལ་རྔོན་འབའ(nba)ཞེས་སྒྲ་འབྱིན་ཞིང་། ལ་ལའི་སྐབས་སུ་པ(pa)སྒྲ་དངོས་སུ་འབྱིན་པའང་ཡོད་དེ། སྐེད་པ། སྐུད་པ། ཀླད་པ་ལྟ་བུ། དགེ་རྒན་ཆེན་མོ་དཔའ་རིས་སངས་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དཔའ་རུ་འགྱུར་བའི་ཚུལ་འདི་ལ་འདི་ལྟར་གསུངས་ཡོད་དེ།“མིང་གང་གི་ཆ་ཤས་སྔ་མའི་རྗེས་འཇུག་གི་གནས་དང་བྱེད་པའི་རྩོལ་བ་ཆ་ཤས་ཕྱི་མར་ཞུགས་ནས་སྒྲ་གདངས་མཐུན་པར་འགྱུར་བ་ཡིན”①ཞེས་རྗེས་འཇུག་གི་དབྱངས་ཀྱི་ང་རོ་དང་བཅས་པ་ཕྱི་མར་འདྲེས་ནས་སྒྲ་གདངས་མཐུན་པར་གྱུར་ཚུལ་གསུངས་ཡོད། གོང་གི་དཔེ་ལས་ང་ཚོས་ད་དུང་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི་མིང་དངོས་སུ་དབྱངས་མེད་ན་ཡུལ་སྐད་དུ་ཕལ་ཆེ་བར་དབྱངས་ཨོ་སྦྱོར་ཞིང་། དབྱངས་ཡོད་ན་དབྱངས་དེ་བཞིན་དུ་ཀློག་པ་མ་ཟད། མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དཔའ(hwa)རུ་འགྱུར་བ་ནི་ཕལ་ཆེར་མིང་ལ་དབྱངས་མེད་པ་དང་དབྱངས་ཨོ་སྦྱར་བ་དག་ཡིན།
༢. ག་དང་སའི་རྗེས་ཡང་ཅན་གྱི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དེ་ཤ(xha)རུ་འགྱུར་བ།
        གོང་དུ་བཀོད་པ་ལྟར་རྗེས་འཇུག་ག་དང་ཡང་འཇུག་སའི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དཔའ་རུ་འགྱུར་བ་ལས་གཞན་ད་དུང་མིང་རེ་འགའི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དེ་ཤ(xha)སྟེ་ཤ་ལ་ཧ་སྒྲ་ལྡན་པའི་ཚུལ་དུ་ཐོན་པའི་གདངས་ལྟ་བུ་རུ་འགྱུར་བའང་ཡོད་དེ།

        རྗེས་འཇུག་ག་དང་ཡང་འཇུག་སའི་རྗེས་སུ་པ་སྒྲ་ཡོད་ཚེ་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དེ་ཤ་རུ་གྱུར་ན་ངག་ནས་བརྗོད་བདེ་བ་དང་། དཔའ་རུ་གྱུར་ན་ཁ་ལ་མི་བདེ་བ་མ་ཟད། ཡུལ་སྐད་དུའང་རྟུག་དཔའ(hwa)། འུག་དཔའ་ཞེས་པའི་སྒྲ་འབྱིན་སྲོལ་མེད། མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་ཤ་རུ་འགྱུར་བའི་མིང་ཡིན་ན་དབྱངས་ཨི་དང་ཨུ་ལྡན་པ་དག་ལ་ད་གཟོད་པ་སྒྲ་དེ་ཤ(xha)རུ་འགྱུར་བའི་ཆོས་ཉིད་ལྡན། གལ་ཏེ་དབྱངས་ཨོ་དང་ལྡན་པ། དཔེར་ན། ཞོགས་པ་ཟེར་བ་ལ་ཞོགས་ཤ་དང་། འབྲོག་པ་ལ་འབྲོག་ཤ་ཞེས་བཀླགས་ན་ཐ་སྙད་ལ་ལས་དོན་ཅི་ཡང་མི་སྟོན་པ་དང་། ལ་ལའི་དོན་གྱི་ངོ་བོར་འགྱུར་བ་འབྱུང་སྲིད།
༣. ག་དང་སའི་རྗེས་ཡང་ཅན་གྱི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དེ་རྗེས་འཇུག་ག(kwa)ཡི་གདངས་སུ་འགྱུར་བ།

        གོང་གི་རེའུ་མིག་ལས་ང་ཚོས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ནི་མིང་གི་སྐབས་སུ་རྗེས་འཇུག་ག་ཡི་རྗེས་སུ་པ་སྒྲ་ཡོད་ཚེ་ཡུལ་སྐད་ལ་མིང་མཐའི་པ་དེ་ག་རུ་འགྱུར་བའི་ཆོས་ཉིད་རྙེད་ཐུབ་པ་ནི་མིང་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་གི་རྗེས་འཇུག་དེ་མིང་མཐའ་གཞན་དང་འཕྲད་ཀྱང་། རྗེས་འཇུག་གང་དེའི་བྱེད་རྩོལ་གྱི་དབང་གིས་མིང་མཐའི་སྒྲ་དེ་ཡང་རྗེས་འཇུག་གང་དེར་མཐུན་པར་འགྱུར། དཔེར་ན། འཇིགས་པ་ལ་འཇིགས་ག་དང་། དོགས་པ་ལ་དོགས་ག རོགས་པ་ལ་རོགས་ག་སོགས་ཀྱི་མིང་མཐའི་སྒྲ་འགྱུར་ཚུལ་དེ་དག་ནི་གཙོ་བོ་རྗེས་འཇུག་གང་དེའི་བྱེད་རྩོལ་ལ་ལྟོས་ནས་བྱུང་བ་རེད། གཞན་ཞིག་ནི་ལ་དོན་གྱི་ཕྲད་དེ་མིང་མཐའི་ཡི་གེའི་རྣམ་པར་འགྱུར་བ་ལྟ་བུ་སྟེ། དཔེར་ན། ཆུ་ནང་ལ་ལྷུང་། དམག་ལ་སྐྱོད། རླངས་འཁོར་ལ་བསྡད། ལྗར་པན་ལ་སོང་། ཁྲིན་ཏུའུ་ལ་སོང་།གནམ་ལ་འཕུར་ལྟ་བུ་ལ། ཆུ་ནང་ང་ལྷུང་། དམག་ག་སྐྱོད། རླངས་འཁོར་ར་བསྡད། ལྗར་པན་ན་སོང་། ཁྲིན་ཏུའུ་འ་སོང་། གནམ་མ་འཕུར་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་ནོ།།
        གོང་གི་རེའུ་མིག་གཉིས་ཀར་བཀོད་པའི་མིང་མཐའ་ཁག་གཅིག་གི་འགྱུར་ཚུལ་སྟེ། སྒོག་པ﹏སྒོག་དཔའ﹏སྒོག་ག་དང་། ཤུག་པ﹏ཤུག་ཤ﹏ཤུག་ག་དང་། རྩོག་པ﹏རྩོག་དཔའ﹏རྩོག་ག་དང་། རིག་པ﹏རིག་ཤ﹏རིག་ག དྲུག་པ﹏དྲུག་ཤ﹏དྲུག་ག སྨུག་པ﹏སྨུག་ཤ﹏སྨུག་ག འུག་པ﹏འུག་ཤ﹏འུག་ག་ཞེས་ཡུལ་སྐད་ཁྲོད་དུ་པ་སྒྲར་གདངས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་འབྱིན་བཞིན་པ་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་ཏུ་སོང་ཡོད་པ་དེ་དག་ནི། རྟགས་འཇུག་གི་གཞུང་དུ། རྗེས་འཇུག་གི་ཇི་ལྟར་འཇུག་པ་ལ་སྒྲ་ཡི་འཇུག་ཚུལ་དང་དོན་གྱི་འཇུག་ཚུལ་གཉིས། དོན་གྱི་འཇུག་ཚུལ་ལས་ཕྱི་མ་གང་ལྟར་འགྱུར་བའི་མིང་མཐའ་འདྲེན་པ་ལ་བརྗོད་བདེ་འདྲེན་པ་དང་རྟགས་མཚུངས་འདྲེན་པ་གཉིས་ཡོད་པ་ལས། བརྗོད་བདེ་འདྲེན་པ་ནི་གཙོ་བོ་ང་ཚོའི་ཡུལ་སྐད་དུ། རྐང་བ་ལ་རྐོང་ང་། ཕྲེང་བ་ལ་ཕྲེང་ང་། རིག་པ་ལ་རིག་ག སྒོག་པ་ལ་སྒོག་ག་སོགས་ལྟ་བུ་སྟེ། བརྗོད་བདེ་འདྲེན་པའི་རྣམ་པ་ཡིན་ལ་མིང་གཞན་ལ་སྒྲ་མཚུངས་འདྲེན་པ་དང་རྗེས་མཐུན་འདྲེན་པ་ཡང་ཟེར་བའི་བརྗོད་ཚུལ་དེ་དག་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་གནས་ལུགས་ནི་གོང་གི་ཡུལ་སྐད་དེ་དག་ལས་ཤེས་ཐུབ།“བོད་ཀྱི་སྐད་ལ་མིང་སྔ་མའི་རྗེས་འཇུག་གི་སྒྲ་རང་ཤུགས་ཀྱིས་རིང་དུ་བསྲིངས་པ་མཐོ་འདེགས་དམའ་འབེབས་ཀྱིས་ཅུང་ཟད་རེ་བསྒྱུར་བ་ཡིས་རྟེན་གཞི་རྗེས་འཇུག་ལ་བརྟེན་པའི་ཕྲད་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་གཞན་རྣམས་གྲུབ་པའི་ཚུལ་བོད་སྐད་ཀྱི་ཚིག་ཕྲད་ཕལ་ཆེར་རྗེས་འཇུག་ལ་གྲུབ།”②ཅེས་པ་ལས་ཀྱང་སྒྲ་མཚུངས་འདྲེན་པ་ནི་གཙོ་བོ་ནི་མིང་སྔ་མའི་རྗེས་འཇུག་ལས་གྲུབ་པ་ཤེས་དགོས།
        ང་ཚོས་པ་སྒྲ་འཇུག་ཡུལ་གྱི་རྗེས་འཇུག་དྲུག་ལས་མིང་གི་སྐབས་སུ་ག་སའི་རྗེས་སུ་པ་སྒྲ་ཡོད་ན་སྒྲ་འབྱིན་ཚུལ་ཇི་ལྟར་འགྱུར་བ་གོང་དུ་བཀོད་ཟིན་ལ། རྗེས་འཇུག་གཞན་དག་སྟེ་ད་ཡི་རྗེས་སུ་པ་སྒྲ་ཐོབ་སྐབས་ཀླད་པ། སྐེད་པ། སྐུད་པ། སྒྱིད་པ་ཞེས་པ་སྒྲ་ཇི་ལྟ་བ་འབྱིན་པ་ལས་གོང་ལྟར་ཀླད་པ་ལ་ཀླད་དཔའ། ཀླད་ཤ། ཀླད་ག་ལྟ་བུའི་སྒྲ་འབྱིན་ཚུལ་མེད། ན་མའི་རྗེས་སུ་པ་སྒྲ་ཡོད་ན་འབའ་ཞེས་སྒྲ་ཅུང་ཙམ་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན། གྲམ་པ་ལ་གྱམ་འབའ། འགྲམ་པ་ལ་འགྱམ་འབའ། སྤེན་པ་ལ་སྤེན་འབའ་ཞེས་པ་ཙམ་ལས་མི་འགྱུར་ཞིང་། གོང་ལྟར་འགྲམ་དཔའ། འགྲམ་ཤ། འགྲམ་ག་ཞེས་བཤད་སྲོལ་མེད་དོ། ། གཞན་རྗེས་འཇུག་བ་ཡི་རྗེས་སུ་མིང་མཐའ་པ་ཐོབ་པའི་ཡི་གེ་ནི་བྱ་ཚིག་ཅན་གྱི་ཡི་གེ་ཡིན་པ་ལས་མིང་སྟོན་པའི་ཡི་གེ་ཐོབ་ཚུལ་མེད།
གཉིས་པ། བྱ་ཚིག་ཁག་ཅིག་ངག་ནས་བརྗོད་དུས་མིང་གི་ཆ་ཤས་སུ་གྱུར་པའི་པ་སྒྲ་འདོན་དུ་མེད་པའི་ཚུལ།
        གོང་དུ་བཀོད་པའི་དཔེར་བརྗོད་ཚང་མ་ནི་མིང་གི་སྐབས་སུ་མིང་མཐའི་སྒྲ་ཇི་ལྟར་འགྱུར་བའི་ཚུལ་ཡིན་པ་ལས་བྱ་ཚིག་གི་སྐབས་སུ་མིང་མཐའི་སྒྲ་དེ་ལྟར་མི་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན། འགག་པ། འགོག་པ། བསྡད་པ། བསྐྱོད་པ། བསྒྲུབ་པ། གཏུབ་པ། བཅག་པ། ལྡག་པ། གཞོག་པ། བསྔགས་པ། བསྣན་པ། འཐེན་པ། འདུམ་པ་ཞེས་པའི་བྱ་ཚིག་འདི་དག་གི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་ལ་འགག་དཔའ། འགོག་དཔའ། བསྡད་དཔའ། བཅག་དཔའ། ལྡག་དཔའ། གཞོག་དཔའ། བསྔགས་དཔའ། བསྣན་དཔའ། འཐེན་དཔའ་ལྟ་བུའི་ཀློག་ཚུལ་མེད་པ་མ་ཟད། འགག་ཤ། འགོག་ཤ། བསྐྱོད་ཤ། བཅག་ཤ། ལྡག་ཤ། གཞོག་ཤ། བསྔགས་ཤ། བསྣན་ཤ། འཐེན་ཤ་ཞེས་པའི་ཀློག་ཚུལ་ཡང་མེད། འགོག་ག བསྒྲུབ་ག གཏུབ་ག བཅག་ག ལྡག་ག་ཞེས་བྱ་ཚིག་གི་སྐབས་སུ་སྒྲ་མཚུངས་འདྲེན་པའང་མེད་པས་གཙོ་བོ་མིང་དང་བྱ་ཚིག་བར་གྱི་ཁྱད་པར་ཡིན་པ་ཤེས་པར་བྱའོ། ། འདི་ལ་དགེ་རྒན་ལྕགས་ཐར་རྒྱལ་གྱིས“ཨ་མདོའི་ཡུལ་སྐད་དུ་བརྡ་རྙིང་བ་དང་གསར་བ་གཉིས་ཀ་ཡོད་མོད། མིང་གཅིག་ལ་བརྡ་རྙིང་བ་བཀོལ་ཚེ་བརྡ་གསར་བ་མི་འཁོལ་བ་དང་། བརྡ་གསར་བ་འཁོལ་བའི་ཡུལ་དུ་བརྡ་རྙིང་བ་སྤེལ་མར་མི་སྤྱོད་པས། སྐད་ཆའི་བརྗོད་ལུགས་དང་དོན་ལ་ཉོག་དྲ་གཏན་ནས་མེད་དོ།།”③ ཞེས་བརྗོད་པ་བཞིན་མིང་དང་བྱ་ཚིག་གི་སྐབས་སུ་སྒྲ་སོ་སོ་འབྱིན་པ་ལས་མིང་དང་བྱ་ཚིག་གཉིས་ཀའི་སྐབས་སུ་སྒྲ་གཅིག་མཐུན་དུ་འགྱུར་བའི་ལུགས་མེད་པ་གོང་གི་ལུང་བརྡ་གསར་རྙིང་གཉིས་ཀ་མཉམ་དུ་མི་སྤྱོད་པའི་དཔེ་ལྟ་བུའོ། །
        བྱ་ཚིག་ཁག་ཅིག་གི་རྗེས་འཇུག་ག་ད་བ་ས་ན་མའི་རྗེས་སུ་པ་སྒྲ་ཐོབ་སྐབས་སུ་མིང་མཐའི་པ་སྒྲས་ནུས་པ་མི་འདོན་པས་བྱ་བ་བརྗོད་པའི་ཚིག་གྲོགས་གཞན་ཞིག་གིས་དོན་སྟོན་པར་གྲོགས་བྱེད་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན། བཅག་པ། ལྡག་པ། བཀད་པ། ལྷོད་པ། བཏབ་པ། གཏུབ་པ། བཞེས་པ། བཞུགས་པ། བྱིན་པ། འདོན་པ། བཀྲམ་པ། བཙེམ་པ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་ལ། བཅག་བཏང་ཟིག བཅག་བཏང་ང་། ལྡག་བཏང་ཟིག ལྡག་བཏང་ང་།བཀད་སོང་ཟིག བཀད་བཏང་ཟིག ལྷོད་སོང་ཟིག་ཅེས་བྱ་བ་སྟོན་པའི་ཚིག་གྲོགས་གཞན་ཞིག་སྦྱོར་དགོས་པ་ལས། བྱ་བའི་མིང་གི་མཐར་པ་སྒྲ་བཀོད་པའི་བཤད་ཚུལ་དེ་འདྲ་ཡང་མེད་པ་ནི་དཔེར་ན། ཡང་ན་ཆར་བ་བབས་པ་ཞེས་པར་ཆར་བ་བབས་བཏང་ཐལ། ཆར་བ་བབས་བཞག ཆར་བ་འབབ་གོ་གི ཆར་བ་བབས་སོང་ཞེས་བརྗོད་པ་ལས་ཆར་བ་བབས་པ་ཞེས་མི་བརྗོད་པ་ལྟ་བུ། ལྷ་སའི་སྐད་དུ་པ་སྒྲ་སྦྱོར་ནའང་དེའི་མཇུག་ཏུ་ད་དུང་རེད་དང་ཡིན་སོགས་བརྗོད་དེ། དཔེར་ན། ང་ཨ་མདོར་ཕྱིན་པ་ཡིན། ངས་བྲིས་པ་ཡིན་ཞེས་པ་ལྟ་བུ། ཨ་མདོའི་སྐད་དུ་ངས་བྲིས་ནི་ཡིན། ཡང་ན་ངས་བྲིས་ནས། ངས་བྲིས་བཏང་ང་ལྟ་བུ་བརྗོད་པ་ལས་ངས་བྲིས་པ་ཞེས་ཚིག་མཇུག་ད་དུང་བཤད་མ་ཚར་བ་ལྟ་བུའི་སྣང་ཚུལ་མེད། འོན་ཀྱང་བསྟོད་པ་དང་སྨད་པ། བསྔགས་པ་སོགས་བྱ་ཚིག་རེ་འགའི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་ངག་ནས་འདོན་ཚུལ་ཡོད་དེ། བསྟོད་པ་ལ་བསྟོད་པ་བྱས། སྨད་པ་བྱས། བསྔགས་པ་བྱས་ལྟ་བུ། ལུང་བ་རེ་རེར་ཡུལ་སྐད་དང་ཡུལ་སྐད་མི་འདྲ་བ་ལས་ཕན་ཚུན་གོ་བརྡ་མི་འཕྲོད་པའི་སྣང་ཚུལ་བྱུང་བ་འདིས་ང་ཚོས་གཅིག་གྱུར་གྱི་སྐད་ཡིག་ཅིག་དང་བྱེ་བྲག་ཏུ་དེ་རིང་གི་བརྗོད་དོན་ཚིག་ཕྲད་སོགས་སྦྱོར་བའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་རྩ་བའི་འབྲི་ཚུལ་གྱི་སྟེང་ནས་གཅིག་གྱུར་དང་། ཁ་ནས་བརྗོད་བདེ་བ། ཉན་ན་གོ་སླ་བ། ཐུན་མོང་གིས་རྟོགས་ཐུབ་པའི་སྐད་ཡིག་བསྐྲུན་པ་ལས་ཡུལ་སྐད་ཀྱི་དབང་དུ་ཁྱེར་ན་བརྗོད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་མང་དུ་མཆིས་པ་ཤེས་ཐུབ། གོང་གི་དཔེར་བརྗོད་དེ་དག་གི་མིང་མཐའི་པ་སྒྲ་དོར་ཏེ་བཅག ལྡག གཏུབ། བྱིན། ལྷོད། བཞུགས། འདོན་ཞེས་བྲིས་ནའང་དོན་མི་འགྱུར་ཡང་ཡིག་སྐད་དུ་འབུད་ཤིང་གཏུབ་པ་ཞེས་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱིས་དོན་གོ་བའི་ཚིག་འདི་ལ་ཁ་སྐད་དུའང་འབུད་ཤིང་གཏུབ་པ་ཞེས་བརྗོད་ན་ཁ་ལ་མི་བདེ་བ་མ་ཟད། ཉན་མཁན་གྱིས་ཉན་ནའང་དེ་འདྲའི་བདེ་བོ་ཞིག་མིན་པས། འབུད་ཤིང་གཏུབ་ཀྱིན་ཡོད། འབུད་ཤིང་གཏུབ་བཏང་ང་། ཞེས་ཁ་སྐད་དུ་བྱ་བ་བརྗོད་པའི་ཚིག་གཞན་ཞིག་སྦྱར་ཏེ་དོན་བསྟན་པ་རེད། དེ་བཞིན་དུ་མིང་གི་སྐབས་སུ་ཀླད་པ། སྐུད་པ། སྐེད་པ་ལྟ་བུའི་མིང་མཐའ་དོར་ནའང་དོན་ལ་འགྱུར་བ་མེད་ལ། མིང་མཐའ་གཞན་ཏེ་ཟླ་དང་ཟླ་བ། རྣ་དང་རྣ་བ། ལག་དང་ལག་པ་སོགས་ལས་ཀྱང་རྟོགས་ཐུབ་མོད། ཡིག་རིགས་གཅིག་གྱུར་དང་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་ཚང་མས་གོ་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་སུམ་རྟགས་ཀྱི་རྩ་ཚིག་ཏུ་ག་ད་བ་ས་ན་མ་པ་ཞེས་གཏན་འཁེལ་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་ཉིད་ཅིག་གཏན་ལ་ཕབ་པ་དེའི་ལུགས་ནན་ཏན་དུ་བརྩི་བར་བྱའོ།།
        “ལུང་བ་མི་གཅིག་པའི་མི་ཕན་ཚུན་དབར་སྐད་བརྡ་མི་འཕྲོད་པའི་གནད་དོན་ལྷགས་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི། ཡུལ་སྐད་དང་ཡུལ་སྐད་དབར། ལུང་སྐད་དང་ལུང་སྐད་དབར་དུ་སྒྲ་གདངས་མི་གཅིག་པ་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་དབྱངས་འབྱིན་ཚུལ་ཐད་ཁྱད་པར་ཆེ་ཞིང་མིང་དང་ཐ་སྙད་འབོད་ཚུལ་མི་འདྲ་བས་བྱ་བ་བརྗོད་པ་མཐའ་མའི་ཚིག་གྲོགས་གང་དེ་ལ་ཁྱད་པར་བྱུང་། དེས་ན་ཡུལ་སྐད་དབར་གྱི་དབྱེ་ཁྱད་དེ་ཡང་གཙོ་བོ་མཐའ་མའི་ཚིག་གྲོགས་ཀྱིས་བྱས་སོ་སྙམ། བོད་ཀྱི་ཡུལ་སྐད་ལུང་སྐད་སོ་སོར་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ན། མཐའ་མའི་ཚིག་གྲོགས་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་ནུས་པ་གཅིག་མཚུངས་རེད། དབྱེ་ཁྱད་ཡོད་ས་ནི་ལུང་སྐད་སོ་སོའི་གསལ་བྱེད་ཀྱི་སྒྲ་དང་མིང་ཙམ་གྱི་ཐོག་ནས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་དེ་ཡིན། བྱ་བ་བརྗོད་པ་མཐའ་མའི་ཚིག་གྲོགས་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་ནུས་པ་དེ་དབུས་གཙང་ཁུལ་དང་། ཁམས། ཨ་མདོ། ལ་དྭགས། འབྲས་ལྗོངས། འབྲུག་ཡུལ་བཅས་ཀྱི་ཡུལ་སྐད་ཚང་མར་གཅིག་མཚུངས་སུ་ཁྱབ་ཡོད།”④ ཅེས་བཀོད་པ་འདིས་ཀྱང་ང་ཚོས་ཡུལ་སོ་སོའི་བྱ་བ་བརྗོད་པའི་མཐའ་མའི་ཚིག་གྲོགས་སྦྱོར་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་དང་།དེ་དག་གི་དབང་གིས་ཡུལ་སྐད་སོ་སོའི་བར་གོ་བརྡ་འཕྲོད་དཀའ་བའི་སྣང་ཚུལ་བྱུང་བ་ཤེས་ཐུབ།
        དབུས་གཙང་ཁུལ་དུ་གོང་གི་རྗེས་འཇུག་གའི་རྗེས་ཀྱི་པ་སྒྲ་དཔའ(hwa)རུ་འགྱུར་བའི་སྒྲ་འབྱིན་ལུགས་དག་མེད་པ་དང་། ཨ་མདོའི་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པས་ན་མདོ་སྨད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ཏུ་སྔོན་གྱི་བརྡ་རྙིང་བ་མ་འགྱུར་བར་ཡོད་པའི་ཚུལ་མཁས་པ་ཀུན་གྱི་བཞེད་པ་མཐུན་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་དབུས་གཙང་གི་ཕྱོགས་སུ་ཤ(xha)ལ་བྱ(ca)ཞེས་ཀློག་པ་དང་། ཤ(xha)སྒྲ་མེད་པ་དེས་ཨ་མདོའི་ཕྱོགས་ཀྱི་དཔའ(hwa)དང་ཤ(xha)སྒྲ་ཡང་གནའ་སྔ་མོ་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་དར་ཏེ་ད་ལྟའི་བར་དུ་རྒྱུན་སྲུང་བྱས་པ་མིན་ནམ་སྙམ། ཨ་མདོ་ཡ་རྫི་དང་གཅན་ཚ་སོགས་ས་ཁུལ་རེ་གཉིས་ཀྱིས་ལྷ་ས་པ་བཞིན་ཤ(hwa)ལ་བྱ(ca)ཞེས་ཀློག་ཀྱང་མང་ཆེ་བས་ཤ(xha)ཞེས་ཀློག་པ་རེད། ཡི་གེ་གཅིག་ལ་འདོན་ལུགས་མི་འདྲ་བ་བྱུང་བ་འདིས་ལོ་རྒྱུས་ལ་རྟོག་བཟོའང་ཅུང་ཙམ་བྱས་ཡོད་དེ། གྲི་གུམ་བཙན་པོ་ལ་དོན་དངོས་སུ་སྲས་ཤ་ཁྲི་དང་ཉ་ཁྲི་གཉིས་ལས་མེད་པ་ནི་ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ལས་སྲས་ཤ་ཁྲི་རྗེས་ནས་རྒྱལ་སྲིད་ལ་བསྐོས་ཏེ་པུ་དེ་གུང་རྒྱལ་དུ་གྲགས་པ་དེ་ཡིན་པ་དང་།ཉ་ཁྲི་ཀོང་དཀར་རྗེ་ཡིན་པ་ཧ་ཅང་གསལ་ཡང་ཤ་ལ་བྱ་ཞེས་ཀློག་པ་དེས་སྲས་བྱ་ཁྲི་ཟེར་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་པར་བརྗོད་འདུག

མཇུག་སྡོམ།

        སྤྱིར་མིང་མཐའི་བརྗོད་ཚུལ་ནི་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་སུམ་རྟགས་གཉིས་ལ་གཏུག་དགོས་ནའང་ཨ་མདོའི་ཡུལ་སྐད་ལས་མིང་མཐའི་པ་སྒྲའི་གདངས་དེ་རྗེས་འཇུག་ག་དང་། ཡང་འཇུག་སའི་རྗེས་སུ་བྱུང་དུས་དཔའ་དང་ཤ་དང་ག་སོགས་ཀྱི་གདངས་སུ་འགྱུར་བའི་ཚུལ་ནི་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་དང་ཡུལ་ལུང་སོ་སོར་རང་རང་གི་སྒྲ་འབྱིན་ཚུལ་ཡོད་པའི་དཔེར་གྱུར་ཞིང་། ང་ཚོས་སྐད་རིགས་གཅིག་ལ་བརྟེན་པའི་སྤུན་ཟླའི་བར་དུ་བརྡ་འཕྲོད་དགོས་ན་གཙོ་བོ་ཡུལ་སྐད་ཀྱི་སྒྲ་འབྱིན་ཚུལ་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱ་དགོས། འདི་ནི་ཡིག་རིགས་གཅིག་ལ་བརྟེན་ཡང་ཕན་ཚུན་བར་བརྡ་མི་འཕྲོད་པའི་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་གནད་དོན་དང་སྤྱི་སྐད་གཅིག་གྱུར་ཡོང་མ་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་རེད། སྐད་ཆ་ཇི་ལྟར་གཅིག་གྱུར་དུ་སོང་ན་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་འདྲིས་དེ་ལྟར་གཏིང་ཟབ་པ་དང་། སྐད་ཆ་ཇི་ལྟར་འཐོར་ཞིག་དང་བརྡ་མ་འཕྲོད་ན་ཕན་ཚུན་བར་རྒྱང་གྱེས་པ་དེ་ལྟར་རིང་། བོད་ཀྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་དགོས་ན་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་སྤུན་ཟླའི་བར་གོ་བརྡ་འཕྲོད་རྒྱུ་ནི་གནད་འགག་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་པས། ཕན་ཚུན་འབྲེལ་འདྲིས་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒྲ་རྟགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་སོ་སོའི་སྐད་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་ཤེས་རྟོགས་བྱ་དགོས་པར་འདོད། སྒྲ་གང་ཞིག་འབྲུར་ཆགས་པ་ཡི་གེའོ། །ཞེས་པ་དང་། བརྗོད་འདོད་དབང་གིས་རླུང་གཡོས་ཤིང་། །དེ་ཡིས་གནས་དང་བྱེད་པ་དང་། །རྩོལ་བ་བསྐྱེད་དེ་དབུགས་དབྱུང་ཞིང་། །ལྷན་ཅིག་ཡི་གེའི་གདངས་རྣམས་སྐྱེ། །ཞེས་རང་ཉིད་ཀྱིས་བརྗོད་པར་འདོད་པར་སྒྲ་དེ་ཡི་གེའི་གཟུགས་སུ་ཕབ་རྒྱུ་ནི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ་ལ། གལ་ཏེ་མི་རིགས་ཤིག་ལ་སྒྲ་དེ་མཚོན་པའི་ཡི་གེ་མེད་ན་མི་རིགས་གཞན་གྱི་སྐད་ཆ་དང་སྒྲ་གསལ་བོར་འབྱིན་མི་ཐུབ། དཔེར་ན། རྒྱའི་མི་རིགས་ལ་མཚོན་ན་ང(ŋa)ཉ(ȵa)ཝ(ʁa)ལྟ་བུའི་སྒྲ་འབྱིན་ཡི་གེ་མེད་པས་ང་ལ་ན(na)དང་། ཝ་ལ་བ། ད་དུང་ལྷ་དང་ཉ་དང་ཛ་དང་ཤ་སོགས་ཅིས་ཀྱང་འབྱིན་མི་ཐུབ་པས་ན་ང་ཚོ་བོད་མི་དག་གི་མིང་འབོད་པ་དང་ཡི་གེར་འབབ་དུས་ཀྱང་ཀླུ་མོ་སྐྱིད(hlə mo htɕət)ལྟ་བུ་ལ་ལིས་མོ་ཅིས(li mo tɕi)འཛོམས་སྐྱིད(ndzom htɕət)ལ་ཙོང་ཅིས(tsoŋ tɕi)ལྷ་མོ་རྒྱལ་ལ(ɸa mo dʑal)ལ་མོ་ཅ(la mo tɕa)ཞེས་སྒྲ་འདྲ་བ་ཙམ་ལས་བོད་སྐད་ལྟ་བུའི་སྒྲ་ངོ་མ་ཞིག་འབྱིན་མི་ཐུབ། དེས་མི་རིགས་ཤིག་གི་རིག་གནས་ལ་སྟོང་ཆའི་ཆ་ཡོད་པའི་སྣང་བ་སྟེར་བ་མ་ཟད། མི་རིགས་གཞན་གྱི་ཡི་གེ་སྦྱང་བ་ལ་སྒྲ་མ་དག་པའི་དབང་གིས་གོ་བརྡ་འཕྲོད་དཀའ་བའི་དཀའ་ཁག་ཀྱང་སྟེར་སྲིད། དེས་ན་སྒྲ་གང་ཞིག་ཡི་གེས་མཚོན་ཐུབ་པ་ནི་མི་རིགས་དེའི་སྐད་ཆ་སྔོན་ཐོན་དུ་ཚུད་པའི་རྟགས་མཚན་ཡིན་ཞེས་སྨྲ་ཆོག་གོ།
མཆན།
①དཔའ་རིས་སངས་རྒྱས། 《བརྡ་སྤྲོད་སྦྱོར་བ་རྣམ་བཞི་རབ་གསལ》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2010ལོའི་ཟླ3 P222
②③ལྕགས་ཐར་རྒྱལ། 《སྐད་ཆ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་དཔྱོད་ལྡན་རིག་པའི་སྒོ་འབྱེད》 མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2010ལོའི་ཟླ12 P137 P126
④དཀོན་མཆོག་རྒྱ་མཚོ་དང་ཉི་སྐུ་བླ། 《བོད་ཀྱི་ཡུལ་སྐད་དུ་བྱ་བ་བརྗོད་པ་མཐའ་མའི་ཚིག་གྲོགས་གྲུབ་སྟངས་མི་གཅིག་པའི་སྐོར་གླེང་བ》《བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག》 1996ལོའི་དེབ3པ། P63
རྩོམ་པ་པོ་ནི་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་བོད་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་སློབ་གླིང2014ལོའི་འབུམ་རམས་པའི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་ཡིན།